DEELTENTAMEN 2 SAMENVATTING
Hoofdstuk 8 Slaap
8.1 Ritmes van waken en slapen
De datum bijhouden om bijvoorbeeld te trekken als trekvogels doet het endogeen circadiaans
ritme. De biologische klok is endogeen omdat deze gestuurd is van buitenaf
Het achterste deel van je hersenen correleert eerst met je circadiaans ritme en pas later met
hoe lang je al wakker bent. Het circadiaans ritme past zich niet gemakkelijk aan aan grote
afwijkingen van het 24-uursschema. Het beïnvloedt ook onze dorst, temperatuur, honger etc.
Ook onze stemming blijkt een circadiaans ritme te hebben, we hebben een aangenamere
stemming aan het einde van de middag, er moet dus een circadiaans ritme zijn in emotioneel
welzijn.
Een zeitgeber is een stimulus die je circadiaans ritme reset. De dominantste zeitgeber is licht
voor landdieren en de getijden voor zeedieren. Blinden mensen hun circadiaans ritme is
ingesteld op basis van geluid, temperatuur, maaltijden en activiteit. Als ze hier niet zo gevoelig
voor zijn, kan hun circadiaans ritme iets langer zijn dan 24 uur en uit fase raken, hierdoor
ontstaan slaapproblemen.
Door een jetlag kan je stress krijgen → verhoging van cortisol → beschadiging aan de neuronen
in de hippocampus. Een jetlag is een mismatch tussen de interne circadiaanse klok en de
externe klok, en dus een verstoring van het circadiaans ritme.
Nachtdienstwerkers, ook al doen ze het al heel lang, blijven zich suf voelen op werk en slapen
overdag slecht. Hun lichaamstemperatuur blijft ook overdag pieken. Om dit te helpen kan het
helpen om overdag in een extreem donkere kamer te slapen en te werken onder felle lichten
(even fel als zonlicht).
Of je een ochtendmens of een avondmens bent hangt deels af van je leeftijd, maar ook van je
genen en verschillende omgevingsfactoren. Als er meer licht is in een samenleving gaan
mensen later slapen en krijgen hierdoor dus ook minder slaap. Ochtendmensen zijn gelukkiger
doordat dit beter past bij het school/werk ritme van de mens.
De biologische klok is een robuust mechanisme want verandert amper.
SCN
- Belangrijke aanjager van ritmes voor slaap en lichaamstemperatuur
- Genereert automatisch circadiaanse ritmes, dus niet aangeleerd maar gecontroleerd
door genen
- Als SCN wordt verwijderd blijven ze een circardiaansrimte van actiepotentialen
produceren
, - Als de SCN beschadigd is worden ritmes minder constant en zijn ze niet langer
aangepast aan omgevingsfactoren van licht en donker
- Een enkele SCN-cel kan het circadiaans ritme instandhouden, de interactie zorgt voor
een preciezer ritme
De gemiddelde hoeveelheid licht is precies wat de SCN nodig heeft om het tijdstip van de dag
te meten.
De SCN reguleert waken en slapen door de activiteitsniveaus in andere hersengebieden te
controleren, waaronder de pijnappelklier, een endocriene klier die het hormoon melatonine
afgeeft.
Melatonine:
- Wordt s nachts afgegeven
- Verhoogd de slaperigheid
- Helpt met het regelen van het begin van de puberteit
- Helpt met het aanpassen aan seizoensveranderingen
Het innemen van een melatoninepoli in de avond heeft weinig zin omdat de pijnappelklier dan al
melatonine aan het aanmaken is, maar in de middag innemen kan zorgen voor het versnellen
van de slaperigheid en het circadiaans ritme verschuiven.
8.2 Fasen van slaap en hersenmechanismen
Slaap is gekenmerkt door verminderde activiteit en verminderde respons op stimuli. Iemand die
zich in niet-reagerend waaksyndroom (vegetatieve staat) bevindt (erger dan coma), wisselt
tussen slaap en matige opwinding, maar vertoont niks. De persoon kan lachen of huilen, maar
niet als reactie op iets. Minimaal bewuste staat is nog een stapje hoger.
Polysomnograaf = Een EEG en oogbewegings apparaat in een. Alfa-golven met een frequentie
van 8-12 seconden zijn kenmerkend voor ontspanning. Dit is in de fase ontspannen
waakzaamheid
- Ontspannen waakzaamheid
- Fase 1 - Hersenactiviteit is lager dan bij ontspannen waakzaamheid maar hoger dan bij
de andere fasen
- Fase 2 - slaap spindel = 12-14 Hz golven gedurende een halve seconden (heel veel
kleine golven). Deze nemen toe bij het leren. Een K-complex is een scherpe golf met
een hoge amplitude.
- Slow-wave sleep - Hartslag, ademhaling en hersenactiviteit nemen af, terwijl de
langzame golven met grote amplitude toenemen.
- REM-slaap of paradoxale slaap - Een fase in de slaap met hoge hersenactiviteit, maar
slappe spieren. Er zijn oogbewegingen in het midden van de slaap. De EEG vertoont
onregelmatige, laagspannings snelle golven die een verhoogde hersenactiviteit
aangeven. Tijdens de REM-slaap remmen cellen de beweging van houdingsspieren.
