WERKVELD KLINISCHE PSYCHOLOGIE
INTRODUCTIE
- Wat houdt mensen tegen om te spreken over psychische problemen?
→ Schaamte
→ Angst
→ Taboe
→ Vooroordelen
→ Onzekerheid
→ …
ORGANISATIE VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG
Geestelijke gezondheid = verwijst naar ons cognitieve, emotionele, gedragsmatige en sociale welzijn.
Andere termen zijn ook: psychisch welzijn of mentaal welzijn.
→ Volgens WHO: GG is een toestand van welbevinden waarin het individu zich bewust is van zijn of haar
mogelijkheden, kan omgaan met de normale spanningen van het leven, productief en lonend kan werken en
in staat is een bijdrage te leveren aan zijn of haar gemeenschap.
Slechte geestelijke gezondheid = psychische problemen die ieder van ons kan ondervinden wanneer de eisen die
aan ons worden gesteld onze middelen en ons vermogen om ermee om te gaan te boven gaan.
1. EVOLUTIES IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEID
HERSTELVISIE
- Sinds recent is de visie op herstel veranderd, het besef is er gekomen dat men van een psychische aandoening of
kwetsbaarheid niet zomaar geneest om vervolgens de oude te worden. We spreken nu over herstellen.
Herstellen = het unieke proces van een individuele persoon die probeert om ondanks zijn psychische kwetsbaarheid
een kwaliteitsvol leven te leiden.
- Kenmerken:
→ Uniek, voor iedereen anders.
→ Geen vast stappenplan
→ Wel zijn er aantal factoren die herstel bevorderend werken.
§ Bv. een steunende omgeving, professionals die begeleiding, hoop en perspectief bieden, en een
focus op de krachten en mogelijkheden van de persoon ipv op de beperkingen en
belemmeringen.
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
Vermaatschappelijking van de zorg = de verschuiving binnen in de zorg waarbij dat het streefdoel is om personen
met een psychische kwetsbaarheid met al hun mogelijkheden en beperkingen een eigen zinvolle plek in de
samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig is te ondersteunen en dit zoveel mogelijk in hun natuurlijke
omgeving te doen.
1
,ERKENNING VAN ERVARINGSDESKUNDIGEN
- Andere tendens binnen GGZ – erkennen van ervaringsdeskundigheid.
- Ervaringsdeskundigen worden als volgt gedefinieerd:
→ Mensen met een psychische kwetsbaarheid
→ Mensen die al ervaring hebben (als cliënt) met GGZ
→ Mensen die ervaringen van lotgenoten kennen
→ Mensen die gemotiveerd zijn om zich in te zetten in het kader van dit leerproces.
- Waar bevinden zij zich?
→ Informele zorg = zij kunnen aan de slag gaan om anderen te helpen en te begrijpen.
→ Formele zorg = kunnen “begeleider in de GGZ met ervaringsdeskundigheid” worden, daarbij hebben zij
naast hun ervaring ook een scholing gehad, en kunnen op elk niveau werken.
KNELPUNTEN
- Zelfs na de hervorming zijn er toch nog enkele knelpunten:
→ Stigma rond psychische problemen: negatieve ideeën over mensen met psychische problemen.
§ Meest gestigmatiseerde groep: mensen met psychische aandoeningen.
→ Complexiteit en versnippering van GGZ organisaties = maakt toegankelijkheid van de zorg is
problematisch, mensen weten niet waar ze terecht kunnen en de wachtlijsten zijn lang.
=> Psyche VZW probeert dit probleem op te lossen.
- Psyche VZW
→ Organisatie is actief op heel wat domeinen binnen GGZ en lanceert activiteiten ter bevordering van
herstelgerichte zorg en mentale gezondheid.
→ Richt dienstverlening naar mensen die professioneel bezig zijn met geestelijke gezondheid.
→ 3 andere merken waaruit vzw bestaat:
§ Publiekscampagnes van Te Gek!?
§ Onafhankelijke ombudspersonen (OOGG)
§ Medewerkers van Tandem
BEROEPSVERENIGINGEN
- = er zijn een tal van beroepsverenigingen voor professionals waarin overleg en afstemming centraal staan.
→ Belgische federatie van psychologen
→ Vlaamse regering voor klinische psychologen
→ Beroepsvereniging voor psychologisch consulenten (BPC) = inspireert, verbindt en vertegenwoordigt
psychologisch consulenten.
§ Takenpakket:
• Inspireert PC tot kwaliteitsvol werk en blijvende professionalisering.
• Verbindt PC’s met elkaar en faciliteert ontmoetingen.
• Vertegenwoordigt en verdedigt de identiteit van beroepsgroepen op een integere en
respectvolle manier.
