Onderzoeksmethoden en -technieken 1
Praktische informatie:
-> OMT 1: psychometrie: wat zijn de kenmerken van goede psychologische testen?
-> 10 HOC (ook digitaal beschikbaar via Panopto)
-> leerstof: slides + eigen notities + boek!!
-> evaluatie: examen (70% - online) + taak (20%- 4 punten) + deelname experimenten
(10%- 2 punten)
= examen: standard setting: pas geslaagd als je 12/20 behaald (wél gokken! Zoals
verhoogde cesuur)
= taak: online oefeningen (niet op punten – geen tijdslimiet), daarna testen! (wél op punten
én wél tijdslimiet => best maken na iedere HOC)
= deelname experimenten: 2 experimenten
-> afrondingsregels! Op 2 cijfers na de komma! (eerst teller uitrekenen, dan noemer,
afronden, breuk uitrekenen)
HOC les 1: Psychometrie (HB: p.13-33)
1. Intro
Is dit een psychologische test?
Dia 2. Ja (Rorschachtest test - inktvlekken)
Dia 3. Ja (het beantwoordt alle kenmerken van de psychologische testen + psychologen zijn
geïnteresseerd hoe sensorische processen gelinkt zijn aan mentale processen.)
Dia 4. Ja (het is niet de vraag of het een ‘goede’ test is, maar het is wel een psychologische test,
want psychologen zijn geïnteresseerd in seksime)
Dia 5. Ja (psychologische test over attitude tegenover autoriteit – typisch voorbeeld van een test)
De eerste psychologische test die je aflegt: APGAR-test van Virgina Apgar (1952)
Evaluatie o.v.v. 5 kenmerken: Activiteit, pols, grimas (reflex,
responsiviteit), aanblik (huidskleur), respiratie (ademhaling)
- minimum score: 2
- maximaal score: 10
-> kan indicatie zijn voor medisch korps om onmiddellijk actie te
ondernemen of doorheen de ontwikkeling van het kind de achterstand(en) te
ondersteunen/behandelen/op te volgen. (score van => 7: goede gezondheid)
2. Psychologische testen:
- Psychologische testen spelen een grote rol in ons dagelijks leven. (+ in wetenschappelijk
onderzoek)
- We komen doorheen ons leven allemaal in aanraking met psychologische testen. (bv. in de
kleuterklas, op school, sollicitatieprocedures, persoonlijkheid,…)
- Psychologische testen kunnen verregaande gevolgen hebben voor mensen. (ze kunnen
beslissen over leven en dood)
(bv 1. in Amerikaanse staat Georgia, waarbij de doodstraf werd doorgevoerd op een gevangene
met heel laag IQ <-> North Carolina: doodstraf mag niet worden doorgevoerd op personen met
een IQ kleiner of gelijk aan 70.)
1
,(bv 2. Tine Nys, die autisme heeft, vroeg euthanasie aan. Achteraf is er een proces gevolgd. Men
is gaan nagaan of er geen andere kenmerken speelden en of er geen andere optie mogelijk was,
die euthanasie kon vermijden.)
2.1 Worden psychologische testen goed gebruikt?
Voorbeeld: Fysieke en mentale fitheid meten van Donald Trump d.m.v. psychologische testen?
De MOCA-test werd hierbij gebruikt, die vroege tekenen van dimensie zou kunnen opsporen. De
test werd wss wel goed afgelegd, maar het werd fout geïnterpreteerd.
2.2 Belang van psychologische testen
* Psychologische testen worden afgenomen voor onderzoek. (bv. onderzoek nar verschillen tss
personen, binnen personen of tussen groepen).
* PT behoren tot het instrumentarium van psychologen.
* Essentieel om psychometrische kwaliteit van testen in te kunnen schatten.
=> psychometrie is de wetenschappelijke studie van de kwaliteit van psychologische
metingen.
* Verschil tussen psychologische testing en assessment:
- Testing: een relatief eenvoudig proces waarbij een psychologische test wordt afgenomen
van een persoon en men tot een specifieke score op de test komt. (focus in deze cursus)
- Assessment: een complex proces waarbij meerdere psychologische testen worden
afgenomen, aangevuld met informatie uit andere bronnen zoals interviews en observaties,
om zo tot een holistisch/alomvattend beeld te komen van het functioneren van een
persoon.
