European Politics
EUROPEAN INTEGRATION SINCE 1945
Inleiding: Waarom Europa?
Enkele belangrijke momenten voor de vorming vd EU
9 december 1991: package deal (Maastricht)
- Oude en nieuwe instellingen vd Europese Unie (EU)
- Zetelkwestie
- In welke stad het Europees Parlement voortaan zou huisvestingen
Top van Maastricht: definitieve stap nr een federaal Europa
- Eenheidsmunt
- Europees burgerschap
- Gemeenschappelijke buitenlands- en veiligheidsbeleid
Verdrag van Maastricht (10 december 1991): akkoord
- Brussel én Straatsburg zijn beide de zetel vh Europees Parlement
9 mei 1950: ‘geboorteakte’ EU
- Schuman ih Salon de l’Horloge
- Vlak na WOII
- Beperkte internationale org
Beperkte internationale organisatie uit de jaren 50 uitgegroeid tot een systeem
met federale, confederale, nationale en supranationale kenmerken:
- Natiestaten lidstaten/deelstaten
West-Europees initiatief pan-Europese organisatie
Drie lenzen om 75 jaar EU te beschrijven
LUIK 1: de totstandkoming en inhoud vd Europese verdragen
De juridische basis vh Europese project
Nieuwe verdragen of aanpassingen v bestaande
Impact vd Europese instellingen op de besluitvorming vergroot +
bevoegdheden vd EU w uitgebreid
EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, Parijs, 1952) rol vd EU op
volksgezondheid
Lidstaten soeverein beslist om meer bevoegdheden en beslissingsmacht over te
dragen nr het Europees niveau
Lidstaten kunnen beslissen om niet verder deel te nemen ah integratieproces
- Bv. euro- of Schengenzone
EU internationale organisatie en GEEN staat
LUIK 2: geografische uitbreiding
De letterlijke omvang vd EU is indrukwekkend geworden
Zes relatief vergelijkbare lidstaten in West-Europa pan-Europese organisatie
die bijna een volledig continent beslaat
LUIK 3: crisismomenten
Dienen als brandstof vh Europese integratieproces
Lidstaten komen tot de conclusie dat:
European Integration since 1945 | Pagina 1
,European Politics
- Ze de problemen in verschillende beleidsdomeinen op eigen houtje
onvoldoende kunnen aanpakken
- OF bestaande samenwerking is ontoereikend is
Samenwerking levert meer baten dan kosten op!
Lidstaten bundelen hun soevereiniteit om nauwer samen te werken
Failing forward = proces waarbij de EU een probleem minder slecht aanpakt
Andere luiken die invloed hebben op de geschiedenis vd EU
Gender:
- Voornamelijk door mannen aangedreven
- Founding fathers
- Pas sinds enkele jaren meer vrouwen op het toneel
o Bv. Margaret Thatcher, Angela Merkel, Ursula Von der Leyen
Beperking vd West-Europese focus:
- Zes stichtende landen vijf bevinden zich in West-Europa
- Wat zich afspeelt in Oost-Europa enorme impact op het Europese project
o Bv. annexatie vd Krim, burgeroorlog in Joegoslavië…
Voormalige kolonies:
- Vaak over het hoofd gezien
- Europese macht ie bipolaire wereld op zo’n groot mogelijke landmassa te
bestendigen
- Tot vandaag: EU onderhoudt “speciale” relatie met heel wat voormalige
kolonies
Top-downbenadering:
- Hoofdrolspelers en belangrijke lidstaten
- Elke politicus op elk bestuursniveau heeft wel te maken met de EU
o Net zoals de meeste ondernemingen, middenveldorg of
belangenverenigingen
Eerst burgers gingen stilzwijgend akkoord met wat er op supranationaal niveau
werd beslist
- NU: meer en meer invloed op hun dagelijks leven dus af en toe wat verzet
Treaty history EU
- Schuman declaration (1950)
- Paris 1950-1951-1952 EGKS
- EDC (Europese Defensiegemeenschap) 1951-1954
