Bloed, bloedsomloop & spijsvertering
Hoofdstuk 1= Het bloed
1. Inleiding=
- Circulerend bloedvolume=
• Bloed is 6-8% van het lichaamsgewicht.
➢ Vrouwen: 3.6 liter
➢ Mannen: 4.5 liter
- Functies bloed=
• O2-voorziening (gasuitwisseling)
• Aanvoeren van voedingsstoffen
• Afvoeren van afvalstoffen
• Homeostasefunctie in lichaam
• Temperatuursregeling
• Communicatie
• Bescherming en afweer
- Samenstelling bloed=
• Bestaat uit=
➢ +/- 45%= cellulaire structuren
➢ +/- 55%= het plasma
➔ 2% (an)organisch materiaal
➔ 8% Protiëne (Albumine, Globulines & stollingfactoren)
➔ 90% uit water
• Bevat hematocriet
➢ Wat= het volume erytrocyten in het volume bloed
➢ Hoeveelheid= 42-45% van het volume bloed
➢ Meting=
➔ Er wordt bloed genomen= arm wordt afgespannen en er wordt bloed genomen
➔ Een tube gevuld met bloed (met anticoagulans/ antistollingsmedicatie) snel rond te
draaien
➔ We krijgen een scheiding van 3 lagen in de tuben (rode, dunne witte & heldere gele)
Rode laag= de rode bloedcellen (= de hematocrietwaarden)
Witte laag= de bloedplaatjes & witte bloedcellen
Gele laag= plasma
➔ We meten de hoogte va de rode laag (RBC) en vergelijken deze met de totale
hoeveelheid bloed in de buis (= gemiddeld 42-45% RBC)
,2. Erythrocyten of rode bloedcellen (RBC)=
- Structuur & functie=
• Bij volwassen= de ciculerende RBC zijn ongekernde
• Vorm=
➢ Speciale vorm= biconcave
➔ Functie: zorgt voor een grote verhouding van de membraanoppervlakte ten opzichte
van het celvolume.
➔ 2 voordelen:
A) De biconcave vorm draagt door zijn grote diffusieoppervlak bij tot een optimale
gasuitwisseling bij het transport van O2 door de RBC.
B) RBC kunnen hiermee doorheen smalle capillairen geduwd worden & sterk
vervormen zonder dat het plasmamembraan fel uitrekt.
<-> Bolvormige cellen kunnen geen vervorming ondergaan zonder uitrekking
➢ Diameter= 7-8 m
• Samenstelling=
➢ Bevatten GEEN organel
➢ Bevat hemoglobine (de belangrijkste O2-binders)
• Werking=
➢ Hemoglobine vormt 98% van de cytosolaire proteïnen (Fe2+ -ion van Hb bindt O2)
➢ O2 wordt in het bloed getransporteerd als een opgelost gas of gebonden aan het Hb
➢ Per 100 ml bloed komt er slechts 0.3 ml opgeloste O2 voor, wat een probleem is want
wij hebben er 250ml nodig in rust.
• Hemogobine=
➢ Wat= een proteïne samengesteld uit 4 globulaire subeenheden
➢ 1 Glubulaire subeenheid=
➔ Bestaat uit een polypeptide keten
➔ Met hieraan gebonden heemgroepen met Fe 2+
➢ Hoeveelheid= In menselijk lichaam zit er +/- 750 g Hemoglobine
➢ Functie= kan 1 liter O2 per minuut vervoeren
- Vorming & afbraak RBC=
• Het aantal circulerende RBC wordt bepaald door=
➢ Het lichaamsgewicht (= +/- 5 x106 cellen/mm3)
➢ De voedingstoestand
➢ Het geslacht
• Wat= er worden steeds RBC afgebroken & terug aangemaakt
• Hoe= dankzij verschillende organen
➢ Lever, milt, lymfeknopen & beenmerg
RBC worden in alle organen gemaakt
Beenmerg neemt de functie meer over
Vervetting van het beenmerg=
> Geel merg: inactief
> Rood merg: actief
Rood beenmerg beperkt zich tot enkele
lichaamsdelen.
,• RBC-vormende organen=
➢ Functie=
➔ Hematopoïese= een Progressieve morfologische deling
➔ Erytrpoïese (5dagen)= een differentiatie van de pluripotente stamcel → een RBC
De pluripotente stamcel wordt omgezet tot unipotente stamcel van de rode
reeks.
Vervolgens daalt de celkern & het celvolume & de hoeveelheid RNA
De Hb-synthese stijgt zodat uiteindelijk een nieuw/rijp RBC ontstaat
➢ Nodige factoren=
➔ Fe2+ (nodig voor de Hb)
➔ Cu2+
➔ Vitamine C
➔ Verschillende vitamines van de B-groep
➢ Controlerende factoren= hormonen & groeifactoren (erythropoïetine)
• Erythropoïetine=
➢ Wat= een groeifactor dat inwerkt op het beenmerg, waar het productie van RBC
stimuleert.