2.3. Wat zijn psychologische testen?
Cronbach: “Een psychologische test is een systematische procedure om het gedrag van twee
of meer personen te vergelijken (inter-individuele verschillen: tussen mensen), of om het
gedrag van een persoon op verschillende momenten te vergelijken (intra-individuele
verschillen: binnen een persoon).”
-> voordeel definitie: geldt voor verschillende soorten testen. (andere omschrijvingen
beperken zich tot pen-en-papier testen, bv. de Beck Depression Inventory)
Kenmerken van een psychologische test:
- ze gebruiken gestandaardiseerde/systematische procedures.
- ze leveren een staal van gedrag op.
- ze leveren een testscore op.
- ze maken gebruik van normen.
- ze voorspellen gedrag buiten de test.
2.3.1 Ze gebruiken gestandaardiseerde/systematische procedures (om):
1. De items, vragen, opdrachten te kiezen.
2. Een precieze beschrijving te hebben van omstandigheden waarin de test
afgenomen moet worden (bij iedereen hetzelfde doen: tijd, score, intonatie
voorlezen, gezichtsuitdrukkingen,...)
3. De antwoorden op de test te scoren en interpreteren.
- objectieve scoring = een proces waarbij de omzetting van de respons in een
cijfer gebeurt door de gegeven respons te vergelijken met een lijst waarin
alle mogelijke responsen worden opgesomd.
2
, - subjectieve scoring = een proces waarin de persoon die de scoring uitvoert
slechts beschikt over een stel richtlijnen: het is moeilijk om op voorhand
alle mogelijke scores vast te leggen.
(bv rorschachtest test: inktvlekken – gaat de persoon zich focussen op het
linkse gedeelde/het rechtse gedeelde van de vlek? Op het zwarte?
-> mate van subjectiviteit met risico dat twee psychologen een afwijkende
score bekomen)
2.3.2. Ze leveren een staal van gedrag op:
= een test bestaat uit een eindig aantal items (vragen, stellingen, opdrachten).
De testontwikkelaars maken een selectie van deze items, ze moeten een
representatief ‘staal’ van gedrag meten.
Deze items moeten niet noodzakelijk een rechtstreekse afspiegeling zijn van het
gemeten gedrag
(bv vragenlijst over depressiviteit: ‘hoeveel glazen water drink je per dag?’ -> het is
duidelijk geen rechtstreekse weerspiegeling van depressie. Maar stel dat onderzoek
aantoont dat mensen met een depressie minder glazen water drinken, meet deze
vraag wel een representatieve ‘staal’ van depressiviteit.)
2.3.3. Ze leveren een testscore op:
Thorndike: “als iets bestaat, bestaat het in een bepaalde mate” <->
McCall: “als iets in een bepaalde mate bestaat, kunnen we het ook meten”
Met een test willen we een bepaald psychologisch kenmerk (construct) meten. (bv.
intelligentie, creativiteit, depressie) (het is geen ‘ding’ dat echt fysiek bestaat).
Men gaat ervan uit dat elke persoon dit kenmerk in zekere mate bezit.
Een testcore is een schatting van de ‘hoeveelheid’ waarin dit kenmerk aanwezig is
bij een persoon.
MAAR: Een testscore bevat een zekere meetfout!! (je kan nooit 100% iets meten bij
iemand!)
X = testscore
T =true score/ware score (bv. hoeveel intelligentie de
persoon in WKH heeft)
e (error) = meetfout (kan positief – bij overschatten van
intelligentie bv. vermoeidheid, ruis,..- zijn, maar ook
negatief –bv. bij onderschatten van intelligentie)
DOEL: X en T zoveel mogelijk laten overeenstemmen!
(bv. een persoon behaald een testscore van 110 op een IQ-test. Het kan zijn dat de
persoon de 3 vorige dagen niet geslapen heeft, waardoor vermoeidheid de testscore
kan beïnvloeden. Dit noemen we de error. Error kan in verschillende vormen
optreden, zoals vermoeidheid, ruis,…)
3
, 2.3.4. Ze maken gebruik van normen:
Er bestaat een zeker systematiek in het interpreteren van een score. (bv. wat is een
score van 130 op een intelligentietest?)
Men maakt hierbij gebruik van normen = een samenvatting van testresultaten voor
een grote steekproef die representatief is voor een populatie. Maar, niet elke test
heeft normen!! (het hangt af van het doel van de test).
