BMG3 – Bouwwetgeving
Bouwmanagement – Bouwwetgeving
Detailleren S3
Lector: Reynaert Veronique
Personen betrokken bij het bouwproces
Inleiding
Historiek van het bouwproces
• Initiatiefnemer (oertijd)
- In de oertijd was bouwen een éénmansactiviteit
- De initiatiefnemer was zowel bouwheer, ontwerper als uitvoerder
- Gebouwen waren eenvoudig en evolueerden langzaam, kennis werd mondeling
doorgegeven
• Bouwheer – Bouwmeester (klassieke oudheid)
- Bij grotere projecten zoals tempels en paleizen werd de uitvoering toevertrouwd aan een
bouwmeester
- De bouwmeester combineerde ontwerp en uitvoering
• Bouwheer – architect – aannemer (vanaf 1800)
- Rond 1800 ontstond een scheiding tussen ontwerp (architect) en uitvoering (aannemer)
- Afschaffing van gildes (wet Le Chapelier, 1791) versterkte het individualisme en
verzwakte vakbekwaamheid
- Architecten en aannemers werden in de wetgeving vaak slordig door elkaar gebruikt
Regelgeving en bescherming
• Code Napoleon (Burgerlijk Wetboek)
- Beschermde de eigenaar-bouwheer als leek tegenover vaklui
- Wetgeving rond architecten en aannemers bleef grotendeels ongewijzigd sinds 1804
• Wet op bescherming van de titel architect (1939)
- Titel van architect wettelijk beschermd
- Architect beperkt zich tot geestelijke arbeid (ontwerp), aannemer tot materiële uitvoering
• Wet Breyne (1971)
- Dwingende wet die bescherming biedt aan bouwer en kopers van woningen
- Verplichte informatieverplichting en controle door notaris en architect
- Clausules die tegen de wet ingaan zijn nietig
- Belangrijke onderwerpen
Overgang van rechten en risico’s
Financiële garanties en oplevering
Sancties bij niet-naleving
Huidige bouwmethodiek
• Architect werkt samen met technische adviseurs (ingenieurs, specialisten)
• Aannemers schakelen vaak onderaannemers in voor specifieke taken
• Andere betrokken partijen: financiers, leveranciers, fabrikanten en de overheid
Gianni Verschraeghen 1
, BMG3 – Bouwwetgeving
Het bouwproces
• Het nemen van het initiatief tot het bouwen:
- Initiatiefnemer, bouwheer
• Het ontwerpen of het creëren van de vorm van de te bouwen constructie
- Ontwerper, bouwmeester, architect
• Het uitvoeren of het construeren van het ontworpen gebouw
- Uitvoerder, aannemer
Personen betrokken bij het bouwproces
Bouwheer
• Definitie:
- De natuurlijke rechtspersoon (bijv. een bedrijf of individu) die het gebouw laat uitvoeren
en het aannemingscontract ondertekent
- Rechtspersoon: een juridische entiteit met rechten en plichten, zoals het sluiten van
contracten of het aangaan van verplichtingen
Architect
• Rol en verplichtingen
- Ontwerpt en controleert de uitvoering van bouwwerken
- Moet autonoom en onafhankelijk beslissingen kunnen nemen
- Wettelijk verplicht om betrokken te zijn bij ontwerp en uitvoering
• Erecode van de architect
- Architect is kunstenaar, technicus en beheerder
- Onafhankelijkheid is essentieel, zelfs in dienstverband
• Uitoefening van het beroep
- Als zelfstandige: Alleen of in samenwerking met anderen in een vennootschap
- Als ambtenaar: Architect in dienst van een openbare instelling (bijv. gemeente of staat)
- Als bezoldigde: Architect in loondienst van een natuurlijke of rechtspersoon. Mag geen
belangenconflict hebben met opdrachtgever
-
Historiek wetgeving
• Oorspronkelijke situatie (voor 1997)
- Architecten konden enkel als natuurlijke personen werken
- Geen scheiding tussen privé- en professioneel vermogen
- Gevolg: architecten waren volledig persoonlijk aansprakelijk voor hun werk
• Twee soorten vennootschappen:
- Vennootschappen conform genoemde aanbeveling van 1997 (onvolkomen
rechtspersoon)
Architecten blijven persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk
- Laruelle-vennootschappen (volkomen rechtspersoon)
Architecten genieten van beperkte aansprakelijkheid voor professionele
activiteiten
Gianni Verschraeghen 2
, BMG3 – Bouwwetgeving
