INLEIDING TOT DE FINANCIËLE RAPPORTERING EN ANALYSE
2023-2024
Dit samenvattend werk, dat de financiële rapportering en analyse behandelt, is gebaseerd op de gelijknamige
cursustekst geschreven door Patrick d’Haens en Walter Aerts. Naast de concepten uit het boek worden ook topics
behandeld die gezien worden in het opleidingsonderdeel (Inleiding tot de) Financiële Rapportering, gedoceerd aan de
faculteit FBE van de Universiteit Antwerpen.
1
,DEEL 1: inleiding
HOOFDSTUK 1: het belang van de financiële verslaggeving
1. Financiële overzichten
Alle ondernemingen stellen jaarlijks financiële overzichten (jaarrekening) op, al dan niet als onderdeel van een
jaarverslag.
Lezers van het jaarverslag
● aandeelhouders → goedkeuren op algemene vergadering
● overheidsdienst
● openbaar: klanten, leveranciers, concurrenten…
Onderdelen van financiële overzichten
Winst- en verliesrekening Inhoud
= resultatenrekening ● overzicht van de kosten en opbrengsten voor het boekjaar (flow)
● winst of verlies van het boekjaar
Doel
● indicator van de winstgevendheid van de onderneming
Balans Inhoud
● overzicht van alle activa en passiva in de onderneming (stock: laatste dag)
→ oorsprong en bestedingen van het vermogen
Doel
● indicator van hoe de onderneming gefinancierd werd en investeringen
Toelichting Inhoud
● bijkomende informatie over de getallen in de balans en de resultatenrekening
→ vb. vervaldata van de schulden, gekozen waarderingsmethode voor activa
Doel
● niet-boekhoudkundige informatie publiek maken (vb. know-how)
→ wordt ook gecontroleerd door commissaris-revisor of auditor
Bij IFRS is de toelichting zeer uitgebreid en verplicht.
Kasstroomoverzicht Inhoud
(IFRS) ● overzicht van voornaamste kasstromen binnen de onderneming (12 maanden)
= statement of cash flows → van waar komt het geld en waar gaat het naartoe
Doel
● inzicht in hoeveel middelen er werden gegenereerd uit de operationele
activiteiten, hoeveel geïnvesteerd, schulden aangegaan of terugbetaald…
In België is een kasstroomoverzicht niet verplicht, bij IFRS wel.
Boekhoudkundig verlies en positieve kasstroom is beter dan boekhoudkundige winst
en negatieve kasstroom, omdat de kasstroom objectief is en met boekhoudkundige
elementen kan je nog wat spelen.
2
, Controleverslag Inhoud
● verklaring door de commissaris-revisor (auditor) over de elementen van de
jaarrekening → kijkt na of de boekhoudkundige wetgeving is gevolgd
Mutatieoverzicht eigen Dit is bij IFRS een apart rapport over dividendbetalingen, uitgifte van nieuwe aandelen
vermogen (IFRS) en andere transacties die het eigen vermogen beïnvloeden, inclusief de nettowinst van
het boekjaar.
Grote ondernemingen bundelen deze rapporten meestal samen met andere niet-boekhoudkundige informatie over
groepsactiviteiten (vb. foto’s van managers, grafieken, nieuwe vestigingen…): beeld groep, controles en strategie.
→ op papier en website
2. Gebruik van de jaarrekening
Er zijn heel wat mensen geïnteresseerd in de informatie die de gepubliceerde financiële overzichten bevatten omdat
deze een beeld geven van de huidige prestaties van de onderneming (dus indicatie voor de toekomst).
Interne gebruikers
Interne gebruikers hebben elke dag nood aan de beschikbare informatie bij het nemen van hun beslissingen.
vb. managers beslissingen maken over de toekomst op basis van gegevens uit het verleden (extrapoleren)
● financieringsbeslissingen → beantwoorden aan huidige en toekomstige nood aan financiële middelen
vb. kapitaalverhoging, kredieten op korte of lange termijn, obligatielening…
● productiebeslissingen → bepalen welke producten winstgevend zijn, zelf produceren of uitbesteden…
● investeringsbeslissingen → best mogelijke projecten selecteren voor de toekomst
● marketingbeslissingen → onderzoeken welke marketing de meeste resultaten opleverde in verleden,
verkoopprijs bepalen op basis van de kostprijs van de producten…
Externe gebruikers
Externe gebruikers beschikken slechts op bepaalde tijdstippen over de gepubliceerde boekhoudkundige gegevens.