➢ De regelende factor= de hoeveelheid O2, die worden aangeboden in weefsels
➢ Erythropoïetine wordt bij daling van de hoeveelheid aangevoerde O2 vrnmlk. door
nierendotheelcellen vrijgezet Dit gebeurt eveneens wanneer het lichaam zich bevindt in
een milieu met een lage partiële O2-spanning (hoogtestages!). Androgenen en
corticosteroïden zijn andere factoren die de erythropoïese stimuleren.
➢ Te kort aan erythropoïetine → RBC tekort = patiënten met kanker/nierziekte
, • Afbraak van RBC =
➢ Aantal RBC= +/- (25x1012)
➢ Gemiddelde levensduur van RBC is +/- 120 dagen
➢ +/- 0.8 % van de RBC worden afgebroken
➢ Bij ouder worden= enzymatische activiteit van RBC daalt & kan zijn functie niet meer
optimaal uitvoeren.
➢ Afbraak RBC gaat gemakkelijker onder stress
➢ Selectieplaats RBC afbraak= milt (+ lever & beenmerg)
➔ RBC komt onder stress te staan (dunne doorgangen & lichte zure pH
➔ Plasmembraan van de oude RBC breekt af
➔ Macrofagen ruimen deze oude RBC op
• Anemie=
➢ Wat= bloedarmoede, door te weinig functionele RBC in het lichaam
➢ Oorzaken=
➔ Verhoogd bloedverlies
➔ Verminderde aanmaak RBC
➔ Verhoogde afbraak van RBC
➔ Te weinig O2 naar weefsels (Vermoeidheid→Kortademigheid→Hartkloppingen)
➔ Ijzertekort (Bv: Ferriprieve anemie)
Meest voorkomende vorm van anemie
Wat= te kleine RBC
➢ Wat gebeurd er?=
➔ De O2-transportcapaciteit daalt
➔ Hierdoor hartactiviteit stijgt
• Ijzerverlies=
➢ Normale omstandigheden= zeer weinig ijzerverlies
➢ Oorzaken=
➔ Celafschilfering
Gevolg: verlies van +/- 1 mg/dag, wat normaal gecompenseerd wordt door
normale ijzeropname in het lichaam via de voeding
➔ Bloedverlies (Bv: bloeddonor, menstruatie of ander bloedingen, zwangerschap)
➔ Bij kinderen (= malabsorptie door de darm of aan een onvoldoende dieet)
➢ Ferriprieve anemie= een vorm van anemie dat algemene vermoeidheid uitlokt en dat
optreedt wanneer ijzerverlies belangrijker is dan ijzeropname.
➢ Gevolg ijzertekort= leidt tot kleinere RBC die Hb-arm zijn
Hoofdstuk 1= Het bloed
1. Inleiding=
- Circulerend bloedvolume=
• Bloed is 6-8% van het lichaamsgewicht.
➢ Vrouwen: 3.6 liter
➢ Mannen: 4.5 liter
- Functies bloed=
• O2-voorziening (gasuitwisseling)
• Aanvoeren van voedingsstoffen
• Afvoeren van afvalstoffen
• Homeostasefunctie in lichaam
• Temperatuursregeling
• Communicatie
• Bescherming en afweer
- Samenstelling bloed=
• Bestaat uit=
➢ +/- 45%= cellulaire structuren
➢ +/- 55%= het plasma
➔ 2% (an)organisch materiaal
➔ 8% Protiëne (Albumine, Globulines & stollingfactoren)
➔ 90% uit water
• Bevat hematocriet
➢ Wat= het volume erytrocyten in het volume bloed
➢ Hoeveelheid= 42-45% van het volume bloed
➢ Meting=
➔ Er wordt bloed genomen= arm wordt afgespannen en er wordt bloed genomen
➔ Een tube gevuld met bloed (met anticoagulans/ antistollingsmedicatie) snel rond te
draaien
➔ We krijgen een scheiding van 3 lagen in de tuben (rode, dunne witte & heldere gele)
Rode laag= de rode bloedcellen (= de hematocrietwaarden)
Witte laag= de bloedplaatjes & witte bloedcellen
Gele laag= plasma
➔ We meten de hoogte va de rode laag (RBC) en vergelijken deze met de totale
hoeveelheid bloed in de buis (= gemiddeld 42-45% RBC)
,2. Erythrocyten of rode bloedcellen (RBC)=
- Structuur & functie=
• Bij volwassen= de ciculerende RBC zijn ongekernde
• Vorm=
➢ Speciale vorm= biconcave
➔ Functie: zorgt voor een grote verhouding van de membraanoppervlakte ten opzichte
van het celvolume.
➔ 2 voordelen:
A) De biconcave vorm draagt door zijn grote diffusieoppervlak bij tot een optimale
gasuitwisseling bij het transport van O2 door de RBC.
B) RBC kunnen hiermee doorheen smalle capillairen geduwd worden & sterk
vervormen zonder dat het plasmamembraan fel uitrekt.
