Inhoudsopgave Familiaalvermogensrecht 2024-2025
Pagina
Deel 1 – Rela-evermogensrecht 1
1.1 Rela-evormen 1
1.2 Rela-erecht 2
1.3 Rela-evermogensrecht 9
1.4 Huwelijksvermogensrecht 11
1.4.1 We@elijk stelsel 11
1.4.1.1 Wat is het we@elijk stelsel? 11
1.4.1.2 Het begrip aanwinsten 11
1.4.1.3 Het begrip gemeenschap 13
1.4.1.4 Essen-ële kenmerken van een gemeenschap (“coheren-e van het stelsel”) 14
1.4.1.5 Eigen vermogen in en gemeenschapsstelsel 15
1.4.2 Werking van het we@elijk stelsel 15
1.4.2.1 Baten van de gemeenschap 16
1.4.2.2 Baten van het eigen vermogen 17
1.4.2.3 Professionele goederen 21
1.4.2.4 Levensverzekeringen 22
1.4.2.5 Bewijs 25
1.4.2.6 Schulden 26
1.4.2.7 Bestuur 29
1.4.2.8 Beschermingsmaatregelen en sanc-es 31
1.4.2.9 Ontbinding, vereffening en verdeling 32
A. Ontbinding 32
B. Vereffening en verdeling 32
C. Vergoedingsrekeningen 32
D. Verrekening van de lasten 32
E. Beheer van de onverdeeldheid 32
F. Verdeling 32
G. Heling 32
H. Kosten 32
I. Schulden tussen echtgenoten 32
J. Toepassing 32
1.4.3 Huwelijksovereenkomst 32
1.4.4 Conven-onele gemeenschap 36
1.4.4.1 Een andere dan de we@elijke gemeenschap 36
1.4.4.2 Inbreng 36
1.4.4.3 Algehele gemeenschap 37
1.4.4.4 Beperkte gemeenschap 38
1.4.4.5 Clausules van vereffening 38
1.4.4.6 Clausules van verdeling 39
1.4.4.7 Verblijvingsbeding 40
1.4.5 Huwelijksvoordelen 40
1.4.6 Scheiding van goederen 43
1.4.6.1 Scheiding van goederen als huwelijksstelsel 43
1.4.6.2 Werking van het stelsel van zuivere scheiding van goederen 43
1.4.6.3 We@elijke correc-es op de koude uitslui-ng 47
1.4.6.4 Contractuele correc-es op de koude uitslui-ng 49
1.4.6.5 Scheiding van goederen met we@elijke verrekening aan aanwinsten 51
1.4.6.6 Scheiding van goederen met louter conven-onele verrekenbedingen 54
1.4.6.7 Rechterlijke bilijkheidscorrec-e 54
1.5 Samenwoningsvermogensrecht 55
1.5.1 We@elijk (vermogensrechtelijk) kader voor samenwoners 56
1.5.2 Samenwoningsovereenkomst voor samenwoners 57
1.5.3 Schuldvorderingen tussen samenwoners 59
,Deel 2 – Erfrecht en giben 62
2.1 Erfrecht 62
2.1.1 Erven 62
2.1.1.1 Basisbegrippen 62
2.1.1.2 Openvallen van de nalatenschap 62
2.1.2 Ercekwaamheid 63
2.1.2.1 Begrip en voorwaarden 63
2.1.2.2 Bestaansvoorwaarden 63
2.1.2.3 Overlevingsvoorwaarden 64
2.1.2.4 Uitslui-ng en verval van erfrecht 65
2.1.2.5 Onwaardigheid om te erven 65
2.1.3 We@elijke erfgerech-gden 66
2.1.3.1 Erfrechtelijke situa-es of ordes 66
2.1.3.2 Lijnen, graden en plaatsvervulling 68
2.1.3.3 Aanwezigheid van afstammelingen (1e erfrechtelijke situa-e) 72
2.1.3.4 Aanwezigheid van broers en zussen, vader en moeder (2e erfrechtelijke situa-e) 74
2.1.3.5 Geen afstammelingen en nauwe zijverwanten (3e en 4e erfrechtelijke situa-e) 76
2.1.3.6 Kloving in de nalatenschap van de kinderloos overleden geadopteerde 79
2.1.3.7 We@elijke terugkeer 80
2.1.4 De langstlevende echtgenoot 81
2.1.4.1 Plaats in de devolu-e 81
2.1.4.2 Voorwaarde voor we@elijk erfrecht LLE 82
2.1.4.3 Welk we@elijk erfrecht voor de LLE? 82
2.1.4.4 Regels voor het erfrechtelijk vruchtgebruik van de LLE 84
2.1.5 De langstlevende we@elijk samenwonende partner 86
