Neurokinesitherapie 2
Neurologische revalidatie – praktijk
__________________________________________________
Inleiding
1. Hoe is het fysiotherapeutisch proces opgebouwd?
Beoordeling Doelen Therapieplan Interventie Evaluatie
stellen
1.1. Beoordeling
Beoordeling
o Therapeut gebruikt zijn theoretische kennis en klinische deskundigheid om een klinisch oordeel te
vellen over wat er moet worden beoordeeld en hoe
o Het vereist:
▪ Observatie van de patiënt
▪ Observatie van de vaardigheden op het gebied van taakanalyse
o De patiënt = beoordeeld op verschillende niveaus van het ICF
o De gekozen methoden moeten (waar mogelijk) ook geschikt zijn om de resultaten van
interventies te helpen evalueren (comparable sign)
1.2. Het stellen van doelen
Het stellen van doelen
o Na de beoordeling = opstellen van klinische hypothesen voor het verklaren van de
bewegingsstoornissen en/of functionele moeilijkheden
▪ Deze hypothesen worden gebruikt om prioriteiten te stellen en een behandelplan op te
stellen
o Het stellen van doelen = proces tussen de therapeut, patiënt en zijn familie
o Als therapeut = rekening houden met de lange termijndoelen van de patiënt en familie
▪ Waar zien zij zichzelf aan het einde van de therapie?
▪ Geven patiënten vaak hoop en motivatie
• Soms te veel = te ambitieus = zien realiteit = hoop verliezen
• Om dit te voorkomen:
Patiënt informeren over de haalbaarheid van de doelen
Patiënt informeren over de stappen die nodig zijn om deze doelen te
bereiken
…
o Korte termijndoelen = cliëntgericht en SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch,
tijdlijn) om de patiënt een doel te geven van wat hij kan verwachten
▪ Korte termijndoelen = stappen die nodig zijn om naar de lange termijndoelen toe te
werken = motiverend voor de patiënt
▪ Het geeft inzicht in de vooruitgang en de haalbaarheid van de lange termijndoelen
1
,1.3. Therapieplan
Therapieplan
o Het behandelplan = afhankelijk van:
▪ Het doel
▪ De responsiviteit van de patiënt op bepaalde interventies
o Als therapeut streven wij er niet alleen naar om een verandering in beweging mogelijk te maken,
maar ook om de patiënt te leren bewegen en goede en slechte bewegingen te herkennen
1.4. Interventie
1.4.1. Algemene therapieprincipes
Algemene therapieprincipes
o Specificiteit van de training
▪ Wat er getraind wordt, zal verbeteren
▪ Dit omvat:
• Taakspecificiteit
• Context- en omgevingsspecificiteit
o Intensiteit of dosis van oefenen
▪ CVA-patiënten hebben meer baat bij meer oefentijd
▪ Optimale therapiedosis = onbekend (evenals lange termijneffecten van veel interventies)
▪ Herhalingen = het herhaaldelijk oefenen van functionele taken
▪ Het actief oefenen van taakspecifieke motorische activiteiten kan de activiteiten van de
onderste en bovenste ledematen verbeteren
o Timing van de intensieve training
▪ Algemeen wordt aanvaard dat revalidatie zo vroeg mogelijk na een CVA moet beginnen
▪ De revalidatie moet worden geïntensiveerd nadat de eerste kwetsbare dagen voorbij zijn
o Andere algemene aanbevelingen:
▪ Oefeningen = individueel afstemmen (relevant en zinvol op de grenzen van het
vermogen)
▪ Oefeningen moeten bestaan uit herhaling met variatie
▪ Rustperiodes tussen sessies en herhalingen = !!!
▪ Er moet feedback worden gegeven over de prestaties en er moeten resultaten worden
verstrekt, met afnemende frequentie:
• Voor procedureel leren (vb lopen) = feedback over de resultaten
• Voor declaratief leren (vb complexe bewegingen zoals aankleden) = feedback
over de uitvoering
▪ De omgeving moet zinvol zijn
1.4.2. Enkele andere principes voor de behandeling van een neurologische patiënt
Enkele andere principes voor de behandeling van een neurologische patiënt
o Proximale stabiliteit geeft distale functie:
▪ Men heeft een stabiele basis nodig om bewegingen van meer distale lichaamsdelen
correct te kunnen coördineren
▪ Romprevalidatie speelt dus centrale rol in de hele behandeling van een neurologische
patiënt (= geldt ook voor meer distale lichaamsdelen)
o Bij CVA-patiënten ontbreekt vaak de selectiviteit in bewegingen ⇨ moeilijk om bepaalde
bewegingen van elkaar los te koppelen
2
, o Patiënten moeten zo snel mogelijk tegen de zwaartekracht in worden gebracht
o Veel oefeningen hebben ook een cognitieve component die als dubbeltaak kan worden gebruikt
om de oefeningen moeilijker te maken
o NIET trekken aan ledematen !!!
