Pedagogiek
HvA Pedagogiek jaar 1 – SWK 3, HC 1 t/m 13
2018-2019
Inhoudsopgave
Literatuur...................................................................................................................................................... 2
Boeken..................................................................................................................................................................2
Artikels..................................................................................................................................................................2
Opmerking............................................................................................................................................................2
Hoorcollege 1A: Opvoeding en opvoedingsondersteuning..............................................................................2
College..................................................................................................................................................................3
Boek Opvoedingsondersteuning..........................................................................................................................3
Hoorcollege 1B: Hedendaagse gezinsvorming................................................................................................. 4
College..................................................................................................................................................................5
Boek Opgroeien....................................................................................................................................................5
Hoorcollege 2A: Opvoeding, opvoedvaardigheden en opvoedsstijlen.............................................................7
College..................................................................................................................................................................8
Boek Opvoedingsondersteuning..........................................................................................................................8
Hoorcollege 2B: Relatie tussen broers en zussen, de ontwikkeling van meerlingen en enig kinderen.............12
College................................................................................................................................................................12
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................12
Hoorcollege 3A: Ondersteunen van opgroeien en opvoeden in de stad (Amsterdam)...................................15
College................................................................................................................................................................16
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................16
Hoorcollege 3B: Gastcollege praktische uitvoering Triple P...........................................................................18
College................................................................................................................................................................19
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................19
Hoorcollege 4A: Centrale theoretische modellen die de complexiteit van opvoeden inzichtelijk maken en
opvoeden plaatsen in een context van micro-, meso- en macrofactoren.......................................................20
College................................................................................................................................................................20
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................21
Hoorcollege 4B: Transactionele ontwikkelingsmodel, sociale steun en empowerment..................................22
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................22
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................24
Hoorcollege 5A: Levenslooptheorie, ontwikkelingsopgaven en ontwikkelingstaken......................................26
1
, College................................................................................................................................................................26
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................29
Hoorcollege 5B: Samen opvoeden met school, kinderopvang en de buurt....................................................30
College................................................................................................................................................................30
Voorbeeldvragen................................................................................................................................................31
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................32
Hoorcollege 6A: Gastcollege Meldcode........................................................................................................ 32
College................................................................................................................................................................33
Hoorcollege 6B: Opvoeding in relatie tot diverse culturen............................................................................35
College................................................................................................................................................................35
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................35
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................35
Hoorcollege 7A: Professionaliteit en competentieprofielen..........................................................................36
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................36
Literatuur
Boeken
Burggraaff-Huiskes, M. (2016). Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm van preventie.
Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Horst, van der, F., Lucassen, N., Kok, R., Sentse, M., Jooren, L. & Luijk, M. (2016). Opgroeien
in het hedendaagse gezin: inleiding in de gezinspedagogiek. Tielt: Lannoo.
Artikels
Hermans (2007) Opvoeden en opgroeien: een visie achter het beleid
https://pure.uva.nl/ws/files/4224484/74432_285494h.pdf
NJI (2014) Samengestelde gezinnen
https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Info-Samengestelde-gezinnen.pdf
NJI (2011) De basis van opvoeding en ontwikkeling
https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Normale-ontwikkeling-pdftekst.pdf
Trouw, Baars L. (2016) Hoe voed je een kind antiracistisch op?
https://www.trouw.nl/samenleving/hoe-voed-je-een-kind-anti-racistisch-op-~ad48ab2c/
Opmerking
Bij enkele hoorcolleges lees je het kopje ‘film’. Gedurende dit vak kregen we een film te zien
die verspreid was over de colleges. Onder dit kopje heb ik een samenvatting en/of belangrijke
opmerkingen geschreven.
Hoorcollege 1A: Opvoeding en opvoedingsondersteuning
Hoorcollege 1 (1A): Opvoedingsondersteuning 1.1 t/m 1.2.5 en artikel: Hermanns (2007)
2
, College
Opvoeden: ‘Iedereen invloed die mensen, onbedoeld of bedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling en
het functioneren van het kind.’