- Treaties of Rome 1956-1957-1958 EEC + Euratom
o EEC = Verdrag tot de oprichting vd Europese Economische
Gemeenschap
o Euratom = Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
- SEA ( Ships and Maritime Equipment Association of Europe) 1985-1986-
1987
- Maastricht treaty 1990 – 1992 – 1993, ondertekening dec 1991 EU
- Amsterdam 1996-1997-1999
- Nice 2000-2001-2003
- Convention 2002-2003
o Constitutional Treaty 2003-2004-2005
- Lisbon Treaty 2007-2009
- + fusion treaty/Schengen/Fiscal Compact…
European Integration since 1945 | Pagina 2
,European Politics
Enlargement history EU
- 1952: France/(West) Germany/Italy/Benelux-countries
- 1973: UK/Ireland/Denmark (Norway)
- 1981: Greece
- 1986: Spain/Portugal
- 1990: former GDR
- 1995: Austria/Finland/Sweden (Norway)
- 2004: Estonia/Latvia/Lithuania/Poland/Czech Republic/ Slovakia/ Slovenia/
Hungary/ Cyprus/ Malta
- 2007: Bulgaria/Romania
- 2013 (1 juli): Croatia
- 2020 (31 January): United Kingdom
- + Iceland/Türkiye/Western Balkan countries + …
Hoofdstuk 1: Waarom bestaat er nog geen Europees leger?
De Koude Oorlog
Aantal belangrijke momenten vooraf aan de Koude Oorlog
Na WOII hoop op een meer constructieve internationale samenwerking
- Tijdens WOII geallieerde mogendheden (b! spelers: VS en SU)
probeerde:
o Het nazisme en fascisme te verslaan
o De naoorlogse wereld vorm te geven
- Oktober 1943: conferentie v Moskou
o Alle ministers v BuZa vd VS, VK en SU + ambassadeur v China
o Erkenning ad nood ve nieuwe internationale organisatie
Gebaseerd op het principe v soevereine gelijkheid tss
vredevolle staten
Na bijeenkomsten in Teheran en Washington DC
Geallieerde mogendheden leggen de basis voor een internationale
organisatie
o Vrede, veiligheid, samenwerking en vriendschappelijke relaties zijn
de basis
o Voor het eerst spraken vd Verenigde Naties (VN)
Februari 1945: conferentie v Jalta
- Aanwezig: Stalin, Roosevelt en Churchill
- Bespreken vd organisatie vh naoorlogse Duitsland
- Bevestiging vd SU om deel te nemen ad VN
25 april 1945: formele oprichting Verenigde Naties
Cruciaal voor hun geloofwaardigheid en slagkracht rol vd VN-Veiligheidsraad
- Permanente leden: China, Frankrijk, SU, VK en VS
o Hebben een vetostem
- Tot 1965: zes roterende niet-permanente leden (om de twee jaar wisselen)
o Na 1965: uitgebreid tot tien niet-permanente leden
European Integration since 1945 | Pagina 3
, European Politics
Koude Oorlog tss VS en SU:
Tijdens WOII: Stalin heeft het gevoel dat de VS en VK erg lang wachten om een
westelijk front op Europees grondgebied te openen, terwijl de SU al vanaf midden
1941 lijdt onder een permanente en directe confrontatie met Hitlers troepen
Stalin heeft hierdoor een flinke portie wantrouwen over de motieven vh
Westen ontwikkelt
Door beslissende rol ih verslaan v Nazi-Duitsland communisten meteen na
WOII veel prestige
- Bij de verkiezingen doen hun partijen het erg goed
Zorgt ook voor wantrouwen bij het Westen
SU’s invloedsfeer w duidelijk door:
- Tijdens WOII: annexactie vd Baltische staten + stuk v Finland
- Na WOII: Moskou betrokken partij bij de burgeroorlog in Griekenland +
communistische staatsgreep in Tsjecho-Slowakije
- Maakt veelvuldig gebruik v haar vetorecht bij de VN
- In Perzië komt er een pro-Sovjetspremier ad macht
- In Turkije steunen de Russen de territoriale ambities v Armenië en Georgië
NAVO
April 1949: Verdrag v Washington, ter oprichting vd NAVO
- Ondertekend door de Amerikaanse president (Truman) en elf ministers v