2
, 2. AANBOD VAN GGZ IN BELGIË
- Huidige aanbod en organisatie van Belgische GGZ schetsen we dmv piramide-model.
→ Het piramide model = stelt een optimale mix van GGZ-diensten voor, en peilt voor een uitgebreid
zorgaanbod, met de nadruk op vroege detectie en een brede beschikbaarheid van laagdrempelige,
gemeenschapsgerichte ondersteuning.
§ Het wordt georganiseerd volgens het subsidiariteitsbeginsel.
• Subsidiariteitsbeginsel = men kiest eerst de meest persoonsgerichte, minst
ingrijpende en meest kortdurende zorgvorm en pas als dit niet voldoende is, zet men
meer ingrijpende, meer gespecialiseerde hulp in.
→ Er wordt de grootste capaciteit voorzien in de onderste zorgniveaus.
→ Visie wil inzetten op de ondersteuning van zowel (geestelijke) gezondheid, welzijn, wonen,
terwerkstelling, opleiding, vrije tijd, als ook contacten met justitie.
→ Structuur is ook gebaseerd op ‘stepped care principe’ of echelonmodel.
§ Stepped care principe = gebaseerd op het medische model van de gezondheidszorg. Je krijgt
zorg op het niveau dat bij je klachten past. Het idee is om te beginnen met de minst intensieve,
simpelste behandeling en alleen als dat niet genoeg helpt, over te stappen op zwaardere zorg.
• Start eenvoudig – Bij lichte klachten krijg je een lichte behandeling, zoals zelfhulp of
online therapie.
• Stap omhoog als nodig – Als die eerste stap niet genoeg helpt, krijg je intensievere zorg,
zoals persoonlijke therapie of medicatie.
• Voorkom overbehandeling – Je krijgt niet direct zware zorg als dat niet nodig is.
STAPPEN VAN HET PIRAMIDE MODEL
ZELFZORG
Beschrijving Self help boeken
Voor iedereen anders
Waar terecht? Geen externe instantie
→ Mindfulness, headspace, self help boeken
Dienst? Informele dienst
(bv het onderwijs biedt informele GGZ, aangezien de kerntaak onderwijs verschaffen is. Maar
betekent niet dat ze nooit in contact komen met psychische moeilijkheden bij kinderen en
jongeren.)
3
INTRODUCTIE
- Wat houdt mensen tegen om te spreken over psychische problemen?
→ Schaamte
→ Angst
→ Taboe
→ Vooroordelen
→ Onzekerheid
→ …
ORGANISATIE VAN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG
Geestelijke gezondheid = verwijst naar ons cognitieve, emotionele, gedragsmatige en sociale welzijn.
Andere termen zijn ook: psychisch welzijn of mentaal welzijn.
→ Volgens WHO: GG is een toestand van welbevinden waarin het individu zich bewust is van zijn of haar
mogelijkheden, kan omgaan met de normale spanningen van het leven, productief en lonend kan werken en
in staat is een bijdrage te leveren aan zijn of haar gemeenschap.
Slechte geestelijke gezondheid = psychische problemen die ieder van ons kan ondervinden wanneer de eisen die
aan ons worden gesteld onze middelen en ons vermogen om ermee om te gaan te boven gaan.
1. EVOLUTIES IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEID
HERSTELVISIE
- Sinds recent is de visie op herstel veranderd, het besef is er gekomen dat men van een psychische aandoening of
kwetsbaarheid niet zomaar geneest om vervolgens de oude te worden. We spreken nu over herstellen.
Herstellen = het unieke proces van een individuele persoon die probeert om ondanks zijn psychische kwetsbaarheid
een kwaliteitsvol leven te leiden.
- Kenmerken:
→ Uniek, voor iedereen anders.
→ Geen vast stappenplan
→ Wel zijn er aantal factoren die herstel bevorderend werken.
§ Bv. een steunende omgeving, professionals die begeleiding, hoop en perspectief bieden, en een
focus op de krachten en mogelijkheden van de persoon ipv op de beperkingen en
belemmeringen.
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
Vermaatschappelijking van de zorg = de verschuiving binnen in de zorg waarbij dat het streefdoel is om personen
met een psychische kwetsbaarheid met al hun mogelijkheden en beperkingen een eigen zinvolle plek in de
samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig is te ondersteunen en dit zoveel mogelijk in hun natuurlijke
omgeving te doen.
1
,ERKENNING VAN ERVARINGSDESKUNDIGEN
- Andere tendens binnen GGZ – erkennen van ervaringsdeskundigheid.
