Amammar Nora 1ste Master VUB
Samenvatting Gedragstherapie
1 ste master Vrije Universiteit Brussel 2024-2025
1
,Amammar Nora 1ste Master VUB
Inhoud
Les 1: Introductie gedragstherapie ...................................................................................................... 10
1. Introductie gedragstherapie ........................................................................................................ 10
1.1 Historische perspectief ......................................................................................................... 10
1.2. wat is gedragstherapie? ........................................................................................................ 11
1.3. Nood aan handvaten ............................................................................................................ 11
1.4. Gedrag als aangeleerd.......................................................................................................... 12
1.5. “Kenmerken” van de gedragstherapie .................................................................................... 12
1.6. Scientist practitioner ............................................................................................................ 14
1.7 . gedragdstherapie en psychopathologie ................................................................................ 14
1.8 Leermodel ............................................................................................................................ 15
2. De gedragstherapeutische casusconceptualisatie ........................................................................ 15
2.1 Casusconceptualisatue ........................................................................................................ 15
2.2 Moeilijkheden in de match van het gedragstherapeutische proces en de klinische realiteit ........ 16
2.3 Dynamische diagnostische procesmodel (overzicht) ............................................................... 17
2.4 Exploratie:de cliënt en zijn context ......................................................................................... 18
2.6 Analyse ................................................................................................................................ 23
2.7 Evaluatie .............................................................................................................................. 27
2.8 behandelresultaat als terugkoppeling over het gedragstherapeutisch proces ........................... 27
Les 2: Samenwerking en therapeutische relatie ................................................................................... 28
1. De therapeutische relatie binnen het CBT kader ........................................................................... 28
2. De therapeutische relatie ............................................................................................................ 28
2.1 belang van de therapeutische relatie ...................................................................................... 28
2.2 Wetenschappelijk onderbouwde elementen voor een goede therapeutische relatie .................. 29
2.3 Interpersoonlijke dynamiek ................................................................................................... 30
2.4 Belang van een goede casusconceptualisatie ......................................................................... 30
2.5 Aan te passen aan… .............................................................................................................. 31
2.6 begrijpen van de motivatie tot verandering .............................................................................. 31
2.7 Volgen vs sturen.................................................................................................................... 32
2.8 Weerstand en ambivalentie ................................................................................................... 32
2.9 Overdracht en tegenoverdracht .............................................................................................. 33
2.10 Wat bij moeilijkheden in de therapeutische relatie? ............................................................... 33
3. Het dynamische diagnostische procesmodel: Exploratie .............................................................. 34
3.1 wie neem je mee naar het eerste gesprek?.............................................................................. 34
3.2 de cliënt en zijn context ......................................................................................................... 34
3.3 inventarisatie van klachten en probleemgebieden ................................................................... 35
3.4 concretisering van de aanmeldingsklacht(en) ......................................................................... 35
3.5 inventarisatie van klachten en probleemgebieden ................................................................... 36
2
,Amammar Nora 1ste Master VUB
3.6 De hulpvraag ........................................................................................................................ 36
3.7 Acuut gevaar of dreiging ........................................................................................................ 37
3.8 ontwikkelingsgeschiedenis van de client en de klacht ............................................................. 37
4. Taxatie ....................................................................................................................................... 38
4.1 werken in verschillende versnellingen .................................................................................... 38
4.2 Essentiële factoren ............................................................................................................... 38
4.3 Selectie van het eerste te behandelen probleem ..................................................................... 40
4.4 selectie van eerste te behandelen probleem ........................................................................... 40
4.5 globaal proces model ............................................................................................................ 41
4.6 Globaal proces model ........................................................................................................... 42
4.7 bespreking van het GPM ........................................................................................................ 43
4.8 Alle wegen leiden naar probleemselectie… ............................................................................. 43
Les 3: Analyse .................................................................................................................................... 44
1. onderkennende analyse .............................................................................................................. 44
2. verklarende analyse .................................................................................................................... 44
3. Operationaliseren van onderzoeksvragen en hypothesen .............................................................. 45
4. Analyse ...................................................................................................................................... 45
4.1 Onderkennende diagnostiek .................................................................................................. 45
2. Analyse: de verklarende diagnostiek (inleiding) ............................................................................. 53
2.1 verklarende diagnostiek ........................................................................................................ 53
