Voorbeeldvragen ME.
Deze voorbeeldvragen zijn afgeleid van het vak ‘Geschiedenis van de Middeleeuwen’ die ik
gevolgd heb in het academiejaar 2022-2023 gegeven door Professor Ortwin Huysmans. De
vragen zijn geherformuleerd en de antwoorden zijn door mezelf a.d.h.v. de cursus, notities
en wat extra opzoekwerk beantwoord.
HOOFDVRAAG (7P)
In de vroege en hoge middeleeuwen waren het Noordzeegebied en de Middellandse zeegebied
zeer belangrijk voor Europese handel. Vergelijk beiden regio’s.
De handel in de Noordzee en de Middellandse Zee waren beiden cruciale manieren voor langeafstandshandel in de
vroege en hoge middeleeuwen. Eerst zal ik de Noordzee handel bespreken en dan de Middellandse Zee en beiden
zullen opgesplitst zijn in ‘vroege’ en ‘hoge’ middeleeuwen want er is een verschil.
De Noordzeehandel was cruciaal voor West Europese koninkrijken en graafschappen die zich helemaal ten westen
begaven. Het was een langeafstandshandel vooral geleid door Frankrijk, Engeland en Scandinavië of Balticum. In de
Vroege middeleeuwen werd er vooral gebruik gemaakt van Emporia Wics die op belangrijke rivieren (bv. Seine,
Quentovic) of uitmondingen plaatsvonden. Hier werden ruwe materialen of wol of wapens verhandelt en verzameld.
In de 7de-8ste eeuw ontstond deze bloei en was er een goede handelscontact met Scandinavië. Uiteindelijk zouden de
Emporia vergaan door overnemen van de rol door steden. De Noormannen zullen met het Noordzeerijk van Sven en
Knoet uiteindelijk eindigen met een zeemacht en handel in de Noordzee begin 11 de eeuw.
In de hoge middeleeuwen zou de Noordzeehandel nog belangrijk zijn, maar andere gebieden zouden de overhand
nemen. Vooral de opkomst van de Lage Landen (Vlaamse steden zoals brugge en Gent) en Engeland zouden de
macht overnemen. Ze lage op gunstige liggingen en waren hotspots in deze handel. Zo hadden ze vooral focus op
textiel zoals wolproductie. Ze waren belangrijke handelspartners van elkaar en zo kon Vlaanderen bv. handelen met
zelfs Byzantijnse rijk en Italië. Uiteindelijk in 13 de eeuw zou wolembargo zorgen dat Vlaanderen niet meer focus kan
leggen op wolproductie en overgaat tot luxueuze textiel. Vanaf de 12de eeuw komt er een nieuwe soort
handelsmacht op. De Duitse Hanze in Balticum bestaand uit samenwerking van kooplieden zou rustig aan in de 13 de
eeuw ontrafelen tot een stedenbond. Onder leiding van Lübeck breid deze organisatie zich uit tot de ultimate power
in Balticum en de Noordzee. Vooral vervoerde ze ruwe materialen en eenvoudige consumptiegoederen. Ze zouden
ook handelen emt Engeland, Vlaanderen, Holland, Scandinavië, Duitse Rijk…
De Middellandse Zee handel in de vroege middeleeuwen verliep anders. Het Byzantijnse rijk kwam in een
heropleving in 800 na de islamexpansie. Europa werd door de islam opnieuw geïntegreerd in een internationale
handel met Azië. De moslims hadden ook nieuwe zilvermijnen ontdekt in Numibië waardoor nieuwe metaalinflux in
Europa ontstond. Vooral Napels en Amalfi zouden bloeien als Italiaanse steden. Zo ontstond een relatie tussen Italië,
Byzantijnse rijk en islamitisch volk. Venetië zou in noorden een kruispunt vormen tussen Frankische rijk en
Byzantijnse rijk. Deze integratie zorgden voor een uitwisseling van oosterse producten naar Europa en export van
westelijke textiel en metaal naar het oosten.