Aandeelhouders ● stellen geld, machines, gebouwen of patenten ter beschikking aan de onderneming
= eigenaars ● ontvangen de tegenwaarde van de inbreng in aandelen
● rechte op deelname in Algemene Vergadering → stemrecht
○ resultaatbestemming, toekomst van onderneming bepalen
→ winst reserveren, uitkeren aan aandeelhouders/bestuurders, overdragen
○ aanstellen van Raad van Bestuur
○ voorstellen van jaarrekening
→ vooral interesse in waarde van hun belegging en dividend dat jaarlijks wordt uitgekeerd
Kredietverstrekkers Banken en financiële groepen
● leningen en kredieten toestaan aan onderneming
→ kredietwaardigheid en rendabiliteit afleiden uit boekhoudkundige informatie
● terugbetaling in de vorm van interesten en aflossing van schuld
Leveranciers
● onderneming krijgt bepaalde periode waarbinnen het moet betalen (60-90 dagen)
→ kredietwaardigheid en rendabiliteit afleiden uit boekhoudkundige informatie
Werknemers ● vakbonden vertegenwoordigen de werknemers in de ondernemingsraad
→ loononderhandelingen, inleveringen en herstructureringen
3
, Overheid ● legt de regels op waaraan de verstrekte informatie dient te voldoen
● controleert verstrekte informatie door middel van BTW- en belastingcontroles
→ belastingen berekenen op basis van boekhoudkundige gegevens
● eventueel overheidssteun of subsidiëring verstrekken
Rechtbank ● boekhouding kan dienen als bewijs voor de rechtbank (vb. bij faillissement)
→ aantonen dat er geen bedrog is gepleegd, geen geld is verdwenen…
Stakeholders = diverse groepen in de maatschappij die belangstelling hebben voor de externe informatie
→ vb. klanten, financiële analisten, concurrenten, de media…
Het lijkt logisch om boekhoudkundige informatie te gebruiken voor beslissingen bij het opstellen van de jaarrekening.
Toch moet er ook rekening worden gehouden met het historische aspect. Er zijn twee belangrijke modellen op
accountinggebied die bepalen hoe de boekhoudregels worden vastgelegd, hoe een boekhouding moet worden
opgevoerd en de informatie wordt gebruikt.
→ Angelsaksisch en Continentaal model
3. Het Angelsaksisch model
De jaarrekening volgens IFRS (IASB) neigt meer naar het Angelsaksische model dan naar het Continentale model.
Ontstaan
● vroege 20e eeuw in Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada…
● geen boekhoudwetten → bedrijf maakt eigen regels, ondersteund door accountants
Telkens er ernstige problemen waren (vb. Wall Street Crash in 1929) legde de overheid strengere regels op om de
onderneming te verplichten meer en juistere informatie publiek te maken.
● ontstaan Securities and Exchange Commission (SEC) → waakhond van Amerikaanse beurs
● ontstaan Sarbanes-Oxley Act (SOx) → persoonlijke aansprakelijkheid
Angelsaksische boekhouding: jaarrekening is enige bron van informatie voor externe financiers
● jaarrekening wordt opgesteld in functie van de financiering van het bedrijf
● invoer van onafhankelijke audit van de boekhoudkundige informatie
→ meer vertrouwen tussen financiers en managers
4. Het Continentaal model
Ontstaan
● in 1673 in Frankrijk, maar ook al in 1560
● van toepassing op alle ondernemingen + nog strengere regels voor beursgenoteerde ondernemingen
De overheid wilde de economie regulariseren omdat er heel wat frauduleuze faillissementen waren waardoor
aandeelhouders hun kapitaal en het vertrouwen in de werking van de economie verloren.
