B1 – Zenuwstelsel 1A Motoriek
Centraal vs perifeer
Centraal Perifeer
Hoge spiertonus Lage spiertonus
Lage spiertonus (acuut) Spierzwakte
Vaardigheidsstoornissen Atrofie
Hoge reflexen Lage reflexen
Babinski reflex Sensibiliteitsstoornissen (patroon)
Overtollige bewegingen Fasciculaties
Ataxie Trendelenburg
Gowers manoeuvre
Locatie van probleem Patroon
Grote hersenen Eenzijdig
Hersenstam Hoofd ene kant, lichaam andere kant
Ruggenmerg Onder de leasie
Spier/ neuromusculaire overgang Proximaal
Plexus Een ledemaat deel
Wortel/ zenuw Klein stuk
Polyneuropathie Distale extremiteit
Locatie Symptoom
Cortex Hogere corticale functies aangedaan (frontaalkwab)
Witte stof Spasticiteit
Basale ganglia Hypo- of hyperkinetisch syndroom
Cerebellum Ataxie (coördinatiestoornis)
Hersenstam Hersenzenuw uitval
Ruggenmerg Symptomen onder de leasie
Centraal zenuwstelsel
Cerebellum
Cerebellaire ataxie
- Hypotonie
- Breedbasisch looppatroon
- Ongelijke paslengte
- Balansstoornissen
- Hyper- en hypometrie
- Intentietremor
- Dysarthrie (spraakstoornis)
- Horizontale nystagmus
→ Onderscheid: acuut = herseninfarct/hersenbloeding, subacuut = hersentumor/infectie
Ziekte van Friedrich
- Autosomaal recessief
- Langzaam progressieve ataxie (meestal begin tienerleeftijd)
- Multisysteemaandoening:
o Polyneuropathie
o Hypertrofische cardiomyopathie
o DM
,Piramidebaan
Piramidebaansyndroom
- Parese linkerarm en linkerbeen
- Hypertonie van arm en been
- Vleugelen van de arm
- Hand in vuist
- Extensiestand van linkerbeen
- Circumductie van linkerbeen (scharen)
- Voorvoetlanding links
- Tenenloop
- Vaardigheidsverlies
- Clonus
- Voetzoolreflex Babinski
→ Onderscheid: acuut = herseninfarct/hersenbloeding, migraine, subacuut = hersentumor, abces
→ Vooral 1 kant aangedaan
Bipiramidaal syndroom
Beide piramidebanen aangedaan
- Smal gangspoor
- Stijve benen
- Beiderzijds circumductie (scharen)
- Endorotatie van voeten
- Adductie van bovenbenen
→ Beide kant aangedaan
Bij een piramidebaanlaesie ontstaat spasticiteit en verhoogde spiertonus.
Bij laesie ter hoogte van thorax zijn de armreflexen normaal, maar de beenreflexen verhoogd.
Basale ganglia
- Plannen
- Start- en stopbewegingen
- Automatische handelingen
- Onderdrukken ongewenste programma’s
- Stabiliseren van motore probleem
Extrapiramidale bewegingsstoornissen
2 groepen van elkaar onderscheiden:
- Hyperkinetisch bewegingspatroon
- Hypokinetisch bewegingspatroon
Hyperkinetisch bewegingspatroon:
Onbedoelde overmatige bewegingspatronen
Tremor
- Rusttremor: in rust → ziekte van Parkinson
- Houdingstremor: bij actie en houding → essentiële tremor
- Intentietremor: bij naderen van doelobject → cerebellaire aandoening
Oorzaken:
- Medicatie
- Dystone tremor
, - Essentiële tremor
- Hyperthyreoïdie
- Multisysteematrofie
- Cerebellaire aandoeningen
Behandelopties:
- Ergotherapie
- Medicatie: propranolol, primidone, topiramaat
- Deep brain stimulation
Essentiële tremor
- Erfelijke aandoening (autosomaal dominant)
- Debuutleeftijd: 10-20 jaar/ 60-70 jaar
- Bij houding en bewegingen (nauwelijks in rust)
- Beiderzijds (in ernstige gevallen ook asymmetrisch)
- Alcohol doet tremor afnemen
Dystonie
- Lichaamsdeel in afwijkende stand of beweegt door het tegelijkertijd aanspannen van de
agonist en antagonist
- Valt het meest op tijdens beweging
Kan op verschillende manieren voorkomen:
- In combinatie met tremor
- Focaal (in 1 lichaamsdeel)
- Gegeneraliseerd (in hele lichaam)
Oorzaak:
- Medicijnen (anti-emetica, anti-psychotica)
- Herseninfarct
- Hersenbloeding
Chorea
- Sierlijke, snelle, onbedoelde, in elkaar overgaande bewegingen
