Sociologie
Inleiding
Mochten we vissen zijn, dan zou de sociologie ons in staat stellen te zien dat we in water
zwemmen en dat dit water wordt omgrensd
Het sociale = wat water is voor de vis = levensnoodzakelijk voor de mens
Zo vanzelfsprekend dat we er ons niet van bewust zijn
Over de vissen en het water
Studiegebied van de sociologie = het sociale als feitelijkheid
houdt 2 dingen in:
1. Sociaal handelen
2. Sociale systemen
Sociologie = studie van mens en maatschappij
Sociale als feitelijk wordt bestudeerd en geanalyseerd volgens de standaarden van
wetenschappelijk onderzoek. Dat levert een body of knowledge op, een geheel van
overdraagbare kennis in de vorm van diverse sociologische theorieën.
Sociologisch denken = link leggen met de sociale omgeving
het sociale is nooit te reduceren tot een individueel gegeven
verbanden leggen tussen persoonlijke, individuele gebeurtenissen en sociale krachten die
er vorm aan geven
Sociologisch denken helpt inzicht te krijgen in de mogelijkheden en de hindernissen van ons
dagelijks leven en samenleven en inzicht te krijgen in de samenleving zelf
Als veel vissen ‘ziek’ worden, is er waarschijnlijk iets mis met de vijver en het water, dan is er
een oorzaak in de sociale context: de structuur, de cultuur, het sociale systeem
Onze samenleving = dingen gecreëerd door de mens, overgegeven van generatie op
generatie maar het zijn eigenlijk alleen maar verhalen in onze hoofden
vb. verhaal dat holebi zijn niet mag: niets in de natuur zegt dat zij geen relatie kunnen
hebben
= een samenleving is mensenwerk
Is sociologie nuttig?
Jagers-verzamelaars landbouwmaatschappij
Evolueerde zo maar konden niet meer terug door bevolkingsgroei en geen overlevingskills
meer
soms stappen mensen in systemen waar ze niet meer uit geraken
Wetenschap en professionaliteit
Voor sociale beroepen is inzicht in dat sociale als feitelijkheid een essentieel element van hun
professionaliteit
,Het sociologisch perspectief overstijgt het alledaags denken
Alledaagse denken
= idee dat we vrije individuen zijn en zelf verantwoordelijk zijn voor het leven dat we leiden
Als we geloven dat we volledig zelf ons lot in handen hebben zullen we geneigd zijn om
succesvolle mensen als superieur te zien en mensen die niet slagen als losers
Sociologische benadering
= stimuleert om vraagtekens te zetten achter het waarheidsgehalte van wijdverspreide
ideeën
Maatschappelijk succes = door meer dan eigen wilskracht bepaald
sociale context heeft een bijzonder grote invloed
Socioloog = mythejager
Mythen doorprikken en in vraag stellen = voorbij de vissen kijken en ook het water en de
vijver zien
Door kritisch bewustzijn in staat zijn om te zien wat in deze sociale context veranderd en
verbeterd kan worden
Het sociologisch perspectief geeft de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de samenleving
waarvan we deel uitmaken
Begrijpen hoe samenleven en een samenleving werkt geeft inzicht en extra perspectieven op
het denken over de mens en diens problemen
ook meer kansen om iets te doen
Empoweren: hoe beter we de samenhang tussen het uniek individuele en de ruimere sociale
context begrijpen, hoe meer mogelijkheden we zien
Sociologisch perspectief = altijd verband leggen tussen een persoonlijk probleem en de
context
Als we weten hoe de samenleving ons beïnvloedt kunnen we kiezen om de samenleving te
steunen zoals ze is of om haar te veranderen
De sociologie helpt om te leven en te werken in een diverse wereld
Meeste mensen hebben de neiging om hun eigen manier van leven als de juiste of de normale
of betere manier van leven te beschouwen
Sociologisch perspectief = zet aan om daar afstand van te nemen, wat kritisch denken
mogelijk maakt
,Deel 1: het vizier: de sociologische kijk
Inleiding
Nadenken over mens en maatschappij =studieobject van de sociologie
Sociologie = ontstaan begin 19e eeuw
focust op bewijs
weerlegbare manier van kennisverwerving
houdt zich aan wat waarneembaar is
Hoofdstuk 1: wat bestudeert de sociologie?
