METHODISCH SOCIAAL WERKEN
DOELSTELLINGEN EN INHOUD
Algemeen doel: eerste kennismaking met principes en methodisch referentiekader van
sociaal werk
1. Waarom doen we aan sociaal werk?
2. Waar moeten we als sociaal werkers rekening mee houden?
3. Hoe gaan we over het algemeen te werk?
4. Welke ‘soort’ sociaal werker willen we worden?
Definitie sociaal werk
Definitie sociaal werk: ‘Social work is a practice-based profession and an academic
discipline that promotes social change and development, social cohesion, and the
empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights, collective
responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by theories
of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages
people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.’
Taken en rollen van de sociaal werker
Gebruikt een breed geheel van bronnen om (samen met de belanghebbenden) een
inschatting van de situatie te maken.
- Kadert een situatie
- Verzamelt informatie met betrekking tot een situatie
- Analyseert informatie met betrekking tot een situatie
Ontwerpt sociaal werk processen rekening houdend met de context en in interactie met de
belanghebbenden.
- Ontwikkelt zelfstandig ideeën voor sociaal-agogische processen
- Streeft naar een verantwoorde mix van probleemoplossend, competentieverhogend
en structureel werken.
- Kan vanuit een persoonsgerichte, systemische en structurele kijk sociaal werk
ontwikkelen
- Kan methodisch , systematisch en doelgericht, procesmatige een begeleidingsproces
uitbouwen en aangaan.
- Zoekt creatief naar de gepaste oplossingen, methoden en acties, desnoods buiten de
gangbare regels en normen.
1
, Beoogde competenties: vertaald
1. Begrip van en feeling voor de complexiteit van het sociaal werk en voor de
fundamentele vragen in het werk.
2. Over een passende taal (begrippenkader) beschikken om praktijken te beschrijven
en te ‘toetsen’.
3. Besef van de grenzen van het sociaal werk
4. Bewust zijn van en handelen in de wetenschap dat
- Sociaal werk draait om relaties, om inzet van know-how en voortdurende
reflectie.
- Sociaal werk resultaat is van vooronderstellingen, overtuigingen en keuzes.
- Sociaal werk gebeurt in interpreteerbare contexten en wordt beïnvloed door
veel factoren.
Inhoud van het vak: 7 vragen → 7 hoofdstukken
Vraag 1: Wat verstaan we onder ‘sociale verandering’?
Vraag 2: Mensen zijn subject van sociaal handelen in situaties van sociale verandering. Wat
betekent dit (voor de mensen)? Welke (professionele) rol kan de sociaal werker hier spelen?
Vraag 3: Als de sociaal werker aan de slag gaat, door wie of wat wordt zijn/haar interventie
dan bepaald? En hoe verhoud jij jezelf tot deze factoren?
Vraag 4: Vanuit uitgangspunten of principes kan je als sociaal werker tussenkomen in een
veranderingsproces?
Vraag 5: Hoe ga je als sociaal werker systematisch te werk om professioneel te
interveniëren inzake het sociaal handelen?
Vraag 6: Hoe verhoud ik mij als sociaal werker t.a.v. de focus van mijn professionele
interventie?
Vraag 7: Welk soort professional wil ik als sociaal werker worden/zijn?
2
, HOOFDSTUK 1 - SOCIAAL WERK EN SOCIALE VERANDERING: EEUWIGE
PARTNERS
1.1 Situering
Sociaal werk is altijd verbonden aan processen van sociale verandering.
Sociale verandering maakt deel uit van ons persoonlijk en openbaar leven.
Niet elke sociale verandering veronderstelt een vorm van sociaal werk.
1.2 Doelstellingen van dit hoofdstuk
1.3 Wat is sociale verandering?
1.3.1 ‘Sociaal’ - van breed naar smal en terug
Sociaal verwijst naar situaties waarin personen betrokken zijn.
Het gaat over samenlevingssituaties.
Het gaat om het betrokken zijn van mensen op elkaar → brede benadering, op alle vormen
van samenleven van toepassing, ook als het samenleven moeilijk gaat.
De brede benadering vertrekt vanuit een totale, holistische benadering van een persoon.
Sociaal: dat wat met het belang v/d mensen heeft te maken.
Smalle of enge benadering van het begrip ‘sociaal’: aandacht hebben voor
personen/groepen die met een tekort, probleem, vorm van achterstelling te maken hebben.
