THEORIËEN VAN INTERNATIONALE
BETREKKINGEN & DIPLOMATIE
Esmée Demuynck
2024-2025
,Inhoud
1. Inleiding..............................................................................................................................................4
Wat is een ‘theorie’?...........................................................................................................................4
Bouwstenen van een theorie: aannames, hypothesen, concepten....................................................5
Wat is een goede theorie? – Waltz; Mesquita....................................................................................6
2. Structureel Realisme...........................................................................................................................7
3 analyse niveaus in IB - Waltz............................................................................................................7
Realisme in het algemeen...................................................................................................................8
Realisme: de bouwstenen...................................................................................................................8
Klassiek Realisme................................................................................................................................9
3 Grootste realistische stromingen.....................................................................................................9
Structureel Realisme – Waltz..............................................................................................................9
Het veiligheidsdilemma....................................................................................................................11
Kritiek op het structureel realisme...................................................................................................12
3. Regimetheorie/liberaal institutionalisme.........................................................................................14
Regime theorie en samenwerking....................................................................................................14
Realisme in het algemeen.................................................................................................................14
Terminologie.....................................................................................................................................15
‘Samenwerking’ volgens regimetheorie...........................................................................................15
Wat veroorzaakt regimes?................................................................................................................16
Speltheorie: bouwstenen & termen.................................................................................................16
Het collaboratieprobleem.................................................................................................................17
Het gevangenendilemma..................................................................................................................17
Oplossing voor het collaboratieprobleem.........................................................................................18
Handhaving bij collaboratieprobleem/prisoners dilemma................................................................18
Het coördinatieprobleem.................................................................................................................19
4. Constructivisme................................................................................................................................20
Wat is het constructivisme?..............................................................................................................20
Sociaal constructivisme – Wendt......................................................................................................21
How to do constructivisme: de macht van private militaire firma’s – Leander.................................22
Kritiek en bijdrage tot IB...................................................................................................................22
5. 2 level games & afdwingbaarheid.....................................................................................................23
Regimetheorie omzetten in analyse.................................................................................................23
Succes & falen in het internationaal milieuregime...........................................................................24
Wanneer is internationale samenwerking succesvol? – Kelemen & Vogel.......................................24
, 2 level games – Putnam....................................................................................................................25
Coördinatie- én collaboratieprobleem ? – Fearon............................................................................27
Selectie effect...................................................................................................................................29
Essentie van dit hoofdstuk................................................................................................................30
6. Internationale samenwerking: sancties & naleving..........................................................................31
Wat is ‘naleving’?..............................................................................................................................32
Waarom leven staten internationale overeenkomsten na? – Simmons............................................32
Overzicht stromingen – Simmons.....................................................................................................34
Oorzaken voor defectie/niet-naleving..............................................................................................35
Wat is afdwinging/enforcement?.....................................................................................................36
Sancties en de rol van internationale organisaties – Drezner...........................................................36
Waarom leidt multilaterale samenwerking voor sancties dikwijls niet tot succes? – Drezner..........37
Hoe zit het met het strategisch belang van een afdwingingsmechanisme?......................................38
Essentie van dit hoofdstuk................................................................................................................38
7. Historisch materialisme/ Marxisme..................................................................................................41
Grand theory....................................................................................................................................41
Ongelijkheid en historisch materialisme...........................................................................................43
Productiefactoren en klassen...........................................................................................................44
Marxistische voorlopers....................................................................................................................44
Systeemcontradicties........................................................................................................................45
Wereldsysteemtheorie – Wallerstein................................................................................................46
Ontstaan van globaal kapitalisme volgens wereldsysteemtheorie....................................................46
Wereldsysteem: kern & periferie......................................................................................................47
Rol van staten in wereldsysteemtheorie...........................................................................................48
Kritiek op historisch materialisme....................................................................................................49
8. Europese integratie...........................................................................................................................50
2 manieren om naar Europese integratie te kijken...........................................................................50
Hoe komen politieke actoren en hun gedrag tot stand?...................................................................50
Overzicht van mogelijke verklaringen...............................................................................................51
Neofunctionalisme – Haas................................................................................................................51
Kritiek op het neofunctionalisme......................................................................................................52
Liberaal intergouvernementalisme – Moravcsik...............................................................................53
Kritiek op het liberaal intergouvernmentalisme...............................................................................55
Europese integratie als oplossing voor (koude) oorlog – Eilstrup-Sangiovanni.................................55
Institutional binding – Eilstrup-Sangiovanni.....................................................................................56
9. Internationale milieusamenwerking.................................................................................................57