2.1.5.1 Voorwaarde we@elijk erfrecht LLP 86
2.1.5.2 Welk we@elijk erfrecht voor LLP? 86
2.1.5.3 Afwijkende regels we@elijk erfrecht LLP? 88
2.1.6 De staat als erfopvolger 88
2.1.7 Hoe de nalatenschap verkregen wordt 89
2.1.7.1 De posi-e van de erfgerech-gde 89
2.1.7.2 Het bezit van de nalatenschap 90
2.1.7.3 De ereeuze 91
2.1.7.4 Bewijs erfrechtelijke hoedanigheid 96
2.1.8 Centraal erfrechtregister 97
2.1.9 Vereffening en verdeling van de nalatenschap 98
2.1.9.1 Basisbegrippen 98
2.1.9.2 Omzefng erfrechtelijk vruchtgebruik 98
2.1.9.3 Vereffening en verdeling van de nalatenschap 102
2.1.9.4 Inbreng van giben 104
2.1.9.5 Gevolgen van de verdeling 112
2.2 Giben 113
2.2.1 Giben zijn beschikkingen om niet 113
2.2.2 Algemene regels voor giben 115
2.2.2.1 Toestemming 116
2.2.2.2 Bekwaamheid om te geven 118
2.2.2.3 Bekwaamheid om te krijgen 121
2.2.2.4 Voorwerp van de gib 125
2.2.2.5 Oorzaak: beweegredenen van de gib 126
2.2.2.6 Voorwaarden en lasten 128
2.2.3 Schenkingen 131
2.2.3.1 Specifieke regels inzake schenkingen 131
2.2.3.2 Schenkingsvormen 135
2.2.4 Testamentaire giben – legaten 139
2.2.4.1 Testament 139
2.2.4.2 Essen-ële kenmerken van het testament 140
2.2.4.3 Eigenhandig testament 141
,2.2.4.4 Notarieel testament 144
2.2.4.5 Testament in interna-onale vorm 145
2.2.4.6 Herroeping van het testament 146
2.2.4.7 Legaten 147
2.2.5 Drie bijzondere giben 153
2.2.5.1Contractuele erfstelling 153
2.2.5.2 Ascendentenverdeling 153
2.2.5.3 Dubbele figten met en zonder bewaarplicht 154
2.3 Reserve en beschikbaar deel 154
2.3.1 De reserve 154
2.3.2 Wie geniet reservebescherming? 155
2.3.2.1 Afstammelingen en langstlevende echtgenoten 155
2.3.2.2 Uitgesloten van reservebescherming 155
2.3.3 Onder welke voorwaarden geniet een erfgenaam de reservebescherming? 156
2.3.4 Waartegen is de reservataure erfgenaam beschermd? 156
2.3.5 Hoe wordt de reservataire erfgenaam beschermd? 157
2.3.5.1 Omvang van de reserve 157
2.3.5.2 De rekenboedel 158
2.3.5.3 Aanrekening van de schenkingen 160
2.3.5.4 Inkor-ng 163
2.3.6 Verzaking aan de reservebescherming? 166
2.3.7 De reserve van de langstlevende echtgenote 167
2.4 De erfovereenkomsten 173
2.4.1 Inleidende beschouwingen 173
2.4.2 Verboden en toegelaten erfovereenkomsten 174
2.4.2.1 Algemeen verbod 174
2.4.2.2 Erfovereenkomsten onder kosteloze -tel 174
2.4.2.3 Erfovereenkomsten onder bezwarende -tel over de eigen nalatenschap 176
2.4.2.4 Regels die voor alle toegelaten erfovereenkomsten gelden 176
2.4.2.5 De globale erfovereenkomst 177
, Deel 1 – Rela)evermogensrecht
- Rela&es hebben is meestal met iemand, NIET met een voorwerp of dier
- R. regelt het menselijk gedrag
o Hoe wetgever wilt dat u zich gedraagt
o Wetende hoe mensen zich sowieso gaan gedragen
o En wat de gevolgen daarvan zijn
- Rela&e: welke rela&es kan u hebben + welke vind de wetgever het waard om al dan niet te regelen
1.1 Rela(evormen
- Samenwoningsvormen als koppel
o 3 vormen van samenwonen die het R. (er)kent
§ MAAR wetgever regelt ze niet hetzelfde
§ HeeL een duidelijke voorkeur
o Is er bij “koppel” al&jd “samenwonen”?
o Al&jd (enkel) een “koppel”?