Om van een tekort, probleem,... te kunnen spreken focussen we op bepaalde kenmerken
van een persoon.
1 of meerdere kenmerken worden uitvergroot en zijn het aanknopingspunt voor acties van
sociaal werkers, vrijwilligers, beleidsmakers,...
De acties of maatregelen zijn gericht op de reductie van een tekort, achterstand,
onrechtvaardigheid.
Allebei de benaderingen zijn relevant voor sociaal werkers.
3
, 1.3.2 Verandering, meer bepaald sociale verandering
Wat kan er veranderen?
- Er zijn wijzigingen in interactiepatronen tussen mensen, we gaan op een andere
manier met elkaar om. (Bijv. jongeren maken zich los van hun ouders)
- De mensen gaan anders over eigen ervaringen denken. Ze geven er een andere
betekenis aan. (Bijv. Iemand die met pensioen gaat zal anders moeten leren omgaan
met vrije tijd)
- Er zijn evoluties in de samenleving die onze manier van samenleven veranderen.
(Migraties veranderen de bevolkingssamenstelling van onze buurten. Gevoelens van
onveiligheid bepalen met wie sociale contacten worden opgebouwd en met wie niet.)
- Gebeurtenissen beïnvloeden onze levenswijze. We moeten onze gewoonten
aanpassen, naar een nieuwe levensstijl zoeken. (bv. een verkeersongeval kan leiden
tot een zware handicap. Het kan je persoonlijk en gezinsleven helemaal
overhoophalen).
- We worden als individu (of als gezin, of als bevolkingsgroep) gevat of getroffen door
ontwikkelingen die zich rondom ons afspelen. Onze positie in onze eigen leefwereld
en/of in de samenleving verandert.
- Sociale veranderingen hebben ook een duurzaam karakter. Dat wil zeggen dat ze in
de tijd een persistentie vertonen, ze hebben een blijvend karakter. Sociale
veranderingen hebben dus niets te maken met de emotie van de dag of de hype van
de week. Het gaat over veranderingen die een langdurig (maar daarom niet eeuwig
of levenslang) effect hebben.
Om van een sociale verandering te kunnen spreken moet er een zekere tijdsindicatie
aanwezig zijn, een constante.
4
DOELSTELLINGEN EN INHOUD
Algemeen doel: eerste kennismaking met principes en methodisch referentiekader van
sociaal werk
1. Waarom doen we aan sociaal werk?
2. Waar moeten we als sociaal werkers rekening mee houden?
3. Hoe gaan we over het algemeen te werk?
4. Welke ‘soort’ sociaal werker willen we worden?
Definitie sociaal werk
Definitie sociaal werk: ‘Social work is a practice-based profession and an academic
discipline that promotes social change and development, social cohesion, and the
empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights, collective
responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by theories
of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages
people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.’
Taken en rollen van de sociaal werker
Gebruikt een breed geheel van bronnen om (samen met de belanghebbenden) een
inschatting van de situatie te maken.
- Kadert een situatie
- Verzamelt informatie met betrekking tot een situatie
- Analyseert informatie met betrekking tot een situatie
Ontwerpt sociaal werk processen rekening houdend met de context en in interactie met de
belanghebbenden.
- Ontwikkelt zelfstandig ideeën voor sociaal-agogische processen
- Streeft naar een verantwoorde mix van probleemoplossend, competentieverhogend
en structureel werken.
- Kan vanuit een persoonsgerichte, systemische en structurele kijk sociaal werk
ontwikkelen
- Kan methodisch , systematisch en doelgericht, procesmatige een begeleidingsproces
uitbouwen en aangaan.
- Zoekt creatief naar de gepaste oplossingen, methoden en acties, desnoods buiten de
gangbare regels en normen.
1
, Beoogde competenties: vertaald
1. Begrip van en feeling voor de complexiteit van het sociaal werk en voor de
fundamentele vragen in het werk.
2. Over een passende taal (begrippenkader) beschikken om praktijken te beschrijven
en te ‘toetsen’.
3. Besef van de grenzen van het sociaal werk
4. Bewust zijn van en handelen in de wetenschap dat
- Sociaal werk draait om relaties, om inzet van know-how en voortdurende
reflectie.
- Sociaal werk resultaat is van vooronderstellingen, overtuigingen en keuzes.
- Sociaal werk gebeurt in interpreteerbare contexten en wordt beïnvloed door
veel factoren.