- Ervaringsdeskundigen worden als volgt gedefinieerd:
→ Mensen met een psychische kwetsbaarheid
→ Mensen die al ervaring hebben (als cliënt) met GGZ
→ Mensen die ervaringen van lotgenoten kennen
→ Mensen die gemotiveerd zijn om zich in te zetten in het kader van dit leerproces.
- Waar bevinden zij zich?
→ Informele zorg = zij kunnen aan de slag gaan om anderen te helpen en te begrijpen.
→ Formele zorg = kunnen “begeleider in de GGZ met ervaringsdeskundigheid” worden, daarbij hebben zij
naast hun ervaring ook een scholing gehad, en kunnen op elk niveau werken.
KNELPUNTEN
- Zelfs na de hervorming zijn er toch nog enkele knelpunten:
→ Stigma rond psychische problemen: negatieve ideeën over mensen met psychische problemen.
§ Meest gestigmatiseerde groep: mensen met psychische aandoeningen.
→ Complexiteit en versnippering van GGZ organisaties = maakt toegankelijkheid van de zorg is
problematisch, mensen weten niet waar ze terecht kunnen en de wachtlijsten zijn lang.
=> Psyche VZW probeert dit probleem op te lossen.
- Psyche VZW
→ Organisatie is actief op heel wat domeinen binnen GGZ en lanceert activiteiten ter bevordering van
herstelgerichte zorg en mentale gezondheid.
→ Richt dienstverlening naar mensen die professioneel bezig zijn met geestelijke gezondheid.
→ 3 andere merken waaruit vzw bestaat:
§ Publiekscampagnes van Te Gek!?
§ Onafhankelijke ombudspersonen (OOGG)
§ Medewerkers van Tandem
BEROEPSVERENIGINGEN
- = er zijn een tal van beroepsverenigingen voor professionals waarin overleg en afstemming centraal staan.
→ Belgische federatie van psychologen
→ Vlaamse regering voor klinische psychologen
→ Beroepsvereniging voor psychologisch consulenten (BPC) = inspireert, verbindt en vertegenwoordigt
psychologisch consulenten.
§ Takenpakket:
• Inspireert PC tot kwaliteitsvol werk en blijvende professionalisering.
• Verbindt PC’s met elkaar en faciliteert ontmoetingen.
• Vertegenwoordigt en verdedigt de identiteit van beroepsgroepen op een integere en
respectvolle manier.
2
, 2. AANBOD VAN GGZ IN BELGIË
- Huidige aanbod en organisatie van Belgische GGZ schetsen we dmv piramide-model.
→ Het piramide model = stelt een optimale mix van GGZ-diensten voor, en peilt voor een uitgebreid
zorgaanbod, met de nadruk op vroege detectie en een brede beschikbaarheid van laagdrempelige,
gemeenschapsgerichte ondersteuning.
§ Het wordt georganiseerd volgens het subsidiariteitsbeginsel.
• Subsidiariteitsbeginsel = men kiest eerst de meest persoonsgerichte, minst
ingrijpende en meest kortdurende zorgvorm en pas als dit niet voldoende is, zet men
meer ingrijpende, meer gespecialiseerde hulp in.
→ Er wordt de grootste capaciteit voorzien in de onderste zorgniveaus.
→ Visie wil inzetten op de ondersteuning van zowel (geestelijke) gezondheid, welzijn, wonen,
terwerkstelling, opleiding, vrije tijd, als ook contacten met justitie.
→ Structuur is ook gebaseerd op ‘stepped care principe’ of echelonmodel.
§ Stepped care principe = gebaseerd op het medische model van de gezondheidszorg. Je krijgt
zorg op het niveau dat bij je klachten past. Het idee is om te beginnen met de minst intensieve,
simpelste behandeling en alleen als dat niet genoeg helpt, over te stappen op zwaardere zorg.
• Start eenvoudig – Bij lichte klachten krijg je een lichte behandeling, zoals zelfhulp of
online therapie.
• Stap omhoog als nodig – Als die eerste stap niet genoeg helpt, krijg je intensievere zorg,
zoals persoonlijke therapie of medicatie.
• Voorkom overbehandeling – Je krijgt niet direct zware zorg als dat niet nodig is.
STAPPEN VAN HET PIRAMIDE MODEL
ZELFZORG
Beschrijving Self help boeken
Voor iedereen anders
Waar terecht? Geen externe instantie
→ Mindfulness, headspace, self help boeken
Dienst? Informele dienst
(bv het onderwijs biedt informele GGZ, aangezien de kerntaak onderwijs verschaffen is. Maar
betekent niet dat ze nooit in contact komen met psychische moeilijkheden bij kinderen en
jongeren.)
3
