Samenvatting Omgevingsrecht 2de bachelor Ugent

OMGEVINGSRECHT

HOOFDTUK 2: MILIEU, RUIMTE, BELEID EN RECHT

MILEU, RUIMTE EN NOOD AAN BELEID


TOENEMENDE AANTASTING DOOR DE MENS:
- Natuurlijke gebieden, in de zin van ‘niet aangetast’ door de mens, treft men in
Europa bijna niet meer aan.
- De evolutie in de relatie tss de mens en natuur:
o Nomadische samenleving => aanpassing van de mens aan de natuur
o Landbouwsamenleving => onderwerping van de natuur aan de mens
o Industriële revolutie => verstoring van het milieu/leefomgeving door de
mens
- Door de hoge bevolkingsdichtheid:
o Ruimte = een schaarsgoed geworden
- Al deze dingen = uiteindelijk ook nadelig voor de mens


NADELIG JURIDISCH STATUUT VAN HET MILEU
- Tragedy of the commons:
o De vrijemarkt economie weerhouden concurrenten niet van de
overexploitatie van natuurlijke rijkdomen, sterker nog => het wordt
beloond
- Art 714 oud bw = een illustratie van deze tragedie:
o Meeste natuurlijke rijkdommen zijn zaken waarvan het gebruik
gemeen is
o Dit artikel bevat geen verbod op overexploitatie, dus bij afwezigheid
overheidsoptreden => kon de vermelde tragedie onbelemmerd spelen
- Art 544 BW:
o dit artikel gaf aan de eigenaar het recht om vrij met zijn zaak te
doen wat hij wilt
 geen verbod op een nadelige beïnvloeding van het milieu op
zich
 probleem => personen streven naar winstmaximalisatie
o bv: omzetten van woeste gronden in bouwgronden
- boek 3 goederen => brengt verbetering:
o art 3.43 => gemene goederen moeten in het algemene belang
worden gebruikt, met inbegrip van het belang van toekomstige
generaties
o ‘op de meest volstrekte wijze’ bij art over eigendom wordt geschrapt
o Art 3.39 => dieren hebben een gevoelsvermogen en biologische noden
- Probleem:
o Het gebrek aan een juridisch statuut van het milieu
 De verbeteringen in het privaatrecht, zijn niet genoeg om de
aantasting van de omgeving door de mens te kunnen tegenhouden

,MILEUBEILEID EN RUIMTELIJKE ORDERING… ZIJN NODIG!
- Milieubeleid:
o Inzicht van de mens in de werking van de natuur is gegroeid, houding tov
milieu is gewijzigd => milieubescherming nodig, voor overleving
menselijke soort
o Als tegengewicht voor de verstoring van het milieu:
 De overheid is een milieu beleid gaan ontwikkelen, met als
doel:
 Milieu in positieve zin beïnvloeden
 Minstens nadelige beïnvloedingen te:
o Voorkomen, beperkingen of herstellen
- Ruimtelijke ordening
o de mens is tot besef gekomen dat:
 met ruimte => zuinig moet omspringen
 het ruimtegebruik => moet plannen
 nodig voor een efficiënt ruimtegebruik en om diverse
gebruiksfuncties verenigbaar te maken
o doel: oog op het beschermen van de leefomgeving


LEGITIMATIE VAN HET OMGEVINGSBELEID (ZIE NOG DIA’S OP DE PWP)


- art. 3.50 en 3.43 (en 3.39) nieuw BW verwijzen naar regulerend optreden
van de overheid t.a.v. eigendom, gemene zaken en dieren
o zie vorige
- art. 23, 4° Grondwet: recht op bescherming gezond leefmilieu (als
sociaaleconomisch grondrecht)
o dit grondrecht strekt zich uit tot:
 natuurbescherming
 ruimtelijke ordening
 monumentenzorg
o GwH voegt het volgende eraan toe:
 Impliceert dan de burgers ter zake ook ‘overeenkomstige’
plichten hebben
- art. 7bis GW: streven naar een duurzame ontwikkeling
o = een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige
generatie zonder de mogelijkheden in gevaar te brengen voor
toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien
o Is op verschillende niveaus uitgewerkt door ‘soft law’
 Bv: tot 2030 => ‘sustainability goals’ vastgelegd door de VN
- sociale verzorgingsstaat
o zorgt voor een goede ordening van ruimtegebruik
o zorg voor het onroerend erfgoed
o zorgt voor de milieubescherming doelstellingen van algemeen belang
- milieuwetgeving = door de overheid gereguleerd

, o ter compensatie van het nadelige juridische statuut van het milieu en het
ontbreken van een algemene milieubeschermingsverplichting in hoofde
van elke burger




FUNCTIES VAN HET OMGEVINGSRECHT

- een van de manieren om het omgevingsbeleid gestalte te geven is het gebruik
van juridische instrumenten
- het omgevingsrecht vorm dus een middel tot verwezenlijking van:
o een goede ruimtelijke ordening
o het onroerenderfgoedbeleid
o (bepaalde aspecten) van het energiebeleid
- HET OMGEVINGSRECHT BEVAT 3 FUNCTIES
o De regulering van het menselijk handelen
 bv: het oprichten van bouwwerken = verboden behoudens met een
vergunning
o De organisatie van de besluitvorming binnen de overheid en de
rechtsbescherming van de burger tegen de overheid
 Bv: er wordt bepaald in de vergunningsprocedure, welke adviezen
de overheid moet inwinnen en welke inspraakmogelijkheden de
burger heeft
o De organisatie van de handhaving (met inbegrip van het herstel van
schade)
 Bv: er wordt bepaald dat en hoe de oprichting van een illegaal
bouwwerk kan worden stilgelegd door de overheid
- Sommige instrumenten => vervullen meerdere functies tegelijk
o Bv: een vergunningsplicht:
 Regulerend van aard, want verbied bepaalde activiteiten zonder
vergunning
 Bevat ook de organisatie vd besluitvorming en de
rechtsbescherming
 Wie verleent de vergunning, welke zijn de adviserende
instanties, wleke inspraakmogelijkheden heeft de burger…


INSTRUMENTEN VAN HET OMGEVINGSBELEID

DIRECTE EN INDIRECTE REGULERING:
- Regulerende instrumenten van het milieubeleid kunnen ingedeeld worden
naargelang zij directe dan wel indirecte regulering beogen
o Directe regulering of ‘Command and control’ of fysieke regulering
 Het gewenste gedrag wordt op een dwingende wijze en vrij
nauwkeurig voorgeschreven door middel van:
 Verbods- en gebodsbepalingen
o Kunnen zeer gedetailleerd of open normen zijn
o Indirecte regulering