o De patiënt zal beter leren als het doel van de oefening wordt begrepen ⇨ betekenis geven aan
bewegingen (vb reiken naar een glas is zinvoller dan reiken in de ruimte)
2. Kinesitherapeutische beoordeling
2.1. Hoe beoordelen we een patiënt met een CVA?
Beoordeling van een CVA-patiënt
⇨ De beoordeling omvat het verzamelen van eerste gegevens en de evaluatie van de patiënt adhv
gestandaardiseerde maatregelen
o De eerste gegevensverzameling omvat persoonlijke gegevens:
▪ Leeftijd
▪ Medische voorgeschiedenis
▪ Functie en motoriek
▪ Gevoel
▪ Psychologische situatie
▪ Sociale situatie
▪ Gezinssituatie
o Gestandaardiseerde maatregelen = gebruikt om mate van beperking en individuele ervaringen
vast te stellen, samen met hun vermogen in termen van gevoel, houding, functie, activiteit,
participatie, aandacht, begrip en eerdere vaardigheden
o De eerste beoordeling kan in meer dan één sessie worden uitgevoerd (vb als de patiënt moe is)
o Therapeut moet het effect van de door de patiënt ervaren beperkingen gedurende meerdere
sessies observeren voordat hij de problemen en dus de behandeldoelen prioriteert
o Zie figuur volgende pagina: categorieën van het ICF met de meest voorkomende en relevante
gevolgen na een CVA
2.2. Welke beoordelingsmethoden gebruiken we om CVA-patiënten te beoordelen?
Welke beoordelingsmethoden gebruiken we om CVA-patiënten te beoordelen?
o Zie afbeelding: uitkomstmaten die gebruikt kunnen worden om CVA-patiënten te evalueren
volgens het ICF
o Lichaamsstructuren:
▪ Neurologische schalen
▪ Andere schalen
o Activiteiten:
▪ Globale ADL-schalen
▪ Andere schalen
o Participatie
o Contextuele factoren
3
, 4
Neurologische revalidatie – praktijk
__________________________________________________
Inleiding
1. Hoe is het fysiotherapeutisch proces opgebouwd?
Beoordeling Doelen Therapieplan Interventie Evaluatie
stellen
1.1. Beoordeling
Beoordeling
o Therapeut gebruikt zijn theoretische kennis en klinische deskundigheid om een klinisch oordeel te
vellen over wat er moet worden beoordeeld en hoe
o Het vereist:
▪ Observatie van de patiënt
▪ Observatie van de vaardigheden op het gebied van taakanalyse
o De patiënt = beoordeeld op verschillende niveaus van het ICF
o De gekozen methoden moeten (waar mogelijk) ook geschikt zijn om de resultaten van
interventies te helpen evalueren (comparable sign)
1.2. Het stellen van doelen
Het stellen van doelen
o Na de beoordeling = opstellen van klinische hypothesen voor het verklaren van de
bewegingsstoornissen en/of functionele moeilijkheden
▪ Deze hypothesen worden gebruikt om prioriteiten te stellen en een behandelplan op te
stellen
o Het stellen van doelen = proces tussen de therapeut, patiënt en zijn familie
o Als therapeut = rekening houden met de lange termijndoelen van de patiënt en familie
▪ Waar zien zij zichzelf aan het einde van de therapie?
