Handschrift tentamen
Hoofdstuk 1 – Schrijven en schrijfonderwijs
De afgelopen tijd is het handschriftonderwijs flink gedaald in kwaliteit. Er
zijn drie belangrijke momenten waarop het handschrift kan ontsporen:
1. Te vroeg beginnen
Veel scholen beginnen meteen na de grote vakantie. Dat is voor veel
kinderen nog te vroeg. Een schrijfrijptoets is vereist.
2. Verkeerd aanleren
In de instructiefase heeft men vaak geen kijk op het ontstaan van
verkeerde trajecten.
3. Niet goed onderhouden of begeleiden van het handschrift
Het handschrift is aangeleerd en het kind moet het nu maar verder
uitzoeken.
Er zijn voldoende aanwijzingen om aan te nemen dat kinderen eerder
leesrijp dan schrijfrijp zijn. Dat is ook wel logisch, want waarneming is
altijd makkelijker dan productie. Voordat er geschreven gaat worden is het
belangrijk om:
1. Een schrijfrijptest af te nemen.
2. Eerst voldoende lettervormkwaliteit bereikt te hebben voordat een
aangeleerde letter in te zetten voor het leren lezen.
Alles wat je kunt schrijven kun je ook lezen. Het omgekeerde hiervan is
niet waar.
Voor effectief onderwijs kun je beter aansluiten bij wat kinderen al weten.
Zo kunnen ze beter beginnen bij de klank van een letter en daarna het
aanbieden van de lettervorm.
Hoofdstuk 2 – Leerlijn schrijfonderwijs
De fasen van handschriftonderwijs
1. Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep
1 & 2)
Kleuterletters = kapitalen zijn de enige lettervormen die op elkaar
aansluiten en zich allemaal binnen één zone bevindt.
De oefeningen richten zich op (instrumentele) vaardigheid
(uitvoering) en waarneming, vanuit een goede greep en houding.
2. Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven
van het verbonden schrift (groep 3 & 4)
Groep 3 kleine-letter-vormen (minuskels), hebben stokken en
staarten en bestaan uit 3 zones.
Groep 4 hoofdletter- of kapitaalvormen.
Voortgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie
blijf hierbij van belang.
3. Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift
Om de vaardigheid van de eerste twee fasen te ‘borgen’ is een
cognitieve begeleiding (leren wat de kenmerken van een goed
handschrift zijn) hard nodig.
, De leerlijn per groep
- Groep 1
Periode van beginnend lettergebruik en het voorbereiden van het
schrijven.
Kinderen staan op deze leeftijd open voor het opnemen van nieuwe
vaardigheden. Er moet worden gewerkt aan een beginnende
materiaalbeheersing en werkhouding of attitude.
Een duidelijke inhoudelijke feedback over het resultaat is hierbij erg
belangrijk, omdat er de basis wordt gelegd voor al het toekomstige
werk.
- Groep 2
Kinderen moeten de verschillen leren van grote en kleine letters.
Kinderen kunnen hiermee oefenen met de lettervormen
(lettermemory en stempelen), oefenen door waar te nemen
(verschillen en overeenkomsten) en oefenen door uit te voeren
traject, kleuren en arceren).
Kinderen moeten geen blokletters naschrijven. De kinderen gaan pas
in groep 3 het verbonden schrift aanleren als de ruimtelijke
oriëntatie in het platte vlak voldoende ontwikkeld is.
- Groep 3
In het eerste halfjaar leren de kinderen lezen en rekenen dit is erg
veel voor de kinderen. Wel kunnen de cijfervormen aangeboden
worden.
In het tweede halfjaar leren de kinderen schrijven op methodische
wijze van het verbonden schrift. De letters hebben een vorm en deze
wordt voor een belangrijk deel gevormd door de toepassing van
rechte en gebogen lijndelen. De romp heeft een bepaalde breedte-/
hoogteverhouding. Schrijven op de grondlijn moet bij elke
schrijfactiviteit voortdurend benadrukt worden.
- Groep 4
Kinderen kennen de kapitalen als hoofdletter al vanaf dat ze kleuter
zijn. De kinderen oefenen opnieuw en nadrukkelijk in de letterzones
en leren lus- en stokzones te onderscheiden van elkaar.
Benadruk ook bij andere vakken op het handschrift.
- Groep 5
Kinderen maken op deze leeftijd het handschrift eigen. Het is
belangrijk om automatisering zoveel mogelijk tegen te gaan door
bewustmakingsoefeningen. Anders gaan fouten zich erin slijpen.
