Samenvatting Sociale Zekerheid

, Sociale Zekerheid




PERIODE 2




1

,Hoorcollege 1 Trends en ontwikkelingen
Kern socialezekerheidsrecht:
1) Inkomenszekerheid;
2) Het waarborgen van de bestaanszekerheid; en
3) Van nazorg naar voorzorg. Terugblik
- Tegenwoordig draait het erom dat je primair moet voorkomen dat je een beroep doet
op het stelsel van de sociale zekerheid.

Terugblik


Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4
1850 - 1900 1900 - 1940 1945 - 1990 1990 - heden

Eerste sociale Opbouw en uitbouw
Hervorming
verzekeringen


1850-1900
De arbeidsomstandigheden waren zeer slecht in die tijd.
- Als je niet kon werken, was je je baan kwijt.
- In die tijd was er wel liefdadigheid door de kerk en armenzorg door de gemeente.

1900-1940
1e keerpunt: er vindt een omslag plaats, de overheid gaat zich actief bemoeien met de
sociale zekerheid.
- Oorzaken: toenemende armoede en angst door de opkomst van vakbewegingen.
- De eerste sociale verzekeringen waren gericht op arbeiders, en dekte alleen de
risico’s die de arbeiders het meeste in hun bestaan bedreigde.
 De overheidsbemoeienis neemt dus toe.
 De eerste arbeidsverzekeringen zagen vooral op verschillende vormen van
arbeidsongeschiktheid. Zoals: arbeidsongevallen, ziekte en invaliditeit/ ouderdom.
 Dit is een belangrijk moment! Omdat dit de eerste verplichte verzekering was.
 Dit was ook economisch van belang, omdat de bestedingen op die manier gelijk
bleven en de economie draaiende bleef.
- Sociale verzekeringen  mensen verzekeren zich tegen betaling van een premie
tegen een onzekere gebeurtenis. Indien die gebeurtenis zich voordoet, dan is de
verzekeraar een geldbedrag verschuldigd.
 Deze waren bedoeld voor alle arbeiders, deze arbeiders kregen dan een
uitkering.
 De sociale premie is niet gelinkt aan het risico (zoals gezondheid), maar aan het
inkomen. Iedereen krijgt een uitkering indien aan dezelfde voorwaarden wordt
voldaan.
- De eerste sociale verzekeringen:
 Waren dus beperkt van opzet;
 Bevatte een verzekeringsplicht van rechtswege;
 Hadden een breed beschermingsgebruik; en
 Waren gericht op solidariteit.

1945-1990
2e keerpunt: vormde de tweede wereldoorlog (vanaf 1945).
- Sr. William Beveridge kwam vervolgens met een nieuw systeem. Dat systeem zag op
bescherming van de gehele bevolking voor algemene risico’s.
 Het Beveridge-plan betekende een enorme verbreding van de sociale zekerheid.

2

,  Maar daar werden ook grenzen aangesteld omdat Beveridge de keuzevrijheid ook
niet al te zeer wilde beperken. Daarom dekte de sociale verzekeringen alleen het
bestaansminimum, indien men meer wilde moest men zelf zorgen voor extra
voorzieningen.
 Doelen van het plan:
 Dat werk weer voorop komt te staan; en
 Dat het stelsel betaalbaar moet blijven.
- In Nederland wordt het systeem van Beveridge vervolgens (gedeeltelijk)
overgenomen.
 Er komen een aantal vernieuwingen:
1) Werknemersverzekeringen  dekken (niet alleen) het risico van
inkomensverlies ten gevolge van ziekte en invaliditeit.
2) Volksverzekeringen  beschermen ingezetenen tegen risico’s die iedereen
kunnen overkomen.
 Zoals bijv.: ouderdom, overlijden, kinderkosten en bijzondere
ziektekosten.
3) Bijstand  bedoeld voor alle ingezetenen die niet op een normale manier in
hun noodzakelijke kosten van bestaan kunnen voorzien.
 Dit betreft een minimumnorm.
 Middelentoets  om te toetsen of de ingezetene daadwerkelijk niet op
een normale manier in zijn/haar noodzakelijke kosten voor bestaan kan
voorzien.
 De ingezetene dient eerst zijn partner of familie aan te spreken, alvorens
hij voor de bijstand in aanmerking komt.
- De tweede wereldoorlog zorgt dus voor een uitbreiding van de sociale zekerheid.

Na de tweede wereldoorlog
De overheid gaat zich langzaam terugtrekken omdat de sociale zekerheid steeds meer een
zware last wordt. Steeds meer mensen gaan een beroep doen op de sociale zekerheid als
gevolg van de economische crisis, de vergrijzing en de ontgroening.
- Ontgroening  er worden steeds minder kinderen geboren.
- Vergrijzing  er zijn steeds meer ouderen.

Reactie
Er ontstaan twee richtingen:
1) De versobering/ bezuinigingen  moeten ervoor zorgen dat het stelsel betaalbaar blijft.
- Privatisering van de sociale zekerheid wordt steeds aantrekkelijker.
 Privatisering  de taken worden voortaan niet meer bij de overheid gelegd maar
bij private bedrijven, zodat de kosten van de overheid dalen.
 Een voorbeeld is de Ziektewet waarbij de verantwoordelijkheid van werkgevers is
versterkt, doordat zij voortaan verplicht zijn om gedurende de eerste twee jaar van
ziekte het loon door te betalen.
 Achterliggende gedachte: indien de werkgever verplicht wordt om twee jaar
loon door te betalen, dan gaat deze maatregelen treffen om de kosten te
drukken. De werkgever wordt zo gestimuleerd om een doeltreffend
ziektebeleid te hanteren. De werkgever gaat dan maatregelen nemen om
ziekteverzuim te voorkomen dan wel om de duur van het verzuim te
beperken. Hiermee wordt dus ook de verantwoordelijkheid van de weknemer
en de werkgever versterkt.
 Hier is dus sprake van een ontwikkeling van de sociale naar de particuliere
verzekeringen. Omdat werkgevers het risico dat zij twee jaar lang loon
moeten doorbetalen, onderbrengen bij verzekeringen.
 Een voorbeeld is de zorgverzekering waarbij de verantwoordelijkheid van
verzekerden en verzekeraars wordt versterkt. Doordat er sprake is van een


3