▪ Geven patiënten vaak hoop en motivatie
• Soms te veel = te ambitieus = zien realiteit = hoop verliezen
• Om dit te voorkomen:
Patiënt informeren over de haalbaarheid van de doelen
Patiënt informeren over de stappen die nodig zijn om deze doelen te
bereiken
…
o Korte termijndoelen = cliëntgericht en SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch,
tijdlijn) om de patiënt een doel te geven van wat hij kan verwachten
▪ Korte termijndoelen = stappen die nodig zijn om naar de lange termijndoelen toe te
werken = motiverend voor de patiënt
▪ Het geeft inzicht in de vooruitgang en de haalbaarheid van de lange termijndoelen
1
,1.3. Therapieplan
Therapieplan
o Het behandelplan = afhankelijk van:
▪ Het doel
▪ De responsiviteit van de patiënt op bepaalde interventies
o Als therapeut streven wij er niet alleen naar om een verandering in beweging mogelijk te maken,
maar ook om de patiënt te leren bewegen en goede en slechte bewegingen te herkennen
1.4. Interventie
1.4.1. Algemene therapieprincipes
Algemene therapieprincipes
o Specificiteit van de training
▪ Wat er getraind wordt, zal verbeteren
▪ Dit omvat:
• Taakspecificiteit
• Context- en omgevingsspecificiteit
o Intensiteit of dosis van oefenen
▪ CVA-patiënten hebben meer baat bij meer oefentijd
▪ Optimale therapiedosis = onbekend (evenals lange termijneffecten van veel interventies)
▪ Herhalingen = het herhaaldelijk oefenen van functionele taken
▪ Het actief oefenen van taakspecifieke motorische activiteiten kan de activiteiten van de
onderste en bovenste ledematen verbeteren
o Timing van de intensieve training
▪ Algemeen wordt aanvaard dat revalidatie zo vroeg mogelijk na een CVA moet beginnen
▪ De revalidatie moet worden geïntensiveerd nadat de eerste kwetsbare dagen voorbij zijn
o Andere algemene aanbevelingen:
▪ Oefeningen = individueel afstemmen (relevant en zinvol op de grenzen van het
vermogen)
▪ Oefeningen moeten bestaan uit herhaling met variatie
▪ Rustperiodes tussen sessies en herhalingen = !!!
▪ Er moet feedback worden gegeven over de prestaties en er moeten resultaten worden
verstrekt, met afnemende frequentie:
• Voor procedureel leren (vb lopen) = feedback over de resultaten
• Voor declaratief leren (vb complexe bewegingen zoals aankleden) = feedback
over de uitvoering
▪ De omgeving moet zinvol zijn
1.4.2. Enkele andere principes voor de behandeling van een neurologische patiënt
Enkele andere principes voor de behandeling van een neurologische patiënt
o Proximale stabiliteit geeft distale functie:
▪ Men heeft een stabiele basis nodig om bewegingen van meer distale lichaamsdelen
correct te kunnen coördineren
▪ Romprevalidatie speelt dus centrale rol in de hele behandeling van een neurologische
patiënt (= geldt ook voor meer distale lichaamsdelen)
o Bij CVA-patiënten ontbreekt vaak de selectiviteit in bewegingen ⇨ moeilijk om bepaalde
bewegingen van elkaar los te koppelen
2
, o Patiënten moeten zo snel mogelijk tegen de zwaartekracht in worden gebracht
o Veel oefeningen hebben ook een cognitieve component die als dubbeltaak kan worden gebruikt
om de oefeningen moeilijker te maken
o NIET trekken aan ledematen !!!
o De patiënt zal beter leren als het doel van de oefening wordt begrepen ⇨ betekenis geven aan
bewegingen (vb reiken naar een glas is zinvoller dan reiken in de ruimte)
2. Kinesitherapeutische beoordeling
2.1. Hoe beoordelen we een patiënt met een CVA?
Beoordeling van een CVA-patiënt
⇨ De beoordeling omvat het verzamelen van eerste gegevens en de evaluatie van de patiënt adhv
gestandaardiseerde maatregelen
o De eerste gegevensverzameling omvat persoonlijke gegevens:
▪ Leeftijd
▪ Medische voorgeschiedenis
▪ Functie en motoriek
▪ Gevoel
▪ Psychologische situatie
▪ Sociale situatie
▪ Gezinssituatie
o Gestandaardiseerde maatregelen = gebruikt om mate van beperking en individuele ervaringen
vast te stellen, samen met hun vermogen in termen van gevoel, houding, functie, activiteit,
participatie, aandacht, begrip en eerdere vaardigheden
o De eerste beoordeling kan in meer dan één sessie worden uitgevoerd (vb als de patiënt moe is)
o Therapeut moet het effect van de door de patiënt ervaren beperkingen gedurende meerdere
sessies observeren voordat hij de problemen en dus de behandeldoelen prioriteert
o Zie figuur volgende pagina: categorieën van het ICF met de meest voorkomende en relevante
gevolgen na een CVA
2.2. Welke beoordelingsmethoden gebruiken we om CVA-patiënten te beoordelen?
Welke beoordelingsmethoden gebruiken we om CVA-patiënten te beoordelen?
o Zie afbeelding: uitkomstmaten die gebruikt kunnen worden om CVA-patiënten te evalueren
volgens het ICF
o Lichaamsstructuren:
▪ Neurologische schalen
▪ Andere schalen
o Activiteiten:
▪ Globale ADL-schalen
▪ Andere schalen
o Participatie
o Contextuele factoren
3
, 4