Vanaf de Hoge middeleeuwen zouden drie nieuwe Italiaanse steden de overmacht nemen in Europa in de handel in
de Middellandse Zee. Venetië al vanaf de 9de eeuw, Genua sinds 11de eeuw en Pisa. Deze steden lagen op gunstige
plaatsen en konden zo handel drijven met Zwarte zee, middellandse zee, rode zee…. Venetië hadden bv. goede
banden met Byzantijnse rijk. Genua schakelde zijn rivaal Pisa uit in de 13 de eeuw en had goede contracten met
Antiochië en Akko sinds de eerste kruistocht. Voor de handel van de Middellandse zee waren twee routes mogelijk.
Via de Arabische zee naar de Rode zee/ Perzische Golf of via centraal Aziatische landwegen naar de Zwarte Zee.
Spijtig genoeg ontstonden er conflicten waardoor de handel in de Middellandse zee nadeliger werd voor Europa. Tot
de 13de eeuw kon Europa profiteren van machtsbasis in de Levant, maar dit zou beëindigd zijn door de
Mammelukkensultanaat. Het Latijnse keizerrijk rijk, de kruisvaarder staten en de Pax Mongolia gingen allen verloren.
De Mammelukkensultanaat had de macht in Alexandrië en zou serieuze taksen heffen op handel in de Middellandse
, zee voor de Europese landen. Zo werd Europa uitgesloten van directe handel met Azië. Met gevolg zouden Milaan en
Firenze veranderen in de voornaamste handelssteden.
Conclusie:
Beide handelszones hebben hun tegenslagen gekend. De Noordzeehandel zou eerder een concurrentie oorlog
hebben in handel vergeleken met de Middellandse zee die door oorlog en conflict hun handelsroutes verloor. In de
Noordzeehandel zou uiteindelijk na de Duitse hanze opnieuw de overmacht komen bij Engeland, maar in het
algemeen vrij stabiel terwijl in Middellandse zee handel de politieke instabiliteit en conflicten de handel verpest
hadden.
• Hoe kan de opkomst van het Angelsaksische koninkrijk en de neergang in de 11 de eeuw uitgelegd
worden?
Inleiding:
Het Angelsaksische rijk was een opkomend rijk na de Romeinse overheersing vanaf de 5 de eeuw. Uiteindelijk werd dit
rijk het meest efficiënte bestuurd rijk in Europa, maar kwam tot een einde in de 11 de eeuw. Hieronder bespreek ik de
start (5de eeuw) van het rijk, hoogtepunt 8 ste eeuw, de invallen van de Denen en Noormannen en ten slotte het einde
van het Angelsaksische rijk in de 11de eeuw (Battle of Hastings).
Midden:
Het Romeinse rijk transformeerde doorheen de eeuwen, maar een hoogtepunt hiervan is de periode van de 5de eeuw
waarin het Romeinse imperiaalsysteem compleet verdween uit Brittannië. Met gevolg zouden vanaf de 5 de eeuw een
aantal ‘Germaanse’ stammen (confederaties) overvaren naar de Britse eilanden. Deze stammen staan bekend als de
Juten, Angelen en Saksen. Doorheen de eeuwen zullen ze steeds meer omvormen tot ‘rijkjes’ namelijk de
‘heptarchie’ genoemd (Wessex, Northumbrië, Essex, Sussex, kent, East Anglia en Mercië). Onderling ontstonden er
nog conflicten tussen de aristocraten, maar in de 8ste eeuw begon er pas echt een bloei door een koning genaamd
Offa van Mercia. Hij breidde de macht van Mercia uit tot het volledige Angelsaksische regio. Hiervoor gebruikte hij
namelijk ook de Offa’s Dyke (aardenwal).
