Samenvatting toegepaste plantkunde theorie: morfologie

TOEGEPASTE PLANTKUNDE THEORIE (1)
INHOUDSOPGAVE

morfologie ............................................................................................................................................................................... 2
systematiek .................................................................................................................................................................................. 2
Kenmerken van levende wezens............................................................................................................................................. 2
definities ................................................................................................................................................................................. 3
systematiek ............................................................................................................................................................................. 3
monocotylen ................................................................................................................................................................................ 4
poaceae of gramineae: plantkundige basiskenmerken .......................................................................................................... 5
situering grassen ..................................................................................................................................................................... 7
de bouw van wortel, stengel en blad ......................................................................................................................................... 19
de wortel ............................................................................................................................................................................... 19
de stengel .............................................................................................................................................................................. 25
het blad ................................................................................................................................................................................. 37
bloembiologie ............................................................................................................................................................................ 50
de bloem ............................................................................................................................................................................... 50
de vrucht en het zaad ................................................................................................................................................................ 71
de vrucht ............................................................................................................................................................................... 71
het zaad................................................................................................................................................................................. 75
plantenfamilies .......................................................................................................................................................................... 78
kruisbloemenfamilie = brassicaceae ..................................................................................................................................... 78
duizendknoopfamilie = polygonaceae .................................................................................................................................. 79
ranonkelfamilie = ranunculaceae .......................................................................................................................................... 79
composieten = asteraceae .................................................................................................................................................... 80
lipbloemigen = lamiaceae ..................................................................................................................................................... 81
anjerfamilie = caryophyllaceae ............................................................................................................................................. 82
schermbloemen = apiaceae .................................................................................................................................................. 82




1

,MORFOLOGIE
Botanie = De wetenschappelijke studie van de fysiologie, structuur, genetica, ecologie, distributie,
classificatie en economisch belang van planten.
Morfologie: leer van de vorm = vormleer, organografie; bestudeert en beschrijft de uitwendige bouw van
planten
− Vegetatieve organen: wortel, stengel, blad
− Generatieve organen: bloem, vlucht
SYSTEMATIEK
KENMERKEN VAN LEVENDE WEZENS
Celvormige structuur
− Alle cellen bevatten nucleïnezuren:
vertegenwoordigen het genoom
o Bij prokaryoten: vrij in de cel
o Bij eukaryoten: in de celkern
Voortplanting (ongeslachtelijk/geslachtelijk)
− Ongeslachtelijk: vegetatief (aseksueel)




− Geslachtelijk: generatief →
Groei
Ontwikkeling




Afsterven
− Beperkte levensduur




2

,DEFINITIES
Biosystematiek staat bekend als “de studie van biodiversiteit en haar oorsprong”. In bredere zin is het een
wetenschap waarmee organismen worden ontdekt, geïdentificeerd, benoemd en geclassificeerd met hun
diversiteit, fylogenie, ruimtelijke en geografische distributies.
Taxonomie = hiërarchische ordening (classificatie)
Systematiek = studie van de evolutieve relaties
➔ Doel
− Indelen, ordenen, groeperen in klassen (classificatie)
− Inzicht krijgen in de evolutie van de natuur
− Inschatting van de biodiversiteit

SYSTEMATIEK
Scala Naturae (ladder van het leven) van Aristoteles
− Ordening van de natuur in een duidelijk hiërarchisch systeem
van oplopende perfectie, ontstaan vanuit religieus oogpunt.
Carolus Linnaeus (Carl von Linné – 18e eeuw)
− Systematische indeling in 2 rijken
o Botanie: Species Plantarum (Rijk der planten)
o Zoölogie: Systema Naturae (Rijk der dieren)
− Binomiale nomenclatuur: Genus (geslacht) + species (soort)
Classificatie op basis van evolutionair verwantschap




Gebruikte criteria bij de classificatie:
− Gelijkende structuren: primitieve of afgeleide structuren
− Anatomische, morfologische of fysiologische kenmerken
− Aminozuursequenties in eiwitten
− DNA/RNA
o Mitochondriaal DNA
Robert Whittaker (1969)
− Systematische indeling in 5 rijken
− Criteria:
o Pro-/eukaryoot
o Één-/ meercellig
o Producent/reducent/consument
→ rijken én domeinen




3

, Niet-vasculaire planten: mossen of Bryophyten (1e planten)
− Afdeling Hauwmossen of Anthocerotae (100 soorten – 5 inheems)
− Afdeling Levermossen of Hepaticae (6000 soorten – 170 inheems)
− Afdeling Bladmossen of Musci/Bryophyta (9500 soorten – 560 inheems)
Vasculaire planten of vaatplanten
− Lycophytes
o Wolfsklauw
o Biesvarens




Echte tweezaadlobbigen
→ Met vrije kroonbladeren




→Met vergroeide kroonbladeren




MONOCOTYLEN
= Eenzaadlobbigen:
− Kiem in het zaad heeft 1 zaadlob
− Bloembekleedsels staan in kransen van
drie (narcisachtigen)
− Bladeren zijn parallel of kromnervig




4