Mens en maatschappij
Stedelijkheid
College 1
Inleiding
Individualisering = sociaal proces waarbij we onszelf als vrijgevochten, autonome
personen meer in de verf zetten
Vb. onze generatie schrijft enkel de voornaam op, de oudere generatie schrijft
sneller de achternaam erbij
Individu versus gemeenschap:
- Individu -> enkel de voornaam
- Deel van een gemeenschap -> voornaam + achternaam
Concepten (20 statements)
Identiteit = wie zijn wij? Wat betekent het om…
Genderidentiteit = de culturele constructie wat het betekent om man of vrouw te
zijn (vrouw/man/transgender)
Vb. Genderneutrale toiletten, identiteit wordt vloeibaar, in de kerk vrouwen
links/mannen rechts,..
Zelfpresentatie = je hebt niet 1 identiteit maar meerdere, hoe je jezelf
presenteert aan de andere
Ik ben dochter, ik ben zus van, …
Komt door cultuur en opvoeding
Vb. vrouwen tonen vaker hun positie/sociale rol dan mannen, mannen vermelden
vaker wat ze bereiken, de manier waarop je je kot inricht,…
Etniciteit = de gemeenschappelijke traditie/taal/cultuur
Ik ben Belg, West-Vlaming, …
In welke mate is deze los of statisch?
Lichaam = we zijn dit en hebben er niet echt controle over, het is iets belangrijk
en bepalend in ons leven
Ik ben groot, klein, sportief
Er is een sociale druk voor het perfecte
Vb. er wordt een oplossing gezocht om mensen met het oude lichaam een plaats
te geven in iets anders dan een rusthuis
Religie = de vraag naar transcendentie
Ik ben katholiek, hindoe, jood,…
Vb. er bestaat religieuze architectuur, hoe kunnen we daar antropologisch naar
kijken?
Psychologisering = aan de hand van psychologische aspecten handelen
Ik ben introvert, extravert, …
Medicalisering = aan de hand van medische aspecten handelen naar de ander
Ik ben autist, adhd’r,…
Medicalisering is bezig in de maatschappij mensen, leerkrachten handelen
naar medische aspecten
Intersubjectief = niet zo maar subjectief, je bent altijd gekleurd door je
achtergrond, interesses, culturele en sociale contexten
Alle concepten hierboven zijn voorbeelden van intersubjectieve zaken
Bepalen hoe je kijkt, wat je ziet, voelt en denkt
1
Isaline Colpaert
,My futur self
Soorten kunstenaar die je kan zijn:
- Visionair kunstenaar: artistieke sculptuur
- Schakel in een samenwerking: jouw handtekening/faam/naam is niet belangrijk
- Ontwerper van een object: esthetisch object of sculptuur
- Ontwerper van een proces: ruimte die je wil creëren waar zaken in mogelijk zijn
Voor wie, wat en hoe wil jij later ontwerpen? Wat is jouw
roeping/maatschappelijke rol?
New York: video
Kritieken: Wat is sociaal gezien problematisch?
- Actoren (Wie?)
Politieke en economische elite maken reclame voor hun plannen
Promo over bestemming van de ruimte
Discours = manier van spreken en denken
Vertolking van politieke en ideologische belangen
- Door wie?
Leeftijd, gender en klasse zijn hetzelfde -> oudere mannen in maatpakken van
elite
Stem van Tom Hanks zorgt voor de sfeer van Hollywood
- Vorm en stijl
Vorm van een epos -> Door Tom Hanks en filmachtige muziek
- Over wie?
De hele Amerikaanse natie, niet de buurtbewoners
Nadruk op internationale gemeenschap -> bezoekers kijken met ontzag naar de
VQ
Kinderen: de architectuur als pedagogische memorial
Slachtoffers: de helden van de aanslag, nabestaanden en slachtoffers
- Betekenissen (Wat?)
Materiële
Plek moet een memorial worden -> serene/heilige plek om te rouwen rond de
ramp
Museum -> bezoeken en leren
Toren -> een grotere toren dan er al was
Immateriële
Amerikaanse identiteit tonen: angst bezweren -> sterkte en veerkrachtigheid
tonen,
Icoon van succes en cultuur -> voorbeeld voor de hele wereld
Teken van wederopstanding -> heropbouwen van een natie
- Kritiek
Patriottisme en nationalisme worden bloot gelegd -> Make America Great
Again?
Top-down perspectief -> Wat met de stem van vrouwen, kinderen,
buurtbewoners?
Toeristische trekpleister maken -> toont mateloos kapitalisme
Visie op architectuur als een artistiek object -> Wordt er een prestigeproject
gemaakt?