In de 9de eeuw ontstaan er conflicten door de Noorse invallen van de Noormannen en de Denen. Dit verzwakte het
Angelsaksische rijk, maar onder leiding van het laatst overgebleven rijk Wessex en hun sterke koning Alfred the great
konden ze de invallers verslaan. Alfred versloeg ‘the Great Heathen Army’ en ook won hij de slag van Edington tegen
de leider Guthrum. Met gevolg sloot Alfred een vredesverslag en ontstond ‘Dane law’ gebied. Na Alfred zouden
Edward en Aethalstan in de 10de eeuw de visie van ‘eenmaking van heel Engeland’ waargemaakt hebben. Dit bracht
met zich mee dat er een eenheid ontstond, een netwerk van edellieden en politieke stabiliteit o.l.v. Wessex. De bloei
van het Angelsaksische rijk zorgde voor een Engelse cultuur, taal en later Frankische invloed. Tot 1014 zal Engeland
het meest efficiënte en best georganiseerd rijk zijn in West-Europa.
Spijtig genoeg vanaf eind 10de eeuw ontstonden conflicten tussen aristocraten en zal de sterke cohesie tussen
regionale en lokale elites verzwakken. De Rijken splitsten steeds meer op waardoor de spanning tussen Northumbrië
en Mercia tegen Wessex en Kent steeds meer toenam. Dit alles leidde tot de aanleiding van het einde van het
Angelsaksische rijk. De Denen o.l.v. Sven Vorkbaard maakte in 1014 gebruik van deze conflicten en veroverde het
Rijk. Koning Ethelred II vluchtte naar Normandië en zo kwam er een samensmelting van Deens-Angelsaksische elite in
Engeland. Na Knoet (zoon Sven) overleed, kwam Edward de Belijder op de troon, maar na zijn overlijden kwam er
een strijd tussen Harold II Godwinson en Willem (de bastaard) van Normandië. Willem kwam naar Engeland waar dat
Harold toen nog tegen de Noorse koning Harald Hadrada moest vechten. Na deze oorlog verloor Harold II de veldslag
van Hasting in 1066 tegen Willem. Zijn hele infanterie leger werd verwoest door een cavalerie leger van Willem. Met
gevolg werd Willem gekroond tot koning en maakte hij een einde aan de Deense-Angelse elite en verving hen met
Normandische elites. Dit betekende het einde van het Angelsaksische rijk.
Conclusie:
Deze voorbeeldvragen zijn afgeleid van het vak ‘Geschiedenis van de Middeleeuwen’ die ik
gevolgd heb in het academiejaar 2022-2023 gegeven door Professor Ortwin Huysmans. De
vragen zijn geherformuleerd en de antwoorden zijn door mezelf a.d.h.v. de cursus, notities
en wat extra opzoekwerk beantwoord.
HOOFDVRAAG (7P)
In de vroege en hoge middeleeuwen waren het Noordzeegebied en de Middellandse zeegebied
zeer belangrijk voor Europese handel. Vergelijk beiden regio’s.
De handel in de Noordzee en de Middellandse Zee waren beiden cruciale manieren voor langeafstandshandel in de
vroege en hoge middeleeuwen. Eerst zal ik de Noordzee handel bespreken en dan de Middellandse Zee en beiden
zullen opgesplitst zijn in ‘vroege’ en ‘hoge’ middeleeuwen want er is een verschil.
De Noordzeehandel was cruciaal voor West Europese koninkrijken en graafschappen die zich helemaal ten westen
begaven. Het was een langeafstandshandel vooral geleid door Frankrijk, Engeland en Scandinavië of Balticum. In de
Vroege middeleeuwen werd er vooral gebruik gemaakt van Emporia Wics die op belangrijke rivieren (bv. Seine,
Quentovic) of uitmondingen plaatsvonden. Hier werden ruwe materialen of wol of wapens verhandelt en verzameld.
In de 7de-8ste eeuw ontstond deze bloei en was er een goede handelscontact met Scandinavië. Uiteindelijk zouden de
Emporia vergaan door overnemen van de rol door steden. De Noormannen zullen met het Noordzeerijk van Sven en
Knoet uiteindelijk eindigen met een zeemacht en handel in de Noordzee begin 11 de eeuw.