BuZa
- = Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
- Collectieve verdedigingsbepaling : agressie op het grondgebied ve vd
lidstaten boven de KKK een aanval op alle deelnemende landen
Eerste ondertekenaars: België, Canada, Denemarken, Frankrijk, IJsland, Italië,
Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Portugal, VK en VS
- Twee jaar na oprichting Turkije en Griekenland treden toe
VS garanderen vd veiligheid v West-Europa tegen de dreiging vd SU uit econ
en pol eigenbelang
Door de toetreding v Turkije en Griekenland Moskou volledig omsingeld door de
VS en hun bondgenoten
Reactie vd SU op oprichting NAVO: 1955 oprichting Warschaupact
o Tegenhanger vd NAVO
o Leden: SU, Albanië, Bulgarije, Roemenië, DDR, Hongarije, Polen en
Tsjecho-Slowakije
o Ook een wederzijdse verdedigingsafspraak
Koude Oorlog geïnstitutionaliseerd langs weerzijden vh IJzeren Gordijn
Pan-Europa
Al na WOI allerlei initiatieven voor een nieuwe, meer vredevolle orde in Europa
Idee v Europese eenmaking : de natiestaat is alleen onvoldoende geschikt om
de actuele problemen aan te pakken
Integratie-initiatieven uit economisch perspectief:
- Motivatie dat Europa competitief moet blijven tov SU en VS
1923 : oprichting pan-Europese beweging (Richard von Coudenhove-
Kalergi)
European Integration since 1945 | Pagina 4
EUROPEAN INTEGRATION SINCE 1945
Inleiding: Waarom Europa?
Enkele belangrijke momenten voor de vorming vd EU
9 december 1991: package deal (Maastricht)
- Oude en nieuwe instellingen vd Europese Unie (EU)
- Zetelkwestie
- In welke stad het Europees Parlement voortaan zou huisvestingen
Top van Maastricht: definitieve stap nr een federaal Europa
- Eenheidsmunt
- Europees burgerschap
- Gemeenschappelijke buitenlands- en veiligheidsbeleid
Verdrag van Maastricht (10 december 1991): akkoord
- Brussel én Straatsburg zijn beide de zetel vh Europees Parlement
9 mei 1950: ‘geboorteakte’ EU
- Schuman ih Salon de l’Horloge
- Vlak na WOII
- Beperkte internationale org
Beperkte internationale organisatie uit de jaren 50 uitgegroeid tot een systeem
met federale, confederale, nationale en supranationale kenmerken:
- Natiestaten lidstaten/deelstaten
West-Europees initiatief pan-Europese organisatie
Drie lenzen om 75 jaar EU te beschrijven
LUIK 1: de totstandkoming en inhoud vd Europese verdragen
De juridische basis vh Europese project
Nieuwe verdragen of aanpassingen v bestaande
Impact vd Europese instellingen op de besluitvorming vergroot +
bevoegdheden vd EU w uitgebreid
EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, Parijs, 1952) rol vd EU op
volksgezondheid
Lidstaten soeverein beslist om meer bevoegdheden en beslissingsmacht over te
dragen nr het Europees niveau
Lidstaten kunnen beslissen om niet verder deel te nemen ah integratieproces
- Bv. euro- of Schengenzone
EU internationale organisatie en GEEN staat
LUIK 2: geografische uitbreiding
De letterlijke omvang vd EU is indrukwekkend geworden
Zes relatief vergelijkbare lidstaten in West-Europa pan-Europese organisatie
die bijna een volledig continent beslaat
LUIK 3: crisismomenten
Dienen als brandstof vh Europese integratieproces
Lidstaten komen tot de conclusie dat:
European Integration since 1945 | Pagina 1
,European Politics
- Ze de problemen in verschillende beleidsdomeinen op eigen houtje
onvoldoende kunnen aanpakken
- OF bestaande samenwerking is ontoereikend is
Samenwerking levert meer baten dan kosten op!
