STRAFRECHT
1. Belangrijke begrippen
1.1 Wat is strafrecht?
Strafrecht = een tak van het publiek recht dat het geheel van
rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen, onder welke
voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen
misdrijven uitmaken, en dan onderhevig zijn aan straffen en/of
maatregelen.
Het bepaalt ook waaruit de straffen of maatregelen kunnen
bestaan, welke publiekrechtelijke organen bevoegd zijn om de
straffen en maatregelen op te leggen en op welke wijze dat moet
gebeuren.
- Materieel strafrecht = het geheel aan rechtsvoorschriften, dat aangeeft
welke gedragingen strafbaar zijn en welke straf op welke strafbare
gedraging van toepassing is.
= strafrecht
- Formeel strafrecht = gaat over de regels en procedures die gevolgd
moeten worden als iemand verdacht wordt van een strafbaar feit.
= strafprocesrecht
Het bepaalt bijvoorbeeld hoe een strafzaak verloopt, wat de
rechten zijn van verdachten en hoe bewijzen verzameld moeten
worden.
Beschermende functie:
Het strafrecht gaat de mensen en de samenleving beschermen
tegen schadelijk of gevaarlijk gedrag.
1.2 Belangrijke elementen in deze definitie
- Publiek recht = het recht dat van toepassing is op de relatie tussen de
overheid en de burgers.
(<-> Privaat recht = het recht dat van toepassing is op de relatie
tussen burgers onderling.)
,- Dwingend recht = recht waarvan niet van kan worden afgeweken:
Van openbare orde (maatschappij)
Van goede zeden
Ter bescherming van de zwakken
- Legaal recht: legaliteitsbeginsel (Art. 1 Sw.)
‘Nullum crimen nulla poena sine lege’ = geen misdrijf, geen straf,
zonder wet
Niemand kan worden gestraft voor een misdrijf waarvan de
bestanddelen niet in de wet worden omschreven.
Niemand kan worden gestraft met een straf waarin de wet
niet voorziet.
- Sanctierecht de straffen:
Gevangenisstraf
Geldboete ( x8 = opdeciemen)
Werkstraf
Elektronisch toezicht (enkelband)
Voorwaarden
…
Sancties hebben een preventieve functie.
1.3 Drie kernbegrippen
Dader:
Natuurlijke persoon = iemand van vlees en bloed
Rechtspersoon = ondernemingen met rechten en verplichtingen
(vennootschap)
Strafrechtelijke sancties:
= maatregelen die kunnen worden opgelegd aan personen, groepen,
bedrijven of landen ter sanctionering van bepaald ongewenst
gedrag.
,Misdrijf:
Overtredingen
Wanbedrijven
Misdaden
1.3 De bronnen van het strafrecht
(= vindplaats)
1.3.1 Wetgeving
Internationale bronnen:
EVRM = het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
BUPO = het Internationaal verdrag inzake Burgerrechten en Politieke
Rechten
Nationale bronnen:
De Grondwet
Het strafwetboek
Het wetboek van strafvordering
De complementaire wetten (= wetten die het strafwetboek
aanvullen)
De bijzondere strafwetten (= wetten die over specifieke materie
gaan)
1.3.2 Rechtspraak
= Uitspraken van rechtbanken en hoven:
Rechtbanken = arresten
Hoven = vonnissen
Bindend voor de betrokken partijen, maar gezaghebbend in het
algemeen.
1.3.3 Rechtsleer
= Geheel van boeken en geschriften gewijd aan het recht door
gezaghebbende auteurs, meestal rechtsgeleerden. Geheel van juridische,
wetenschappelijke literatuur.
Gezaghebbend (dus niet bindend)
,1.4 De strafgerechten
Strafwetbanken:
Politierechtbank
Strafuitvoeringsrechtbank
Correctionele rechtbank
Hof van Assisen
Hof van Beroep
1.5 Werking in de tijd: de niet-retroactiviteit van de strafwet
Principe: verbod van retroactiviteit
MAAR uitzondering: retroactiviteit mildere strafwetten:
Art. 2, 2e lid Sw.: “Indien de straf, ten tijde van het vonnis
bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was
bepaald, wordt de minst zware straf toegepast.
,Is een gedraging strafbaar, en met welke straffen?
Men moet uitgaan van het tijdstip van de feiten:
Was de bedoelde gedraging toen in de wet bepaald als misdrijf, dan
zijn de feiten strafbaar.
Bestond er op dat ogenblik geen bepaling in de wet die deze
gedraging strafbaar stelde, dan zijn de feiten niet strafbaar.
Als ze wel strafbaar zijn, maar er bestaat een verschil tussen de
straf die gold op het moment van de feiten en het moment van de
berechting, dan kiest men de minst zware straf.
, 2. Toepassingen van het algemeen strafrecht op het
bijzonder strafrecht
2.1 Algemeen strafrecht
Art. 1 – 100 Sw.
Op alle misdrijven toepasselijke regels
Boek I Strafwetboek
Complementaire wetten
2.2 Bijzonder strafrecht
Art. 101 – 566 Sw.
Verschillende misdrijven afzonderlijk beschouwd
Boek II Strafwetboek
Bijzondere wetten `
2.3 Art 100 Sw.
Omrent de toepassing van het algemeen strafrecht op de bijzondere
strafwetten.
Het principe van Art. 100 Sw.
Uitzonderingen op de toepassing van het principe Art. 100 Sw.