In de hoge middeleeuwen zou de Noordzeehandel nog belangrijk zijn, maar andere gebieden zouden de overhand
nemen. Vooral de opkomst van de Lage Landen (Vlaamse steden zoals brugge en Gent) en Engeland zouden de
macht overnemen. Ze lage op gunstige liggingen en waren hotspots in deze handel. Zo hadden ze vooral focus op
textiel zoals wolproductie. Ze waren belangrijke handelspartners van elkaar en zo kon Vlaanderen bv. handelen met
zelfs Byzantijnse rijk en Italië. Uiteindelijk in 13 de eeuw zou wolembargo zorgen dat Vlaanderen niet meer focus kan
leggen op wolproductie en overgaat tot luxueuze textiel. Vanaf de 12de eeuw komt er een nieuwe soort
handelsmacht op. De Duitse Hanze in Balticum bestaand uit samenwerking van kooplieden zou rustig aan in de 13 de
eeuw ontrafelen tot een stedenbond. Onder leiding van Lübeck breid deze organisatie zich uit tot de ultimate power
in Balticum en de Noordzee. Vooral vervoerde ze ruwe materialen en eenvoudige consumptiegoederen. Ze zouden
ook handelen emt Engeland, Vlaanderen, Holland, Scandinavië, Duitse Rijk…
De Middellandse Zee handel in de vroege middeleeuwen verliep anders. Het Byzantijnse rijk kwam in een
heropleving in 800 na de islamexpansie. Europa werd door de islam opnieuw geïntegreerd in een internationale
handel met Azië. De moslims hadden ook nieuwe zilvermijnen ontdekt in Numibië waardoor nieuwe metaalinflux in
Europa ontstond. Vooral Napels en Amalfi zouden bloeien als Italiaanse steden. Zo ontstond een relatie tussen Italië,
Byzantijnse rijk en islamitisch volk. Venetië zou in noorden een kruispunt vormen tussen Frankische rijk en
Byzantijnse rijk. Deze integratie zorgden voor een uitwisseling van oosterse producten naar Europa en export van
westelijke textiel en metaal naar het oosten.
Vanaf de Hoge middeleeuwen zouden drie nieuwe Italiaanse steden de overmacht nemen in Europa in de handel in
de Middellandse Zee. Venetië al vanaf de 9de eeuw, Genua sinds 11de eeuw en Pisa. Deze steden lagen op gunstige
plaatsen en konden zo handel drijven met Zwarte zee, middellandse zee, rode zee…. Venetië hadden bv. goede
banden met Byzantijnse rijk. Genua schakelde zijn rivaal Pisa uit in de 13 de eeuw en had goede contracten met
Antiochië en Akko sinds de eerste kruistocht. Voor de handel van de Middellandse zee waren twee routes mogelijk.
Via de Arabische zee naar de Rode zee/ Perzische Golf of via centraal Aziatische landwegen naar de Zwarte Zee.
Spijtig genoeg ontstonden er conflicten waardoor de handel in de Middellandse zee nadeliger werd voor Europa. Tot
de 13de eeuw kon Europa profiteren van machtsbasis in de Levant, maar dit zou beëindigd zijn door de
Mammelukkensultanaat. Het Latijnse keizerrijk rijk, de kruisvaarder staten en de Pax Mongolia gingen allen verloren.
De Mammelukkensultanaat had de macht in Alexandrië en zou serieuze taksen heffen op handel in de Middellandse
, zee voor de Europese landen. Zo werd Europa uitgesloten van directe handel met Azië. Met gevolg zouden Milaan en
Firenze veranderen in de voornaamste handelssteden.
Conclusie:
Beide handelszones hebben hun tegenslagen gekend. De Noordzeehandel zou eerder een concurrentie oorlog
hebben in handel vergeleken met de Middellandse zee die door oorlog en conflict hun handelsroutes verloor. In de
Noordzeehandel zou uiteindelijk na de Duitse hanze opnieuw de overmacht komen bij Engeland, maar in het
algemeen vrij stabiel terwijl in Middellandse zee handel de politieke instabiliteit en conflicten de handel verpest
hadden.
• Hoe kan de opkomst van het Angelsaksische koninkrijk en de neergang in de 11 de eeuw uitgelegd
worden?