Lidstaten bundelen hun soevereiniteit om nauwer samen te werken
Failing forward = proces waarbij de EU een probleem minder slecht aanpakt
Andere luiken die invloed hebben op de geschiedenis vd EU
Gender:
- Voornamelijk door mannen aangedreven
- Founding fathers
- Pas sinds enkele jaren meer vrouwen op het toneel
o Bv. Margaret Thatcher, Angela Merkel, Ursula Von der Leyen
Beperking vd West-Europese focus:
- Zes stichtende landen vijf bevinden zich in West-Europa
- Wat zich afspeelt in Oost-Europa enorme impact op het Europese project
o Bv. annexatie vd Krim, burgeroorlog in Joegoslavië…
Voormalige kolonies:
- Vaak over het hoofd gezien
- Europese macht ie bipolaire wereld op zo’n groot mogelijke landmassa te
bestendigen
- Tot vandaag: EU onderhoudt “speciale” relatie met heel wat voormalige
kolonies
Top-downbenadering:
- Hoofdrolspelers en belangrijke lidstaten
- Elke politicus op elk bestuursniveau heeft wel te maken met de EU
o Net zoals de meeste ondernemingen, middenveldorg of
belangenverenigingen
Eerst burgers gingen stilzwijgend akkoord met wat er op supranationaal niveau
werd beslist
- NU: meer en meer invloed op hun dagelijks leven dus af en toe wat verzet
Treaty history EU
- Schuman declaration (1950)
- Paris 1950-1951-1952 EGKS
- EDC (Europese Defensiegemeenschap) 1951-1954
- Treaties of Rome 1956-1957-1958 EEC + Euratom
o EEC = Verdrag tot de oprichting vd Europese Economische
Gemeenschap
o Euratom = Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
- SEA ( Ships and Maritime Equipment Association of Europe) 1985-1986-
1987
- Maastricht treaty 1990 – 1992 – 1993, ondertekening dec 1991 EU
- Amsterdam 1996-1997-1999
- Nice 2000-2001-2003
- Convention 2002-2003
o Constitutional Treaty 2003-2004-2005
- Lisbon Treaty 2007-2009
- + fusion treaty/Schengen/Fiscal Compact…
European Integration since 1945 | Pagina 2
,European Politics
Enlargement history EU
- 1952: France/(West) Germany/Italy/Benelux-countries
- 1973: UK/Ireland/Denmark (Norway)
- 1981: Greece
- 1986: Spain/Portugal
- 1990: former GDR
- 1995: Austria/Finland/Sweden (Norway)
- 2004: Estonia/Latvia/Lithuania/Poland/Czech Republic/ Slovakia/ Slovenia/
Hungary/ Cyprus/ Malta
- 2007: Bulgaria/Romania
- 2013 (1 juli): Croatia
- 2020 (31 January): United Kingdom
- + Iceland/Türkiye/Western Balkan countries + …
Hoofdstuk 1: Waarom bestaat er nog geen Europees leger?
