PUBLIEKE ADMINISTRATIE
BELEIDSVOORBEREIDING – HC 1
DEFINITIES
CBA = Kosten-baten analyse = een methode voor het beoordelen van beleid waarbij de waarde van beleidsgevolgen
(impacts of effecten) in geld wordt uitgedrukt voor alle leden van de samenleving
Inschattingsanalyse: wordt gebruikt om op voorhand een keuze te maken (ex ante)
Beleid inschatten en de gevolgen (kosten) uitdrukken in een eenheid (quatifies)
De waarde in geld uitdrukken (monetaire termen) → wordt uit de markt gehaald door vraag en aanbod
Markt: vraag → betalingsbereidheid
Stappenplan:
o Probleem: je vertrekt altijd eerst vanuit een bepaald probleem
o Doelstelling: wat is het doel
o Opties (keuzes)
Altijd vergelijken met de bestaande situatie in zijn ontwikkeling → impliciete vergelijking
o Impacts/gevolgen: inschatten (kwantitatief en monetair)
Voor alle leden van de samenleving
o Bredere perspectief: we nemen ook de gevolgen mee in het perspectief van de samenleving
NSB = Netto sociale baten = baten – kosten
Saldo = netto baten → alle impacts (kosten en baten) uitdrukken in monetaire termen om de beste optie te
kiezen
Financiële KBA = perspectief van de afzonderlijke onderneming (uitgaven, inkomsten, winst) en vergelijking met
alternatieven
Kosten: loon, huur, belastingen
Baten: opbrengsten, subsidies, intresten
Economische (sociale) KBA = perspectief van de betrokkenen die kosten/baten dragen (milieu, werkgelegenheid,
gezondheid …) en vergelijking met alternatieven
Kosten: middelen verbruikt door projecten of interventie
Baten: waarde van de gecreëerde goederen en diensten
Elementen van de fiscale analyse (overheid) nemen we vaak niet mee in een kosten-baten analyse → is eigenlijk
transfer (je geeft het toch uit) → overdracht
Voordeel van het uitdrukken in monetaire waarde
→ je moet geen gewichten bepalen (ergens de belangrijkheid aan toewijzen)
→ in de markt de betalingsbereidheid
1
,INLEIDING KOSTEN-BATEN ANALYSE
Stappen in een KBA
1. Probleem en doelstelling → leg het nut uit van de KBA
2. Opties → set van alternatieve projecten
3. Set van relevante kosten en baten + wie uit de populatie/samenleving wordt meegenomen
4. Bepaal de impacts + uitdrukken in eenheden
5. Tijdsduur (levenscyclus) van het project
6. Impacts in geld uitdrukken (monetariseren = iets omzetten in geld)
7. Verdisconteren: ook de kosten en baten die in de toekomst liggen meenemen (tijdswaarde van geld)
8. Netto actuele waarde van elke optie
9. Sensitiviteitsanalyse: robuustheid van het project inschatten
10. Aanbeveling doen door het meest batige saldo te nemen
Soorten KBA
Welke type KBA is nuttig voor deze waarde (value)
o Ex ante: inschatting (op voorhand)
o Ex post: evaluatie (naderhand)
o In medias res: opvolging tijdens het project
Effectiviteit = realiseren van het doel
o Doel is één van de impacts → mate van
doeltreffendheid vergelijken
o Kosten is een gevolg van de effectiviteit
o Efficiëntie: kosten-baten analyse
Belangrijke concepten voor CBA
Pareto-efficiëntie
o Iets is een Pareto-efficiënte verbetering als tenminste 1 iemand er op vooruit gaat en niemand erop
achteruit gaat
o Punt van efficiëntie : als iets niet meer mogelijk is om iets te verbeteren voor iemand zonder dat
iemand anders er op achteruit gaat
