PSYCHOLOGIE SAMENVATTING
Psychologie, mens & gedrag
,Samenva(ng Psychologie, een inleiding
Leerstof:
Hoofdstuk 1: van Zimbardo, G. et al (2017), Psychologie een inleiding: kernvraag 1.1 Wat is
psychologie en wat is het niet? en 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspecLeven van de
psychologie?
Hoofdstuk 2: Biopsychologie, neurowetenschappen en de menselijke aard, kernvraag 2.2 Hoe is de
interne communicaLe van het lichaam geregeld? en 2.3 Hoe produceren de hersenen gedrag en
psychische stoornissen
Hoofdstuk 3: SensaLe en percepLe, kernvraag 3.3: Wat is de relaLe tussen percepLe en sensaLe.
Hoofdstuk 4: Leren en omgeving, helemaal
Hoofdstuk 5: Geheugen, kernvraag 5.1: Wat is het geheugen? 5.2: Hoe vormen we herinneringen?
en 5.3: Hoe halen we herinneringen terug?
Hoofdstuk 7: Psychologische ontwikkeling, helemaal
Hoofdstuk 8: Vormen van bewustzijn, helemaal
Hoofstuk 9: MoLvaLe en emoLe, helemaal
Hoofdstuk 10: Persoonlijkheid: theorieën van de gehele persoon, kernvraag 10.3: Op welke manier
helpen mentale processen bij het vormen van onze persoonlijkheid en 10.4: Welke theorieën
gebruiken mensen om zichzelf en anderen te begrijpen?
Hoofdstuk 14: Stress, gezondheid en welzijn, helemaal
,Hoofdstuk 1 geest, gedrag en psychologische wetenschap
1. Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie:
Wetenschap van gedrag en mentale processen
Terrein psychologie:
interne à indirect waarnemen externe à waarneembare gedragingen
Meer dan je denkt:
Veel psychologen werken als therapeut. In het onderwijs, het bedrijfsleven, de sport, gevangenissen, de
poliLek, kerken, de reclame en markeLng. Of adviesbureaus, rechtbank, onderzoeken, ontwerpen,
apparatuur beoordelen. Er is enorm aanbod aan diversiteit.
Drie manieren om psychologie te bedrijven:
• Experimenteel psychologen (ookwel onderzoekspsychologen) Psycholoog die onderzoek doet naar
elementaire psychologische processen – in tegenstelling tot een toegepast psycholoog
• Docentenpsychologie Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op hbo- of
bachelor opleiding of aan universiteit
• Toegepast psychologen specialisaties:
- arbeids-en organisaLe - sport > moLvaLe en prestaLe
- school > lesgeven en leren - klinisch
> emoLoneel en sociaal gebied - forensisch > wets-
en rechtssysteem
Verschil psychologie & psychiatrie:
Psychologie: behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek.
à Zien mensen als ‘cliënten’ en bekijken het vanuit ‘geest en gedrag’.
Psychiatrie: behandelen mensen vanuit een medische invalshoek (richt zich op diagnose en behandeling).
à Zien mensen als ‘paLënten’ met een ‘geestelijke ziekte’
Pseudopsychologie = niet onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd.
à Denk aan waarzeggerij, horoscopen, paranormale fenomenen.
