1
BEGRIPPENLIJST STRAFRECHT EN
STRAFPROCESRECHT
LES 1: INLEIDING
Verschil algemeen en bijzonder strafrecht = artikel 100 Sw. (voor regionaal strafrecht zie artikel 11
BWHI)
LES 2: INLEIDING EN LEGALITEIT
Materieel strafrecht = gaat over wat strafbaar is en welke straffen opgelegd kunnen worden
Formeel strafrecht = gaat over de procedures en regels die gevolgd moeten worden bij de vervolging
en berechting van strafbare feiten
Legaliteit = artikel 2 Sw. en 12 GW
ACCUSATOIRE PROCEDURE INQUISITOIRE PROCEDURE
ROL RECHTER Passief: beslist op basis van de Actief: leidt het onderzoek en verzamelt
argumenten van de partijen bewijs
ROL PARTIJEN Actief: pleiten hun zaak, leveren Beperkt: vooral reageren op het onderzoek
bewijs van rechter
ONDERZOEK Partijen leveren bewijs en stellen Rechter verzamelt bewijs en hoort getuigen
vragen geheim
KENMERKEN Minder ernstige misdrijven (bv. Ernstige misdrijven (bv. moord, terrorisme)
diefstal)
PROCEDURE Meer gericht op pleidooien en debat Meer gericht op schriftelijk onderzoek en
dossieropbouw
België heeft een gemengde procedure: tijdens het onderzoek is het een inquisitoire procedure en de
rechtszaak is een accusatoire procedure
LES 3: BRONNEN VAN STRAFRECHT
Hiërarchie der normen:
1. Grondwet en internationale verdragen
2. Wetten, decreten en ordonnanties
3. Koninklijke besluiten + besluiten van gemeenschaps- en gewestregeringen
4. Ministeriële besluiten
5. Lokale regelgeving van provincies en gemeenten
Traditionele regel bij interpretatie = indien de wet duidelijk is, is er geen interpretatie nodig
Verbod op analogie = het toepassen van strafbepalingen op feiten die niet expliciet door de wet
worden beschreven maar die wel een gelijkenis vertonen met wel-strafbare feiten mag NIET!
LES 4: OBJECTIEVE DELICTSBESTANDDELEN
Misdrijf bestaat uit 4 elementen:
1. Delictstypiciteit = kenmerken van het feit omschreven
Objectief = gedrag (dat uitwendig waarneembaar is) zorgt voor causaliteit en het gevolg
van het misdrijf
Subjectief = opzet en onachtzaamheid van dader (bv. opzettelijk, onopzettelijk of misdrijf
met gemengde schuldvorm)
2. Wederrechtelijkheid = handeling in strijd met wet of niet? (bv. verdediging)
, 2
3. Schuld (moreel element) = opzettelijk of door onachtzaamheid gehandeld
4. Strafwaardigheid = rechtvaardigt het misdrijf een straf?
Rechtspersonen kunnen ook feiten plegen = artikel 5 Sw.
Procedurele uitvloeisels: Delictstypische gedragingen:
1. Bewijslast Handelingsmisdrijven (= dader doet iets)
2. Motiveringsplicht Verzuimsmisdrijven (= dader doet iets
3. Feit en kwalificatie niet)
4. Bevoegdheid van rechters
Typische criminele feiten:
Gedragsmisdrijf (= slechts gedrag)
Gevolgmisdrijf (= gedrag dat gevolg veroorzaakt)
Gevolgen:
Materiële delictsomschrijving (= constitutief deel)
Door het gevolg gekwalificeerde misdrijven (= verzwarende omstandigheid)
Denaturatie (= aard van misdrijf kan veranderen tijdens strafprocedure)
Correctionalisatie (= misdaad wordt wanbedrijf)
Contraventionalisatie (= wanbedrijf wordt overtreding)
LES 5: CAUSALITEIT
LEER WAT HET BETEKENT FOCUS OP
Equivalentieleer Alle oorzaken die voldoende Het gelijkwaardig maken van
bijdragen aan het gevolg oorzaken in het toerekenen van
worden gelijkwaardig geacht strafbare gevolgen dader
Adequatieleer Alleen de oorzaken die geschikt De geschiktheid van de
zijn om het gevolg in normale handeling om het gevolg te
omstandigheden te veroorzaken veroorzaken normale verloop
worden meegeteld van gebeurtenis
Leer van de efficiënte oorzaak De directe en primaire oorzaak De meest directe oorzaak wordt
wordt als de belangrijkste aangewezen als de efficiënte
oorzaak beschouwd oorzaak handeling
Verzuimsmisdrijven:
Eigenlijke omissiedelicten (= strafbaar feit bestaat enkel uit niet-handelen wanneer dit wel
wettelijk verplicht is)
Oneigenlijke omissiedelicten (= strafbaar feit ontstaat door nalaten van de actieve verplichting)
Soorten misdrijven:
Ogenblikkelijk (= feit op 1 moment gepleegd, bv. moord) versus voortdurend (= feit blijft
aanhouden, bv. belastingsfraude)
Enkelvoudig (= 1 gedraging) versus voortgezet (= meerdere gedragingen van dezelfde aard) of
collectief
(= meerdere gedragingen van verschillende aard)
Gelegenheid (= 1 gedraging volstaat voor strafbaarheid) versus gewoonte (= pas strafbaar bij
meerdere dezelfde gedragingen (bv. woeker)