, Beperkingen van klimaatopwarming & aard van het samenwerkingsprobleem – Ölstrom..............58
Klimaatsamenwerking en afdwinging...............................................................................................58
Klimaatbeleid: wat als de oplossing lokaal kan zijn? – Östrom.........................................................59
Klimaatbeleid: dmv clubs, aantrekkingskracht & uitsluiting – Nordhaus..........................................60
10. Cultuur en IR : Relationele theorie – Qin........................................................................................61
Inleiding............................................................................................................................................61
Relationele theorie – Qin..................................................................................................................61
Relationele theorie: bijdrage, belang & nut......................................................................................62
11. Feminisme in IB..............................................................................................................................64
Inleiding............................................................................................................................................64
Mythes doorbreken..........................................................................................................................64
UN Women, Peace and Security (WPS) Agenda................................................................................64
Basisaannames en -definities...........................................................................................................64
Theorieën van gender in IB – Shephard............................................................................................65
Feminisme en IB theorie...................................................................................................................66
A feminist tool kit.............................................................................................................................66
Feminisme en internationale veiligheid............................................................................................66
Feminisme en de notie van geweld..................................................................................................67
Oorlog, militarisme en militaire strategie.........................................................................................67
Feminisme en vrede.........................................................................................................................68
De mythe van bescherming..............................................................................................................68
Kritiek op het feminisme in IB...........................................................................................................68
The right to resist – a feminist manifesto..........................................................................................69
12. ‘Democratische’ vrede – Bakker.....................................................................................................70
Inleiding............................................................................................................................................70
Concepten........................................................................................................................................70
‘Democratische vrede’ is geen nieuw idée – Kant.............................................................................70
Systeemtheorie – Kant......................................................................................................................71
Verklaringen voor ‘vrede’.................................................................................................................71
Democratische instituties.................................................................................................................72
Liberale normen...............................................................................................................................72
Normatieve assumpties behandelen als empirische vraag...............................................................73
Onderzoek naar microfundamenten van de democratische vrede thesis – Bakker..........................73
Wat ligt er tussen oorlog en vrede?..................................................................................................74
Resultaten.........................................................................................................................................74
BETREKKINGEN & DIPLOMATIE
Esmée Demuynck
2024-2025
,Inhoud
1. Inleiding..............................................................................................................................................4
Wat is een ‘theorie’?...........................................................................................................................4
Bouwstenen van een theorie: aannames, hypothesen, concepten....................................................5
Wat is een goede theorie? – Waltz; Mesquita....................................................................................6
2. Structureel Realisme...........................................................................................................................7
3 analyse niveaus in IB - Waltz............................................................................................................7
Realisme in het algemeen...................................................................................................................8
Realisme: de bouwstenen...................................................................................................................8
Klassiek Realisme................................................................................................................................9
3 Grootste realistische stromingen.....................................................................................................9
Structureel Realisme – Waltz..............................................................................................................9
Het veiligheidsdilemma....................................................................................................................11
Kritiek op het structureel realisme...................................................................................................12
3. Regimetheorie/liberaal institutionalisme.........................................................................................14
Regime theorie en samenwerking....................................................................................................14
Realisme in het algemeen.................................................................................................................14
Terminologie.....................................................................................................................................15
‘Samenwerking’ volgens regimetheorie...........................................................................................15
Wat veroorzaakt regimes?................................................................................................................16
Speltheorie: bouwstenen & termen.................................................................................................16
Het collaboratieprobleem.................................................................................................................17
Het gevangenendilemma..................................................................................................................17
Oplossing voor het collaboratieprobleem.........................................................................................18
Handhaving bij collaboratieprobleem/prisoners dilemma................................................................18
Het coördinatieprobleem.................................................................................................................19
4. Constructivisme................................................................................................................................20
Wat is het constructivisme?..............................................................................................................20
Sociaal constructivisme – Wendt......................................................................................................21
How to do constructivisme: de macht van private militaire firma’s – Leander.................................22
Kritiek en bijdrage tot IB...................................................................................................................22
5. 2 level games & afdwingbaarheid.....................................................................................................23
Regimetheorie omzetten in analyse.................................................................................................23
Succes & falen in het internationaal milieuregime...........................................................................24
Wanneer is internationale samenwerking succesvol? – Kelemen & Vogel.......................................24