• Vennootschappen conform genoemde aanbeveling van 1997:
- Architecten konden samenwerken in professionele of multi-professionele
vennootschappen
- Deze vennootschappen boden echter geen beperking van persoonlijke aansprakelijkheid
- Architecten bleven met hu gehele vermogen borg staan voor professionele
verbintenissen
• Laruelle-vennootschappen:
- Ingevoerd om de persoonlijke aansprakelijkheid van architecten te beperken en hen toe
te laten hun beroep uit te oefenen via een rechtspersoon
- Belangrijkste wijzigingen:
Architecten konden kiezen om te werken via een rechtspersoon (zoals
een bv, nv, of cv)
Natuurlijke personen en rechtspersonen die als architect werkten,
moesten verplicht een beroepsaansprakelijkheidsverzekering afsluiten
- In werking getreden op 1 juli 2007
- Gevolgen: architecten konden hun beroep uitoefenen met beperking van persoonlijke
aansprakelijkheid en gebruikmaken van rechtspersoonlijkheid
-
Verzekeringsplicht en recente wetten
• Wet Peeters (2018)
- Verzekering voor tienjarige aansprakelijkheid verplicht voor aannemers, architecten en
andere dienstverleners
- Dekking voor stevigheid, stabiliteit en waterdichtheid die deze in gevaar brengen. Geen
dekking voor lichte verborgen gebreken (bijv. scheuren, verkleuring)
• Wet Ducarme (2019)
- Verplichte burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering voor architecten en andere
dienstverleners (behalve tienjarige aansprakelijkheid)
• De aansprakelijkheid en verzekering zijn gestructureerd in twee categorieën:
- Tienjarige aansprakelijkheid: voor structurele gebreken die stevigheid, stabiliteit of
waterdichtheid van een gebouw bedreigen
Aannemers
Architecten
Stabiliteitsingenieur
Studie- en controlebureaus
Loodgieter, elektricien, ingenieur technieken… twijfelgeval
- Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid: voor andere fouten en risico’s, met uitzondering
van de tienjarige aansprakelijkheid
-
Toepassingsgebied tienjarige aansprakelijkheid (art. 1792 en 2270 Burgerlijk
Wetboek)
• Gebouwen hoofdzakelijk bestemd voor bewoning, gelegen in België
• Voor alle structurele werken (bijv. ruwbouw, dakwerken). Geen dekking voor afwerking of
lichte gebreken
Gianni Verschraeghen 3
, BMG3 – Bouwwetgeving
Technische adviseurs
• Rol: Architecten schakelen specialisten in (zoals ingenieurs en technici) voor complexe
technische uitrustingen
• Voorbeelden van specialiteiten
- Stabiliteit: funderingen, beton- en staalconstructies
- Technische uitrusting: verwarming, ventilatie, elektriciteit, sanitair, verlichting
• Samenwerking: De architect leidt de studie en bepaalt wanneer specialisten betrokken
worden
Veiligheidscoördinator
• Verplichting: Sinds 1 augustus 1999 is een veiligheidscoördinator verplicht bij
bouwactiviteiten met meerder aannemers
• Vereisten:
- Diploma en nuttige beroepservaring (art. 56, Codex)
- Specifieke opleiding tot veiligheidscoördinator (art. 58)
• Soorten veiligheidscoördinators:
- Ontwerp: detecteert risico’s en stelt een veiligheids- en gezondheidsplan op
- Uitvoering: controleert of maatregelen nageleefd worden en of risicovolle werken veilig
gebeuren
• Postinterventiedossier: Bevat documenten voor toekomstige werken en wordt opgesteld
door de coördinator ontwerp of een bevoegd persoon
• Uitzonderingen: geen coördinator nodig als één aannemer alle werken uitvoert. Kleine
werken (<500m²) hebben een vereenvoudigde regeling
EPB-verslaggever
• Rol: Zorgt dat gebouwen voldoen aan de EPB-eisen (energieprestatie en binnenklimaat)
• Proces:
- Startfase: architect informeert bouwheer over EPB-regelgeving. Een EPB-voorstel en
startverklaring worden opgesteld
- Tijdens de werken: controle en tussentijdse simulaties
- Na de werken: definitieve EPB-aangifte (binnen 6 maanden na ingebruikname)
• E-peil en S-peil: worden berekend op basis van isolatie, ventilatie, verwarmingsinstallaties,
luchtdichtheid, enz.