De Koude Oorlog
Aantal belangrijke momenten vooraf aan de Koude Oorlog
Na WOII hoop op een meer constructieve internationale samenwerking
- Tijdens WOII geallieerde mogendheden (b! spelers: VS en SU)
probeerde:
o Het nazisme en fascisme te verslaan
o De naoorlogse wereld vorm te geven
- Oktober 1943: conferentie v Moskou
o Alle ministers v BuZa vd VS, VK en SU + ambassadeur v China
o Erkenning ad nood ve nieuwe internationale organisatie
Gebaseerd op het principe v soevereine gelijkheid tss
vredevolle staten
Na bijeenkomsten in Teheran en Washington DC
Geallieerde mogendheden leggen de basis voor een internationale
organisatie
o Vrede, veiligheid, samenwerking en vriendschappelijke relaties zijn
de basis
o Voor het eerst spraken vd Verenigde Naties (VN)
Februari 1945: conferentie v Jalta
- Aanwezig: Stalin, Roosevelt en Churchill
- Bespreken vd organisatie vh naoorlogse Duitsland
- Bevestiging vd SU om deel te nemen ad VN
25 april 1945: formele oprichting Verenigde Naties
Cruciaal voor hun geloofwaardigheid en slagkracht rol vd VN-Veiligheidsraad
- Permanente leden: China, Frankrijk, SU, VK en VS
o Hebben een vetostem
- Tot 1965: zes roterende niet-permanente leden (om de twee jaar wisselen)
o Na 1965: uitgebreid tot tien niet-permanente leden
European Integration since 1945 | Pagina 3
, European Politics
Koude Oorlog tss VS en SU:
Tijdens WOII: Stalin heeft het gevoel dat de VS en VK erg lang wachten om een
westelijk front op Europees grondgebied te openen, terwijl de SU al vanaf midden
1941 lijdt onder een permanente en directe confrontatie met Hitlers troepen
Stalin heeft hierdoor een flinke portie wantrouwen over de motieven vh
Westen ontwikkelt
Door beslissende rol ih verslaan v Nazi-Duitsland communisten meteen na
WOII veel prestige
- Bij de verkiezingen doen hun partijen het erg goed
Zorgt ook voor wantrouwen bij het Westen
SU’s invloedsfeer w duidelijk door:
- Tijdens WOII: annexactie vd Baltische staten + stuk v Finland
- Na WOII: Moskou betrokken partij bij de burgeroorlog in Griekenland +
communistische staatsgreep in Tsjecho-Slowakije
- Maakt veelvuldig gebruik v haar vetorecht bij de VN
- In Perzië komt er een pro-Sovjetspremier ad macht
- In Turkije steunen de Russen de territoriale ambities v Armenië en Georgië
NAVO
April 1949: Verdrag v Washington, ter oprichting vd NAVO
- Ondertekend door de Amerikaanse president (Truman) en elf ministers v
BuZa
- = Noord-Atlantische Verdragsorganisatie
- Collectieve verdedigingsbepaling : agressie op het grondgebied ve vd
lidstaten boven de KKK een aanval op alle deelnemende landen
Eerste ondertekenaars: België, Canada, Denemarken, Frankrijk, IJsland, Italië,
Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Portugal, VK en VS
- Twee jaar na oprichting Turkije en Griekenland treden toe
VS garanderen vd veiligheid v West-Europa tegen de dreiging vd SU uit econ
en pol eigenbelang
Door de toetreding v Turkije en Griekenland Moskou volledig omsingeld door de
VS en hun bondgenoten
Reactie vd SU op oprichting NAVO: 1955 oprichting Warschaupact
o Tegenhanger vd NAVO
o Leden: SU, Albanië, Bulgarije, Roemenië, DDR, Hongarije, Polen en
Tsjecho-Slowakije
o Ook een wederzijdse verdedigingsafspraak
Koude Oorlog geïnstitutionaliseerd langs weerzijden vh IJzeren Gordijn
Pan-Europa
Al na WOI allerlei initiatieven voor een nieuwe, meer vredevolle orde in Europa
Idee v Europese eenmaking : de natiestaat is alleen onvoldoende geschikt om
de actuele problemen aan te pakken
Integratie-initiatieven uit economisch perspectief:
- Motivatie dat Europa competitief moet blijven tov SU en VS
1923 : oprichting pan-Europese beweging (Richard von Coudenhove-
Kalergi)
European Integration since 1945 | Pagina 4