● overheid neemt verantwoordelijkheid voor de boekhoudregels op zich
● nadruk op voorzichtigheid
→ jaarrekening niet beter voorstellen dan de realiteit, rekening houden met alle negatieve factoren
4
2023-2024
Dit samenvattend werk, dat de financiële rapportering en analyse behandelt, is gebaseerd op de gelijknamige
cursustekst geschreven door Patrick d’Haens en Walter Aerts. Naast de concepten uit het boek worden ook topics
behandeld die gezien worden in het opleidingsonderdeel (Inleiding tot de) Financiële Rapportering, gedoceerd aan de
faculteit FBE van de Universiteit Antwerpen.
1
,DEEL 1: inleiding
HOOFDSTUK 1: het belang van de financiële verslaggeving
1. Financiële overzichten
Alle ondernemingen stellen jaarlijks financiële overzichten (jaarrekening) op, al dan niet als onderdeel van een
jaarverslag.
Lezers van het jaarverslag
● aandeelhouders → goedkeuren op algemene vergadering
● overheidsdienst
● openbaar: klanten, leveranciers, concurrenten…
Onderdelen van financiële overzichten
Winst- en verliesrekening Inhoud
= resultatenrekening ● overzicht van de kosten en opbrengsten voor het boekjaar (flow)
● winst of verlies van het boekjaar
Doel
● indicator van de winstgevendheid van de onderneming
Balans Inhoud
● overzicht van alle activa en passiva in de onderneming (stock: laatste dag)
→ oorsprong en bestedingen van het vermogen
Doel
● indicator van hoe de onderneming gefinancierd werd en investeringen
Toelichting Inhoud
● bijkomende informatie over de getallen in de balans en de resultatenrekening
→ vb. vervaldata van de schulden, gekozen waarderingsmethode voor activa
Doel
● niet-boekhoudkundige informatie publiek maken (vb. know-how)
→ wordt ook gecontroleerd door commissaris-revisor of auditor
Bij IFRS is de toelichting zeer uitgebreid en verplicht.
Kasstroomoverzicht Inhoud
(IFRS) ● overzicht van voornaamste kasstromen binnen de onderneming (12 maanden)
= statement of cash flows → van waar komt het geld en waar gaat het naartoe
Doel
● inzicht in hoeveel middelen er werden gegenereerd uit de operationele
activiteiten, hoeveel geïnvesteerd, schulden aangegaan of terugbetaald…
In België is een kasstroomoverzicht niet verplicht, bij IFRS wel.
Boekhoudkundig verlies en positieve kasstroom is beter dan boekhoudkundige winst
en negatieve kasstroom, omdat de kasstroom objectief is en met boekhoudkundige
elementen kan je nog wat spelen.
2
, Controleverslag Inhoud
● verklaring door de commissaris-revisor (auditor) over de elementen van de
jaarrekening → kijkt na of de boekhoudkundige wetgeving is gevolgd
Mutatieoverzicht eigen Dit is bij IFRS een apart rapport over dividendbetalingen, uitgifte van nieuwe aandelen
vermogen (IFRS) en andere transacties die het eigen vermogen beïnvloeden, inclusief de nettowinst van
het boekjaar.
Grote ondernemingen bundelen deze rapporten meestal samen met andere niet-boekhoudkundige informatie over
groepsactiviteiten (vb. foto’s van managers, grafieken, nieuwe vestigingen…): beeld groep, controles en strategie.
→ op papier en website
2. Gebruik van de jaarrekening
Er zijn heel wat mensen geïnteresseerd in de informatie die de gepubliceerde financiële overzichten bevatten omdat
deze een beeld geven van de huidige prestaties van de onderneming (dus indicatie voor de toekomst).
Interne gebruikers
Interne gebruikers hebben elke dag nood aan de beschikbare informatie bij het nemen van hun beslissingen.
vb. managers beslissingen maken over de toekomst op basis van gegevens uit het verleden (extrapoleren)
● financieringsbeslissingen → beantwoorden aan huidige en toekomstige nood aan financiële middelen
vb. kapitaalverhoging, kredieten op korte of lange termijn, obligatielening…
● productiebeslissingen → bepalen welke producten winstgevend zijn, zelf produceren of uitbesteden…
● investeringsbeslissingen → best mogelijke projecten selecteren voor de toekomst
● marketingbeslissingen → onderzoeken welke marketing de meeste resultaten opleverde in verleden,
verkoopprijs bepalen op basis van de kostprijs van de producten…
Externe gebruikers
Externe gebruikers beschikken slechts op bepaalde tijdstippen over de gepubliceerde boekhoudkundige gegevens.