Hartslag, ademhaling, bloeddruk etc. functioneren tijdens de REM-slaap meer dan bij
andere stadia. REM wordt naarmate de tijd van slaap meer, dus vooral aan het einde
Hoofdstuk 8 Slaap
8.1 Ritmes van waken en slapen
De datum bijhouden om bijvoorbeeld te trekken als trekvogels doet het endogeen circadiaans
ritme. De biologische klok is endogeen omdat deze gestuurd is van buitenaf
Het achterste deel van je hersenen correleert eerst met je circadiaans ritme en pas later met
hoe lang je al wakker bent. Het circadiaans ritme past zich niet gemakkelijk aan aan grote
afwijkingen van het 24-uursschema. Het beïnvloedt ook onze dorst, temperatuur, honger etc.
Ook onze stemming blijkt een circadiaans ritme te hebben, we hebben een aangenamere
stemming aan het einde van de middag, er moet dus een circadiaans ritme zijn in emotioneel
welzijn.
Een zeitgeber is een stimulus die je circadiaans ritme reset. De dominantste zeitgeber is licht
voor landdieren en de getijden voor zeedieren. Blinden mensen hun circadiaans ritme is
ingesteld op basis van geluid, temperatuur, maaltijden en activiteit. Als ze hier niet zo gevoelig
voor zijn, kan hun circadiaans ritme iets langer zijn dan 24 uur en uit fase raken, hierdoor
ontstaan slaapproblemen.
Door een jetlag kan je stress krijgen → verhoging van cortisol → beschadiging aan de neuronen
in de hippocampus. Een jetlag is een mismatch tussen de interne circadiaanse klok en de
externe klok, en dus een verstoring van het circadiaans ritme.
Nachtdienstwerkers, ook al doen ze het al heel lang, blijven zich suf voelen op werk en slapen
overdag slecht. Hun lichaamstemperatuur blijft ook overdag pieken. Om dit te helpen kan het
helpen om overdag in een extreem donkere kamer te slapen en te werken onder felle lichten
(even fel als zonlicht).
Of je een ochtendmens of een avondmens bent hangt deels af van je leeftijd, maar ook van je
genen en verschillende omgevingsfactoren. Als er meer licht is in een samenleving gaan
mensen later slapen en krijgen hierdoor dus ook minder slaap. Ochtendmensen zijn gelukkiger
doordat dit beter past bij het school/werk ritme van de mens.
De biologische klok is een robuust mechanisme want verandert amper.
SCN
- Belangrijke aanjager van ritmes voor slaap en lichaamstemperatuur
- Genereert automatisch circadiaanse ritmes, dus niet aangeleerd maar gecontroleerd
door genen
- Als SCN wordt verwijderd blijven ze een circardiaansrimte van actiepotentialen
produceren
, - Als de SCN beschadigd is worden ritmes minder constant en zijn ze niet langer
aangepast aan omgevingsfactoren van licht en donker
- Een enkele SCN-cel kan het circadiaans ritme instandhouden, de interactie zorgt voor
een preciezer ritme
De gemiddelde hoeveelheid licht is precies wat de SCN nodig heeft om het tijdstip van de dag
te meten.
De SCN reguleert waken en slapen door de activiteitsniveaus in andere hersengebieden te
controleren, waaronder de pijnappelklier, een endocriene klier die het hormoon melatonine
afgeeft.
Melatonine:
- Wordt s nachts afgegeven
- Verhoogd de slaperigheid
- Helpt met het regelen van het begin van de puberteit
- Helpt met het aanpassen aan seizoensveranderingen
Het innemen van een melatoninepoli in de avond heeft weinig zin omdat de pijnappelklier dan al
melatonine aan het aanmaken is, maar in de middag innemen kan zorgen voor het versnellen
van de slaperigheid en het circadiaans ritme verschuiven.
8.2 Fasen van slaap en hersenmechanismen
Slaap is gekenmerkt door verminderde activiteit en verminderde respons op stimuli. Iemand die
zich in niet-reagerend waaksyndroom (vegetatieve staat) bevindt (erger dan coma), wisselt
tussen slaap en matige opwinding, maar vertoont niks. De persoon kan lachen of huilen, maar
niet als reactie op iets. Minimaal bewuste staat is nog een stapje hoger.
Polysomnograaf = Een EEG en oogbewegings apparaat in een. Alfa-golven met een frequentie
van 8-12 seconden zijn kenmerkend voor ontspanning. Dit is in de fase ontspannen
waakzaamheid
- Ontspannen waakzaamheid
- Fase 1 - Hersenactiviteit is lager dan bij ontspannen waakzaamheid maar hoger dan bij
de andere fasen
- Fase 2 - slaap spindel = 12-14 Hz golven gedurende een halve seconden (heel veel
kleine golven). Deze nemen toe bij het leren. Een K-complex is een scherpe golf met
een hoge amplitude.
- Slow-wave sleep - Hartslag, ademhaling en hersenactiviteit nemen af, terwijl de
langzame golven met grote amplitude toenemen.
- REM-slaap of paradoxale slaap - Een fase in de slaap met hoge hersenactiviteit, maar
slappe spieren. Er zijn oogbewegingen in het midden van de slaap. De EEG vertoont
onregelmatige, laagspannings snelle golven die een verhoogde hersenactiviteit
aangeven. Tijdens de REM-slaap remmen cellen de beweging van houdingsspieren.
Hartslag, ademhaling, bloeddruk etc. functioneren tijdens de REM-slaap meer dan bij
andere stadia. REM wordt naarmate de tijd van slaap meer, dus vooral aan het einde