Studiegebied van sociologie = het sociale
kent 2 ladingen
1. Het sociale als morele kwaliteit hierover gaat de sociologie niet
2. Het sociale als feitelijkheid hierover gaat de sociologie wel
Sociaal als morele kwaliteit
= sociaal zijn of sociaal voelend, betrokkenheid op medemensen en/of solidariteit met een
gemeenschap
Horizontaal niveau:
- Betrekking op wat er tussen mensen gebeurd
- Relaties tussen mensen, niveau van interactie met wederkerige beïnvloeding
- Een-op-een moraal: besef dat eigen gedrag anderen beïnvloedt
- Leidt tot morele kwaliteiten als empathie en liefdadigheid
Verticaal:
- Geheel waar alle mensen deel van uitmaken
- Sociale systemen
- Zorg voor de gemeenschap op zich
- Doel = belang van gemeenschap als geheel
- Algemeen belang
- Leidt tot morele kwaliteiten als sociale rechtvaardigheid en solidariteit
hierover gaat de sociologie niet
Het sociale als feitelijkheid
= sociale dat een zelfstandig, autonoom karakter heeft
= objectief gegeven dingen die gedrag bepalen, onafhankelijk van psychologische en
biologische kenmerken
Sociaal feit = een realiteit op zichzelf, te verklaren door andere sociale feiten
, Vb. sociaal feit 1: er is een grote inkomensongelijkheid
sociaal feit 2: het gevolg is er is meer criminaliteit
Horizontaal niveau:
- Actor
- Sociaal handelen
Verticaal niveau:
- Systeem
- Context en resultaat van het sociaal handelen
- Bestaat uit structuur en cultuur
Circulaire causaliteit
- = derde factor
- Wisselwerking tussen actor en systeem
- Sociale als feitelijkheid is niet te herleiden tot actor of systeem alleen
Sociale als feitelijkheid = circulair proces
Beide processen – sociale constructie en sociale beïnvloeding – altijd tezelfdertijd aanwezig
Sociologisch standpunt = vertrekt vanuit dat circulair proces en levert de sociologische kijk op
Voor eenzelfde probleem is er een theorie vanuit actorperspectief en een theorie vanuit
systeemperspectief
Actorperspectief = onderzoekt sociale constructie
Systeemperspectief = onderzoekt sociale bepaaldheid door te kijken hoe een bepaald
systeem met eigen kenmerken en wetmatigheden het sociaal handelen beïnvloedt
Sociale werkelijkheid
= altijd beide perspectieven
We maken ons sociaal milieu en we worden bepaald door deze sociale omgeving
Agency- en structure- theorieën
Zowel het actor als het systeem perspectief bestudeert en verklaart hoe sociaal handelen
naar systeem overgaat en hoe systemen het sociaal handelen bepalen. Deze theorieën
noemen agency en structure theorieën.
Max Weber
= agency perspectief
= hoe vanuit het handelen van actoren grotere sociale verbanden ontstaan
Inleiding
Mochten we vissen zijn, dan zou de sociologie ons in staat stellen te zien dat we in water
zwemmen en dat dit water wordt omgrensd
Het sociale = wat water is voor de vis = levensnoodzakelijk voor de mens
Zo vanzelfsprekend dat we er ons niet van bewust zijn
Over de vissen en het water
Studiegebied van de sociologie = het sociale als feitelijkheid
houdt 2 dingen in:
1. Sociaal handelen
2. Sociale systemen
Sociologie = studie van mens en maatschappij
Sociale als feitelijk wordt bestudeerd en geanalyseerd volgens de standaarden van
wetenschappelijk onderzoek. Dat levert een body of knowledge op, een geheel van
overdraagbare kennis in de vorm van diverse sociologische theorieën.
Sociologisch denken = link leggen met de sociale omgeving
het sociale is nooit te reduceren tot een individueel gegeven
verbanden leggen tussen persoonlijke, individuele gebeurtenissen en sociale krachten die
er vorm aan geven
Sociologisch denken helpt inzicht te krijgen in de mogelijkheden en de hindernissen van ons
dagelijks leven en samenleven en inzicht te krijgen in de samenleving zelf
Als veel vissen ‘ziek’ worden, is er waarschijnlijk iets mis met de vijver en het water, dan is er
een oorzaak in de sociale context: de structuur, de cultuur, het sociale systeem
Onze samenleving = dingen gecreëerd door de mens, overgegeven van generatie op
generatie maar het zijn eigenlijk alleen maar verhalen in onze hoofden
vb. verhaal dat holebi zijn niet mag: niets in de natuur zegt dat zij geen relatie kunnen
hebben
= een samenleving is mensenwerk
Is sociologie nuttig?
