H7 Sociale waarneming
7.1 Het materiaal waarop we ons baseren.
Sociale waarneming gebruikt informatie die zelf het product is van zintuiglijk
waarnemingsproces, hieruit leiden we bepaalde niet-direct waarneembare kenmerken
af over de persoon.
Op wat soort gegevens baseren we ons?
1. fysieke uiterlijk
2. gedrag
3. non-verbale gedrag
Het fysieke uiterlijk:
eerste en soms enige wat we van iemand waarnemen
geslacht, leeftijd, huidskleur
lichaamsbouw, gelaatskenmerken
make-up, kledij…
Bij een eerste indruk richten we ons vooral op het gezicht, maar het blijft
onduidelijk welke
specifieke kenmerken we beoordelen en hoe betrouwbaar dit oordeel is.
2. Het gedrag:
we gaan ervan uit dat een mens zelf verantwoordelijk is voor zijn gedrag
maar het beeld dat hieruit ontstaat kan tekortschieten, gedrag wordt mee beïnvloed
door situatie en rol
sommige individuen zien we telkens in dezelfde situatie of rol (vb. lector, Connor
Rousseau)
=> eenzijdig beeld!
3. Het non-verbale gedrag:
gelaatsexpressies: oogcontact, emotionele uitingen
gebaren: bewegingen met handen en hoofd
algemene lichaamshouding en manier van bewegen
stemgebruik: timbre, spreeksnelheid, vloeiendheid, gevoelsexpressies
, 7.2 Het attributieproces.
attributieproces = het toeschrijven/attribueren van eigenschappen/attributen
aan
iemand op basis van wat we bij de persoon waarnemen
intern attribueren = in de persoon zelf
vb.
jouw examen is goed = chance / jij bent te laat ? =Lui ,…
mijn Examen is goed= hard geleerd / ik ben te laat ? =bus te laat ,…
extern attribueren = in de situatie, buiten de persoon
Fouten en vertekeningen:
1. De fundamentele attributiefout:
gedrag van iemand anders zullen we in de eerste plaats intern
attribueren
tenzij een externe verklaring zich opdringt
Kan gecorrigeerd worden:
Tweestappenmodel:
- Eerste snelle aanblik => automatisch interne attributie
- Tweede fase: grondiger inspectie => nieuwe informatie en
eventuele correcties, vergt inspanningen en inzet van bewuste en
rationele verwerkingsmogelijkheden
2. het actor-observatoreffect:
Het Verschil in attributie naargelang het perspectief:
gedrag van ander: voornamelijk intern attribueren
eigen gedrag: voornamelijk extern attribueren
Waarom?
verschil in informatie over externe omstandigheden, de situatie
verschil in zintuiglijk perspectief:
_ Gedrag van ander: als observator, waarneming vooral gericht op de
persoon (intern)
Eigen gedrag: als actor, waarneming vooral gericht op dingen om ons heen
(extern)
Oma ziek daarom te laat ! Te laat omdat ze bij oma was.
7.1 Het materiaal waarop we ons baseren.
Sociale waarneming gebruikt informatie die zelf het product is van zintuiglijk
waarnemingsproces, hieruit leiden we bepaalde niet-direct waarneembare kenmerken
af over de persoon.
Op wat soort gegevens baseren we ons?
1. fysieke uiterlijk
2. gedrag
3. non-verbale gedrag
Het fysieke uiterlijk:
eerste en soms enige wat we van iemand waarnemen
geslacht, leeftijd, huidskleur
lichaamsbouw, gelaatskenmerken
make-up, kledij…
Bij een eerste indruk richten we ons vooral op het gezicht, maar het blijft
onduidelijk welke
specifieke kenmerken we beoordelen en hoe betrouwbaar dit oordeel is.
2. Het gedrag:
we gaan ervan uit dat een mens zelf verantwoordelijk is voor zijn gedrag
maar het beeld dat hieruit ontstaat kan tekortschieten, gedrag wordt mee beïnvloed
door situatie en rol
sommige individuen zien we telkens in dezelfde situatie of rol (vb. lector, Connor
Rousseau)
=> eenzijdig beeld!
3. Het non-verbale gedrag:
gelaatsexpressies: oogcontact, emotionele uitingen
gebaren: bewegingen met handen en hoofd
algemene lichaamshouding en manier van bewegen
stemgebruik: timbre, spreeksnelheid, vloeiendheid, gevoelsexpressies
, 7.2 Het attributieproces.
attributieproces = het toeschrijven/attribueren van eigenschappen/attributen
aan
iemand op basis van wat we bij de persoon waarnemen
intern attribueren = in de persoon zelf
vb.
jouw examen is goed = chance / jij bent te laat ? =Lui ,…
mijn Examen is goed= hard geleerd / ik ben te laat ? =bus te laat ,…
extern attribueren = in de situatie, buiten de persoon
Fouten en vertekeningen:
1. De fundamentele attributiefout:
gedrag van iemand anders zullen we in de eerste plaats intern
attribueren
tenzij een externe verklaring zich opdringt
Kan gecorrigeerd worden:
Tweestappenmodel:
- Eerste snelle aanblik => automatisch interne attributie
- Tweede fase: grondiger inspectie => nieuwe informatie en
eventuele correcties, vergt inspanningen en inzet van bewuste en
rationele verwerkingsmogelijkheden
2. het actor-observatoreffect:
Het Verschil in attributie naargelang het perspectief:
gedrag van ander: voornamelijk intern attribueren
eigen gedrag: voornamelijk extern attribueren
Waarom?
verschil in informatie over externe omstandigheden, de situatie
verschil in zintuiglijk perspectief:
_ Gedrag van ander: als observator, waarneming vooral gericht op de
persoon (intern)
Eigen gedrag: als actor, waarneming vooral gericht op dingen om ons heen
(extern)
Oma ziek daarom te laat ! Te laat omdat ze bij oma was.