<-> Bolvormige cellen kunnen geen vervorming ondergaan zonder uitrekking
➢ Diameter= 7-8 m
• Samenstelling=
➢ Bevatten GEEN organel
➢ Bevat hemoglobine (de belangrijkste O2-binders)
• Werking=
➢ Hemoglobine vormt 98% van de cytosolaire proteïnen (Fe2+ -ion van Hb bindt O2)
➢ O2 wordt in het bloed getransporteerd als een opgelost gas of gebonden aan het Hb
➢ Per 100 ml bloed komt er slechts 0.3 ml opgeloste O2 voor, wat een probleem is want
wij hebben er 250ml nodig in rust.
• Hemogobine=
➢ Wat= een proteïne samengesteld uit 4 globulaire subeenheden
➢ 1 Glubulaire subeenheid=
➔ Bestaat uit een polypeptide keten
➔ Met hieraan gebonden heemgroepen met Fe 2+
➢ Hoeveelheid= In menselijk lichaam zit er +/- 750 g Hemoglobine
➢ Functie= kan 1 liter O2 per minuut vervoeren
- Vorming & afbraak RBC=
• Het aantal circulerende RBC wordt bepaald door=
➢ Het lichaamsgewicht (= +/- 5 x106 cellen/mm3)
➢ De voedingstoestand
➢ Het geslacht
• Wat= er worden steeds RBC afgebroken & terug aangemaakt
• Hoe= dankzij verschillende organen
➢ Lever, milt, lymfeknopen & beenmerg
RBC worden in alle organen gemaakt
Beenmerg neemt de functie meer over
Vervetting van het beenmerg=
> Geel merg: inactief
> Rood merg: actief
Rood beenmerg beperkt zich tot enkele
lichaamsdelen.
,• RBC-vormende organen=
➢ Functie=
➔ Hematopoïese= een Progressieve morfologische deling
➔ Erytrpoïese (5dagen)= een differentiatie van de pluripotente stamcel → een RBC
De pluripotente stamcel wordt omgezet tot unipotente stamcel van de rode
reeks.
Vervolgens daalt de celkern & het celvolume & de hoeveelheid RNA
De Hb-synthese stijgt zodat uiteindelijk een nieuw/rijp RBC ontstaat
➢ Nodige factoren=
➔ Fe2+ (nodig voor de Hb)
➔ Cu2+
➔ Vitamine C
➔ Verschillende vitamines van de B-groep
➢ Controlerende factoren= hormonen & groeifactoren (erythropoïetine)
• Erythropoïetine=
➢ Wat= een groeifactor dat inwerkt op het beenmerg, waar het productie van RBC
stimuleert.
➢ De regelende factor= de hoeveelheid O2, die worden aangeboden in weefsels
➢ Erythropoïetine wordt bij daling van de hoeveelheid aangevoerde O2 vrnmlk. door
nierendotheelcellen vrijgezet Dit gebeurt eveneens wanneer het lichaam zich bevindt in
een milieu met een lage partiële O2-spanning (hoogtestages!). Androgenen en
corticosteroïden zijn andere factoren die de erythropoïese stimuleren.
➢ Te kort aan erythropoïetine → RBC tekort = patiënten met kanker/nierziekte
, • Afbraak van RBC =
➢ Aantal RBC= +/- (25x1012)
➢ Gemiddelde levensduur van RBC is +/- 120 dagen
➢ +/- 0.8 % van de RBC worden afgebroken
➢ Bij ouder worden= enzymatische activiteit van RBC daalt & kan zijn functie niet meer
optimaal uitvoeren.
➢ Afbraak RBC gaat gemakkelijker onder stress
➢ Selectieplaats RBC afbraak= milt (+ lever & beenmerg)
➔ RBC komt onder stress te staan (dunne doorgangen & lichte zure pH
➔ Plasmembraan van de oude RBC breekt af
➔ Macrofagen ruimen deze oude RBC op
• Anemie=
➢ Wat= bloedarmoede, door te weinig functionele RBC in het lichaam
➢ Oorzaken=
➔ Verhoogd bloedverlies
➔ Verminderde aanmaak RBC
➔ Verhoogde afbraak van RBC
➔ Te weinig O2 naar weefsels (Vermoeidheid→Kortademigheid→Hartkloppingen)
➔ Ijzertekort (Bv: Ferriprieve anemie)
Meest voorkomende vorm van anemie
Wat= te kleine RBC
➢ Wat gebeurd er?=
➔ De O2-transportcapaciteit daalt
➔ Hierdoor hartactiviteit stijgt
• Ijzerverlies=
➢ Normale omstandigheden= zeer weinig ijzerverlies
➢ Oorzaken=
➔ Celafschilfering
Gevolg: verlies van +/- 1 mg/dag, wat normaal gecompenseerd wordt door
normale ijzeropname in het lichaam via de voeding
➔ Bloedverlies (Bv: bloeddonor, menstruatie of ander bloedingen, zwangerschap)
➔ Bij kinderen (= malabsorptie door de darm of aan een onvoldoende dieet)
➢ Ferriprieve anemie= een vorm van anemie dat algemene vermoeidheid uitlokt en dat
optreedt wanneer ijzerverlies belangrijker is dan ijzeropname.
➢ Gevolg ijzertekort= leidt tot kleinere RBC die Hb-arm zijn