§ In de wet gaat het al&jd om een koppel (2 mensen)
§ Alles in verband met rela&es dat meer dan 2 mensen betreL regelt de wet NIET => u
doet wat u wilt
- 3 vormen:
o Huwelijk
§ = meest nadrukkelijk juridisch geregeld kader
§ Enige vorm in de Code Napoléon van 1804
§ Dominante vorm tot eind 20ste eeuw
• Het was eeuwen lang aan de basis een cultureel/ religieus fenomeen
• Is dat nog in sommige rechtsstelsels (vb. Israël)
§ = plech&ge rechtshandeling
• Vandaag is het huwelijk juridisch civiel
• Niet louter plech&g
§ Verregaande rechtsgevolgen
§ Ontwikkelingen:
• Greep samenleving neemt af
• Homohuwelijk
• Loskoppeling van ver&cale rela&es (opvoedingskader)
o We`elijk samenwonen (Wet.Sam.)
§ = koppel dat samenwoont wenst een beter juridisch kader
§ Ingevoerd in 1998 als ‘minihuwelijk’
• Als eis van progressieve lagen in samenleving
• Op moment dat homohuwelijk nog niet mogelijk was => kader dat mensen
van hetzelfde geslacht een jurdisch statuut zouden kunnen geven
• Is vandaag niet meer de enige op&e voor homokoppels omdat
homohuwelijk kan
§ => veel minder ‘plech&g’
§ Veel zwakkere rechtsband/gevolgen- vgl. met huwelijk
• Sterke evolu&e naar steeds meer gelijkstelling met gehuwden (door GwH)
• TOCH blijven er zeer belangrijke verschillen
§ Opvallend: ook zonder emo&onele/seksuele rela&e mogelijk
o Feitelijk samenwonen (Feit.Sam.)
§ = samenwonen gebeurt gewoon, geen juridisch kader, minst intensieve vorm
§ Tot eind de jaren ’70 ongeoorloofd (“concubinaat”)/OO en GZ
§ Maatschappelijke realiteit vs. Juridische realiteit (vb. conven&oneel)
§ Soms wel rekening mee gehouden in het recht
• Aanknoping feitelijke realiteit, vb. beslagrecht, socialezekerheidsrecht
• MAAR in algemeen niet juridisch geregeld
• => mensne kunnen zelf afspraken maken
o Vaak gebeurd dit mondeling
1
Pagina
Deel 1 – Rela-evermogensrecht 1
1.1 Rela-evormen 1
1.2 Rela-erecht 2
1.3 Rela-evermogensrecht 9
1.4 Huwelijksvermogensrecht 11
1.4.1 We@elijk stelsel 11
1.4.1.1 Wat is het we@elijk stelsel? 11
1.4.1.2 Het begrip aanwinsten 11
1.4.1.3 Het begrip gemeenschap 13
1.4.1.4 Essen-ële kenmerken van een gemeenschap (“coheren-e van het stelsel”) 14
1.4.1.5 Eigen vermogen in en gemeenschapsstelsel 15
1.4.2 Werking van het we@elijk stelsel 15
1.4.2.1 Baten van de gemeenschap 16
1.4.2.2 Baten van het eigen vermogen 17
1.4.2.3 Professionele goederen 21
1.4.2.4 Levensverzekeringen 22
1.4.2.5 Bewijs 25
1.4.2.6 Schulden 26
1.4.2.7 Bestuur 29
1.4.2.8 Beschermingsmaatregelen en sanc-es 31
1.4.2.9 Ontbinding, vereffening en verdeling 32
A. Ontbinding 32
B. Vereffening en verdeling 32
C. Vergoedingsrekeningen 32
D. Verrekening van de lasten 32
E. Beheer van de onverdeeldheid 32
F. Verdeling 32
G. Heling 32
H. Kosten 32
I. Schulden tussen echtgenoten 32
J. Toepassing 32
1.4.3 Huwelijksovereenkomst 32
1.4.4 Conven-onele gemeenschap 36
1.4.4.1 Een andere dan de we@elijke gemeenschap 36
1.4.4.2 Inbreng 36
1.4.4.3 Algehele gemeenschap 37
1.4.4.4 Beperkte gemeenschap 38
1.4.4.5 Clausules van vereffening 38
1.4.4.6 Clausules van verdeling 39
1.4.4.7 Verblijvingsbeding 40
1.4.5 Huwelijksvoordelen 40
1.4.6 Scheiding van goederen 43
1.4.6.1 Scheiding van goederen als huwelijksstelsel 43
1.4.6.2 Werking van het stelsel van zuivere scheiding van goederen 43
