1
, Sociale psychologie
Hoofdstuk 1 = inleiding tot de sociale psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie ?
• Psychologie = de wetenschappelijke studie naar het gedrag en het
innerlijke leven (gedachten en gevoelens) van mensen
• Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie naar de manier
waarop de werkelijke of denkbeeldige aanwezigheid van mensen de
gedachten, gevoelens en gedragingen van andere mensen beïnvloedt
➢ Sociale psychologen onderzoeken vragen zoals
• “Waarom helpen mensen in bepaalde situaties en waarom niet?”
• “Onder welke omstandigheden heeft doping tot de dood kunnen
leiden? Hoe komt het dat mensen in groep zoiets hebben kunnen
doen?”
➢ De kern van de sociale psychologie is dus het fenomeen sociale invloed
• Sociale invloed = het effect dat woorden, daden of alleen al de
aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten,
gevoelens, houdingen en/of gedrag
• Andere mensen kunnen ons beïnvloeden op 2 manieren
- Directe manier = op persuasieve manier
- Indirecte manier = door hun aanwezigheid en het overbrengen van
culturele waarden
2
,1.1.1 Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand
• Hoe kunnen we sociale invloed anders begrijpen?
- Beroep doen op algemene wereldkennis (volkswijsheid) :
journalisten, experten, sociale kritieken MAAR is niet
wetenschappelijk
- Filosofie , het is een empirisch domein
o Gilbert: wetenschappelijk oz:
➔ Descartes: komt neutraal binnen, dan denken en hierna pas
oordelen. & Spinosa: komt binnen, stoort het proces en veel
bij het ware hangen
➔ Spinosa had gelijk: mensen zijn goedgelovig
- Interpretatie van mensen, hoe mensen de werkelijkheid
construeren (people’s construals)
• Problemen
- Mensen beseffen soms niet wat de afkomst is van hun gedachten
of gedragingen (“Meer zeggen dan we weten”)
- Tegenstrijdigheid en over-simplificatie : moeilijk om te
determineren wie gelijk heeft
- Het is moeilijk om te weten welke filosofische visie waar is of niet?
• Daarom ontwikkelen sociale psychologen verklaringen voor sociale
invloed aan de hand van empirisch onderzoek, zoals het doen van
experimenten waarvoor zij hypothesen opstellen en de te bestuderen
variabelen zorgvuldig beheersen
- empirisch onderzoek = op waarneming en/ of onderzoek
gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen
- hypothesen = een als voorlopige waarheid aangenomen, maar nog
te bewijzen veronderstelling
3
, 1.1.2 Sociale psychologie en het verband met verwante disciplines
➢ Sociale psychologie is gerelateerd aan en maakt gebruik van diverse
andere wetenschappelijke disciplines
• vb. biologie, neurowetenschap, evolutionaire psychologie,
persoonlijkheidspsychologie, sociologie, economie en politicologie
• Deze disciplines kunnen zich ook bezighouden met onderzoek naar
determinanten
- Determinanten = bepalende factor in een ontwikkeling of
toestand
➔ Deze disciplines verschillen van de sociale psychologie voor wat
betreft het analyseniveau
➢ Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
1) Evolutionaire pyschologie
• Probeert sociaal gedrag te verklaren op basis van erfelijke factoren
die zich door de tijd heen hebben ontwikkeld a.d.h.v. natuurlijke
selectie
o Natuurlijke selectie = het verschijnsel dat in de evolutie
sommige organismen uit een bepaalde populatie beter in
hun omgeving passen en zo meer kans hebben om te zorgen
voor overlevende nakomelingen dan minder goed
aangepaste organismen
• Hypothesen op het gebied van evolutie zijn moeilijk te testen
o Omdat het gaat om wat er duizenden jaren geleden moet zijn
gebeurd
4
, Sociale psychologie
Hoofdstuk 1 = inleiding tot de sociale psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie ?
• Psychologie = de wetenschappelijke studie naar het gedrag en het
innerlijke leven (gedachten en gevoelens) van mensen
• Sociale psychologie = de wetenschappelijke studie naar de manier
waarop de werkelijke of denkbeeldige aanwezigheid van mensen de
gedachten, gevoelens en gedragingen van andere mensen beïnvloedt
➢ Sociale psychologen onderzoeken vragen zoals
• “Waarom helpen mensen in bepaalde situaties en waarom niet?”
• “Onder welke omstandigheden heeft doping tot de dood kunnen
leiden? Hoe komt het dat mensen in groep zoiets hebben kunnen
doen?”
➢ De kern van de sociale psychologie is dus het fenomeen sociale invloed
• Sociale invloed = het effect dat woorden, daden of alleen al de
aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten,
gevoelens, houdingen en/of gedrag
• Andere mensen kunnen ons beïnvloeden op 2 manieren
- Directe manier = op persuasieve manier
- Indirecte manier = door hun aanwezigheid en het overbrengen van
culturele waarden
2
,1.1.1 Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand
• Hoe kunnen we sociale invloed anders begrijpen?
- Beroep doen op algemene wereldkennis (volkswijsheid) :
journalisten, experten, sociale kritieken MAAR is niet
wetenschappelijk
- Filosofie , het is een empirisch domein
o Gilbert: wetenschappelijk oz:
➔ Descartes: komt neutraal binnen, dan denken en hierna pas
oordelen. & Spinosa: komt binnen, stoort het proces en veel
bij het ware hangen
➔ Spinosa had gelijk: mensen zijn goedgelovig
- Interpretatie van mensen, hoe mensen de werkelijkheid
construeren (people’s construals)
• Problemen
- Mensen beseffen soms niet wat de afkomst is van hun gedachten
of gedragingen (“Meer zeggen dan we weten”)
- Tegenstrijdigheid en over-simplificatie : moeilijk om te
determineren wie gelijk heeft
- Het is moeilijk om te weten welke filosofische visie waar is of niet?
• Daarom ontwikkelen sociale psychologen verklaringen voor sociale
invloed aan de hand van empirisch onderzoek, zoals het doen van
experimenten waarvoor zij hypothesen opstellen en de te bestuderen
variabelen zorgvuldig beheersen
- empirisch onderzoek = op waarneming en/ of onderzoek
gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen
- hypothesen = een als voorlopige waarheid aangenomen, maar nog
te bewijzen veronderstelling
3
, 1.1.2 Sociale psychologie en het verband met verwante disciplines
➢ Sociale psychologie is gerelateerd aan en maakt gebruik van diverse
andere wetenschappelijke disciplines
• vb. biologie, neurowetenschap, evolutionaire psychologie,
persoonlijkheidspsychologie, sociologie, economie en politicologie
• Deze disciplines kunnen zich ook bezighouden met onderzoek naar
determinanten
- Determinanten = bepalende factor in een ontwikkeling of
toestand
➔ Deze disciplines verschillen van de sociale psychologie voor wat
betreft het analyseniveau
➢ Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
1) Evolutionaire pyschologie
• Probeert sociaal gedrag te verklaren op basis van erfelijke factoren
die zich door de tijd heen hebben ontwikkeld a.d.h.v. natuurlijke
selectie
o Natuurlijke selectie = het verschijnsel dat in de evolutie
sommige organismen uit een bepaalde populatie beter in
hun omgeving passen en zo meer kans hebben om te zorgen
voor overlevende nakomelingen dan minder goed
aangepaste organismen
• Hypothesen op het gebied van evolutie zijn moeilijk te testen
o Omdat het gaat om wat er duizenden jaren geleden moet zijn
gebeurd
4