Wat onderzoeken antropologen? Wat willen ze, anders gezegd, te weten komen?
2
Isaline Colpaert
,- Waarom?
Iets onthullen/zichtbaar maken dat niet met het blote oog waarneembaar is
De symbolische realiteit zichtbaar maken
Symbolische realiteit = vanzelfsprekendheden en betekenissen
Vb. Om Amerikaan te zijn moet je in Amerika geboren zijn, Amerikaanse ouders
hebben, engels spreken? Om wetenschappelijke kennis te hebben moet je
beschikken over veel waarneming, een correct verhaal over de wereld maken,
kennis weerlegbaar maken?
Antropologie helpt om inzicht te krijgen in onze cultuur en samenleving, om het
vertrouwde te ontmaskeren als vreemd en niet vanzelfsprekend
Als we elkaar handdruk geven -> plots niet meer gezond door corona -
> nieuwe relativerende blik op kenismaking
Roken op de trien -> vandaag niet gepast -> nieuwe wetgeving,
gewoontes, routines
Gsm -> nu iets vertrouwd -> vroeger de telefooncel, het contact was
- Wat? niet vanzelfsprekend
Antropologen onderzoeken gedeelde betekenissen
Cultuur is betekenisgeving, hoe we de chaos van het leven proberen ordenen en
begrijpen
Betekenis light niet vast, maar hangt af van de context
Soorten betekenissen:
Vanzelfsprekendheden = gedeelde betekenissen aan de leefwereld
Contexten = bepaald door de omgeving
Variaties = lopen uiteen, sprake van diversiteit
Ervaringen = komen tot stand in lichamelijke praktijken
- Hoe?
Antropologen doen veldwerk
Veldwerk is term uit natuurwetenschappen <-> labowerk
Praten, observeren, gaan in gesprek, stellen vragen, doen dingen samen, ‘er
zijn’
Soorten observatie:
Participerende observatie: combinatie van enerzijds meedoen en anderzijds
waarnemen
Beschrijvende observatie: beschrijvend en theoretisch
Begrijpende observatie: relativerend, niet oordelend
Connecterende observatie: holistisch = samenhang tussen soc, cult, rel, pol,
ec,…
Verhalende observatie: verhalend, kwalitatief
Engagerende observatie: betrokken en reflectief
3
Isaline Colpaert
, College 2
New York: tekst Setha Low
Wat
- Kern
Setha Low wil begrijpen hoe een bepaalde herdenking van een crisis verloopt en
ervaren wordt.
Let daarbij op discours = gedeelde manier van spreken en denken
Twee manieren van denken:
Dominant
Lokaal
Kern:
Ze focust op de spanning die ontstaat bij betekenisgeving. Enerzijds door
politieke en economische actoren en anderzijds de buurtbewoners
Er is diversiteit in betekenisgeving:
Betekenisgeving uit de media
Betekenisgeving van de buurtbewoners
- Probleem
Wat is het probleem juist?
Geen erkenning, opname, inclusie van gewone buurtbewoners.
Lokale verenigingen, buurtbewoners vragen hun stem -> inspraak in formele
proces
Alledaags = het opvallende (9/11 en bouw memorial), doet je kijken naar het
alledaagse doen, denken (relatie overheid-burgers en invulling publieke ruimte)
In welke zin gaat het om een sociaal probleem?
Het kan ons veel leren over wie we zijn, hoe we naar onszelf en de andere kijken
Samenleving, het sociale = de vraag naar identiteit
De opbouw van het monument onthult hoe de overheid een nationale en
internationale identiteit construeren. Die van sterke en veerkrachtige
Amerikaan, maar misschien is dat niet hetzelfde als van de lokale bewoner.
Cohesie (groepsgevoel) <-> ongelijkheid (klasse)
In welke zin is het ook een cultureel probleem?
Cultuur = hoe we vorm en inhoud geven aan onze leefwereld, een mix van
opvattingen en praktijken waarmee we de chaos van het leven proberen
ordenen
Hier zien we dat een eenzijdig nationalistisch/patriottistisch verhaal wordt
gemaakt
Traumatische ervaring zorgt ervoor dat er gevoelens van angst ontstonden en
dat de wereld niet langer voorspelbaar is. De nieuwe betekenis wordt maar door
een beperkt groep ingevuld.
