Auditing & Assurance
Contents
Auditing & Assurance ................................................................................................................................................................................... 1
Week 1: Overzicht regelgeving & opdrachtacceptatie ........................................................................................................................... 2
Week 2 – Ethiek........................................................................................................................................................................................ 9
Week 3 – Risicoanalyse voor tijdens en bij het afronden van de controle, inclusief fraude .............................................................. 11
Week 4: Controleproces: materialiteit voor, tijdens en bij het afronden van de controle ................................................................. 13
Week 5 – Controleproces: uitvoering van de controle/systeem en gegevensgerichte werkzaamheden .......................................... 15
Week 6: Controleproces: Afronding en rapportage ............................................................................................................................. 24
Week 7: Stramien voor assurance opdrachten .................................................................................................................................... 30
Week 8: Sustainability Assurance Engagements .................................................................................................................................. 38
Week 9: Toezicht op accountants .......................................................................................................................................................... 50
Week 10: Fraude .................................................................................................................................................................................... 54
Week 11: Data-analyse en ICT audit ..................................................................................................................................................... 59
Week 12: Klacht- en tuchtrecht voor accountants ............................................................................................................................... 64
Week 13: Onafhankelijkheid en gebruik maken van werkzaamheden van anderen .......................................................................... 66
1
,Week 1: Overzicht regelgeving & opdrachtacceptatie
Tentamen: voorbeeld van vragen:
- Waar zit ik in de regelgeving?
- Welke overwegingen heb ik?
- Wat is mijn conclusie?
IFAC stelt de ISA regels op.
Nederlandse standaarden?
- Indien het noodzakelijk wordt geacht, worden specifieke Nederlandse standaarden en of paragrafen vastgesteld voor de
voor Nederland van belang zijnde onderwerpen waarvoor:
o Geen Ifac standaarden bestaan
o Die niet in de Ifac standaarden zijn verwerkt; dan wel
o Waar de implementatie van de Ifac standaarden nog op zich laat wachten
- De afzonderlijke standaarden zijn te herkennen aan de letter N achter het standaardnummer
Afwijkingen Nederland versus IFAC
- De voor de beroepsuitoefening in Nederland geldende afwijkingen of aanvullingen worden in de Controle- en overige
standaarden cursief afgedrukt. In het geval dat een IAASB’s Engagement Standard bepalingen bevat die voor de
beroepsuitoefening in Nederland niet van toepassing zijn, worden deze bepalingen niet in de Standaarden opgenomen.
Enkele begrippen
- Accountant: een Registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent;
- Accountantskamer: de accountantskamer te Zwolle, bedoeld in artikel 10 van de Wet tuchtrechtspraak accountants;
- Accountantsorganisatie: een onderneming of instelling die bedrijfsmatig wettelijke controles verricht, dan wel een
organisatie waarin zodanige ondernemingen of instellingen met elkaar zijn verbonden;
- Accountantsregister: het register, bedoeld in artikel 36, eerste lid, waarin de accountants zijn ingeschreven;
- Autoriteit Financiële Markten: de Stichting Autoriteit Financiële Markten;
2
, - Beroepsorganisatie: de Nederlandse beroepsorganisatie van accountants;
- Wettelijke controle: een controle van een financiële verantwoording van een onderneming of instelling ten behoeve van
het maatschappelijk verkeer, die verplicht is gesteld bij of krachtens de in de bijlage bij deze wet genoemde wettelijke
bepalingen.
Overzicht VGBA
VGBA – Werkingssfeer
3000A = verantwoordelijke partij maakt de overzichten/jaarrekening en accountant controleert het.
- Limited assurance, Vio, VGBA, conclusie
3000D = verantwoordelijke partij levert documenten aan en accountant maakt het.