- Overmatig, onwillekeurig
- Balansproblemen
- Hypotonie
Oorzaken: genetisch (ziekte van Huntington), medicatie, SLE, zwangerschap, endocrien, coeliakie
Ziekte van Huntington
- autosomaal dominant, anticipatie
- Chorea
- Persoonlijkheidsverandering
- Psychiatrische stoornissen
- Dementie
- Verbreed gangspoor, stoten en vallen
Diagnose:
- Klinisch beeld
- Familie-anamnese
- DNA-diagnostiek
- MRI en CT voor atrofie
, Behandeling:
- Dopaminereceptorblokkerende middelen (behandelen van chorea)
- SSRI
- Anxiolytica
Tics & Tourette syndroom
Tics: snelle contracties met wisselende frequentie van korte duur
Tourette syndroom bij:
- Tics begonnen voor 18e levensjaar
- >1 jaar last van meerdere tics die komen en gaan
- Motorische én vocale tics
Behandelmogelijkheden:
- Voorlichting
- Ontspanningsoefeningen
- Gedragstherapie
- Medicatie (antipsychotica)
- Deep brain stimulation
Myoclonus
- Korte, abrupte schokken in 1 of meerdere spieren
- Epilepsie is veelvoorkomende oorzaak
Tics Myoclonieën
Gezicht > lichaam Lichaam > gezicht
Drang om de tic te uiten Geen drang
Opluchting na uiten tic Geen opluchting
Hypokinetisch bewegingspatroon:
Gekenmerkt door:
- Hypokinesie
- Bradykinesie
- Rusttremor
- Freezing
- Festinatie
- Rigiditeit (stijfheid)
- Houdingsstabiliteit
- Moeite met omdraaien
Ziekte van Parkinson
Door verlies dopaminerge neuronen in substantia nigra → dopaminetekort in basale ganglia
- Bradykinesie met rigiditeit en/of tremor
- Asymmetrie
- Rusttremor
- Geleidelijk progressief
Diagnose:
Symptomen Bradykinesie
Rigiditeit
Tremor
Centraal vs perifeer
Centraal Perifeer
Hoge spiertonus Lage spiertonus
Lage spiertonus (acuut) Spierzwakte
Vaardigheidsstoornissen Atrofie
Hoge reflexen Lage reflexen
Babinski reflex Sensibiliteitsstoornissen (patroon)
Overtollige bewegingen Fasciculaties
Ataxie Trendelenburg
Gowers manoeuvre
Locatie van probleem Patroon
Grote hersenen Eenzijdig
Hersenstam Hoofd ene kant, lichaam andere kant
Ruggenmerg Onder de leasie
Spier/ neuromusculaire overgang Proximaal
Plexus Een ledemaat deel
Wortel/ zenuw Klein stuk
Polyneuropathie Distale extremiteit
Locatie Symptoom
Cortex Hogere corticale functies aangedaan (frontaalkwab)
Witte stof Spasticiteit
Basale ganglia Hypo- of hyperkinetisch syndroom
Cerebellum Ataxie (coördinatiestoornis)
Hersenstam Hersenzenuw uitval
Ruggenmerg Symptomen onder de leasie
Centraal zenuwstelsel
Cerebellum
Cerebellaire ataxie
- Hypotonie
- Breedbasisch looppatroon
- Ongelijke paslengte
- Balansstoornissen
- Hyper- en hypometrie
- Intentietremor
- Dysarthrie (spraakstoornis)
- Horizontale nystagmus
→ Onderscheid: acuut = herseninfarct/hersenbloeding, subacuut = hersentumor/infectie
Ziekte van Friedrich
- Autosomaal recessief
- Langzaam progressieve ataxie (meestal begin tienerleeftijd)
- Multisysteemaandoening:
o Polyneuropathie
o Hypertrofische cardiomyopathie
o DM
,Piramidebaan
Piramidebaansyndroom
- Parese linkerarm en linkerbeen
- Hypertonie van arm en been
- Vleugelen van de arm
- Hand in vuist
- Extensiestand van linkerbeen
- Circumductie van linkerbeen (scharen)
- Voorvoetlanding links
- Tenenloop
- Vaardigheidsverlies
- Clonus
- Voetzoolreflex Babinski
→ Onderscheid: acuut = herseninfarct/hersenbloeding, migraine, subacuut = hersentumor, abces
→ Vooral 1 kant aangedaan
Bipiramidaal syndroom
Beide piramidebanen aangedaan
- Smal gangspoor
- Stijve benen
- Beiderzijds circumductie (scharen)
- Endorotatie van voeten
- Adductie van bovenbenen
→ Beide kant aangedaan
Bij een piramidebaanlaesie ontstaat spasticiteit en verhoogde spiertonus.