Zes vaardigheden voor kriLsch denken:
1. Wat is de bron
2. Is de bewering redelijk of extreem
3. Wat is het (anekdoLsche) bewijsmateriaal AnekdoLsch bewijsmateriaal = Getuigenissen die de
ervaringen van iemand of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk
bewijs worden aangezien
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias bias emoLonele = neiging om oordelen te vellen op
a(tudes en gevoelens. ConfirmaLon bias (bevesLging) = neiging om informaLe die niet bij je
opva(ngen aansluit te negeren of te bekriLseren.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
, 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie
Zes belangrijke perspecLeven in de psychologie
• Biologische perspecLef: de hersenen, het zenuwstelsel, hormoonstelsel en genen -
Neurowetenschap: Het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, moLeven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren -
EvoluLonaire psychologie: Een relaLef nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en
mentale processen beschouwt op basis van hun geneLsche aanpassingen aan overleving en
voortplanLng à hormonen René Descrates
• CogniLef perspecLef: iemands unieke patroon van waarnemingen, interpretaLes, verwachLngen,
overtuigingen en herinneringen Wilhelm Wundt en William James
• BehaviorisLsch perspecLef: de prikkels in onze omgeving en de voorgaande consequenLes van ons
gedrag. Bijvoorbeeld Volwassene gaat beter presteren (handeling) als hij wordt beloond met
salarisverhoging (consequenLe). John Watson en B.F. Skinner
• PerspecLef van de gehele persoon: - Psychodynamische psychologie: processen in onze onbewuste
geest . Verlangens behoepen en herinneringen (grafologie) Sigmund Freud - HumanisLsche
psychologie: onze aangeboren behoepe om te groeien en ons potenLeel zo goed mogelijk te
verwezenlijken.
Carl Roger en Abraham Maslow - Psychologie van karaktertrekken en temparament: unieke
persoonlijkheidskenmerken die in de Ljd en alle situaLes consistent zijn. De oude grieken
• OntwikkelingsperspecLef: de interacLe tussen erfelijkheid en omgeving, die zich het hele leven door
uit in voorspelbare patronen.
Mary Ainsworth, Jean Piaget en vele anderen
• Sociocultureel perspecLef: de kracht van de situaLe bepaalt het gedrag. Cultureel perspecLef, sociale
interacLe en sociaal leren Stanley Milgram, Philop Zimbardo en vele anderen
IntrospecLe: Beschrijving van je eigen innerlijke bewuste ervaringen. Gewaarwording en reacLes
Structuralisme (Wilhelm Wundt): Historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van
de geest en de gedachten trachqe te ontrafelen. Structuralisten zochten ‘elementen’ van de bewuste
ervaring.
Holisme: Het geheel is meer dan de som van delen.
FuncLonalisme (William James): Historische stroming binnen psychologie die meende dat psychische
processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adapLeve (aanpasbaar) nut en
funcLe.
Psychologie, mens & gedrag
,Samenva(ng Psychologie, een inleiding
Leerstof:
Hoofdstuk 1: van Zimbardo, G. et al (2017), Psychologie een inleiding: kernvraag 1.1 Wat is
psychologie en wat is het niet? en 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspecLeven van de
psychologie?
Hoofdstuk 2: Biopsychologie, neurowetenschappen en de menselijke aard, kernvraag 2.2 Hoe is de
interne communicaLe van het lichaam geregeld? en 2.3 Hoe produceren de hersenen gedrag en
psychische stoornissen
Hoofdstuk 3: SensaLe en percepLe, kernvraag 3.3: Wat is de relaLe tussen percepLe en sensaLe.
Hoofdstuk 4: Leren en omgeving, helemaal
Hoofdstuk 5: Geheugen, kernvraag 5.1: Wat is het geheugen? 5.2: Hoe vormen we herinneringen?
en 5.3: Hoe halen we herinneringen terug?
Hoofdstuk 7: Psychologische ontwikkeling, helemaal
Hoofdstuk 8: Vormen van bewustzijn, helemaal
Hoofstuk 9: MoLvaLe en emoLe, helemaal
Hoofdstuk 10: Persoonlijkheid: theorieën van de gehele persoon, kernvraag 10.3: Op welke manier
helpen mentale processen bij het vormen van onze persoonlijkheid en 10.4: Welke theorieën
gebruiken mensen om zichzelf en anderen te begrijpen?
Hoofdstuk 14: Stress, gezondheid en welzijn, helemaal
,Hoofdstuk 1 geest, gedrag en psychologische wetenschap
1. Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie:
Wetenschap van gedrag en mentale processen
Terrein psychologie:
interne à indirect waarnemen externe à waarneembare gedragingen
Meer dan je denkt:
Veel psychologen werken als therapeut. In het onderwijs, het bedrijfsleven, de sport, gevangenissen, de
poliLek, kerken, de reclame en markeLng. Of adviesbureaus, rechtbank, onderzoeken, ontwerpen,
apparatuur beoordelen. Er is enorm aanbod aan diversiteit.