-> verschil tussen norm-referenced test (score vergelijken met norm) en criterion-
referenced test (score vergelijken met criterium, bv examen: score vergelijken met
criterium: 10/20 is geslaagd -> 8/20 is niet geslaagd).
2.3.5. Ze voorspellen gedrag buiten de test:
Uiteindelijk doel is niet om te voorspellen hoe iemand scoort op de test zelf, maar
hoe iemand zich zal gedragen buiten de test omstandigheden.
(voorbeeld rorschachtest: het gaat niet over de vlek zelf, maar hoe de persoon zich
voelt in zijn normaal functioneren. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de persoon in de vlek
twee uitpuilende ogen ziet, die hem aanstaren –eyes-peering out-. De psycholoog
kan dit interpreteren in de zin van paranoïde gevoelens. De persoon heeft het gevoel
dat die aangestaard wordt. Hiermee wilt de psycholoog een omschrijving maken van
hoe de persoon zich gedraagt buiten de test zelf.)
3. Geschiedenis van psychologische testen (waarom zien ze er uit zoals ze er vandaag uitzien?)
1879: start van experimentele
psychologie
(ontwikkelingen die hebben geleid tot
ontstaan van meer moderne PT)
2e periode: rond eeuwwisseling: 1900:
eerste moderne intelligentietesten
ontwikkeld door Binet en Simon
(belangrijke evolutie)
20e E: veel evoluties die werden
versneld door Wereldoorlogen.
3.1 Vroege vormen van testing
Vroegste sporen dateren van 2200 voor Chr. in China, men ging bij ambtenaren van Chinese
overheid driejaarlijkse testen afleggen om te zien wie de hoogste functie zou mogen uitvoeren.
(hoogste functie voor hoogste score)
-> Onderwerpen: civiel recht, militaire strategie, landbouwkunde, boekhouding, geografie.
-> Duurde één volledige dag en nacht (24u)
-> Afname vond plaats in een kleine, afgesloten ruimte (er was al aandacht voor invloed van
omstandigheden)
-> Lage slaagpercentages (slechts 1-7% slaagde – het was een héél moeilijke test)
4
Praktische informatie:
-> OMT 1: psychometrie: wat zijn de kenmerken van goede psychologische testen?
-> 10 HOC (ook digitaal beschikbaar via Panopto)
-> leerstof: slides + eigen notities + boek!!
-> evaluatie: examen (70% - online) + taak (20%- 4 punten) + deelname experimenten
(10%- 2 punten)
= examen: standard setting: pas geslaagd als je 12/20 behaald (wél gokken! Zoals
verhoogde cesuur)
= taak: online oefeningen (niet op punten – geen tijdslimiet), daarna testen! (wél op punten
én wél tijdslimiet => best maken na iedere HOC)
= deelname experimenten: 2 experimenten
-> afrondingsregels! Op 2 cijfers na de komma! (eerst teller uitrekenen, dan noemer,
afronden, breuk uitrekenen)
HOC les 1: Psychometrie (HB: p.13-33)
1. Intro
Is dit een psychologische test?
Dia 2. Ja (Rorschachtest test - inktvlekken)
Dia 3. Ja (het beantwoordt alle kenmerken van de psychologische testen + psychologen zijn
geïnteresseerd hoe sensorische processen gelinkt zijn aan mentale processen.)
Dia 4. Ja (het is niet de vraag of het een ‘goede’ test is, maar het is wel een psychologische test,
want psychologen zijn geïnteresseerd in seksime)
Dia 5. Ja (psychologische test over attitude tegenover autoriteit – typisch voorbeeld van een test)
De eerste psychologische test die je aflegt: APGAR-test van Virgina Apgar (1952)
Evaluatie o.v.v. 5 kenmerken: Activiteit, pols, grimas (reflex,
responsiviteit), aanblik (huidskleur), respiratie (ademhaling)
- minimum score: 2
- maximaal score: 10
-> kan indicatie zijn voor medisch korps om onmiddellijk actie te
ondernemen of doorheen de ontwikkeling van het kind de achterstand(en) te
ondersteunen/behandelen/op te volgen. (score van => 7: goede gezondheid)
2. Psychologische testen:
- Psychologische testen spelen een grote rol in ons dagelijks leven. (+ in wetenschappelijk
onderzoek)
- We komen doorheen ons leven allemaal in aanraking met psychologische testen. (bv. in de
kleuterklas, op school, sollicitatieprocedures, persoonlijkheid,…)
- Psychologische testen kunnen verregaande gevolgen hebben voor mensen. (ze kunnen
beslissen over leven en dood)
(bv 1. in Amerikaanse staat Georgia, waarbij de doodstraf werd doorgevoerd op een gevangene
met heel laag IQ <-> North Carolina: doodstraf mag niet worden doorgevoerd op personen met
een IQ kleiner of gelijk aan 70.)