Inhoud van het vak: 7 vragen → 7 hoofdstukken
Vraag 1: Wat verstaan we onder ‘sociale verandering’?
Vraag 2: Mensen zijn subject van sociaal handelen in situaties van sociale verandering. Wat
betekent dit (voor de mensen)? Welke (professionele) rol kan de sociaal werker hier spelen?
Vraag 3: Als de sociaal werker aan de slag gaat, door wie of wat wordt zijn/haar interventie
dan bepaald? En hoe verhoud jij jezelf tot deze factoren?
Vraag 4: Vanuit uitgangspunten of principes kan je als sociaal werker tussenkomen in een
veranderingsproces?
Vraag 5: Hoe ga je als sociaal werker systematisch te werk om professioneel te
interveniëren inzake het sociaal handelen?
Vraag 6: Hoe verhoud ik mij als sociaal werker t.a.v. de focus van mijn professionele
interventie?
Vraag 7: Welk soort professional wil ik als sociaal werker worden/zijn?
2
, HOOFDSTUK 1 - SOCIAAL WERK EN SOCIALE VERANDERING: EEUWIGE
PARTNERS
1.1 Situering
Sociaal werk is altijd verbonden aan processen van sociale verandering.
Sociale verandering maakt deel uit van ons persoonlijk en openbaar leven.
Niet elke sociale verandering veronderstelt een vorm van sociaal werk.
1.2 Doelstellingen van dit hoofdstuk
1.3 Wat is sociale verandering?
1.3.1 ‘Sociaal’ - van breed naar smal en terug
Sociaal verwijst naar situaties waarin personen betrokken zijn.
Het gaat over samenlevingssituaties.
Het gaat om het betrokken zijn van mensen op elkaar → brede benadering, op alle vormen
van samenleven van toepassing, ook als het samenleven moeilijk gaat.
De brede benadering vertrekt vanuit een totale, holistische benadering van een persoon.
Sociaal: dat wat met het belang v/d mensen heeft te maken.
Smalle of enge benadering van het begrip ‘sociaal’: aandacht hebben voor
personen/groepen die met een tekort, probleem, vorm van achterstelling te maken hebben.
Om van een tekort, probleem,... te kunnen spreken focussen we op bepaalde kenmerken
van een persoon.
1 of meerdere kenmerken worden uitvergroot en zijn het aanknopingspunt voor acties van
sociaal werkers, vrijwilligers, beleidsmakers,...
De acties of maatregelen zijn gericht op de reductie van een tekort, achterstand,
onrechtvaardigheid.
Allebei de benaderingen zijn relevant voor sociaal werkers.
3
, 1.3.2 Verandering, meer bepaald sociale verandering
Wat kan er veranderen?
- Er zijn wijzigingen in interactiepatronen tussen mensen, we gaan op een andere
manier met elkaar om. (Bijv. jongeren maken zich los van hun ouders)
- De mensen gaan anders over eigen ervaringen denken. Ze geven er een andere
betekenis aan. (Bijv. Iemand die met pensioen gaat zal anders moeten leren omgaan
met vrije tijd)
- Er zijn evoluties in de samenleving die onze manier van samenleven veranderen.
(Migraties veranderen de bevolkingssamenstelling van onze buurten. Gevoelens van
onveiligheid bepalen met wie sociale contacten worden opgebouwd en met wie niet.)
- Gebeurtenissen beïnvloeden onze levenswijze. We moeten onze gewoonten
aanpassen, naar een nieuwe levensstijl zoeken. (bv. een verkeersongeval kan leiden
tot een zware handicap. Het kan je persoonlijk en gezinsleven helemaal
overhoophalen).
- We worden als individu (of als gezin, of als bevolkingsgroep) gevat of getroffen door
ontwikkelingen die zich rondom ons afspelen. Onze positie in onze eigen leefwereld
en/of in de samenleving verandert.
- Sociale veranderingen hebben ook een duurzaam karakter. Dat wil zeggen dat ze in
de tijd een persistentie vertonen, ze hebben een blijvend karakter. Sociale
veranderingen hebben dus niets te maken met de emotie van de dag of de hype van
de week. Het gaat over veranderingen die een langdurig (maar daarom niet eeuwig
of levenslang) effect hebben.
Om van een sociale verandering te kunnen spreken moet er een zekere tijdsindicatie
aanwezig zijn, een constante.
4