Bereidheid om te betalen (WTP): baten → waarderen van de output van een beleid
Opportuniteitskosten: kosten → waarderen van de middelen die nodig zijn om het beleid te voeren
Kaldor-Hicks
o Het beleid kan uitgevoerd worden ook al gaat iemand er op achteruit zolang dat de verbetering
groot genoeg is dat er iemand voldoende op vooruit gaat om de verliezer te compenseren
o Vb. kosten-baten analyse want je hebt een netto baat dus je zou kunnen compenseren
Situatie: 100 dollar verdelen (nu: 25 elk)
→ Pareto-efficiënte verbeteringen zijn alle punten in de lichte blauwe zone
→ alle beleidsopties waar 1 iemand op vooruit gaat zonder dat er iemand
op achteruit gaat
→ Kaldor-Hicks: elke beleidsoptie op de blauwe volle lijn → netto baten zijn
2
hoog genoeg om te compenseren
,Netto baten en Pareto Efficiëntie
Verband: als de netto baten positief zijn, is het mogelijk om een reeks opties te vinden die minstens één
persoon beter af maakt zonder iemand anders slechter af te maken
WTP = de betaling die iemand zou moeten doen of ontvangen onder het beleid zodat iemand onverschillig zou zijn
tussen de standaard en het beleid met de betalingen
Opportuniteitskosten geven een monetaire waarde aan de middelen die nodig zijn om het beleid uit te voeren.
Netto baten projecten
Netto baten = baten > kosten → compensatie van verliezers mogelijk
Vb. stel WTP: A = 100, B = 200 en C = -250 → C kan gecompenseerd worden
→ dan netto baten 50
Het gebruik van alleen een Pareto-efficiënt beleid is niet praktisch:
Informatielast van het meten van de baten en kosten voor elk individu
Administratieve last om elke vereiste overdracht uit te voeren
Compensatie zet mensen ertoe aan de kosten te overschatten en de baten te onderschatten
Kaldor-Hicks of de potentiële Pareto-efficiëntie
Gebruik alleen een beleid dat positieve netto baten heeft:
o Het is haalbaar
o Maatschappelijk voordelig
Je maximaliseert de welvaart in de samenleving
Verschillende groeten van winnaars en verliezers
o Herverdeling op grote schaal is mogelijk
Kaldor-Hicks toegepast: netto baten vs. kosten-batenverhoudingen
→ altijd kijken naar de kolom van de
netto baten (deze het grootste)
→ niet naar de laatste kolom kijken →
vertekent beeld
Problemen met WTP:
Afhankelijkheid van verdeling van rijkdom
Afhankelijkheid van wie aanzien heeft → wie zijn betalingsbereidheid nemen we mee
o Definitie van de samenleving
o Bevoegdheid
o Onaanvaardbare voorkeuren : nemen we de voorkeuren van vb. criminelen … mee of niet
o Toekomstige generaties : eigenlijk niet meenemen want die betalingsbereidheid kennen we niet
Andere kwesties: publiek debat/democratie
3
, Alternatieven voor KBA
KBA vereist dat alle relevante impacts in geld worden uitgedrukt
o Partiële of kwalitatieve KBA
De meeste kosten en baten zijn in geld uitgedrukt, maar sommige ook niet
Ook nuttig om de niet-gemonetariseerde effecten op te nemen
Vb. aantal eenheden die kunnen bespaard worden kan je niet omvormen in euro’s
o Kosteneffectiviteit analyse
Verhouding tussen één baat (gekwantificeerd maar niet gemonetariseerd) en de
gemonetariseerde kosten
!! Zegt niets over de
Maakt rangschikking van projecten mogelijk
efficiëntie →
Wordt gebruikt om te kijken naar het verschil van kosten tussen de verschillende