1
,(bv 2. Tine Nys, die autisme heeft, vroeg euthanasie aan. Achteraf is er een proces gevolgd. Men
is gaan nagaan of er geen andere kenmerken speelden en of er geen andere optie mogelijk was,
die euthanasie kon vermijden.)
2.1 Worden psychologische testen goed gebruikt?
Voorbeeld: Fysieke en mentale fitheid meten van Donald Trump d.m.v. psychologische testen?
De MOCA-test werd hierbij gebruikt, die vroege tekenen van dimensie zou kunnen opsporen. De
test werd wss wel goed afgelegd, maar het werd fout geïnterpreteerd.
2.2 Belang van psychologische testen
* Psychologische testen worden afgenomen voor onderzoek. (bv. onderzoek nar verschillen tss
personen, binnen personen of tussen groepen).
* PT behoren tot het instrumentarium van psychologen.
* Essentieel om psychometrische kwaliteit van testen in te kunnen schatten.
=> psychometrie is de wetenschappelijke studie van de kwaliteit van psychologische
metingen.
* Verschil tussen psychologische testing en assessment:
- Testing: een relatief eenvoudig proces waarbij een psychologische test wordt afgenomen
van een persoon en men tot een specifieke score op de test komt. (focus in deze cursus)
- Assessment: een complex proces waarbij meerdere psychologische testen worden
afgenomen, aangevuld met informatie uit andere bronnen zoals interviews en observaties,
om zo tot een holistisch/alomvattend beeld te komen van het functioneren van een
persoon.
2.3. Wat zijn psychologische testen?
Cronbach: “Een psychologische test is een systematische procedure om het gedrag van twee
of meer personen te vergelijken (inter-individuele verschillen: tussen mensen), of om het
gedrag van een persoon op verschillende momenten te vergelijken (intra-individuele
verschillen: binnen een persoon).”
-> voordeel definitie: geldt voor verschillende soorten testen. (andere omschrijvingen
beperken zich tot pen-en-papier testen, bv. de Beck Depression Inventory)
Kenmerken van een psychologische test:
- ze gebruiken gestandaardiseerde/systematische procedures.
- ze leveren een staal van gedrag op.
- ze leveren een testscore op.
- ze maken gebruik van normen.
- ze voorspellen gedrag buiten de test.
2.3.1 Ze gebruiken gestandaardiseerde/systematische procedures (om):
1. De items, vragen, opdrachten te kiezen.
2. Een precieze beschrijving te hebben van omstandigheden waarin de test
afgenomen moet worden (bij iedereen hetzelfde doen: tijd, score, intonatie
voorlezen, gezichtsuitdrukkingen,...)
3. De antwoorden op de test te scoren en interpreteren.
- objectieve scoring = een proces waarbij de omzetting van de respons in een
cijfer gebeurt door de gegeven respons te vergelijken met een lijst waarin
alle mogelijke responsen worden opgesomd.
2
, - subjectieve scoring = een proces waarin de persoon die de scoring uitvoert
slechts beschikt over een stel richtlijnen: het is moeilijk om op voorhand
alle mogelijke scores vast te leggen.
(bv rorschachtest test: inktvlekken – gaat de persoon zich focussen op het
linkse gedeelde/het rechtse gedeelde van de vlek? Op het zwarte?
-> mate van subjectiviteit met risico dat twee psychologen een afwijkende
score bekomen)
2.3.2. Ze leveren een staal van gedrag op:
= een test bestaat uit een eindig aantal items (vragen, stellingen, opdrachten).
De testontwikkelaars maken een selectie van deze items, ze moeten een
representatief ‘staal’ van gedrag meten.