Les 4: Klassieke conditionering en de betekenisanalyse ....................................................................... 54
1. Alle gedrag is aangeleerd............................................................................................................. 54
2. Klassieke conditionering: Theoretische basis ............................................................................... 54
2.1 Pavlov .................................................................................................................................. 54
2.2 Little Albert (Watson) ............................................................................................................ 55
2.3 Appetitieve conditionering ..................................................................................................... 55
2.4 Acquisitie ............................................................................................................................. 55
2.5 aversieve conditionering........................................................................................................ 56
2.6 Extinctie ............................................................................................................................... 57
2.7 Inhibitorische conditionering ................................................................................................. 57
3. Drie paden naar het aanleren van een verband ............................................................................. 58
3.1 Directe ervaring .................................................................................................................... 58
3.2 Modelling ............................................................................................................................. 58
3.3 Informatie ............................................................................................................................ 58
3.4 Klinisch: hypothesen formuleren over pad van acquisitie ......................................................... 59
4. Belangrijke begrippen................................................................................................................. 59
4.1 Summatie ............................................................................................................................ 59
4.2 Differentiatie ........................................................................................................................ 59
3
, Amammar Nora 1ste Master VUB
4.3 Generalisatie ........................................................................................................................ 60
4.3.1 Generalisatie in psychotpathologie ..................................................................................... 60
4.4 hogere orde conditionering .................................................................................................... 61
4.5 Rol van context ..................................................................................................................... 61
4.6 contiguïteit en contingentie ................................................................................................... 61
5. Van experiment naar klinische casusconceptualisatie: De BETEKENISANALYSE ............................. 62
5.1 De betekenisanalyse (aka de klassieke component) ................................................................ 62
6. De componenten van de betekenisanalyse (examen!) .................................................................. 63
6.1 CS........................................................................................................................................ 63
6.2 UCS / UCR ............................................................................................................................ 64
6.3 Cognitieve model van Beck .................................................................................................... 64
6.4 Kernschema’s ....................................................................................................................... 65
6.5 Een andere visie: Young: basis noden van het kind .................................................................. 65
6.6 Leergeschiedenis .................................................................................................................. 66
6.7 het verband tussen CS en UCS / UCR ..................................................................................... 66
6.8 het verband tussen CS en UCS en UCR .................................................................................. 66
6.9 CR ....................................................................................................................................... 67
6.10 dieper liggende associaties!................................................................................................. 67
Les 5: Operante conditionering en de operante analyse ........................................................................ 70
1. Operante conditionering: theoretische basis ................................................................................ 70
1.1 Thorndike & Skinner .............................................................................................................. 70
1.2 De leerwet: formele omschrijving van operante conditionering ................................................ 70
1.3 Consequenten ...................................................................................................................... 70
1.4 De operante leerprincipes ..................................................................................................... 70
2. De zes procedures van operante conditionering ........................................................................... 71
3. Bekrachtiging ............................................................................................................................. 71
3.1. +S+ ..................................................................................................................................... 71
3.2 . -S- ...................................................................................................................................... 72
3.3. °SNEG OF °S-......................................................................................................................... 72
4. Bestraffing ................................................................................................................................. 72
4.1. +S- ...................................................................................................................................... 72
4.2. -S+ ...................................................................................................................................... 73
4.3. °S+ ...................................................................................................................................... 73
5. Discriminatief leren: de rol van context ........................................................................................ 73
6. bijkomende principes van operante conditionering ....................................................................... 74
6.1 contiguïteit en contingentie ................................................................................................... 74
6.2 Primaire en secundaire bekrachtigers .................................................................................... 74
6.3 Veralgemeende secundaire bekrachtigers .............................................................................. 75