Drie manieren om psychologie te bedrijven:
• Experimenteel psychologen (ookwel onderzoekspsychologen) Psycholoog die onderzoek doet naar
elementaire psychologische processen – in tegenstelling tot een toegepast psycholoog
• Docentenpsychologie Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op hbo- of
bachelor opleiding of aan universiteit
• Toegepast psychologen specialisaties:
- arbeids-en organisaLe - sport > moLvaLe en prestaLe
- school > lesgeven en leren - klinisch
> emoLoneel en sociaal gebied - forensisch > wets-
en rechtssysteem
Verschil psychologie & psychiatrie:
Psychologie: behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek.
à Zien mensen als ‘cliënten’ en bekijken het vanuit ‘geest en gedrag’.
Psychiatrie: behandelen mensen vanuit een medische invalshoek (richt zich op diagnose en behandeling).
à Zien mensen als ‘paLënten’ met een ‘geestelijke ziekte’
Pseudopsychologie = niet onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd.
à Denk aan waarzeggerij, horoscopen, paranormale fenomenen.
Zes vaardigheden voor kriLsch denken:
1. Wat is de bron
2. Is de bewering redelijk of extreem
3. Wat is het (anekdoLsche) bewijsmateriaal AnekdoLsch bewijsmateriaal = Getuigenissen die de
ervaringen van iemand of enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk
bewijs worden aangezien
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias bias emoLonele = neiging om oordelen te vellen op
a(tudes en gevoelens. ConfirmaLon bias (bevesLging) = neiging om informaLe die niet bij je
opva(ngen aansluit te negeren of te bekriLseren.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
, 1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie
Zes belangrijke perspecLeven in de psychologie
• Biologische perspecLef: de hersenen, het zenuwstelsel, hormoonstelsel en genen -
Neurowetenschap: Het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, moLeven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren -
EvoluLonaire psychologie: Een relaLef nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en
mentale processen beschouwt op basis van hun geneLsche aanpassingen aan overleving en
voortplanLng à hormonen René Descrates
• CogniLef perspecLef: iemands unieke patroon van waarnemingen, interpretaLes, verwachLngen,
overtuigingen en herinneringen Wilhelm Wundt en William James
• BehaviorisLsch perspecLef: de prikkels in onze omgeving en de voorgaande consequenLes van ons
gedrag. Bijvoorbeeld Volwassene gaat beter presteren (handeling) als hij wordt beloond met
salarisverhoging (consequenLe). John Watson en B.F. Skinner
• PerspecLef van de gehele persoon: - Psychodynamische psychologie: processen in onze onbewuste
geest . Verlangens behoepen en herinneringen (grafologie) Sigmund Freud - HumanisLsche
psychologie: onze aangeboren behoepe om te groeien en ons potenLeel zo goed mogelijk te
verwezenlijken.
Carl Roger en Abraham Maslow - Psychologie van karaktertrekken en temparament: unieke
persoonlijkheidskenmerken die in de Ljd en alle situaLes consistent zijn. De oude grieken
• OntwikkelingsperspecLef: de interacLe tussen erfelijkheid en omgeving, die zich het hele leven door
uit in voorspelbare patronen.
Mary Ainsworth, Jean Piaget en vele anderen
• Sociocultureel perspecLef: de kracht van de situaLe bepaalt het gedrag. Cultureel perspecLef, sociale
interacLe en sociaal leren Stanley Milgram, Philop Zimbardo en vele anderen
IntrospecLe: Beschrijving van je eigen innerlijke bewuste ervaringen. Gewaarwording en reacLes
Structuralisme (Wilhelm Wundt): Historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van
de geest en de gedachten trachqe te ontrafelen. Structuralisten zochten ‘elementen’ van de bewuste
ervaring.
Holisme: Het geheel is meer dan de som van delen.
FuncLonalisme (William James): Historische stroming binnen psychologie die meende dat psychische
processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adapLeve (aanpasbaar) nut en
funcLe.