Andersluidende bepalingen
Strafbare deelneming
Verzachtende omstandigheden
1. Belangrijke begrippen
1.1 Wat is strafrecht?
Strafrecht = een tak van het publiek recht dat het geheel van
rechtsregels bevat die bepalen welke gedragingen, onder welke
voorwaarden en in welke omstandigheden, tegenover welke personen
misdrijven uitmaken, en dan onderhevig zijn aan straffen en/of
maatregelen.
Het bepaalt ook waaruit de straffen of maatregelen kunnen
bestaan, welke publiekrechtelijke organen bevoegd zijn om de
straffen en maatregelen op te leggen en op welke wijze dat moet
gebeuren.
- Materieel strafrecht = het geheel aan rechtsvoorschriften, dat aangeeft
welke gedragingen strafbaar zijn en welke straf op welke strafbare
gedraging van toepassing is.
= strafrecht
- Formeel strafrecht = gaat over de regels en procedures die gevolgd
moeten worden als iemand verdacht wordt van een strafbaar feit.
= strafprocesrecht
Het bepaalt bijvoorbeeld hoe een strafzaak verloopt, wat de
rechten zijn van verdachten en hoe bewijzen verzameld moeten
worden.
Beschermende functie:
Het strafrecht gaat de mensen en de samenleving beschermen
tegen schadelijk of gevaarlijk gedrag.
1.2 Belangrijke elementen in deze definitie
- Publiek recht = het recht dat van toepassing is op de relatie tussen de
overheid en de burgers.
(<-> Privaat recht = het recht dat van toepassing is op de relatie
tussen burgers onderling.)
,- Dwingend recht = recht waarvan niet van kan worden afgeweken:
Van openbare orde (maatschappij)
Van goede zeden
Ter bescherming van de zwakken
- Legaal recht: legaliteitsbeginsel (Art. 1 Sw.)
‘Nullum crimen nulla poena sine lege’ = geen misdrijf, geen straf,
zonder wet
Niemand kan worden gestraft voor een misdrijf waarvan de
bestanddelen niet in de wet worden omschreven.
Niemand kan worden gestraft met een straf waarin de wet
niet voorziet.
- Sanctierecht de straffen:
Gevangenisstraf
Geldboete ( x8 = opdeciemen)
Werkstraf
Elektronisch toezicht (enkelband)
Voorwaarden
…
Sancties hebben een preventieve functie.
1.3 Drie kernbegrippen
Dader:
Natuurlijke persoon = iemand van vlees en bloed
Rechtspersoon = ondernemingen met rechten en verplichtingen
(vennootschap)
Strafrechtelijke sancties:
= maatregelen die kunnen worden opgelegd aan personen, groepen,
bedrijven of landen ter sanctionering van bepaald ongewenst
gedrag.
,Misdrijf:
Overtredingen
Wanbedrijven
Misdaden
1.3 De bronnen van het strafrecht
(= vindplaats)
1.3.1 Wetgeving
Internationale bronnen:
EVRM = het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
BUPO = het Internationaal verdrag inzake Burgerrechten en Politieke
Rechten
Nationale bronnen:
De Grondwet
Het strafwetboek
Het wetboek van strafvordering
De complementaire wetten (= wetten die het strafwetboek
aanvullen)
De bijzondere strafwetten (= wetten die over specifieke materie
gaan)
1.3.2 Rechtspraak
= Uitspraken van rechtbanken en hoven:
Rechtbanken = arresten
Hoven = vonnissen
Bindend voor de betrokken partijen, maar gezaghebbend in het
algemeen.
1.3.3 Rechtsleer
= Geheel van boeken en geschriften gewijd aan het recht door
gezaghebbende auteurs, meestal rechtsgeleerden. Geheel van juridische,
wetenschappelijke literatuur.
Gezaghebbend (dus niet bindend)
,1.4 De strafgerechten
Strafwetbanken:
Politierechtbank
Strafuitvoeringsrechtbank
Correctionele rechtbank
Hof van Assisen
Hof van Beroep
1.5 Werking in de tijd: de niet-retroactiviteit van de strafwet
Principe: verbod van retroactiviteit
MAAR uitzondering: retroactiviteit mildere strafwetten:
Art. 2, 2e lid Sw.: “Indien de straf, ten tijde van het vonnis
bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was
bepaald, wordt de minst zware straf toegepast.
,Is een gedraging strafbaar, en met welke straffen?
Men moet uitgaan van het tijdstip van de feiten:
Was de bedoelde gedraging toen in de wet bepaald als misdrijf, dan
zijn de feiten strafbaar.
Bestond er op dat ogenblik geen bepaling in de wet die deze
gedraging strafbaar stelde, dan zijn de feiten niet strafbaar.
Als ze wel strafbaar zijn, maar er bestaat een verschil tussen de
straf die gold op het moment van de feiten en het moment van de
berechting, dan kiest men de minst zware straf.
, 2. Toepassingen van het algemeen strafrecht op het
bijzonder strafrecht
2.1 Algemeen strafrecht
Art. 1 – 100 Sw.
Op alle misdrijven toepasselijke regels
Boek I Strafwetboek
Complementaire wetten
2.2 Bijzonder strafrecht
Art. 101 – 566 Sw.
Verschillende misdrijven afzonderlijk beschouwd
Boek II Strafwetboek
Bijzondere wetten `
2.3 Art 100 Sw.
Omrent de toepassing van het algemeen strafrecht op de bijzondere
strafwetten.
Het principe van Art. 100 Sw.
Uitzonderingen op de toepassing van het principe Art. 100 Sw.
Andersluidende bepalingen
Strafbare deelneming
Verzachtende omstandigheden