- Onderzoeksvragen
Voorbeelden:
Waarom hebben die politieke en economische gezagsdragers dat moment van
9/11 genomen om iets te bevriezen? Om die betekenisgeving vast te leggen
4
Isaline Colpaert
Stedelijkheid
College 1
Inleiding
Individualisering = sociaal proces waarbij we onszelf als vrijgevochten, autonome
personen meer in de verf zetten
Vb. onze generatie schrijft enkel de voornaam op, de oudere generatie schrijft
sneller de achternaam erbij
Individu versus gemeenschap:
- Individu -> enkel de voornaam
- Deel van een gemeenschap -> voornaam + achternaam
Concepten (20 statements)
Identiteit = wie zijn wij? Wat betekent het om…
Genderidentiteit = de culturele constructie wat het betekent om man of vrouw te
zijn (vrouw/man/transgender)
Vb. Genderneutrale toiletten, identiteit wordt vloeibaar, in de kerk vrouwen
links/mannen rechts,..
Zelfpresentatie = je hebt niet 1 identiteit maar meerdere, hoe je jezelf
presenteert aan de andere
Ik ben dochter, ik ben zus van, …
Komt door cultuur en opvoeding
Vb. vrouwen tonen vaker hun positie/sociale rol dan mannen, mannen vermelden
vaker wat ze bereiken, de manier waarop je je kot inricht,…
Etniciteit = de gemeenschappelijke traditie/taal/cultuur
Ik ben Belg, West-Vlaming, …
In welke mate is deze los of statisch?
Lichaam = we zijn dit en hebben er niet echt controle over, het is iets belangrijk
en bepalend in ons leven
Ik ben groot, klein, sportief
Er is een sociale druk voor het perfecte
Vb. er wordt een oplossing gezocht om mensen met het oude lichaam een plaats
te geven in iets anders dan een rusthuis
Religie = de vraag naar transcendentie
Ik ben katholiek, hindoe, jood,…
Vb. er bestaat religieuze architectuur, hoe kunnen we daar antropologisch naar
kijken?
Psychologisering = aan de hand van psychologische aspecten handelen
Ik ben introvert, extravert, …
Medicalisering = aan de hand van medische aspecten handelen naar de ander
Ik ben autist, adhd’r,…
Medicalisering is bezig in de maatschappij mensen, leerkrachten handelen
naar medische aspecten
Intersubjectief = niet zo maar subjectief, je bent altijd gekleurd door je
achtergrond, interesses, culturele en sociale contexten
Alle concepten hierboven zijn voorbeelden van intersubjectieve zaken
Bepalen hoe je kijkt, wat je ziet, voelt en denkt
1
Isaline Colpaert
,My futur self
Soorten kunstenaar die je kan zijn:
- Visionair kunstenaar: artistieke sculptuur
- Schakel in een samenwerking: jouw handtekening/faam/naam is niet belangrijk
- Ontwerper van een object: esthetisch object of sculptuur
- Ontwerper van een proces: ruimte die je wil creëren waar zaken in mogelijk zijn
Voor wie, wat en hoe wil jij later ontwerpen? Wat is jouw
roeping/maatschappelijke rol?
New York: video
Kritieken: Wat is sociaal gezien problematisch?
- Actoren (Wie?)
Politieke en economische elite maken reclame voor hun plannen
Promo over bestemming van de ruimte
Discours = manier van spreken en denken
Vertolking van politieke en ideologische belangen
- Door wie?
Leeftijd, gender en klasse zijn hetzelfde -> oudere mannen in maatpakken van
elite
Stem van Tom Hanks zorgt voor de sfeer van Hollywood
- Vorm en stijl
Vorm van een epos -> Door Tom Hanks en filmachtige muziek
- Over wie?
De hele Amerikaanse natie, niet de buurtbewoners
Nadruk op internationale gemeenschap -> bezoekers kijken met ontzag naar de
VQ
Kinderen: de architectuur als pedagogische memorial
Slachtoffers: de helden van de aanslag, nabestaanden en slachtoffers
- Betekenissen (Wat?)
Materiële
Plek moet een memorial worden -> serene/heilige plek om te rouwen rond de
ramp
Museum -> bezoeken en leren
Toren -> een grotere toren dan er al was
Immateriële
Amerikaanse identiteit tonen: angst bezweren -> sterkte en veerkrachtigheid
tonen,
Icoon van succes en cultuur -> voorbeeld voor de hele wereld
Teken van wederopstanding -> heropbouwen van een natie
- Kritiek
Patriottisme en nationalisme worden bloot gelegd -> Make America Great
Again?
Top-down perspectief -> Wat met de stem van vrouwen, kinderen,
buurtbewoners?
Toeristische trekpleister maken -> toont mateloos kapitalisme
Visie op architectuur als een artistiek object -> Wordt er een prestigeproject
gemaakt?