• Strengere eisen: naar energie-neutrale gebouwen (BEN-norm)
Ventilatieverslaggever
• Verplichting: sinds 1 januari 2016 verplicht bij bouw en renovatie van wooneenheden
• Taken:
- Ontwerp: Keuze ventilatiesysteem en balanceren van toe- en afvoerdebieten
- Controle uitvoering: Meting van ventilatiedebieten (mechanisch of natuurlijk)
- Coördinatie: Registratie bij BCCA voor EPB-stratverklaring
• Blowerdoortest: Meet luchtdichtheid van het gebouw, verplicht voor passiefhuiscertificaat
Gianni Verschraeghen 4
Bouwmanagement – Bouwwetgeving
Detailleren S3
Lector: Reynaert Veronique
Personen betrokken bij het bouwproces
Inleiding
Historiek van het bouwproces
• Initiatiefnemer (oertijd)
- In de oertijd was bouwen een éénmansactiviteit
- De initiatiefnemer was zowel bouwheer, ontwerper als uitvoerder
- Gebouwen waren eenvoudig en evolueerden langzaam, kennis werd mondeling
doorgegeven
• Bouwheer – Bouwmeester (klassieke oudheid)
- Bij grotere projecten zoals tempels en paleizen werd de uitvoering toevertrouwd aan een
bouwmeester
- De bouwmeester combineerde ontwerp en uitvoering
• Bouwheer – architect – aannemer (vanaf 1800)
- Rond 1800 ontstond een scheiding tussen ontwerp (architect) en uitvoering (aannemer)
- Afschaffing van gildes (wet Le Chapelier, 1791) versterkte het individualisme en
verzwakte vakbekwaamheid
- Architecten en aannemers werden in de wetgeving vaak slordig door elkaar gebruikt
Regelgeving en bescherming
• Code Napoleon (Burgerlijk Wetboek)
- Beschermde de eigenaar-bouwheer als leek tegenover vaklui
- Wetgeving rond architecten en aannemers bleef grotendeels ongewijzigd sinds 1804
• Wet op bescherming van de titel architect (1939)
- Titel van architect wettelijk beschermd
- Architect beperkt zich tot geestelijke arbeid (ontwerp), aannemer tot materiële uitvoering
• Wet Breyne (1971)
- Dwingende wet die bescherming biedt aan bouwer en kopers van woningen
- Verplichte informatieverplichting en controle door notaris en architect
- Clausules die tegen de wet ingaan zijn nietig
- Belangrijke onderwerpen
Overgang van rechten en risico’s
Financiële garanties en oplevering
Sancties bij niet-naleving
Huidige bouwmethodiek
• Architect werkt samen met technische adviseurs (ingenieurs, specialisten)
• Aannemers schakelen vaak onderaannemers in voor specifieke taken
• Andere betrokken partijen: financiers, leveranciers, fabrikanten en de overheid
Gianni Verschraeghen 1
, BMG3 – Bouwwetgeving
Het bouwproces
• Het nemen van het initiatief tot het bouwen:
- Initiatiefnemer, bouwheer
• Het ontwerpen of het creëren van de vorm van de te bouwen constructie
- Ontwerper, bouwmeester, architect
• Het uitvoeren of het construeren van het ontworpen gebouw
- Uitvoerder, aannemer
Personen betrokken bij het bouwproces
Bouwheer
• Definitie:
- De natuurlijke rechtspersoon (bijv. een bedrijf of individu) die het gebouw laat uitvoeren
en het aannemingscontract ondertekent
- Rechtspersoon: een juridische entiteit met rechten en plichten, zoals het sluiten van
contracten of het aangaan van verplichtingen
Architect
• Rol en verplichtingen
- Ontwerpt en controleert de uitvoering van bouwwerken
- Moet autonoom en onafhankelijk beslissingen kunnen nemen
- Wettelijk verplicht om betrokken te zijn bij ontwerp en uitvoering
• Erecode van de architect
- Architect is kunstenaar, technicus en beheerder
- Onafhankelijkheid is essentieel, zelfs in dienstverband
• Uitoefening van het beroep
- Als zelfstandige: Alleen of in samenwerking met anderen in een vennootschap
- Als ambtenaar: Architect in dienst van een openbare instelling (bijv. gemeente of staat)
- Als bezoldigde: Architect in loondienst van een natuurlijke of rechtspersoon. Mag geen
belangenconflict hebben met opdrachtgever
-
Historiek wetgeving
• Oorspronkelijke situatie (voor 1997)
- Architecten konden enkel als natuurlijke personen werken
- Geen scheiding tussen privé- en professioneel vermogen
- Gevolg: architecten waren volledig persoonlijk aansprakelijk voor hun werk
• Twee soorten vennootschappen:
- Vennootschappen conform genoemde aanbeveling van 1997 (onvolkomen
rechtspersoon)
Architecten blijven persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk
- Laruelle-vennootschappen (volkomen rechtspersoon)
Architecten genieten van beperkte aansprakelijkheid voor professionele
activiteiten
Gianni Verschraeghen 2
, BMG3 – Bouwwetgeving