Jagers-verzamelaars landbouwmaatschappij
Evolueerde zo maar konden niet meer terug door bevolkingsgroei en geen overlevingskills
meer
soms stappen mensen in systemen waar ze niet meer uit geraken
Wetenschap en professionaliteit
Voor sociale beroepen is inzicht in dat sociale als feitelijkheid een essentieel element van hun
professionaliteit
,Het sociologisch perspectief overstijgt het alledaags denken
Alledaagse denken
= idee dat we vrije individuen zijn en zelf verantwoordelijk zijn voor het leven dat we leiden
Als we geloven dat we volledig zelf ons lot in handen hebben zullen we geneigd zijn om
succesvolle mensen als superieur te zien en mensen die niet slagen als losers
Sociologische benadering
= stimuleert om vraagtekens te zetten achter het waarheidsgehalte van wijdverspreide
ideeën
Maatschappelijk succes = door meer dan eigen wilskracht bepaald
sociale context heeft een bijzonder grote invloed
Socioloog = mythejager
Mythen doorprikken en in vraag stellen = voorbij de vissen kijken en ook het water en de
vijver zien
Door kritisch bewustzijn in staat zijn om te zien wat in deze sociale context veranderd en
verbeterd kan worden
Het sociologisch perspectief geeft de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de samenleving
waarvan we deel uitmaken
Begrijpen hoe samenleven en een samenleving werkt geeft inzicht en extra perspectieven op
het denken over de mens en diens problemen
ook meer kansen om iets te doen
Empoweren: hoe beter we de samenhang tussen het uniek individuele en de ruimere sociale
context begrijpen, hoe meer mogelijkheden we zien
Sociologisch perspectief = altijd verband leggen tussen een persoonlijk probleem en de
context
Als we weten hoe de samenleving ons beïnvloedt kunnen we kiezen om de samenleving te
steunen zoals ze is of om haar te veranderen
De sociologie helpt om te leven en te werken in een diverse wereld
Meeste mensen hebben de neiging om hun eigen manier van leven als de juiste of de normale
of betere manier van leven te beschouwen
Sociologisch perspectief = zet aan om daar afstand van te nemen, wat kritisch denken
mogelijk maakt
,Deel 1: het vizier: de sociologische kijk
Inleiding
Nadenken over mens en maatschappij =studieobject van de sociologie
Sociologie = ontstaan begin 19e eeuw
focust op bewijs
weerlegbare manier van kennisverwerving
houdt zich aan wat waarneembaar is
Hoofdstuk 1: wat bestudeert de sociologie?
Studiegebied van sociologie = het sociale
kent 2 ladingen
1. Het sociale als morele kwaliteit hierover gaat de sociologie niet
2. Het sociale als feitelijkheid hierover gaat de sociologie wel
Sociaal als morele kwaliteit
= sociaal zijn of sociaal voelend, betrokkenheid op medemensen en/of solidariteit met een
gemeenschap
Horizontaal niveau:
- Betrekking op wat er tussen mensen gebeurd
- Relaties tussen mensen, niveau van interactie met wederkerige beïnvloeding
- Een-op-een moraal: besef dat eigen gedrag anderen beïnvloedt
- Leidt tot morele kwaliteiten als empathie en liefdadigheid
Verticaal:
- Geheel waar alle mensen deel van uitmaken
- Sociale systemen
- Zorg voor de gemeenschap op zich
- Doel = belang van gemeenschap als geheel
- Algemeen belang
- Leidt tot morele kwaliteiten als sociale rechtvaardigheid en solidariteit
hierover gaat de sociologie niet
Het sociale als feitelijkheid
= sociale dat een zelfstandig, autonoom karakter heeft
= objectief gegeven dingen die gedrag bepalen, onafhankelijk van psychologische en
biologische kenmerken
Sociaal feit = een realiteit op zichzelf, te verklaren door andere sociale feiten
, Vb. sociaal feit 1: er is een grote inkomensongelijkheid
sociaal feit 2: het gevolg is er is meer criminaliteit
Horizontaal niveau:
- Actor
- Sociaal handelen
Verticaal niveau:
- Systeem
- Context en resultaat van het sociaal handelen
- Bestaat uit structuur en cultuur
Circulaire causaliteit
- = derde factor
- Wisselwerking tussen actor en systeem
- Sociale als feitelijkheid is niet te herleiden tot actor of systeem alleen
Sociale als feitelijkheid = circulair proces
Beide processen – sociale constructie en sociale beïnvloeding – altijd tezelfdertijd aanwezig
Sociologisch standpunt = vertrekt vanuit dat circulair proces en levert de sociologische kijk op
Voor eenzelfde probleem is er een theorie vanuit actorperspectief en een theorie vanuit
systeemperspectief
Actorperspectief = onderzoekt sociale constructie
Systeemperspectief = onderzoekt sociale bepaaldheid door te kijken hoe een bepaald
systeem met eigen kenmerken en wetmatigheden het sociaal handelen beïnvloedt
Sociale werkelijkheid
= altijd beide perspectieven
We maken ons sociaal milieu en we worden bepaald door deze sociale omgeving
Agency- en structure- theorieën
Zowel het actor als het systeem perspectief bestudeert en verklaart hoe sociaal handelen
naar systeem overgaat en hoe systemen het sociaal handelen bepalen. Deze theorieën
noemen agency en structure theorieën.
Max Weber
= agency perspectief
= hoe vanuit het handelen van actoren grotere sociale verbanden ontstaan