4
Samenvatting Gedragstherapie
1 ste master Vrije Universiteit Brussel 2024-2025
1
,Amammar Nora 1ste Master VUB
Inhoud
Les 1: Introductie gedragstherapie ...................................................................................................... 10
1. Introductie gedragstherapie ........................................................................................................ 10
1.1 Historische perspectief ......................................................................................................... 10
1.2. wat is gedragstherapie? ........................................................................................................ 11
1.3. Nood aan handvaten ............................................................................................................ 11
1.4. Gedrag als aangeleerd.......................................................................................................... 12
1.5. “Kenmerken” van de gedragstherapie .................................................................................... 12
1.6. Scientist practitioner ............................................................................................................ 14
1.7 . gedragdstherapie en psychopathologie ................................................................................ 14
1.8 Leermodel ............................................................................................................................ 15
2. De gedragstherapeutische casusconceptualisatie ........................................................................ 15
2.1 Casusconceptualisatue ........................................................................................................ 15
2.2 Moeilijkheden in de match van het gedragstherapeutische proces en de klinische realiteit ........ 16
2.3 Dynamische diagnostische procesmodel (overzicht) ............................................................... 17
2.4 Exploratie:de cliënt en zijn context ......................................................................................... 18
2.6 Analyse ................................................................................................................................ 23
2.7 Evaluatie .............................................................................................................................. 27
2.8 behandelresultaat als terugkoppeling over het gedragstherapeutisch proces ........................... 27
Les 2: Samenwerking en therapeutische relatie ................................................................................... 28
1. De therapeutische relatie binnen het CBT kader ........................................................................... 28
2. De therapeutische relatie ............................................................................................................ 28
2.1 belang van de therapeutische relatie ...................................................................................... 28
2.2 Wetenschappelijk onderbouwde elementen voor een goede therapeutische relatie .................. 29
2.3 Interpersoonlijke dynamiek ................................................................................................... 30
2.4 Belang van een goede casusconceptualisatie ......................................................................... 30
2.5 Aan te passen aan… .............................................................................................................. 31
2.6 begrijpen van de motivatie tot verandering .............................................................................. 31
2.7 Volgen vs sturen.................................................................................................................... 32
2.8 Weerstand en ambivalentie ................................................................................................... 32
2.9 Overdracht en tegenoverdracht .............................................................................................. 33
2.10 Wat bij moeilijkheden in de therapeutische relatie? ............................................................... 33
3. Het dynamische diagnostische procesmodel: Exploratie .............................................................. 34
3.1 wie neem je mee naar het eerste gesprek?.............................................................................. 34
3.2 de cliënt en zijn context ......................................................................................................... 34
3.3 inventarisatie van klachten en probleemgebieden ................................................................... 35
3.4 concretisering van de aanmeldingsklacht(en) ......................................................................... 35
3.5 inventarisatie van klachten en probleemgebieden ................................................................... 36
2
,Amammar Nora 1ste Master VUB
3.6 De hulpvraag ........................................................................................................................ 36
3.7 Acuut gevaar of dreiging ........................................................................................................ 37
3.8 ontwikkelingsgeschiedenis van de client en de klacht ............................................................. 37
4. Taxatie ....................................................................................................................................... 38
4.1 werken in verschillende versnellingen .................................................................................... 38
4.2 Essentiële factoren ............................................................................................................... 38
4.3 Selectie van het eerste te behandelen probleem ..................................................................... 40
4.4 selectie van eerste te behandelen probleem ........................................................................... 40
4.5 globaal proces model ............................................................................................................ 41
4.6 Globaal proces model ........................................................................................................... 42
4.7 bespreking van het GPM ........................................................................................................ 43
4.8 Alle wegen leiden naar probleemselectie… ............................................................................. 43
Les 3: Analyse .................................................................................................................................... 44
1. onderkennende analyse .............................................................................................................. 44
2. verklarende analyse .................................................................................................................... 44
3. Operationaliseren van onderzoeksvragen en hypothesen .............................................................. 45
4. Analyse ...................................................................................................................................... 45
4.1 Onderkennende diagnostiek .................................................................................................. 45
2. Analyse: de verklarende diagnostiek (inleiding) ............................................................................. 53
2.1 verklarende diagnostiek ........................................................................................................ 53
