Samenvatting IPU

Inleiding in het
publiekrecht
Europeesrecht, staatsrecht en strafrecht

Hanzehogeschool Groningen




Lisa Sophie Bouland




0

,Hoorcollege week 1: Europeesrecht
Introductie Europeesrecht
Europeesrecht werkt door in het Nederlandse recht. Zowel in het publiek- als in het
privaatrecht.

Levenslange gevangenisstraf zonder herbeoordeling is volgens het Europees hof voor de
rechten van de mens (EHRM) in strijd met het Europees verdrag voor de rechten van de
mens (EVRM.)

Totstandkoming Europese Unie
De Europese Unie is een internationale organisatie waarvan de voorlopers (EGKS, Euratom en
EEG) zijn opgericht na de tweede wereldoorlog.
 Oprichting door de lidstaten door het sluiten van verdragen.
 Focus in eerste instantie op:
 Veiligheid
 Economische integratie
Daarna uitbreidingen/wijzigingen doormiddel van verdere verdagen, totdat we de EU
hebben zoals deze nu is:
 Steeds meer lidstaten
 Meer bevoegdheden (niet meer alleen economisch)
 Verandering van de structuur (bijv. Meer bevoegdheden Europees parlement)
 Naamswijzigingen (EEG EG EU)
 Nu gelden het verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en het verdrag
betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU)

Bronnen van het Europees recht
 De verdragen en het Handvest (= Primair EU recht)
 EU- regelgeving bijv. richtlijnen (= Secundair EU recht)
 Algemene beginselen van Europees recht bijv. attributiebeginsel,
evenredigheidsbeginsel.
- Loyaliteitsbeginsel (art 4 lid 3 VEU)
- Voorrang (Arrest Costa/ENEL)
- Rechtstreekse voorrang ( Arrest van Gend en Loos)
 Jurisprudentie
 Uitspraken van nationale rechters

Overige belangrijke beginselen
 Non- discriminatie op grond van nationaliteit (meerderde artikelen)
 Evenredigheidsbeginsel (Meerdere uitspraken van Hof van Justitie en de EU).




Primair Europees recht

1

,Dit bestaat uit:
- Het VEU, VWEU (bevoegdheden) en het Handvest van de Grondrechten van de EU.
 In het VEU en het VWEU vind je voornamelijk:
 Bepalingen die een bevoegdheid toekennen.
 Materiele bepalingen (concrete rechten en plichten)
 Bepalingen die een doelstelling definiëren
 Bepalingen die de rechtsbasis bevatten.
 Definitiebepalingen.
 Deze komen tot stand doordat lidstaten van de EU een verdrag sluiten.

Secundair Europees recht
Het gaat hier om onder meer (art. 288 VWEU):
 Richtlijnen
 Richtlijnen zijn niet gericht aan burgers en ondernemingen
 Het is een instructie aan de lidstaten over de manier waarop zij hun nationale
wetgeving moeten aanpassen.
 Ze moeten dus worden omgezet in nationale wetgeving.
 Geven lidstaten meer vrijheid over de invulling van de wetgeving.
 Er wordt een implementatietermijn gesteld.
 Verordeningen
 Is gericht aan iedereen (alle lidstaten, burgers, en bedrijven in de EU)
 Alle artikelen zijn bindend
 Rechtstreeks toepasselijk, Burger kan zich direct beroepen op de artikelen.
 Lidstaat hoef hierom de verordening niet om te zetten in nationaal wetgeving.
 Besluiten
 Zijn vaak gericht aan adressanten (burger, bedrijf, lidstaat)

Het secundaire recht wordt gemaakt door de instellingen van de EU volgens de
voorgeschreven wetgevingsprocedure (Verdragen)
Het secundaire recht is een uitwerking van het primaire recht
Verhouding met het primaire recht:
 Wat is meer specifiek?
 Wat is hoger in hiërarchie?
Als Secundair recht (lex specialis) wordt aangenomen hebben ze voorrang op het verdrag (lex
generalis). (bijzonder gaat voor algemeen)




Beginselen over bevoegdheid EU (Art 5 VEU)


2

, - Attributiebeginsel art 5 lid 2 VEU: Dit beginsel houdt in dat de bevoegdheden
die in de EU-verdragen niet aan de EU zijn toegedeeld, toebehoren aan de
lidstaten.
- Bevoegdsheidstoedeling art 5 lid 1 VEU: handelt de EU enkel binnen de
grenzen van de bevoegdheden die EU-lidstaten haar in verdragen hebben
toegedeeld.
- Subsidiariteitsbeginsel Art 5 lid 3 VEU: is bedoeld ter bescherming van de
bevoegdheid van de lidstaten om beslissingen te nemen en op te treden op
gebieden die niet onder de exclusieve bevoegdheid van de Unie vallen.
- Evenredigheidsbeginsel Art 5 Lid 4 VEU: De maatregel moet geschikt zijn
voor het uiteindelijke doel.

Doelstelling van de EU (art 2 en 3 VEU)
 Vrede en welzijn
 Vrijheid en veiligheid
 Interne markt
 Vrije markt
 Staatsteun
 Mededinging
 Monetaire unie
 Extern (mensenrechten) beleid

Bevoegdheden EU
Bevoegdheden staan in het VEU en het VWEU.
 De EU kan deze bevoegdheden gebruiken om de doelstellingen te realiseren
 Ze mogen alleen dingen doen als deze in de wet staan beschreven
(attributiebeginsel art 5 lid 2 VEU)
 De Eu is bevoegd om internationale overeenkomsten te sluiten (art. 216 VWEU)

Internationale organisaties
Er zijn verschillende soorten internationale organisaties waarmee de EU een overeenkomst
kan sluiten.
1. Gouvernementele organisaties
 Samenwerkingsverband tussen staten (bijv. Europese Unie en de verenigde
naties)
 Opgericht door lidstaten door het sluiten van een verdrag:
- Onderhandelingen
- Ondertekenen
- Ratificatie
Twee soorten gouvernementele organisaties:
1.1 Intergouvernementele organisaties (geen soevereiniteit afstaan.)
 Nationale regeringen hebben het voor het zeggen.
 Besluiten met eenparigheid van stemmen of niet- bindende resultaten.
 Andere kenmerken:
- Vaak een eenvoudige structuur
- Vaak beperkte bevoegdheden
- Uitvoering van besluiten door de landen zelf.

3