- Bij een directe opdracht stelt de accountant de verantwoordingsrapportage op. De accountant houdt bij het opstellen
hiervan zelf rekening met de criteria. De verantwoordingsrapportage is voor de klant, die geeft de klant niet af aan een
externe partij. Bij een directe opdracht is de accountant dus zowel evalueerder als assurance-verstrekker. De doelstelling
van een directe opdracht is de mate van vertrouwen van de beoogde gebruiker over de uitkomst van de meting of
3
, evaluatie van het onderliggend onderzoeksobject ten opzichte van de criteria te vergroten. Een voorbeeld hiervan is een
onderzoek naar het opstellen van een verantwoordingsrapportage over de kwaliteit van de CG van een klant. De
accountant stelt het normenkader op. Vervolgens toetst de accountant de kwaliteit van de CG ten opzichte van het
normenkader en geeft hier een beperkte of redelijke mate van zekerheid bij af.
ViO alleen voor assurance opdrachten
Accountant organisaties mogen wettelijke controles uitvoeren (vergunning uitgeven door de AFM). Accountantskantoren mogen
niet-wettelijke controles uitvoeren (hoeven dus niet te voldoen aan de WTA).
Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA)
- Regelt de kwaliteitsbeheersing en toezicht op naleving ervan voor wettelijke controle, toegespitst op:
o Betrouwbaarheid, deskundigheid en vakbekwaamheid dagelijks bestuur
o Kwaliteitsbeheersing
o Onafhankelijkheid
o Integere bedrijfsvoering
o Melding (o.a. fraude en tuchtzaak)
- Wettelijke eisen die zijn gesteld aan accountantsorganisaties;
o Voor alle wettelijke controles Bijlage bij WTA
o Zwaardere regels voor OOB
o Vergunning AFM
- Het onafhankelijke toezicht op de naleving van de in de WTA, BTA, VAO, VGBA en de NV opgenomen regels berust bij de
AFM.
Wijzigingen m.i.v. 2017:
- Geschiktheidstoest
- Stelsel van onafhankelijk intern toezicht
o Bevoegdheden en inrichting van het interne toezicht
o Benoemen, schorsen en ontslaan van dagelijkse beleidsbepalers
- Het verstrekken van informatie aan andere instanties
Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta)
- Nadere uitwerking van de eisen uit de Wta
- Eisen met betrekking tot:
o De vergunning aanvraag
o Stelsel van kwaliteitsbeheersing
o Naleving en de uitvoering van wettelijke controles
- Verder o.a. fraude melding, onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering
Wet op het accountantsberoep
- Het Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA) en de Nederlandse Orde van Accountants-
Administratieconsulenten (NOvAA) zijn samengevoegd in de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA)
- Met deze fusie beogen de beroepsorganisaties één krachtige, publiekrechtelijke, beroepsorganisatie te vormen die
diensten verleent ten behoeve van een pluriform accountantsberoep.
- Voorwaarde hiervoor is wel dat de diverse belangen van deze pluriforme beroepsgroep afdoende worden gewaarborgd.
De wet biedt hiervoor de randvoorwaarden, onder meer door een wettelijk kader voor de ledengroepen te regelen
- Artikel 3
o De beroepsorganisatie heeft de volgende taken:
▪ Bevorderen van een goede beroepsuitoefening door accountants, onder meer door het vaststellen van
beroepsreglementering
▪ Behartigen van de gemeenschappelijke belangen van accountants
▪ Zorg dragen voor de eer van de stand van de accountants
▪ Zorg dragen voor de praktijkopleiding, bedoeld in artikel 47
- Tezamen met de beroepsorganisaties, zijn de afzonderlijke registers voor Registeraccountants (RA’s) en Accountants
Administratieconsulenten (AA’s) samengevoegd tot één accountantsregister
- De huidige titelstructuur voor accountants (RA en AA) is niet herzien
- Alleen RA’s mogen controles bij organisaties van openbaar belang (OOB controles) uitvoeren. Dit zijn controles bij banken,
verzekeraars en beursgenoteerde ondernemingen. AA’s blijven bevoegd tot het uitvoeren van overige wettelijke
controles.
4
Contents
Auditing & Assurance ................................................................................................................................................................................... 1
Week 1: Overzicht regelgeving & opdrachtacceptatie ........................................................................................................................... 2
Week 2 – Ethiek........................................................................................................................................................................................ 9
Week 3 – Risicoanalyse voor tijdens en bij het afronden van de controle, inclusief fraude .............................................................. 11
Week 4: Controleproces: materialiteit voor, tijdens en bij het afronden van de controle ................................................................. 13
Week 5 – Controleproces: uitvoering van de controle/systeem en gegevensgerichte werkzaamheden .......................................... 15
Week 6: Controleproces: Afronding en rapportage ............................................................................................................................. 24
Week 7: Stramien voor assurance opdrachten .................................................................................................................................... 30
Week 8: Sustainability Assurance Engagements .................................................................................................................................. 38
Week 9: Toezicht op accountants .......................................................................................................................................................... 50
Week 10: Fraude .................................................................................................................................................................................... 54
Week 11: Data-analyse en ICT audit ..................................................................................................................................................... 59
Week 12: Klacht- en tuchtrecht voor accountants ............................................................................................................................... 64
Week 13: Onafhankelijkheid en gebruik maken van werkzaamheden van anderen .......................................................................... 66
1
,Week 1: Overzicht regelgeving & opdrachtacceptatie
Tentamen: voorbeeld van vragen:
- Waar zit ik in de regelgeving?
- Welke overwegingen heb ik?
- Wat is mijn conclusie?
IFAC stelt de ISA regels op.
Nederlandse standaarden?
- Indien het noodzakelijk wordt geacht, worden specifieke Nederlandse standaarden en of paragrafen vastgesteld voor de
voor Nederland van belang zijnde onderwerpen waarvoor:
o Geen Ifac standaarden bestaan
o Die niet in de Ifac standaarden zijn verwerkt; dan wel
o Waar de implementatie van de Ifac standaarden nog op zich laat wachten
- De afzonderlijke standaarden zijn te herkennen aan de letter N achter het standaardnummer
Afwijkingen Nederland versus IFAC
- De voor de beroepsuitoefening in Nederland geldende afwijkingen of aanvullingen worden in de Controle- en overige
standaarden cursief afgedrukt. In het geval dat een IAASB’s Engagement Standard bepalingen bevat die voor de
beroepsuitoefening in Nederland niet van toepassing zijn, worden deze bepalingen niet in de Standaarden opgenomen.
Enkele begrippen
- Accountant: een Registeraccountant of Accountant-Administratieconsulent;
- Accountantskamer: de accountantskamer te Zwolle, bedoeld in artikel 10 van de Wet tuchtrechtspraak accountants;
- Accountantsorganisatie: een onderneming of instelling die bedrijfsmatig wettelijke controles verricht, dan wel een
organisatie waarin zodanige ondernemingen of instellingen met elkaar zijn verbonden;
- Accountantsregister: het register, bedoeld in artikel 36, eerste lid, waarin de accountants zijn ingeschreven;
- Autoriteit Financiële Markten: de Stichting Autoriteit Financiële Markten;
2
, - Beroepsorganisatie: de Nederlandse beroepsorganisatie van accountants;
- Wettelijke controle: een controle van een financiële verantwoording van een onderneming of instelling ten behoeve van
het maatschappelijk verkeer, die verplicht is gesteld bij of krachtens de in de bijlage bij deze wet genoemde wettelijke
bepalingen.
Overzicht VGBA
VGBA – Werkingssfeer
3000A = verantwoordelijke partij maakt de overzichten/jaarrekening en accountant controleert het.
- Limited assurance, Vio, VGBA, conclusie
3000D = verantwoordelijke partij levert documenten aan en accountant maakt het.
- Bij een directe opdracht stelt de accountant de verantwoordingsrapportage op. De accountant houdt bij het opstellen
hiervan zelf rekening met de criteria. De verantwoordingsrapportage is voor de klant, die geeft de klant niet af aan een
externe partij. Bij een directe opdracht is de accountant dus zowel evalueerder als assurance-verstrekker. De doelstelling
van een directe opdracht is de mate van vertrouwen van de beoogde gebruiker over de uitkomst van de meting of
3
, evaluatie van het onderliggend onderzoeksobject ten opzichte van de criteria te vergroten. Een voorbeeld hiervan is een
onderzoek naar het opstellen van een verantwoordingsrapportage over de kwaliteit van de CG van een klant. De
accountant stelt het normenkader op. Vervolgens toetst de accountant de kwaliteit van de CG ten opzichte van het
normenkader en geeft hier een beperkte of redelijke mate van zekerheid bij af.
ViO alleen voor assurance opdrachten
Accountant organisaties mogen wettelijke controles uitvoeren (vergunning uitgeven door de AFM). Accountantskantoren mogen
niet-wettelijke controles uitvoeren (hoeven dus niet te voldoen aan de WTA).
Wet toezicht accountantsorganisaties (WTA)
- Regelt de kwaliteitsbeheersing en toezicht op naleving ervan voor wettelijke controle, toegespitst op:
o Betrouwbaarheid, deskundigheid en vakbekwaamheid dagelijks bestuur
o Kwaliteitsbeheersing
o Onafhankelijkheid
o Integere bedrijfsvoering
o Melding (o.a. fraude en tuchtzaak)
- Wettelijke eisen die zijn gesteld aan accountantsorganisaties;
o Voor alle wettelijke controles Bijlage bij WTA
o Zwaardere regels voor OOB
o Vergunning AFM
- Het onafhankelijke toezicht op de naleving van de in de WTA, BTA, VAO, VGBA en de NV opgenomen regels berust bij de
AFM.
Wijzigingen m.i.v. 2017:
- Geschiktheidstoest
- Stelsel van onafhankelijk intern toezicht
o Bevoegdheden en inrichting van het interne toezicht
o Benoemen, schorsen en ontslaan van dagelijkse beleidsbepalers
- Het verstrekken van informatie aan andere instanties
Besluit toezicht accountantsorganisaties (Bta)
- Nadere uitwerking van de eisen uit de Wta
- Eisen met betrekking tot:
o De vergunning aanvraag
o Stelsel van kwaliteitsbeheersing
o Naleving en de uitvoering van wettelijke controles
- Verder o.a. fraude melding, onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering
Wet op het accountantsberoep
- Het Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA) en de Nederlandse Orde van Accountants-
Administratieconsulenten (NOvAA) zijn samengevoegd in de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA)
- Met deze fusie beogen de beroepsorganisaties één krachtige, publiekrechtelijke, beroepsorganisatie te vormen die
diensten verleent ten behoeve van een pluriform accountantsberoep.
- Voorwaarde hiervoor is wel dat de diverse belangen van deze pluriforme beroepsgroep afdoende worden gewaarborgd.
De wet biedt hiervoor de randvoorwaarden, onder meer door een wettelijk kader voor de ledengroepen te regelen
- Artikel 3
o De beroepsorganisatie heeft de volgende taken:
▪ Bevorderen van een goede beroepsuitoefening door accountants, onder meer door het vaststellen van
beroepsreglementering
▪ Behartigen van de gemeenschappelijke belangen van accountants
▪ Zorg dragen voor de eer van de stand van de accountants
▪ Zorg dragen voor de praktijkopleiding, bedoeld in artikel 47
- Tezamen met de beroepsorganisaties, zijn de afzonderlijke registers voor Registeraccountants (RA’s) en Accountants
Administratieconsulenten (AA’s) samengevoegd tot één accountantsregister
- De huidige titelstructuur voor accountants (RA en AA) is niet herzien
- Alleen RA’s mogen controles bij organisaties van openbaar belang (OOB controles) uitvoeren. Dit zijn controles bij banken,
verzekeraars en beursgenoteerde ondernemingen. AA’s blijven bevoegd tot het uitvoeren van overige wettelijke
controles.
4