Les 4: Klassieke conditionering en de betekenisanalyse ....................................................................... 54
1. Alle gedrag is aangeleerd............................................................................................................. 54
2. Klassieke conditionering: Theoretische basis ............................................................................... 54
2.1 Pavlov .................................................................................................................................. 54
2.2 Little Albert (Watson) ............................................................................................................ 55
2.3 Appetitieve conditionering ..................................................................................................... 55
2.4 Acquisitie ............................................................................................................................. 55
2.5 aversieve conditionering........................................................................................................ 56
2.6 Extinctie ............................................................................................................................... 57
2.7 Inhibitorische conditionering ................................................................................................. 57
3. Drie paden naar het aanleren van een verband ............................................................................. 58
3.1 Directe ervaring .................................................................................................................... 58
3.2 Modelling ............................................................................................................................. 58
3.3 Informatie ............................................................................................................................ 58
3.4 Klinisch: hypothesen formuleren over pad van acquisitie ......................................................... 59
4. Belangrijke begrippen................................................................................................................. 59
4.1 Summatie ............................................................................................................................ 59
4.2 Differentiatie ........................................................................................................................ 59
3
, Amammar Nora 1ste Master VUB
4.3 Generalisatie ........................................................................................................................ 60
4.3.1 Generalisatie in psychotpathologie ..................................................................................... 60
4.4 hogere orde conditionering .................................................................................................... 61
4.5 Rol van context ..................................................................................................................... 61
4.6 contiguïteit en contingentie ................................................................................................... 61
5. Van experiment naar klinische casusconceptualisatie: De BETEKENISANALYSE ............................. 62
5.1 De betekenisanalyse (aka de klassieke component) ................................................................ 62
6. De componenten van de betekenisanalyse (examen!) .................................................................. 63
6.1 CS........................................................................................................................................ 63
6.2 UCS / UCR ............................................................................................................................ 64
6.3 Cognitieve model van Beck .................................................................................................... 64
6.4 Kernschema’s ....................................................................................................................... 65
6.5 Een andere visie: Young: basis noden van het kind .................................................................. 65
6.6 Leergeschiedenis .................................................................................................................. 66
6.7 het verband tussen CS en UCS / UCR ..................................................................................... 66
6.8 het verband tussen CS en UCS en UCR .................................................................................. 66
6.9 CR ....................................................................................................................................... 67
6.10 dieper liggende associaties!................................................................................................. 67
Les 5: Operante conditionering en de operante analyse ........................................................................ 70
1. Operante conditionering: theoretische basis ................................................................................ 70
1.1 Thorndike & Skinner .............................................................................................................. 70
1.2 De leerwet: formele omschrijving van operante conditionering ................................................ 70
1.3 Consequenten ...................................................................................................................... 70
1.4 De operante leerprincipes ..................................................................................................... 70
2. De zes procedures van operante conditionering ........................................................................... 71
3. Bekrachtiging ............................................................................................................................. 71
3.1. +S+ ..................................................................................................................................... 71
3.2 . -S- ...................................................................................................................................... 72
3.3. °SNEG OF °S-......................................................................................................................... 72
4. Bestraffing ................................................................................................................................. 72
4.1. +S- ...................................................................................................................................... 72
4.2. -S+ ...................................................................................................................................... 73
4.3. °S+ ...................................................................................................................................... 73
5. Discriminatief leren: de rol van context ........................................................................................ 73
6. bijkomende principes van operante conditionering ....................................................................... 74
6.1 contiguïteit en contingentie ................................................................................................... 74
6.2 Primaire en secundaire bekrachtigers .................................................................................... 74
6.3 Veralgemeende secundaire bekrachtigers .............................................................................. 75
4