• Vennootschappen conform genoemde aanbeveling van 1997:
- Architecten konden samenwerken in professionele of multi-professionele
vennootschappen
- Deze vennootschappen boden echter geen beperking van persoonlijke aansprakelijkheid
- Architecten bleven met hu gehele vermogen borg staan voor professionele
verbintenissen
• Laruelle-vennootschappen:
- Ingevoerd om de persoonlijke aansprakelijkheid van architecten te beperken en hen toe
te laten hun beroep uit te oefenen via een rechtspersoon
- Belangrijkste wijzigingen:
Architecten konden kiezen om te werken via een rechtspersoon (zoals
een bv, nv, of cv)
Natuurlijke personen en rechtspersonen die als architect werkten,
moesten verplicht een beroepsaansprakelijkheidsverzekering afsluiten
- In werking getreden op 1 juli 2007
- Gevolgen: architecten konden hun beroep uitoefenen met beperking van persoonlijke
aansprakelijkheid en gebruikmaken van rechtspersoonlijkheid
-
Verzekeringsplicht en recente wetten
• Wet Peeters (2018)
- Verzekering voor tienjarige aansprakelijkheid verplicht voor aannemers, architecten en
andere dienstverleners
- Dekking voor stevigheid, stabiliteit en waterdichtheid die deze in gevaar brengen. Geen
dekking voor lichte verborgen gebreken (bijv. scheuren, verkleuring)
• Wet Ducarme (2019)
- Verplichte burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering voor architecten en andere
dienstverleners (behalve tienjarige aansprakelijkheid)
• De aansprakelijkheid en verzekering zijn gestructureerd in twee categorieën:
- Tienjarige aansprakelijkheid: voor structurele gebreken die stevigheid, stabiliteit of
waterdichtheid van een gebouw bedreigen
Aannemers
Architecten
Stabiliteitsingenieur
Studie- en controlebureaus
Loodgieter, elektricien, ingenieur technieken… twijfelgeval
- Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid: voor andere fouten en risico’s, met uitzondering
van de tienjarige aansprakelijkheid
-
Toepassingsgebied tienjarige aansprakelijkheid (art. 1792 en 2270 Burgerlijk
Wetboek)
• Gebouwen hoofdzakelijk bestemd voor bewoning, gelegen in België
• Voor alle structurele werken (bijv. ruwbouw, dakwerken). Geen dekking voor afwerking of
lichte gebreken
Gianni Verschraeghen 3
, BMG3 – Bouwwetgeving
Technische adviseurs
• Rol: Architecten schakelen specialisten in (zoals ingenieurs en technici) voor complexe
technische uitrustingen
• Voorbeelden van specialiteiten
- Stabiliteit: funderingen, beton- en staalconstructies
- Technische uitrusting: verwarming, ventilatie, elektriciteit, sanitair, verlichting
• Samenwerking: De architect leidt de studie en bepaalt wanneer specialisten betrokken
worden
Veiligheidscoördinator
• Verplichting: Sinds 1 augustus 1999 is een veiligheidscoördinator verplicht bij
bouwactiviteiten met meerder aannemers
• Vereisten:
- Diploma en nuttige beroepservaring (art. 56, Codex)
- Specifieke opleiding tot veiligheidscoördinator (art. 58)
• Soorten veiligheidscoördinators:
- Ontwerp: detecteert risico’s en stelt een veiligheids- en gezondheidsplan op
- Uitvoering: controleert of maatregelen nageleefd worden en of risicovolle werken veilig
gebeuren
• Postinterventiedossier: Bevat documenten voor toekomstige werken en wordt opgesteld
door de coördinator ontwerp of een bevoegd persoon
• Uitzonderingen: geen coördinator nodig als één aannemer alle werken uitvoert. Kleine
werken (<500m²) hebben een vereenvoudigde regeling
EPB-verslaggever
• Rol: Zorgt dat gebouwen voldoen aan de EPB-eisen (energieprestatie en binnenklimaat)
• Proces:
- Startfase: architect informeert bouwheer over EPB-regelgeving. Een EPB-voorstel en
startverklaring worden opgesteld
- Tijdens de werken: controle en tussentijdse simulaties
- Na de werken: definitieve EPB-aangifte (binnen 6 maanden na ingebruikname)
• E-peil en S-peil: worden berekend op basis van isolatie, ventilatie, verwarmingsinstallaties,
luchtdichtheid, enz.
• Strengere eisen: naar energie-neutrale gebouwen (BEN-norm)
Ventilatieverslaggever
• Verplichting: sinds 1 januari 2016 verplicht bij bouw en renovatie van wooneenheden
• Taken:
- Ontwerp: Keuze ventilatiesysteem en balanceren van toe- en afvoerdebieten
- Controle uitvoering: Meting van ventilatiedebieten (mechanisch of natuurlijk)
- Coördinatie: Registratie bij BCCA voor EPB-stratverklaring
• Blowerdoortest: Meet luchtdichtheid van het gebouw, verplicht voor passiefhuiscertificaat
Gianni Verschraeghen 4