Ontwikkelen = ont-wikkelen = uit zijn wikkel halen
Een stap-voor-stap proces waarin steeds meer mogelijkheden van een kind zich ontplooien
Sensitief: (sens = voelen) opmerken of aanvoelen wat er bij een kind speelt
Responsief: hierop reageren
Opvoeden gaat eigenlijk vanzelf en is dus zelfregulatief, voorbeelden hiervan zijn:
- Protoconversatie: VB: kindje die aaah zegt
- Normen en waarden
Het opvoedproces kenmerkt zich door:
- Coregulatie (samen beheersen) & adaptie
Feiten over opvoeden:
- NL’se kinderen behoren tot de gelukkigste kinderen tere wereld
- Met 85% van de kinderen gaat het goed, met 15% gaat het minder of niet goed
Ouders hebben vragen en zorgen over:
- Aanpak van de opvoeding en het ouderschap in het algemeen
- Lichamelijke ontwikkeling van kinderen
- Gezondheid en kinderziektes
- Gezonde voeding en beweging
- Ongehoorzaamheid, lastig of ander problematisch gedrag
- Consequent zijn, grenzen stellen, laten gehoorzamen en corrigeren of straffen
- Emotionele problemen als zelfvertrouwen, onzekerheid en (faal) angst
- Schoolprestaties van het kind
Aan wie vragen ouders om steun en wat zijn hun behoeften:
- Familie en vrienden
- Behoefte: informatie en advies, praktische en emotionele steun
- Vaak ervaren ouders een gat tussen wat zij wensen aan steun en wat zij daadwerkelijk krijgen
aan steun
Definitie opvoedingsondersteuning:
- Brede: ondersteunen van alle opvoeders (van voetbalcoach en leerkracht tot professionals
van Bureau Jeugdzorg)
- Smalle: het ondersteunen van ouders
Doel:
- Beoogt de ontwikkeling en het functioneren van kinderen te bevorderen door ouders
vroegtijdig te helpen en te ondersteunen om escalatie van problemen te voorkomen
- Opvoeders te helpen bij het laten opgroeien van kinderen tot burgers die meedoen aan de
samenleving. Gericht op participatie
Rondom huis: partner, familieleden, opvoedtelefoon, internet, vrijwilligers via speciale programma’s
In de buurt/ wijk: buren, kinderopvang, scholen, buurtcentra, opvoedsteunpunt, ouder- en kind teams,
allerlei projecten op buurtniveau
Boek Opvoedingsondersteuning
H1 Opvoedingsondersteuning en preventie
1.2.3 Risicofactoren en beschermende factoren
- Internaliserende gedragsproblemen: gedrag van het kind leidt tot botsing met zijn omgeving
en de geldende sociale of maatschappelijke regels en normen. VB: aandachtsproblemen,
druk, impulsiviteit, opstandigheid, prikkelbaar, agressie, middelengebruik, delinquentie
- Internaliserende gedragsproblemen: het kind ondervindt zelf de meeste hinder van zijn
gedragsproblemen. VB: angst, fobieën, teruggetrokken, depressief, dwangmatigheid,
onzekerheid, verdriet, rouw
- Risicofactoren: gebeurtenissen en omstandigheden die het gezinsleven nadelig beïnvloeden,
kunnen bijdragen aan het ontstaan en onderhouden van opvoed- en opgroeiproblemen
- Beschermende factoren: versterken de draagkracht van een gezin en reduceren de kans op
escalatie van problemen
3
HvA Pedagogiek jaar 1 – SWK 3, HC 1 t/m 13
2018-2019
Inhoudsopgave
Literatuur...................................................................................................................................................... 2
Boeken..................................................................................................................................................................2
Artikels..................................................................................................................................................................2
Opmerking............................................................................................................................................................2
Hoorcollege 1A: Opvoeding en opvoedingsondersteuning..............................................................................2
College..................................................................................................................................................................3
Boek Opvoedingsondersteuning..........................................................................................................................3
Hoorcollege 1B: Hedendaagse gezinsvorming................................................................................................. 4
College..................................................................................................................................................................5
Boek Opgroeien....................................................................................................................................................5
Hoorcollege 2A: Opvoeding, opvoedvaardigheden en opvoedsstijlen.............................................................7
College..................................................................................................................................................................8
Boek Opvoedingsondersteuning..........................................................................................................................8
Hoorcollege 2B: Relatie tussen broers en zussen, de ontwikkeling van meerlingen en enig kinderen.............12
College................................................................................................................................................................12
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................12
Hoorcollege 3A: Ondersteunen van opgroeien en opvoeden in de stad (Amsterdam)...................................15
College................................................................................................................................................................16
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................16
Hoorcollege 3B: Gastcollege praktische uitvoering Triple P...........................................................................18
College................................................................................................................................................................19
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................19
Hoorcollege 4A: Centrale theoretische modellen die de complexiteit van opvoeden inzichtelijk maken en
opvoeden plaatsen in een context van micro-, meso- en macrofactoren.......................................................20
College................................................................................................................................................................20
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................21
Hoorcollege 4B: Transactionele ontwikkelingsmodel, sociale steun en empowerment..................................22
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................22
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................24
Hoorcollege 5A: Levenslooptheorie, ontwikkelingsopgaven en ontwikkelingstaken......................................26
1
, College................................................................................................................................................................26
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................29
Hoorcollege 5B: Samen opvoeden met school, kinderopvang en de buurt....................................................30
College................................................................................................................................................................30
Voorbeeldvragen................................................................................................................................................31
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................32
Hoorcollege 6A: Gastcollege Meldcode........................................................................................................ 32
College................................................................................................................................................................33
Hoorcollege 6B: Opvoeding in relatie tot diverse culturen............................................................................35
College................................................................................................................................................................35
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................35
Boek Opgroeien..................................................................................................................................................35
Hoorcollege 7A: Professionaliteit en competentieprofielen..........................................................................36
Boek Opvoedingsondersteuning........................................................................................................................36
Literatuur
Boeken
Burggraaff-Huiskes, M. (2016). Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm van preventie.
Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Horst, van der, F., Lucassen, N., Kok, R., Sentse, M., Jooren, L. & Luijk, M. (2016). Opgroeien
in het hedendaagse gezin: inleiding in de gezinspedagogiek. Tielt: Lannoo.
Artikels
Hermans (2007) Opvoeden en opgroeien: een visie achter het beleid
https://pure.uva.nl/ws/files/4224484/74432_285494h.pdf
NJI (2014) Samengestelde gezinnen
https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Info-Samengestelde-gezinnen.pdf
NJI (2011) De basis van opvoeding en ontwikkeling
https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Normale-ontwikkeling-pdftekst.pdf
Trouw, Baars L. (2016) Hoe voed je een kind antiracistisch op?
https://www.trouw.nl/samenleving/hoe-voed-je-een-kind-anti-racistisch-op-~ad48ab2c/
Opmerking
Bij enkele hoorcolleges lees je het kopje ‘film’. Gedurende dit vak kregen we een film te zien
die verspreid was over de colleges. Onder dit kopje heb ik een samenvatting en/of belangrijke
opmerkingen geschreven.
Hoorcollege 1A: Opvoeding en opvoedingsondersteuning
Hoorcollege 1 (1A): Opvoedingsondersteuning 1.1 t/m 1.2.5 en artikel: Hermanns (2007)
2
, College
Opvoeden: ‘Iedereen invloed die mensen, onbedoeld of bedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling en
het functioneren van het kind.’
Ontwikkelen = ont-wikkelen = uit zijn wikkel halen
Een stap-voor-stap proces waarin steeds meer mogelijkheden van een kind zich ontplooien
Sensitief: (sens = voelen) opmerken of aanvoelen wat er bij een kind speelt
Responsief: hierop reageren
Opvoeden gaat eigenlijk vanzelf en is dus zelfregulatief, voorbeelden hiervan zijn:
- Protoconversatie: VB: kindje die aaah zegt
- Normen en waarden
Het opvoedproces kenmerkt zich door:
- Coregulatie (samen beheersen) & adaptie
Feiten over opvoeden:
- NL’se kinderen behoren tot de gelukkigste kinderen tere wereld
- Met 85% van de kinderen gaat het goed, met 15% gaat het minder of niet goed
Ouders hebben vragen en zorgen over:
- Aanpak van de opvoeding en het ouderschap in het algemeen
- Lichamelijke ontwikkeling van kinderen
- Gezondheid en kinderziektes
- Gezonde voeding en beweging
- Ongehoorzaamheid, lastig of ander problematisch gedrag
- Consequent zijn, grenzen stellen, laten gehoorzamen en corrigeren of straffen
- Emotionele problemen als zelfvertrouwen, onzekerheid en (faal) angst
- Schoolprestaties van het kind
Aan wie vragen ouders om steun en wat zijn hun behoeften:
- Familie en vrienden
- Behoefte: informatie en advies, praktische en emotionele steun
- Vaak ervaren ouders een gat tussen wat zij wensen aan steun en wat zij daadwerkelijk krijgen
aan steun
Definitie opvoedingsondersteuning:
- Brede: ondersteunen van alle opvoeders (van voetbalcoach en leerkracht tot professionals
van Bureau Jeugdzorg)
- Smalle: het ondersteunen van ouders
Doel:
- Beoogt de ontwikkeling en het functioneren van kinderen te bevorderen door ouders
vroegtijdig te helpen en te ondersteunen om escalatie van problemen te voorkomen
- Opvoeders te helpen bij het laten opgroeien van kinderen tot burgers die meedoen aan de
samenleving. Gericht op participatie
Rondom huis: partner, familieleden, opvoedtelefoon, internet, vrijwilligers via speciale programma’s
In de buurt/ wijk: buren, kinderopvang, scholen, buurtcentra, opvoedsteunpunt, ouder- en kind teams,
allerlei projecten op buurtniveau
Boek Opvoedingsondersteuning
H1 Opvoedingsondersteuning en preventie
1.2.3 Risicofactoren en beschermende factoren
- Internaliserende gedragsproblemen: gedrag van het kind leidt tot botsing met zijn omgeving
en de geldende sociale of maatschappelijke regels en normen. VB: aandachtsproblemen,
druk, impulsiviteit, opstandigheid, prikkelbaar, agressie, middelengebruik, delinquentie
- Internaliserende gedragsproblemen: het kind ondervindt zelf de meeste hinder van zijn
gedragsproblemen. VB: angst, fobieën, teruggetrokken, depressief, dwangmatigheid,
onzekerheid, verdriet, rouw
- Risicofactoren: gebeurtenissen en omstandigheden die het gezinsleven nadelig beïnvloeden,
kunnen bijdragen aan het ontstaan en onderhouden van opvoed- en opgroeiproblemen
- Beschermende factoren: versterken de draagkracht van een gezin en reduceren de kans op
escalatie van problemen
3