daarvoor netto
opties → je neemt 1 baat en kijkt naar de kosten (kosten per eenheid)
baten nodig
Aanvullende informatie vereist over het doel van het project
(omzetten naar
Project A: 100 kosten /10 eenheden
monetaire waarde)
Project B: 1200 kosten/20 eenheden Project A: meest kosteneffectief
Project C: 1500 kosten/30 eenheden → één eenheid kost hier 10 (€, levens …)
o Multi-criteria analyse (MCA)
Combineert zowel in geld uitgedrukte, kwantitatieve als kwalitatieve effecten
Manier om alle effecten samen te brengen → gewichten geven
Meerdere effecten vergelijken maar geen monetaire waarde → gewichten geven
KBA: effecten worden samengevoegd en hun “gewichten” zijn de monetaire waarden
MCA: de gewichten van de verschillende effecten worden vooraf bepaald
KBA en effectbeoordeling regelgeving (RIA)
1. Probleem definiëren: stakeholders, overheid en marktfalen (oorzaak, wie, wat …)
2. Doelstellingen
3. Opties: uitgangssituatie (baseline = situatie wnr je niets doet (nu) en projecten)
4. Impacts: soorten gevolgen
5. Kwantificering en monetarisering; kosten en baten
6. Vergelijking en voorkeursoptie: KBA of MCA
7. Monitoring (opvolging) en evaluatie
CBA, RIA & Bias
→ Instrumenten om keuzes te maken in functie van efficiëntie (moet netto baten hebben)
KBA ondersteunt besluitvorming
o Uitgebreide beschouwing van probleem/doelstellingen, opties, effecten (gevolgen)
o Systematische middelen voor vergelijking en keuze
Rationele en technisch onderbouwde besluitvorming
o VS uitvoerende agentschappen: alleen beleid met netto baten
o Europese Commissie RIA: slechte analyse blokkeert goedkeuring (Regulatory Scrutiny Board)
Voorkom 'irrationele', 'spontane', politieke 'stokpaardje' beslissingen
o Filter op irrationeel gedrag
o Steek vlam besluitvorming = direct reageren → de mens reageert vaak te snel
Maar ook risico van vertekening bij KBA
o Bias = vooroordelen → voorkeuren doordringen (de mens is selectief in wat we ons herinneren)
4
BELEIDSVOORBEREIDING – HC 1
DEFINITIES
CBA = Kosten-baten analyse = een methode voor het beoordelen van beleid waarbij de waarde van beleidsgevolgen
(impacts of effecten) in geld wordt uitgedrukt voor alle leden van de samenleving
Inschattingsanalyse: wordt gebruikt om op voorhand een keuze te maken (ex ante)
Beleid inschatten en de gevolgen (kosten) uitdrukken in een eenheid (quatifies)
De waarde in geld uitdrukken (monetaire termen) → wordt uit de markt gehaald door vraag en aanbod
Markt: vraag → betalingsbereidheid
Stappenplan:
o Probleem: je vertrekt altijd eerst vanuit een bepaald probleem
o Doelstelling: wat is het doel
o Opties (keuzes)
Altijd vergelijken met de bestaande situatie in zijn ontwikkeling → impliciete vergelijking
o Impacts/gevolgen: inschatten (kwantitatief en monetair)
Voor alle leden van de samenleving
o Bredere perspectief: we nemen ook de gevolgen mee in het perspectief van de samenleving
NSB = Netto sociale baten = baten – kosten
Saldo = netto baten → alle impacts (kosten en baten) uitdrukken in monetaire termen om de beste optie te
kiezen
Financiële KBA = perspectief van de afzonderlijke onderneming (uitgaven, inkomsten, winst) en vergelijking met
alternatieven
Kosten: loon, huur, belastingen