Bij laesie ter hoogte van thorax zijn de armreflexen normaal, maar de beenreflexen verhoogd.
Basale ganglia
- Plannen
- Start- en stopbewegingen
- Automatische handelingen
- Onderdrukken ongewenste programma’s
- Stabiliseren van motore probleem
Extrapiramidale bewegingsstoornissen
2 groepen van elkaar onderscheiden:
- Hyperkinetisch bewegingspatroon
- Hypokinetisch bewegingspatroon
Hyperkinetisch bewegingspatroon:
Onbedoelde overmatige bewegingspatronen
Tremor
- Rusttremor: in rust → ziekte van Parkinson
- Houdingstremor: bij actie en houding → essentiële tremor
- Intentietremor: bij naderen van doelobject → cerebellaire aandoening
Oorzaken:
- Medicatie
- Dystone tremor
, - Essentiële tremor
- Hyperthyreoïdie
- Multisysteematrofie
- Cerebellaire aandoeningen
Behandelopties:
- Ergotherapie
- Medicatie: propranolol, primidone, topiramaat
- Deep brain stimulation
Essentiële tremor
- Erfelijke aandoening (autosomaal dominant)
- Debuutleeftijd: 10-20 jaar/ 60-70 jaar
- Bij houding en bewegingen (nauwelijks in rust)
- Beiderzijds (in ernstige gevallen ook asymmetrisch)
- Alcohol doet tremor afnemen
Dystonie
- Lichaamsdeel in afwijkende stand of beweegt door het tegelijkertijd aanspannen van de
agonist en antagonist
- Valt het meest op tijdens beweging
Kan op verschillende manieren voorkomen:
- In combinatie met tremor
- Focaal (in 1 lichaamsdeel)
- Gegeneraliseerd (in hele lichaam)
Oorzaak:
- Medicijnen (anti-emetica, anti-psychotica)
- Herseninfarct
- Hersenbloeding
Chorea
- Sierlijke, snelle, onbedoelde, in elkaar overgaande bewegingen
- Overmatig, onwillekeurig
- Balansproblemen
- Hypotonie
Oorzaken: genetisch (ziekte van Huntington), medicatie, SLE, zwangerschap, endocrien, coeliakie
Ziekte van Huntington
- autosomaal dominant, anticipatie
- Chorea
- Persoonlijkheidsverandering
- Psychiatrische stoornissen
- Dementie
- Verbreed gangspoor, stoten en vallen
Diagnose:
- Klinisch beeld
- Familie-anamnese
- DNA-diagnostiek
- MRI en CT voor atrofie
, Behandeling:
- Dopaminereceptorblokkerende middelen (behandelen van chorea)
- SSRI
- Anxiolytica
Tics & Tourette syndroom
Tics: snelle contracties met wisselende frequentie van korte duur
Tourette syndroom bij:
- Tics begonnen voor 18e levensjaar
- >1 jaar last van meerdere tics die komen en gaan
- Motorische én vocale tics
Behandelmogelijkheden:
- Voorlichting
- Ontspanningsoefeningen
- Gedragstherapie
- Medicatie (antipsychotica)
- Deep brain stimulation
Myoclonus
- Korte, abrupte schokken in 1 of meerdere spieren
- Epilepsie is veelvoorkomende oorzaak
Tics Myoclonieën
Gezicht > lichaam Lichaam > gezicht
Drang om de tic te uiten Geen drang
Opluchting na uiten tic Geen opluchting
Hypokinetisch bewegingspatroon:
Gekenmerkt door:
- Hypokinesie
- Bradykinesie
- Rusttremor
- Freezing
- Festinatie
- Rigiditeit (stijfheid)
- Houdingsstabiliteit
- Moeite met omdraaien
Ziekte van Parkinson
Door verlies dopaminerge neuronen in substantia nigra → dopaminetekort in basale ganglia
- Bradykinesie met rigiditeit en/of tremor
- Asymmetrie
- Rusttremor
- Geleidelijk progressief
Diagnose:
Symptomen Bradykinesie
Rigiditeit
Tremor