Inleiding:
Het Angelsaksische rijk was een opkomend rijk na de Romeinse overheersing vanaf de 5 de eeuw. Uiteindelijk werd dit
rijk het meest efficiënte bestuurd rijk in Europa, maar kwam tot een einde in de 11 de eeuw. Hieronder bespreek ik de
start (5de eeuw) van het rijk, hoogtepunt 8 ste eeuw, de invallen van de Denen en Noormannen en ten slotte het einde
van het Angelsaksische rijk in de 11de eeuw (Battle of Hastings).
Midden:
Het Romeinse rijk transformeerde doorheen de eeuwen, maar een hoogtepunt hiervan is de periode van de 5de eeuw
waarin het Romeinse imperiaalsysteem compleet verdween uit Brittannië. Met gevolg zouden vanaf de 5 de eeuw een
aantal ‘Germaanse’ stammen (confederaties) overvaren naar de Britse eilanden. Deze stammen staan bekend als de
Juten, Angelen en Saksen. Doorheen de eeuwen zullen ze steeds meer omvormen tot ‘rijkjes’ namelijk de
‘heptarchie’ genoemd (Wessex, Northumbrië, Essex, Sussex, kent, East Anglia en Mercië). Onderling ontstonden er
nog conflicten tussen de aristocraten, maar in de 8ste eeuw begon er pas echt een bloei door een koning genaamd
Offa van Mercia. Hij breidde de macht van Mercia uit tot het volledige Angelsaksische regio. Hiervoor gebruikte hij
namelijk ook de Offa’s Dyke (aardenwal).
In de 9de eeuw ontstaan er conflicten door de Noorse invallen van de Noormannen en de Denen. Dit verzwakte het
Angelsaksische rijk, maar onder leiding van het laatst overgebleven rijk Wessex en hun sterke koning Alfred the great
konden ze de invallers verslaan. Alfred versloeg ‘the Great Heathen Army’ en ook won hij de slag van Edington tegen
de leider Guthrum. Met gevolg sloot Alfred een vredesverslag en ontstond ‘Dane law’ gebied. Na Alfred zouden
Edward en Aethalstan in de 10de eeuw de visie van ‘eenmaking van heel Engeland’ waargemaakt hebben. Dit bracht
met zich mee dat er een eenheid ontstond, een netwerk van edellieden en politieke stabiliteit o.l.v. Wessex. De bloei
van het Angelsaksische rijk zorgde voor een Engelse cultuur, taal en later Frankische invloed. Tot 1014 zal Engeland
het meest efficiënte en best georganiseerd rijk zijn in West-Europa.
Spijtig genoeg vanaf eind 10de eeuw ontstonden conflicten tussen aristocraten en zal de sterke cohesie tussen
regionale en lokale elites verzwakken. De Rijken splitsten steeds meer op waardoor de spanning tussen Northumbrië
en Mercia tegen Wessex en Kent steeds meer toenam. Dit alles leidde tot de aanleiding van het einde van het
Angelsaksische rijk. De Denen o.l.v. Sven Vorkbaard maakte in 1014 gebruik van deze conflicten en veroverde het
Rijk. Koning Ethelred II vluchtte naar Normandië en zo kwam er een samensmelting van Deens-Angelsaksische elite in
Engeland. Na Knoet (zoon Sven) overleed, kwam Edward de Belijder op de troon, maar na zijn overlijden kwam er
een strijd tussen Harold II Godwinson en Willem (de bastaard) van Normandië. Willem kwam naar Engeland waar dat
Harold toen nog tegen de Noorse koning Harald Hadrada moest vechten. Na deze oorlog verloor Harold II de veldslag
van Hasting in 1066 tegen Willem. Zijn hele infanterie leger werd verwoest door een cavalerie leger van Willem. Met
gevolg werd Willem gekroond tot koning en maakte hij een einde aan de Deense-Angelse elite en verving hen met
Normandische elites. Dit betekende het einde van het Angelsaksische rijk.
Conclusie:
