1. H1: Napoleon Bonaparte (1769-1821) en de overgang naar de moderne tijd.
Situeren in tijd
• 5 mei 1821: Napoleon sterft op het eiland Sint-Helena, waarschijnlijk door vergiftiging met arsenicum.
14 juli 1789: Begin vd Franse Revolutie (eind 18e E)
• Oorzaak: Onvrede over absolute monarchie (VMT) onder Louis XVI dr verhoogde belastingen en hongersnood
• Doel: behalen van burgerrechten zoals: gelijkheid en vrijheid
• Gevolg: opstand vh Franse volk leidde tot afschaffing vd monarchie en de oprichting vd 1 ste Franse Republiek
• Belangrijke gebeurtenis: Onthoofding van Lodewijk XVI + vervanging monarchie door republiek
- 1789: Franse revolutie breekt uit + 3j later Lodewijk
XVI onthoofd door revolutionairen
- 1815: Napoleon verliest slag bij Waterloo → verbannen nr Sint-Helena → sterft daar in 1821 → fransen
verliezen macht over Europa → Congres van Wenen verdergezet.
Dictator: iemand die met absolute macht de mensen die het niet eens zijn onderdrukt.
‘presentisme’: Je ziet een historisch denkfout, als je vh heden naar het verleden kijkt, bv mensenrechten slavernij. (Zijn
opkomst en regeringstijd markeerden het einde vh ancien régime en de opkomst van een nieuwe politieke en
maatschappelijke orde.)
➢ Napoleon: Complex figuur, vaak zwart-wit beoordeeld door gebrek aan kennis.
➢ Moderne moraal: Moderne ethiek toepassen op het verleden leidt tot het veroordelen van alles.
➢ Code Civil/Code de Napoleon: door Napoleon ingevoerde Franse burgerlijk wetboek (1804), dat nog steeds invloed heeft,
ook buiten Frankrijk.
➢ Duivel: spotprent: duivel die Napoleon als kind vasthoudt → hem neerzet als een duivelse figuur (propaganda)
➢ Le petit caporal: Napoleon werd bespot om zijn kleine lengte (169), vaak afgebeeld met zijn bekende steekhoed en hand in
het vest. (Kenmerken)
1.1. HV1: welke rol speelde napoleon bij de overgang vd VMT naar de MT?
14/7/1789: bestorming vd Bastille (= gevangenis)→ wouden verandering (vooravond Franse rev.)
C en B tussen VMT en MT
Continuïteit: Moderne kenmerken zoals, wetenschappelijk vooruitgang, industrialisering, verlichtingsidealen en
kolonialisme) komen uit VMT
Breuk: Politieke revoluties maken een duidelijke breuk. VERSCHIL TUSSEN VMT EN MT
Breuk: plotse verandering P Versnelling vh imperialisme & nieuwe
Continuïteit: periode waarin iets voortduurt (niet veranderd) ideologieën.
Evolutie: (periode van) geleidelijke verandering. E Verspreiding van industriële revolutie.
C Vooruitgang in wetenschap & technologie.
Revolutie: (periode van) plotseling en/ of grote verandering
S Strijd voor meer gelijkheid.
Hypothese: Veronderstelling, mogelijk antwoord op een
onderzoeksvraag dat (nog) niet helemaal bewezen is.
1. Een jonge Napoleon zit aan zijn bureau op de
militaire school.
2. Napoleon accepteert de overgave vd vijand op een wit paard.
3. Napoleon wordt afgebeeld als keizer met een keizerskroon.
4. Soldaten trekken zich terug in een sneeuwlandschap. (Zware omstandigheden)
5. Napoleon kijkt somber uit over de zee vanaf het verbanningseiland Sint-Helena.
6. Vorsten verdelen Europa met een kaart. (Politieke veranderingen na napoleons oorlogen)
Mijlpalen van Napoleon Bonaparte
• Tijdens zijn verbanning in Sint-Helena schreef Napoleon plannen voor de modernisering van Europa op, zoals
Hof v Cassatie, muntunie, vrij goederenverkeer en volksvertegenwoordiging verlichtingsidealen
, • Na zijn nederlaag beweerde hij deze idealen te willen invoeren, maar als dictator is het twijfelachtig of hij dat zou
doen. → Uitvoering van beloften blijft onduidelijk.
Eenheidsmunt (1803): franc-germinal geïntroduceerd als een eenheidsmunt, gebruikt in Fr en delen v Europa
- Terreur onder Robespierre (1793-1794): Periode van politieke onderdrukking en geweld tijdens de Franse
Revolutie.
- Het Directoire (1795-1799): Regering die na de Terreur aan de macht kwam
- Het Consulaat (1799-1804): Periode waarin Napoleon de macht grijpt en de basis legt voor zijn keizerschap.
1.1. Opweg naar een moderne tijd
• De MT versnelde vanaf ca. 1800 en werd beïnvloed door ontwikkelingen in de VMT
• Napoleon speelde een belangrijke rol in de overgang naar de MT door verlichtingsideeën via zijn veroveringen
door Europa te verspreiden.
• Hij legde de basis voor het huidige Europa door te streven naar Europese rechtsprincipes, goederenverkeer en
zelfs een Europese munt.
• Foto v Daguerre (1838) is de eerste waarop een mens te zien is (man die zijn schoenen laat poetsen)
• Tijdens de MT werden veel uitvindingen gedaan, zoals het gebruik van foto’s als historische bronnen.
1.2. Franse revolutie
• Buitenlandse vorsten zagen de Franse Revolutie als een bedreiging voor hun macht.
• Ze vormden een coalitie (= bondgenootschap) tegen de Franse revolutionairen; Groot-Brittannië, Oostenrijk,
Pruisen en de Nederlandse Republiek verklaarden Frankrijk de oorlog.
• Binnen Frankrijk was er onenigheid tussen revolutionairen en koningsgezinden over de organisatie en het bestuur vh
land.
• In deze context kwam Napoleon Bonaparte naar voren
1.3. Napoleon: generaal, consul, keizer
• Napoleon werd door veel Fransen en soldaten gezien als de "grote redder van Frankrijk."
• In 1799 pleegde hij een staatsgreep en werd de eerste en belangrijkste consul voor tien jaar.
• In 1802, op het hoogtepunt van zijn populariteit, werd hij door een volksraadpleging benoemd.
• In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk in aanwezigheid vd paus.
• Hoewel hij de revolutionairen steunde, vestigde hij uiteindelijk een dictatuur.
1.2. HV2: Hoe beslissend was de veldslag bij waterloo?
Collectieve herinnering: Iedereen kent het, maar niemand heeft het zelf meegemaakt. Het is gedeelde kennis vh
verleden binnen een samenleving. (im)materieel
• Waterloo Station herinnert Britten aan hun overwinning op Napoleon.
• De Leeuw van Waterloo symboliseert verbondenheid en de strijd tegen buitenlandse agressie.
• Het lied 'Waterloo' zorgt voor sociale verbondenheid door de historische overgave van Napoleon te vergelijken
met persoonlijke overgave.
• 3 belangrijke verliezen van N
o Rusland (1812): De veldtocht resulteerde in het grootste aantal gesneuvelden voor Napoleon.
o Leipzig (1813): Dit leidde tot het verlies van vertrouwen onder de Franse bevolking.
o Waterloo (1815): Dit was de definitieve nederlaag, waarna Napoleon verbannen werd nr Sint-Helena.
➢ Slag bij Austerlitz (1805): Deze slag, ook wel bekend als de Driekeizersslag, wordt gezien als Napoleons grootste
overwinning, die leidde tot de ontmanteling vh Heilige Roomse Rijk.
➢ Russische Veldtocht (1812): De rampzalige veldtocht tegen Rusland, waarbij de Grande Armée vrijwel volledig
werd vernietigd door de barre omstandigheden en de tactieken vd Russische generaal Koetoezov.
➢ Eerste grote veldslag: Op 19 juli 1808 vond de eerste grote veldslag plaats tussen de Franse keizerlijke troepen
en de Spaanse opstandelingen, geleid door generaal Francisco Javier Castaños. De Spanjaarden behaalden een
belangrijke overwinning, wat aantoonde dat Napoleons legers niet onoverwinnelijk waren.
➢ Volkerenslag: De slag bij Leipzig, ook wel de Volkerenslag genoemd, was enorm met zo’n 600.000 soldaten en
groter dan de slag bij Waterloo.
Situeren in tijd
• 5 mei 1821: Napoleon sterft op het eiland Sint-Helena, waarschijnlijk door vergiftiging met arsenicum.
14 juli 1789: Begin vd Franse Revolutie (eind 18e E)
• Oorzaak: Onvrede over absolute monarchie (VMT) onder Louis XVI dr verhoogde belastingen en hongersnood
• Doel: behalen van burgerrechten zoals: gelijkheid en vrijheid
• Gevolg: opstand vh Franse volk leidde tot afschaffing vd monarchie en de oprichting vd 1 ste Franse Republiek
• Belangrijke gebeurtenis: Onthoofding van Lodewijk XVI + vervanging monarchie door republiek
- 1789: Franse revolutie breekt uit + 3j later Lodewijk
XVI onthoofd door revolutionairen
- 1815: Napoleon verliest slag bij Waterloo → verbannen nr Sint-Helena → sterft daar in 1821 → fransen
verliezen macht over Europa → Congres van Wenen verdergezet.
Dictator: iemand die met absolute macht de mensen die het niet eens zijn onderdrukt.
‘presentisme’: Je ziet een historisch denkfout, als je vh heden naar het verleden kijkt, bv mensenrechten slavernij. (Zijn
opkomst en regeringstijd markeerden het einde vh ancien régime en de opkomst van een nieuwe politieke en
maatschappelijke orde.)
➢ Napoleon: Complex figuur, vaak zwart-wit beoordeeld door gebrek aan kennis.
➢ Moderne moraal: Moderne ethiek toepassen op het verleden leidt tot het veroordelen van alles.
➢ Code Civil/Code de Napoleon: door Napoleon ingevoerde Franse burgerlijk wetboek (1804), dat nog steeds invloed heeft,
ook buiten Frankrijk.
➢ Duivel: spotprent: duivel die Napoleon als kind vasthoudt → hem neerzet als een duivelse figuur (propaganda)
➢ Le petit caporal: Napoleon werd bespot om zijn kleine lengte (169), vaak afgebeeld met zijn bekende steekhoed en hand in
het vest. (Kenmerken)
1.1. HV1: welke rol speelde napoleon bij de overgang vd VMT naar de MT?
14/7/1789: bestorming vd Bastille (= gevangenis)→ wouden verandering (vooravond Franse rev.)
C en B tussen VMT en MT
Continuïteit: Moderne kenmerken zoals, wetenschappelijk vooruitgang, industrialisering, verlichtingsidealen en
kolonialisme) komen uit VMT
Breuk: Politieke revoluties maken een duidelijke breuk. VERSCHIL TUSSEN VMT EN MT
Breuk: plotse verandering P Versnelling vh imperialisme & nieuwe
Continuïteit: periode waarin iets voortduurt (niet veranderd) ideologieën.
Evolutie: (periode van) geleidelijke verandering. E Verspreiding van industriële revolutie.
C Vooruitgang in wetenschap & technologie.
Revolutie: (periode van) plotseling en/ of grote verandering
S Strijd voor meer gelijkheid.
Hypothese: Veronderstelling, mogelijk antwoord op een
onderzoeksvraag dat (nog) niet helemaal bewezen is.
1. Een jonge Napoleon zit aan zijn bureau op de
militaire school.
2. Napoleon accepteert de overgave vd vijand op een wit paard.
3. Napoleon wordt afgebeeld als keizer met een keizerskroon.
4. Soldaten trekken zich terug in een sneeuwlandschap. (Zware omstandigheden)
5. Napoleon kijkt somber uit over de zee vanaf het verbanningseiland Sint-Helena.
6. Vorsten verdelen Europa met een kaart. (Politieke veranderingen na napoleons oorlogen)
Mijlpalen van Napoleon Bonaparte
• Tijdens zijn verbanning in Sint-Helena schreef Napoleon plannen voor de modernisering van Europa op, zoals
Hof v Cassatie, muntunie, vrij goederenverkeer en volksvertegenwoordiging verlichtingsidealen
, • Na zijn nederlaag beweerde hij deze idealen te willen invoeren, maar als dictator is het twijfelachtig of hij dat zou
doen. → Uitvoering van beloften blijft onduidelijk.
Eenheidsmunt (1803): franc-germinal geïntroduceerd als een eenheidsmunt, gebruikt in Fr en delen v Europa
- Terreur onder Robespierre (1793-1794): Periode van politieke onderdrukking en geweld tijdens de Franse
Revolutie.
- Het Directoire (1795-1799): Regering die na de Terreur aan de macht kwam
- Het Consulaat (1799-1804): Periode waarin Napoleon de macht grijpt en de basis legt voor zijn keizerschap.
1.1. Opweg naar een moderne tijd
• De MT versnelde vanaf ca. 1800 en werd beïnvloed door ontwikkelingen in de VMT
• Napoleon speelde een belangrijke rol in de overgang naar de MT door verlichtingsideeën via zijn veroveringen
door Europa te verspreiden.
• Hij legde de basis voor het huidige Europa door te streven naar Europese rechtsprincipes, goederenverkeer en
zelfs een Europese munt.
• Foto v Daguerre (1838) is de eerste waarop een mens te zien is (man die zijn schoenen laat poetsen)
• Tijdens de MT werden veel uitvindingen gedaan, zoals het gebruik van foto’s als historische bronnen.
1.2. Franse revolutie
• Buitenlandse vorsten zagen de Franse Revolutie als een bedreiging voor hun macht.
• Ze vormden een coalitie (= bondgenootschap) tegen de Franse revolutionairen; Groot-Brittannië, Oostenrijk,
Pruisen en de Nederlandse Republiek verklaarden Frankrijk de oorlog.
• Binnen Frankrijk was er onenigheid tussen revolutionairen en koningsgezinden over de organisatie en het bestuur vh
land.
• In deze context kwam Napoleon Bonaparte naar voren
1.3. Napoleon: generaal, consul, keizer
• Napoleon werd door veel Fransen en soldaten gezien als de "grote redder van Frankrijk."
• In 1799 pleegde hij een staatsgreep en werd de eerste en belangrijkste consul voor tien jaar.
• In 1802, op het hoogtepunt van zijn populariteit, werd hij door een volksraadpleging benoemd.
• In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer van Frankrijk in aanwezigheid vd paus.
• Hoewel hij de revolutionairen steunde, vestigde hij uiteindelijk een dictatuur.
1.2. HV2: Hoe beslissend was de veldslag bij waterloo?
Collectieve herinnering: Iedereen kent het, maar niemand heeft het zelf meegemaakt. Het is gedeelde kennis vh
verleden binnen een samenleving. (im)materieel
• Waterloo Station herinnert Britten aan hun overwinning op Napoleon.
• De Leeuw van Waterloo symboliseert verbondenheid en de strijd tegen buitenlandse agressie.
• Het lied 'Waterloo' zorgt voor sociale verbondenheid door de historische overgave van Napoleon te vergelijken
met persoonlijke overgave.
• 3 belangrijke verliezen van N
o Rusland (1812): De veldtocht resulteerde in het grootste aantal gesneuvelden voor Napoleon.
o Leipzig (1813): Dit leidde tot het verlies van vertrouwen onder de Franse bevolking.
o Waterloo (1815): Dit was de definitieve nederlaag, waarna Napoleon verbannen werd nr Sint-Helena.
➢ Slag bij Austerlitz (1805): Deze slag, ook wel bekend als de Driekeizersslag, wordt gezien als Napoleons grootste
overwinning, die leidde tot de ontmanteling vh Heilige Roomse Rijk.
➢ Russische Veldtocht (1812): De rampzalige veldtocht tegen Rusland, waarbij de Grande Armée vrijwel volledig
werd vernietigd door de barre omstandigheden en de tactieken vd Russische generaal Koetoezov.
➢ Eerste grote veldslag: Op 19 juli 1808 vond de eerste grote veldslag plaats tussen de Franse keizerlijke troepen
en de Spaanse opstandelingen, geleid door generaal Francisco Javier Castaños. De Spanjaarden behaalden een
belangrijke overwinning, wat aantoonde dat Napoleons legers niet onoverwinnelijk waren.
➢ Volkerenslag: De slag bij Leipzig, ook wel de Volkerenslag genoemd, was enorm met zo’n 600.000 soldaten en
groter dan de slag bij Waterloo.