Baten: opbrengsten, subsidies, intresten
Economische (sociale) KBA = perspectief van de betrokkenen die kosten/baten dragen (milieu, werkgelegenheid,
gezondheid …) en vergelijking met alternatieven
Kosten: middelen verbruikt door projecten of interventie
Baten: waarde van de gecreëerde goederen en diensten
Elementen van de fiscale analyse (overheid) nemen we vaak niet mee in een kosten-baten analyse → is eigenlijk
transfer (je geeft het toch uit) → overdracht
Voordeel van het uitdrukken in monetaire waarde
→ je moet geen gewichten bepalen (ergens de belangrijkheid aan toewijzen)
→ in de markt de betalingsbereidheid
1
,INLEIDING KOSTEN-BATEN ANALYSE
Stappen in een KBA
1. Probleem en doelstelling → leg het nut uit van de KBA
2. Opties → set van alternatieve projecten
3. Set van relevante kosten en baten + wie uit de populatie/samenleving wordt meegenomen
4. Bepaal de impacts + uitdrukken in eenheden
5. Tijdsduur (levenscyclus) van het project
6. Impacts in geld uitdrukken (monetariseren = iets omzetten in geld)
7. Verdisconteren: ook de kosten en baten die in de toekomst liggen meenemen (tijdswaarde van geld)
8. Netto actuele waarde van elke optie
9. Sensitiviteitsanalyse: robuustheid van het project inschatten
10. Aanbeveling doen door het meest batige saldo te nemen
Soorten KBA
Welke type KBA is nuttig voor deze waarde (value)
o Ex ante: inschatting (op voorhand)
o Ex post: evaluatie (naderhand)
o In medias res: opvolging tijdens het project
Effectiviteit = realiseren van het doel
o Doel is één van de impacts → mate van
doeltreffendheid vergelijken
o Kosten is een gevolg van de effectiviteit
o Efficiëntie: kosten-baten analyse
Belangrijke concepten voor CBA
Pareto-efficiëntie
o Iets is een Pareto-efficiënte verbetering als tenminste 1 iemand er op vooruit gaat en niemand erop
achteruit gaat
o Punt van efficiëntie : als iets niet meer mogelijk is om iets te verbeteren voor iemand zonder dat
iemand anders er op achteruit gaat
Bereidheid om te betalen (WTP): baten → waarderen van de output van een beleid
Opportuniteitskosten: kosten → waarderen van de middelen die nodig zijn om het beleid te voeren
Kaldor-Hicks
o Het beleid kan uitgevoerd worden ook al gaat iemand er op achteruit zolang dat de verbetering
groot genoeg is dat er iemand voldoende op vooruit gaat om de verliezer te compenseren
o Vb. kosten-baten analyse want je hebt een netto baat dus je zou kunnen compenseren
Situatie: 100 dollar verdelen (nu: 25 elk)
→ Pareto-efficiënte verbeteringen zijn alle punten in de lichte blauwe zone
→ alle beleidsopties waar 1 iemand op vooruit gaat zonder dat er iemand
op achteruit gaat
→ Kaldor-Hicks: elke beleidsoptie op de blauwe volle lijn → netto baten zijn
2
hoog genoeg om te compenseren
,Netto baten en Pareto Efficiëntie
Verband: als de netto baten positief zijn, is het mogelijk om een reeks opties te vinden die minstens één
persoon beter af maakt zonder iemand anders slechter af te maken
WTP = de betaling die iemand zou moeten doen of ontvangen onder het beleid zodat iemand onverschillig zou zijn
tussen de standaard en het beleid met de betalingen
Opportuniteitskosten geven een monetaire waarde aan de middelen die nodig zijn om het beleid uit te voeren.