Kinderen bewust maken van belangrijke vormkenmerken van een
letter die veel invloed hebben op de herkenbaarheid ervan. Er moet
blijvende aandacht zijn voor de rompzone. Aandacht voor de
Hoofdstuk 1 – Schrijven en schrijfonderwijs
De afgelopen tijd is het handschriftonderwijs flink gedaald in kwaliteit. Er
zijn drie belangrijke momenten waarop het handschrift kan ontsporen:
1. Te vroeg beginnen
Veel scholen beginnen meteen na de grote vakantie. Dat is voor veel
kinderen nog te vroeg. Een schrijfrijptoets is vereist.
2. Verkeerd aanleren
In de instructiefase heeft men vaak geen kijk op het ontstaan van
verkeerde trajecten.
3. Niet goed onderhouden of begeleiden van het handschrift
Het handschrift is aangeleerd en het kind moet het nu maar verder
uitzoeken.
Er zijn voldoende aanwijzingen om aan te nemen dat kinderen eerder
leesrijp dan schrijfrijp zijn. Dat is ook wel logisch, want waarneming is
altijd makkelijker dan productie. Voordat er geschreven gaat worden is het
belangrijk om:
1. Een schrijfrijptest af te nemen.
2. Eerst voldoende lettervormkwaliteit bereikt te hebben voordat een
aangeleerde letter in te zetten voor het leren lezen.
Alles wat je kunt schrijven kun je ook lezen. Het omgekeerde hiervan is
niet waar.
Voor effectief onderwijs kun je beter aansluiten bij wat kinderen al weten.
Zo kunnen ze beter beginnen bij de klank van een letter en daarna het
aanbieden van de lettervorm.
Hoofdstuk 2 – Leerlijn schrijfonderwijs
De fasen van handschriftonderwijs
1. Fase van de ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (groep
1 & 2)
Kleuterletters = kapitalen zijn de enige lettervormen die op elkaar
aansluiten en zich allemaal binnen één zone bevindt.
De oefeningen richten zich op (instrumentele) vaardigheid
(uitvoering) en waarneming, vanuit een goede greep en houding.
2. Fase van het driezone-niveau met trajecten; het verwerven
van het verbonden schrift (groep 3 & 4)
Groep 3 kleine-letter-vormen (minuskels), hebben stokken en
staarten en bestaan uit 3 zones.
Groep 4 hoofdletter- of kapitaalvormen.
Voortgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie
blijf hierbij van belang.
3. Fase van de ontwikkeling en onderhoud van het handschrift
Om de vaardigheid van de eerste twee fasen te ‘borgen’ is een
cognitieve begeleiding (leren wat de kenmerken van een goed
handschrift zijn) hard nodig.
, De leerlijn per groep
- Groep 1
Periode van beginnend lettergebruik en het voorbereiden van het
schrijven.
Kinderen staan op deze leeftijd open voor het opnemen van nieuwe
vaardigheden. Er moet worden gewerkt aan een beginnende
materiaalbeheersing en werkhouding of attitude.
Een duidelijke inhoudelijke feedback over het resultaat is hierbij erg
belangrijk, omdat er de basis wordt gelegd voor al het toekomstige
werk.
- Groep 2
Kinderen moeten de verschillen leren van grote en kleine letters.
Kinderen kunnen hiermee oefenen met de lettervormen
(lettermemory en stempelen), oefenen door waar te nemen
(verschillen en overeenkomsten) en oefenen door uit te voeren
traject, kleuren en arceren).
Kinderen moeten geen blokletters naschrijven. De kinderen gaan pas
in groep 3 het verbonden schrift aanleren als de ruimtelijke
oriëntatie in het platte vlak voldoende ontwikkeld is.
- Groep 3
In het eerste halfjaar leren de kinderen lezen en rekenen dit is erg
veel voor de kinderen. Wel kunnen de cijfervormen aangeboden
worden.
In het tweede halfjaar leren de kinderen schrijven op methodische
wijze van het verbonden schrift. De letters hebben een vorm en deze
wordt voor een belangrijk deel gevormd door de toepassing van
rechte en gebogen lijndelen. De romp heeft een bepaalde breedte-/
hoogteverhouding. Schrijven op de grondlijn moet bij elke
schrijfactiviteit voortdurend benadrukt worden.
- Groep 4
Kinderen kennen de kapitalen als hoofdletter al vanaf dat ze kleuter
zijn. De kinderen oefenen opnieuw en nadrukkelijk in de letterzones
en leren lus- en stokzones te onderscheiden van elkaar.
Benadruk ook bij andere vakken op het handschrift.
- Groep 5
Kinderen maken op deze leeftijd het handschrift eigen. Het is
belangrijk om automatisering zoveel mogelijk tegen te gaan door
bewustmakingsoefeningen. Anders gaan fouten zich erin slijpen.
Kinderen bewust maken van belangrijke vormkenmerken van een
letter die veel invloed hebben op de herkenbaarheid ervan. Er moet
blijvende aandacht zijn voor de rompzone. Aandacht voor de