Wat onderzoeken antropologen? Wat willen ze, anders gezegd, te weten komen?
2
Isaline Colpaert
,- Waarom?
Iets onthullen/zichtbaar maken dat niet met het blote oog waarneembaar is
De symbolische realiteit zichtbaar maken
Symbolische realiteit = vanzelfsprekendheden en betekenissen
Vb. Om Amerikaan te zijn moet je in Amerika geboren zijn, Amerikaanse ouders
hebben, engels spreken? Om wetenschappelijke kennis te hebben moet je
beschikken over veel waarneming, een correct verhaal over de wereld maken,
kennis weerlegbaar maken?
Antropologie helpt om inzicht te krijgen in onze cultuur en samenleving, om het
vertrouwde te ontmaskeren als vreemd en niet vanzelfsprekend
Als we elkaar handdruk geven -> plots niet meer gezond door corona -
> nieuwe relativerende blik op kenismaking
Roken op de trien -> vandaag niet gepast -> nieuwe wetgeving,
gewoontes, routines
Gsm -> nu iets vertrouwd -> vroeger de telefooncel, het contact was
- Wat? niet vanzelfsprekend
Antropologen onderzoeken gedeelde betekenissen
Cultuur is betekenisgeving, hoe we de chaos van het leven proberen ordenen en
begrijpen
Betekenis light niet vast, maar hangt af van de context
Soorten betekenissen:
Vanzelfsprekendheden = gedeelde betekenissen aan de leefwereld
Contexten = bepaald door de omgeving
Variaties = lopen uiteen, sprake van diversiteit
Ervaringen = komen tot stand in lichamelijke praktijken
- Hoe?
Antropologen doen veldwerk
Veldwerk is term uit natuurwetenschappen <-> labowerk
Praten, observeren, gaan in gesprek, stellen vragen, doen dingen samen, ‘er
zijn’
Soorten observatie:
Participerende observatie: combinatie van enerzijds meedoen en anderzijds
waarnemen
Beschrijvende observatie: beschrijvend en theoretisch
Begrijpende observatie: relativerend, niet oordelend
Connecterende observatie: holistisch = samenhang tussen soc, cult, rel, pol,
ec,…
Verhalende observatie: verhalend, kwalitatief
Engagerende observatie: betrokken en reflectief
3
Isaline Colpaert
, College 2
New York: tekst Setha Low
Wat
- Kern
Setha Low wil begrijpen hoe een bepaalde herdenking van een crisis verloopt en
ervaren wordt.
Let daarbij op discours = gedeelde manier van spreken en denken
Twee manieren van denken:
Dominant
Lokaal
Kern:
Ze focust op de spanning die ontstaat bij betekenisgeving. Enerzijds door
politieke en economische actoren en anderzijds de buurtbewoners
Er is diversiteit in betekenisgeving:
Betekenisgeving uit de media
Betekenisgeving van de buurtbewoners
- Probleem
Wat is het probleem juist?
Geen erkenning, opname, inclusie van gewone buurtbewoners.
Lokale verenigingen, buurtbewoners vragen hun stem -> inspraak in formele
proces
Alledaags = het opvallende (9/11 en bouw memorial), doet je kijken naar het
alledaagse doen, denken (relatie overheid-burgers en invulling publieke ruimte)
In welke zin gaat het om een sociaal probleem?
Het kan ons veel leren over wie we zijn, hoe we naar onszelf en de andere kijken
Samenleving, het sociale = de vraag naar identiteit
De opbouw van het monument onthult hoe de overheid een nationale en
internationale identiteit construeren. Die van sterke en veerkrachtige
Amerikaan, maar misschien is dat niet hetzelfde als van de lokale bewoner.
Cohesie (groepsgevoel) <-> ongelijkheid (klasse)
In welke zin is het ook een cultureel probleem?
Cultuur = hoe we vorm en inhoud geven aan onze leefwereld, een mix van
opvattingen en praktijken waarmee we de chaos van het leven proberen
ordenen
Hier zien we dat een eenzijdig nationalistisch/patriottistisch verhaal wordt
gemaakt
Traumatische ervaring zorgt ervoor dat er gevoelens van angst ontstonden en
dat de wereld niet langer voorspelbaar is. De nieuwe betekenis wordt maar door
een beperkt groep ingevuld.
- Onderzoeksvragen
Voorbeelden:
Waarom hebben die politieke en economische gezagsdragers dat moment van
9/11 genomen om iets te bevriezen? Om die betekenisgeving vast te leggen
4
Isaline Colpaert