, 2 level games – Putnam....................................................................................................................25
Coördinatie- én collaboratieprobleem ? – Fearon............................................................................27
Selectie effect...................................................................................................................................29
Essentie van dit hoofdstuk................................................................................................................30
6. Internationale samenwerking: sancties & naleving..........................................................................31
Wat is ‘naleving’?..............................................................................................................................32
Waarom leven staten internationale overeenkomsten na? – Simmons............................................32
Overzicht stromingen – Simmons.....................................................................................................34
Oorzaken voor defectie/niet-naleving..............................................................................................35
Wat is afdwinging/enforcement?.....................................................................................................36
Sancties en de rol van internationale organisaties – Drezner...........................................................36
Waarom leidt multilaterale samenwerking voor sancties dikwijls niet tot succes? – Drezner..........37
Hoe zit het met het strategisch belang van een afdwingingsmechanisme?......................................38
Essentie van dit hoofdstuk................................................................................................................38
7. Historisch materialisme/ Marxisme..................................................................................................41
Grand theory....................................................................................................................................41
Ongelijkheid en historisch materialisme...........................................................................................43
Productiefactoren en klassen...........................................................................................................44
Marxistische voorlopers....................................................................................................................44
Systeemcontradicties........................................................................................................................45
Wereldsysteemtheorie – Wallerstein................................................................................................46
Ontstaan van globaal kapitalisme volgens wereldsysteemtheorie....................................................46
Wereldsysteem: kern & periferie......................................................................................................47
Rol van staten in wereldsysteemtheorie...........................................................................................48
Kritiek op historisch materialisme....................................................................................................49
8. Europese integratie...........................................................................................................................50
2 manieren om naar Europese integratie te kijken...........................................................................50
Hoe komen politieke actoren en hun gedrag tot stand?...................................................................50
Overzicht van mogelijke verklaringen...............................................................................................51
Neofunctionalisme – Haas................................................................................................................51
Kritiek op het neofunctionalisme......................................................................................................52
Liberaal intergouvernementalisme – Moravcsik...............................................................................53
Kritiek op het liberaal intergouvernmentalisme...............................................................................55
Europese integratie als oplossing voor (koude) oorlog – Eilstrup-Sangiovanni.................................55
Institutional binding – Eilstrup-Sangiovanni.....................................................................................56
9. Internationale milieusamenwerking.................................................................................................57
, Beperkingen van klimaatopwarming & aard van het samenwerkingsprobleem – Ölstrom..............58
Klimaatsamenwerking en afdwinging...............................................................................................58
Klimaatbeleid: wat als de oplossing lokaal kan zijn? – Östrom.........................................................59
Klimaatbeleid: dmv clubs, aantrekkingskracht & uitsluiting – Nordhaus..........................................60
10. Cultuur en IR : Relationele theorie – Qin........................................................................................61
Inleiding............................................................................................................................................61
Relationele theorie – Qin..................................................................................................................61
Relationele theorie: bijdrage, belang & nut......................................................................................62
11. Feminisme in IB..............................................................................................................................64
Inleiding............................................................................................................................................64
Mythes doorbreken..........................................................................................................................64
UN Women, Peace and Security (WPS) Agenda................................................................................64
Basisaannames en -definities...........................................................................................................64
Theorieën van gender in IB – Shephard............................................................................................65
Feminisme en IB theorie...................................................................................................................66
A feminist tool kit.............................................................................................................................66
Feminisme en internationale veiligheid............................................................................................66
Feminisme en de notie van geweld..................................................................................................67
Oorlog, militarisme en militaire strategie.........................................................................................67
Feminisme en vrede.........................................................................................................................68
De mythe van bescherming..............................................................................................................68
Kritiek op het feminisme in IB...........................................................................................................68
The right to resist – a feminist manifesto..........................................................................................69
12. ‘Democratische’ vrede – Bakker.....................................................................................................70
Inleiding............................................................................................................................................70
Concepten........................................................................................................................................70
‘Democratische vrede’ is geen nieuw idée – Kant.............................................................................70
Systeemtheorie – Kant......................................................................................................................71
Verklaringen voor ‘vrede’.................................................................................................................71
Democratische instituties.................................................................................................................72
Liberale normen...............................................................................................................................72
Normatieve assumpties behandelen als empirische vraag...............................................................73
Onderzoek naar microfundamenten van de democratische vrede thesis – Bakker..........................73
Wat ligt er tussen oorlog en vrede?..................................................................................................74
Resultaten.........................................................................................................................................74