Verlichting
17e eeuw: ontstaan wetenschappelijke revolutie
Oorzaken wetenschappelijke revolutie:
- Ontdekkingsreizen zorgden voor een toename van kennis van de
wereld. Er kwam een ander wereldbeeld, nieuwe producten en
levenswijzen.
- Ambachtelijke technieken. Nieuwe uitvinden > leiden tot meer
controle over de natuur en behoefte aan precieze metingen (vraag
naar meetapparatuur)
- Humanistische tekstanalyse (kritisch kijken naar teksten uit
oudheid). Op kennis uit oudheid ging men verder bouwen.
- Rationalisme van Descartes: nieuwe kennis opdoen door gebruik
van rede toename van logisch redeneren
- Empirisme van Locke: nieuwe kennis opdoen door waarneming en
ervaring toename van observeren en experimenteren
Rationalisme: gebruik van rede
Empirisme: waarneming
Wetenschappelijke revolutie: periode van een groot aantal
uitvindingen en ontdekkingen als gevolg van systematische beoefening
van onderzoek.
Systematische beoefening: door observeren, experimenteren en
redeneren.
Wetenschappelijke revolutie leidt tot nieuwe inzichten en ontdekkingen
voorbeeld: Natuurwetten van Newton (wet van zwaartekracht)
Nieuwe inzichten en ontdekkingen zijn in strijd met de ideeën en het
wereldbeeld van de kerk. leidde tot discussies over de kerk in de
maatschappij (zon is middelpunt van ons zonnestelstel vs aarde is
middelpunt)
Hierdoor wordt geloof meer een individuele zaak (zelf bijbel lezen), en
minder een verantwoordelijkheid van de staat/vorst
, Mensen moeten zelf kunnen kiezen wat ze geloven. De overheid mag het
geloof niet afdwingen en ketters vervolgen.
Filosoof kant: Durf te denken en heb moed je eigen verstand te gebruiken
Verlichting is bevrijding van de mens uit de onmondigheid (onvermogen je
verstand te gebruiken) waaraan hij zelf schuldig is
Verlichting: stroming van geleerden die menen dat alles met behulp van
het verstand kan worden verklaard. Dat zal bijdragen aan de vooruitgang
van de samenleving.
- Groot vertrouwen in rationeel deken
- Gaan wetenschappelijk onderzoek toepassen op alle terreinen van
de samenleving (niet alleen op gebied van natuur, maar ook op
gebied van economie of bestuur)
- Er is grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk door de
verlichting
Verlichting zorgt voor grote veranderingen in het denken over de
samenleving.
Waren tradities, religieuze praktijken en bestaande gezagsverhoudingen
wel redelijk?
Samenleving gebaseerd op erfelijke rechten of religie (traditie en bijgeloof)
moet samenleving gebaseerd op rede worden.
Andere ideeën over economie (vrije markt), religie, sociaal en politiek
Deze nieuwe ideeën worden verspreid via brieven, boeken (encyclopedie)
en salonbijeenkomsten -> sfeer van optimisme en geloof in
maatschappelijke vooruitgang
Toch twijfelt men of het menselijk verstand wel alles kan verklaren. Zitten
daar geen grenzen aan?
Ideeën over de samenleving:
Middeleeuwen: mens is van nature slecht.
17e eeuw: ontstaan wetenschappelijke revolutie
Oorzaken wetenschappelijke revolutie:
- Ontdekkingsreizen zorgden voor een toename van kennis van de
wereld. Er kwam een ander wereldbeeld, nieuwe producten en
levenswijzen.
- Ambachtelijke technieken. Nieuwe uitvinden > leiden tot meer
controle over de natuur en behoefte aan precieze metingen (vraag
naar meetapparatuur)
- Humanistische tekstanalyse (kritisch kijken naar teksten uit
oudheid). Op kennis uit oudheid ging men verder bouwen.
- Rationalisme van Descartes: nieuwe kennis opdoen door gebruik
van rede toename van logisch redeneren
- Empirisme van Locke: nieuwe kennis opdoen door waarneming en
ervaring toename van observeren en experimenteren
Rationalisme: gebruik van rede
Empirisme: waarneming
Wetenschappelijke revolutie: periode van een groot aantal
uitvindingen en ontdekkingen als gevolg van systematische beoefening
van onderzoek.
Systematische beoefening: door observeren, experimenteren en
redeneren.
Wetenschappelijke revolutie leidt tot nieuwe inzichten en ontdekkingen
voorbeeld: Natuurwetten van Newton (wet van zwaartekracht)
Nieuwe inzichten en ontdekkingen zijn in strijd met de ideeën en het
wereldbeeld van de kerk. leidde tot discussies over de kerk in de
maatschappij (zon is middelpunt van ons zonnestelstel vs aarde is
middelpunt)
Hierdoor wordt geloof meer een individuele zaak (zelf bijbel lezen), en
minder een verantwoordelijkheid van de staat/vorst
, Mensen moeten zelf kunnen kiezen wat ze geloven. De overheid mag het
geloof niet afdwingen en ketters vervolgen.
Filosoof kant: Durf te denken en heb moed je eigen verstand te gebruiken
Verlichting is bevrijding van de mens uit de onmondigheid (onvermogen je
verstand te gebruiken) waaraan hij zelf schuldig is
Verlichting: stroming van geleerden die menen dat alles met behulp van
het verstand kan worden verklaard. Dat zal bijdragen aan de vooruitgang
van de samenleving.
- Groot vertrouwen in rationeel deken
- Gaan wetenschappelijk onderzoek toepassen op alle terreinen van
de samenleving (niet alleen op gebied van natuur, maar ook op
gebied van economie of bestuur)
- Er is grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk door de
verlichting
Verlichting zorgt voor grote veranderingen in het denken over de
samenleving.
Waren tradities, religieuze praktijken en bestaande gezagsverhoudingen
wel redelijk?
Samenleving gebaseerd op erfelijke rechten of religie (traditie en bijgeloof)
moet samenleving gebaseerd op rede worden.
Andere ideeën over economie (vrije markt), religie, sociaal en politiek
Deze nieuwe ideeën worden verspreid via brieven, boeken (encyclopedie)
en salonbijeenkomsten -> sfeer van optimisme en geloof in
maatschappelijke vooruitgang
Toch twijfelt men of het menselijk verstand wel alles kan verklaren. Zitten
daar geen grenzen aan?
Ideeën over de samenleving:
Middeleeuwen: mens is van nature slecht.