1.4.6.3 We@elijke correc-es op de koude uitslui-ng 47
1.4.6.4 Contractuele correc-es op de koude uitslui-ng 49
1.4.6.5 Scheiding van goederen met we@elijke verrekening aan aanwinsten 51
1.4.6.6 Scheiding van goederen met louter conven-onele verrekenbedingen 54
1.4.6.7 Rechterlijke bilijkheidscorrec-e 54
1.5 Samenwoningsvermogensrecht 55
1.5.1 We@elijk (vermogensrechtelijk) kader voor samenwoners 56
1.5.2 Samenwoningsovereenkomst voor samenwoners 57
1.5.3 Schuldvorderingen tussen samenwoners 59
,Deel 2 – Erfrecht en giben 62
2.1 Erfrecht 62
2.1.1 Erven 62
2.1.1.1 Basisbegrippen 62
2.1.1.2 Openvallen van de nalatenschap 62
2.1.2 Ercekwaamheid 63
2.1.2.1 Begrip en voorwaarden 63
2.1.2.2 Bestaansvoorwaarden 63
2.1.2.3 Overlevingsvoorwaarden 64
2.1.2.4 Uitslui-ng en verval van erfrecht 65
2.1.2.5 Onwaardigheid om te erven 65
2.1.3 We@elijke erfgerech-gden 66
2.1.3.1 Erfrechtelijke situa-es of ordes 66
2.1.3.2 Lijnen, graden en plaatsvervulling 68
2.1.3.3 Aanwezigheid van afstammelingen (1e erfrechtelijke situa-e) 72
2.1.3.4 Aanwezigheid van broers en zussen, vader en moeder (2e erfrechtelijke situa-e) 74
2.1.3.5 Geen afstammelingen en nauwe zijverwanten (3e en 4e erfrechtelijke situa-e) 76
2.1.3.6 Kloving in de nalatenschap van de kinderloos overleden geadopteerde 79
2.1.3.7 We@elijke terugkeer 80
2.1.4 De langstlevende echtgenoot 81
2.1.4.1 Plaats in de devolu-e 81
2.1.4.2 Voorwaarde voor we@elijk erfrecht LLE 82
2.1.4.3 Welk we@elijk erfrecht voor de LLE? 82
2.1.4.4 Regels voor het erfrechtelijk vruchtgebruik van de LLE 84
2.1.5 De langstlevende we@elijk samenwonende partner 86
2.1.5.1 Voorwaarde we@elijk erfrecht LLP 86
2.1.5.2 Welk we@elijk erfrecht voor LLP? 86
2.1.5.3 Afwijkende regels we@elijk erfrecht LLP? 88
2.1.6 De staat als erfopvolger 88
2.1.7 Hoe de nalatenschap verkregen wordt 89
2.1.7.1 De posi-e van de erfgerech-gde 89
2.1.7.2 Het bezit van de nalatenschap 90
2.1.7.3 De ereeuze 91
2.1.7.4 Bewijs erfrechtelijke hoedanigheid 96
2.1.8 Centraal erfrechtregister 97
2.1.9 Vereffening en verdeling van de nalatenschap 98
2.1.9.1 Basisbegrippen 98
2.1.9.2 Omzefng erfrechtelijk vruchtgebruik 98
2.1.9.3 Vereffening en verdeling van de nalatenschap 102
2.1.9.4 Inbreng van giben 104
2.1.9.5 Gevolgen van de verdeling 112
2.2 Giben 113
2.2.1 Giben zijn beschikkingen om niet 113
2.2.2 Algemene regels voor giben 115
2.2.2.1 Toestemming 116
2.2.2.2 Bekwaamheid om te geven 118
2.2.2.3 Bekwaamheid om te krijgen 121
2.2.2.4 Voorwerp van de gib 125
2.2.2.5 Oorzaak: beweegredenen van de gib 126
2.2.2.6 Voorwaarden en lasten 128
2.2.3 Schenkingen 131
2.2.3.1 Specifieke regels inzake schenkingen 131
2.2.3.2 Schenkingsvormen 135
2.2.4 Testamentaire giben – legaten 139
2.2.4.1 Testament 139
2.2.4.2 Essen-ële kenmerken van het testament 140
2.2.4.3 Eigenhandig testament 141
,2.2.4.4 Notarieel testament 144
2.2.4.5 Testament in interna-onale vorm 145
2.2.4.6 Herroeping van het testament 146
2.2.4.7 Legaten 147
2.2.5 Drie bijzondere giben 153
2.2.5.1Contractuele erfstelling 153
2.2.5.2 Ascendentenverdeling 153
2.2.5.3 Dubbele figten met en zonder bewaarplicht 154
2.3 Reserve en beschikbaar deel 154
2.3.1 De reserve 154
2.3.2 Wie geniet reservebescherming? 155
2.3.2.1 Afstammelingen en langstlevende echtgenoten 155