Netto baten projecten
Netto baten = baten > kosten → compensatie van verliezers mogelijk
Vb. stel WTP: A = 100, B = 200 en C = -250 → C kan gecompenseerd worden
→ dan netto baten 50
Het gebruik van alleen een Pareto-efficiënt beleid is niet praktisch:
Informatielast van het meten van de baten en kosten voor elk individu
Administratieve last om elke vereiste overdracht uit te voeren
Compensatie zet mensen ertoe aan de kosten te overschatten en de baten te onderschatten
Kaldor-Hicks of de potentiële Pareto-efficiëntie
Gebruik alleen een beleid dat positieve netto baten heeft:
o Het is haalbaar
o Maatschappelijk voordelig
Je maximaliseert de welvaart in de samenleving
Verschillende groeten van winnaars en verliezers
o Herverdeling op grote schaal is mogelijk
Kaldor-Hicks toegepast: netto baten vs. kosten-batenverhoudingen
→ altijd kijken naar de kolom van de
netto baten (deze het grootste)
→ niet naar de laatste kolom kijken →
vertekent beeld
Problemen met WTP:
Afhankelijkheid van verdeling van rijkdom
Afhankelijkheid van wie aanzien heeft → wie zijn betalingsbereidheid nemen we mee
o Definitie van de samenleving
o Bevoegdheid
o Onaanvaardbare voorkeuren : nemen we de voorkeuren van vb. criminelen … mee of niet
o Toekomstige generaties : eigenlijk niet meenemen want die betalingsbereidheid kennen we niet
Andere kwesties: publiek debat/democratie
3
, Alternatieven voor KBA
KBA vereist dat alle relevante impacts in geld worden uitgedrukt
o Partiële of kwalitatieve KBA
De meeste kosten en baten zijn in geld uitgedrukt, maar sommige ook niet
Ook nuttig om de niet-gemonetariseerde effecten op te nemen
Vb. aantal eenheden die kunnen bespaard worden kan je niet omvormen in euro’s
o Kosteneffectiviteit analyse
Verhouding tussen één baat (gekwantificeerd maar niet gemonetariseerd) en de
gemonetariseerde kosten
!! Zegt niets over de
Maakt rangschikking van projecten mogelijk
efficiëntie →
Wordt gebruikt om te kijken naar het verschil van kosten tussen de verschillende
daarvoor netto
opties → je neemt 1 baat en kijkt naar de kosten (kosten per eenheid)
baten nodig
Aanvullende informatie vereist over het doel van het project
(omzetten naar
Project A: 100 kosten /10 eenheden
monetaire waarde)
Project B: 1200 kosten/20 eenheden Project A: meest kosteneffectief
Project C: 1500 kosten/30 eenheden → één eenheid kost hier 10 (€, levens …)
o Multi-criteria analyse (MCA)
Combineert zowel in geld uitgedrukte, kwantitatieve als kwalitatieve effecten
Manier om alle effecten samen te brengen → gewichten geven
Meerdere effecten vergelijken maar geen monetaire waarde → gewichten geven
KBA: effecten worden samengevoegd en hun “gewichten” zijn de monetaire waarden
MCA: de gewichten van de verschillende effecten worden vooraf bepaald
KBA en effectbeoordeling regelgeving (RIA)
1. Probleem definiëren: stakeholders, overheid en marktfalen (oorzaak, wie, wat …)
2. Doelstellingen
3. Opties: uitgangssituatie (baseline = situatie wnr je niets doet (nu) en projecten)
4. Impacts: soorten gevolgen
5. Kwantificering en monetarisering; kosten en baten
6. Vergelijking en voorkeursoptie: KBA of MCA
7. Monitoring (opvolging) en evaluatie
CBA, RIA & Bias
→ Instrumenten om keuzes te maken in functie van efficiëntie (moet netto baten hebben)
KBA ondersteunt besluitvorming
o Uitgebreide beschouwing van probleem/doelstellingen, opties, effecten (gevolgen)
o Systematische middelen voor vergelijking en keuze
Rationele en technisch onderbouwde besluitvorming
o VS uitvoerende agentschappen: alleen beleid met netto baten
o Europese Commissie RIA: slechte analyse blokkeert goedkeuring (Regulatory Scrutiny Board)
Voorkom 'irrationele', 'spontane', politieke 'stokpaardje' beslissingen
o Filter op irrationeel gedrag
o Steek vlam besluitvorming = direct reageren → de mens reageert vaak te snel
Maar ook risico van vertekening bij KBA
o Bias = vooroordelen → voorkeuren doordringen (de mens is selectief in wat we ons herinneren)
4