BEGRIPPENLIJST STRAFRECHT EN
STRAFPROCESRECHT
LES 1: INLEIDING
Verschil algemeen en bijzonder strafrecht = artikel 100 Sw. (voor regionaal strafrecht zie artikel 11
BWHI)
LES 2: INLEIDING EN LEGALITEIT
Materieel strafrecht = gaat over wat strafbaar is en welke straffen opgelegd kunnen worden
Formeel strafrecht = gaat over de procedures en regels die gevolgd moeten worden bij de vervolging
en berechting van strafbare feiten
Legaliteit = artikel 2 Sw. en 12 GW
ACCUSATOIRE PROCEDURE INQUISITOIRE PROCEDURE
ROL RECHTER Passief: beslist op basis van de Actief: leidt het onderzoek en verzamelt
argumenten van de partijen bewijs
ROL PARTIJEN Actief: pleiten hun zaak, leveren Beperkt: vooral reageren op het onderzoek
bewijs van rechter
ONDERZOEK Partijen leveren bewijs en stellen Rechter verzamelt bewijs en hoort getuigen
vragen geheim
KENMERKEN Minder ernstige misdrijven (bv. Ernstige misdrijven (bv. moord, terrorisme)
diefstal)
PROCEDURE Meer gericht op pleidooien en debat Meer gericht op schriftelijk onderzoek en
dossieropbouw
België heeft een gemengde procedure: tijdens het onderzoek is het een inquisitoire procedure en de
rechtszaak is een accusatoire procedure
LES 3: BRONNEN VAN STRAFRECHT
Hiërarchie der normen:
1. Grondwet en internationale verdragen
2. Wetten, decreten en ordonnanties
3. Koninklijke besluiten + besluiten van gemeenschaps- en gewestregeringen
4. Ministeriële besluiten
5. Lokale regelgeving van provincies en gemeenten
Traditionele regel bij interpretatie = indien de wet duidelijk is, is er geen interpretatie nodig
Verbod op analogie = het toepassen van strafbepalingen op feiten die niet expliciet door de wet
worden beschreven maar die wel een gelijkenis vertonen met wel-strafbare feiten mag NIET!
LES 4: OBJECTIEVE DELICTSBESTANDDELEN
Misdrijf bestaat uit 4 elementen:
1. Delictstypiciteit = kenmerken van het feit omschreven
Objectief = gedrag (dat uitwendig waarneembaar is) zorgt voor causaliteit en het gevolg
van het misdrijf
Subjectief = opzet en onachtzaamheid van dader (bv. opzettelijk, onopzettelijk of misdrijf
met gemengde schuldvorm)
2. Wederrechtelijkheid = handeling in strijd met wet of niet? (bv. verdediging)
, 2
3. Schuld (moreel element) = opzettelijk of door onachtzaamheid gehandeld
4. Strafwaardigheid = rechtvaardigt het misdrijf een straf?
Rechtspersonen kunnen ook feiten plegen = artikel 5 Sw.
Procedurele uitvloeisels: Delictstypische gedragingen:
1. Bewijslast Handelingsmisdrijven (= dader doet iets)
2. Motiveringsplicht Verzuimsmisdrijven (= dader doet iets
3. Feit en kwalificatie niet)
4. Bevoegdheid van rechters
Typische criminele feiten:
Gedragsmisdrijf (= slechts gedrag)
Gevolgmisdrijf (= gedrag dat gevolg veroorzaakt)
Gevolgen:
Materiële delictsomschrijving (= constitutief deel)
Door het gevolg gekwalificeerde misdrijven (= verzwarende omstandigheid)
Denaturatie (= aard van misdrijf kan veranderen tijdens strafprocedure)
Correctionalisatie (= misdaad wordt wanbedrijf)
Contraventionalisatie (= wanbedrijf wordt overtreding)
LES 5: CAUSALITEIT
LEER WAT HET BETEKENT FOCUS OP
Equivalentieleer Alle oorzaken die voldoende Het gelijkwaardig maken van
bijdragen aan het gevolg oorzaken in het toerekenen van
worden gelijkwaardig geacht strafbare gevolgen dader
Adequatieleer Alleen de oorzaken die geschikt De geschiktheid van de
zijn om het gevolg in normale handeling om het gevolg te
omstandigheden te veroorzaken veroorzaken normale verloop
worden meegeteld van gebeurtenis
Leer van de efficiënte oorzaak De directe en primaire oorzaak De meest directe oorzaak wordt
wordt als de belangrijkste aangewezen als de efficiënte
oorzaak beschouwd oorzaak handeling
Verzuimsmisdrijven:
Eigenlijke omissiedelicten (= strafbaar feit bestaat enkel uit niet-handelen wanneer dit wel
wettelijk verplicht is)
Oneigenlijke omissiedelicten (= strafbaar feit ontstaat door nalaten van de actieve verplichting)
Soorten misdrijven:
Ogenblikkelijk (= feit op 1 moment gepleegd, bv. moord) versus voortdurend (= feit blijft
aanhouden, bv. belastingsfraude)
Enkelvoudig (= 1 gedraging) versus voortgezet (= meerdere gedragingen van dezelfde aard) of
collectief
(= meerdere gedragingen van verschillende aard)
Gelegenheid (= 1 gedraging volstaat voor strafbaarheid) versus gewoonte (= pas strafbaar bij
meerdere dezelfde gedragingen (bv. woeker)