Deze items moeten niet noodzakelijk een rechtstreekse afspiegeling zijn van het
gemeten gedrag
(bv vragenlijst over depressiviteit: ‘hoeveel glazen water drink je per dag?’ -> het is
duidelijk geen rechtstreekse weerspiegeling van depressie. Maar stel dat onderzoek
aantoont dat mensen met een depressie minder glazen water drinken, meet deze
vraag wel een representatieve ‘staal’ van depressiviteit.)
2.3.3. Ze leveren een testscore op:
Thorndike: “als iets bestaat, bestaat het in een bepaalde mate” <->
McCall: “als iets in een bepaalde mate bestaat, kunnen we het ook meten”
Met een test willen we een bepaald psychologisch kenmerk (construct) meten. (bv.
intelligentie, creativiteit, depressie) (het is geen ‘ding’ dat echt fysiek bestaat).
Men gaat ervan uit dat elke persoon dit kenmerk in zekere mate bezit.
Een testcore is een schatting van de ‘hoeveelheid’ waarin dit kenmerk aanwezig is
bij een persoon.
MAAR: Een testscore bevat een zekere meetfout!! (je kan nooit 100% iets meten bij
iemand!)
X = testscore
T =true score/ware score (bv. hoeveel intelligentie de
persoon in WKH heeft)
e (error) = meetfout (kan positief – bij overschatten van
intelligentie bv. vermoeidheid, ruis,..- zijn, maar ook
negatief –bv. bij onderschatten van intelligentie)
DOEL: X en T zoveel mogelijk laten overeenstemmen!
(bv. een persoon behaald een testscore van 110 op een IQ-test. Het kan zijn dat de
persoon de 3 vorige dagen niet geslapen heeft, waardoor vermoeidheid de testscore
kan beïnvloeden. Dit noemen we de error. Error kan in verschillende vormen
optreden, zoals vermoeidheid, ruis,…)
3
, 2.3.4. Ze maken gebruik van normen:
Er bestaat een zeker systematiek in het interpreteren van een score. (bv. wat is een
score van 130 op een intelligentietest?)
Men maakt hierbij gebruik van normen = een samenvatting van testresultaten voor
een grote steekproef die representatief is voor een populatie. Maar, niet elke test
heeft normen!! (het hangt af van het doel van de test).
-> verschil tussen norm-referenced test (score vergelijken met norm) en criterion-
referenced test (score vergelijken met criterium, bv examen: score vergelijken met
criterium: 10/20 is geslaagd -> 8/20 is niet geslaagd).
2.3.5. Ze voorspellen gedrag buiten de test:
Uiteindelijk doel is niet om te voorspellen hoe iemand scoort op de test zelf, maar
hoe iemand zich zal gedragen buiten de test omstandigheden.
(voorbeeld rorschachtest: het gaat niet over de vlek zelf, maar hoe de persoon zich
voelt in zijn normaal functioneren. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de persoon in de vlek
twee uitpuilende ogen ziet, die hem aanstaren –eyes-peering out-. De psycholoog
kan dit interpreteren in de zin van paranoïde gevoelens. De persoon heeft het gevoel
dat die aangestaard wordt. Hiermee wilt de psycholoog een omschrijving maken van
hoe de persoon zich gedraagt buiten de test zelf.)
3. Geschiedenis van psychologische testen (waarom zien ze er uit zoals ze er vandaag uitzien?)
1879: start van experimentele
psychologie
(ontwikkelingen die hebben geleid tot
ontstaan van meer moderne PT)
2e periode: rond eeuwwisseling: 1900:
eerste moderne intelligentietesten
ontwikkeld door Binet en Simon
(belangrijke evolutie)
20e E: veel evoluties die werden
versneld door Wereldoorlogen.
3.1 Vroege vormen van testing
Vroegste sporen dateren van 2200 voor Chr. in China, men ging bij ambtenaren van Chinese
overheid driejaarlijkse testen afleggen om te zien wie de hoogste functie zou mogen uitvoeren.
(hoogste functie voor hoogste score)
-> Onderwerpen: civiel recht, militaire strategie, landbouwkunde, boekhouding, geografie.
-> Duurde één volledige dag en nacht (24u)
-> Afname vond plaats in een kleine, afgesloten ruimte (er was al aandacht voor invloed van
omstandigheden)
-> Lage slaagpercentages (slechts 1-7% slaagde – het was een héél moeilijke test)
4