Aandeelhouders ● stellen geld, machines, gebouwen of patenten ter beschikking aan de onderneming
= eigenaars ● ontvangen de tegenwaarde van de inbreng in aandelen
● rechte op deelname in Algemene Vergadering → stemrecht
○ resultaatbestemming, toekomst van onderneming bepalen
→ winst reserveren, uitkeren aan aandeelhouders/bestuurders, overdragen
○ aanstellen van Raad van Bestuur
○ voorstellen van jaarrekening
→ vooral interesse in waarde van hun belegging en dividend dat jaarlijks wordt uitgekeerd
Kredietverstrekkers Banken en financiële groepen
● leningen en kredieten toestaan aan onderneming
→ kredietwaardigheid en rendabiliteit afleiden uit boekhoudkundige informatie
● terugbetaling in de vorm van interesten en aflossing van schuld
Leveranciers
● onderneming krijgt bepaalde periode waarbinnen het moet betalen (60-90 dagen)
→ kredietwaardigheid en rendabiliteit afleiden uit boekhoudkundige informatie
Werknemers ● vakbonden vertegenwoordigen de werknemers in de ondernemingsraad
→ loononderhandelingen, inleveringen en herstructureringen
3
, Overheid ● legt de regels op waaraan de verstrekte informatie dient te voldoen
● controleert verstrekte informatie door middel van BTW- en belastingcontroles
→ belastingen berekenen op basis van boekhoudkundige gegevens
● eventueel overheidssteun of subsidiëring verstrekken
Rechtbank ● boekhouding kan dienen als bewijs voor de rechtbank (vb. bij faillissement)
→ aantonen dat er geen bedrog is gepleegd, geen geld is verdwenen…
Stakeholders = diverse groepen in de maatschappij die belangstelling hebben voor de externe informatie
→ vb. klanten, financiële analisten, concurrenten, de media…
Het lijkt logisch om boekhoudkundige informatie te gebruiken voor beslissingen bij het opstellen van de jaarrekening.
Toch moet er ook rekening worden gehouden met het historische aspect. Er zijn twee belangrijke modellen op
accountinggebied die bepalen hoe de boekhoudregels worden vastgelegd, hoe een boekhouding moet worden
opgevoerd en de informatie wordt gebruikt.
→ Angelsaksisch en Continentaal model
3. Het Angelsaksisch model
De jaarrekening volgens IFRS (IASB) neigt meer naar het Angelsaksische model dan naar het Continentale model.
Ontstaan
● vroege 20e eeuw in Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada…
● geen boekhoudwetten → bedrijf maakt eigen regels, ondersteund door accountants
Telkens er ernstige problemen waren (vb. Wall Street Crash in 1929) legde de overheid strengere regels op om de
onderneming te verplichten meer en juistere informatie publiek te maken.
● ontstaan Securities and Exchange Commission (SEC) → waakhond van Amerikaanse beurs
● ontstaan Sarbanes-Oxley Act (SOx) → persoonlijke aansprakelijkheid
Angelsaksische boekhouding: jaarrekening is enige bron van informatie voor externe financiers
● jaarrekening wordt opgesteld in functie van de financiering van het bedrijf
● invoer van onafhankelijke audit van de boekhoudkundige informatie
→ meer vertrouwen tussen financiers en managers
4. Het Continentaal model
Ontstaan
● in 1673 in Frankrijk, maar ook al in 1560
● van toepassing op alle ondernemingen + nog strengere regels voor beursgenoteerde ondernemingen
De overheid wilde de economie regulariseren omdat er heel wat frauduleuze faillissementen waren waardoor
aandeelhouders hun kapitaal en het vertrouwen in de werking van de economie verloren.
● overheid neemt verantwoordelijkheid voor de boekhoudregels op zich
● nadruk op voorzichtigheid
→ jaarrekening niet beter voorstellen dan de realiteit, rekening houden met alle negatieve factoren
4