2.3.2.2 Uitgesloten van reservebescherming 155
2.3.3 Onder welke voorwaarden geniet een erfgenaam de reservebescherming? 156
2.3.4 Waartegen is de reservataure erfgenaam beschermd? 156
2.3.5 Hoe wordt de reservataire erfgenaam beschermd? 157
2.3.5.1 Omvang van de reserve 157
2.3.5.2 De rekenboedel 158
2.3.5.3 Aanrekening van de schenkingen 160
2.3.5.4 Inkor-ng 163
2.3.6 Verzaking aan de reservebescherming? 166
2.3.7 De reserve van de langstlevende echtgenote 167
2.4 De erfovereenkomsten 173
2.4.1 Inleidende beschouwingen 173
2.4.2 Verboden en toegelaten erfovereenkomsten 174
2.4.2.1 Algemeen verbod 174
2.4.2.2 Erfovereenkomsten onder kosteloze -tel 174
2.4.2.3 Erfovereenkomsten onder bezwarende -tel over de eigen nalatenschap 176
2.4.2.4 Regels die voor alle toegelaten erfovereenkomsten gelden 176
2.4.2.5 De globale erfovereenkomst 177
, Deel 1 – Rela)evermogensrecht
- Rela&es hebben is meestal met iemand, NIET met een voorwerp of dier
- R. regelt het menselijk gedrag
o Hoe wetgever wilt dat u zich gedraagt
o Wetende hoe mensen zich sowieso gaan gedragen
o En wat de gevolgen daarvan zijn
- Rela&e: welke rela&es kan u hebben + welke vind de wetgever het waard om al dan niet te regelen
1.1 Rela(evormen
- Samenwoningsvormen als koppel
o 3 vormen van samenwonen die het R. (er)kent
§ MAAR wetgever regelt ze niet hetzelfde
§ HeeL een duidelijke voorkeur
o Is er bij “koppel” al&jd “samenwonen”?
o Al&jd (enkel) een “koppel”?
§ In de wet gaat het al&jd om een koppel (2 mensen)
§ Alles in verband met rela&es dat meer dan 2 mensen betreL regelt de wet NIET => u
doet wat u wilt
- 3 vormen:
o Huwelijk
§ = meest nadrukkelijk juridisch geregeld kader
§ Enige vorm in de Code Napoléon van 1804
§ Dominante vorm tot eind 20ste eeuw
• Het was eeuwen lang aan de basis een cultureel/ religieus fenomeen
• Is dat nog in sommige rechtsstelsels (vb. Israël)
§ = plech&ge rechtshandeling
• Vandaag is het huwelijk juridisch civiel
• Niet louter plech&g
§ Verregaande rechtsgevolgen
§ Ontwikkelingen:
• Greep samenleving neemt af
• Homohuwelijk
• Loskoppeling van ver&cale rela&es (opvoedingskader)
o We`elijk samenwonen (Wet.Sam.)
§ = koppel dat samenwoont wenst een beter juridisch kader
§ Ingevoerd in 1998 als ‘minihuwelijk’
• Als eis van progressieve lagen in samenleving
• Op moment dat homohuwelijk nog niet mogelijk was => kader dat mensen
van hetzelfde geslacht een jurdisch statuut zouden kunnen geven
• Is vandaag niet meer de enige op&e voor homokoppels omdat
homohuwelijk kan
§ => veel minder ‘plech&g’
§ Veel zwakkere rechtsband/gevolgen- vgl. met huwelijk
• Sterke evolu&e naar steeds meer gelijkstelling met gehuwden (door GwH)
• TOCH blijven er zeer belangrijke verschillen
§ Opvallend: ook zonder emo&onele/seksuele rela&e mogelijk
o Feitelijk samenwonen (Feit.Sam.)
§ = samenwonen gebeurt gewoon, geen juridisch kader, minst intensieve vorm
§ Tot eind de jaren ’70 ongeoorloofd (“concubinaat”)/OO en GZ
§ Maatschappelijke realiteit vs. Juridische realiteit (vb. conven&oneel)
§ Soms wel rekening mee gehouden in het recht
• Aanknoping feitelijke realiteit, vb. beslagrecht, socialezekerheidsrecht
• MAAR in algemeen niet juridisch geregeld
• => mensne kunnen zelf afspraken maken
o Vaak gebeurd dit mondeling
1
