HOOFDSTUK 1: ONTWIKKELING VAN NEUROPSYCHOLOGIE. ............................................................................ 2
HOOFDSTUK 2: HERSENEN & GEDRAG. ............................................................................................................ 6
HOOFDSTUK 3: FUNCTIES VAN DE CORTEX ....................................................................................................... 8
HOOFDSTUK 5: COMMUNICATIE TUSSEN NEURONEN. ................................................................................... 14
HOOFDSTUK 7: IMAGING THE BRAIN ACTIVITY .............................................................................................. 19
HOOFDSTUK 8: ORGANISATIE VAN SENSORISCHE SYSTEMEN. ....................................................................... 28
HOOFDSTUK 9: ORGANISATIE VAN HET MOTORISCHE SYSTEEM. ................................................................... 30
HOOFDSTUK 10: NEOCORTICALE FUNTIES. ..................................................................................................... 36
HOOFDSTUK 11: CEREBRALE ASYMMETRIE. ................................................................................................... 41
HOOFDSTUK 12: VARIATIES IN CEREBRALE ASYMMETRIE. ............................................................................. 47
HOOFDSTUK 13 DE OCCIPITALE CORTEX ......................................................................................................... 53
HOOFDSTUK 14: PARIETAALKWAB. ................................................................................................................ 62
HOOFDSTUK 15: TEMPORAALKWAB .............................................................................................................. 68
HOOFDSTUK 16: DE FRONTAALKWAB ............................................................................................................ 73
HOOFDSTUK 17: DISCONNECTIEVE SYNDROMEN ........................................................................................... 80
HOOFDSTUK 18. GEHEUGEN........................................................................................................................... 86
HOOFDSTUK 19: TAAL .................................................................................................................................... 94
HOOFDSTUK 20 EMOTIES ............................................................................................................................. 100
HOOFSTUK 21: SPATIAL BEHAVIOR .............................................................................................................. 106
HOOFDSTUK 22. ATTENTION AND CONSCIOUSNESS .................................................................................... 109
H 23. BRAIN DEVELOPMENT AND PLASTICITY .............................................................................................. 114
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
Hoofdstuk 1: ontwikkeling van neuropsychologie.
Neuropsychologie is de verklaring van menselijk gedrag als hersenfuncties.
Zenuwstelsels:
1. Centraal zenuwstelsel
a. Hersenen
b. Ruggenmerg
2. Perifere zenuwstelsel
a. Somatische zenuwstelsel: sensorische informatie van het lichaam, voor
bewuste waarneming, willekeurige beweging en het opslaan van informatie.
b. Autonomische zenuwstelsel: sensorische en motorische paden die
communiceren met de interne organen.
Lokalisatie:
Vanaf 1800: geleidelijk het idee dat mentale functies op specifieke plaatsen in de hersenen
gelokaliseerd zijn: cerebrale lokalisatie.
Ontdekkingen die langzaam op gang komen: Begin 19e eeuw: Gall en
Spurzheim, keken naar de schedel. Het idee was dat als er uitstulpingen zijn
het iets zegt over de cognitieve functies. Alles zit verdeeld in verschillende
gebieden. De ontwikkeling van gebieden liggen aan de vorm van de schedel.
Dit is te zien aan uitstulpingen van de schedel: frenologie (schedelleer)
Zij werden gezien als: Lokalisationisten: geloofden in het feit dat functies
binnen de hersenen ergens gelokaliseerd zijn. Goed ontwikkelde functies zijn
het gevolg van een beter ontwikkelde cortex: bijv. rekenknobbel.
Een anti-lokalisationist; Flourens: de functies liggen niet op speciale plaatsen. Vond geen
specifieke/blijvende effecten bij onderzoek met honden. Hij nam kleine stukjes cortex weg
bij proefdieren en keek naar het gedrag en zag dat er snel herstel plaats vond.
2
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
- Hij vond uit dat de breinstam van belang is bij het ademhalen.
- Cerebellum zorgt voor coordinatie van bewegingen.
Lokalisatoinisten:
Broca en Wernicke → functie frontaal, temporaal en taal. Er is wel degelijk een specifiek
effect voor bepaalde delen.
- Het gebied van Broca: (frontaalkwab) dominant in de linker hemisfeer. Deze mensen
hebben moeite met het begrijpen van grammatica en iets nazeggen. Leidt tot afasie
van Broca en motorische afasie. Zorgt voor het produceren van spraak.
- Het gebied van Wernicke: schade zorgt ervoor dat een persoon de spraak niet kan
begrijpen maar wel produceren. Dit is een sensorische afasie.
De gebieden zijn aan elkaar verbonden: geluid komt binnen via een auditief pad → geluid
wordt opgeslagen in het gebied van Wernicke → gestuurd naar Broca → naar een motorisch
pad voor het produceren van spraak.
Wernicke afasiemodel.
Kwam tot het idee dat mentale functies niet op een plaats zitten in de cortex. Kijkend naar
de homunculus. (onderarm bovenarm etc, bepaalde vingers via een andere plek.) er is
nadruk op functies op een plaats.
Het is niet alleen locatie maar de verbindingen (axonen) zijn even belangrijk, dus het gaat
om een neuraal netwerk.
- Paarse lijn: iets wat gezegd wordt komt binnen in het auditieve gebied
- Op de informatie reageren of iets nazeggen (blauw is nazeggen).
- De gele lijn: van belang, het doorbreken kan zorgen dat iemand hoort wat er gezegd
wordt, wel kan praten maar niet kan nazeggen wat er gezegd wordt.
Functiestoornissen kunnen dus het gevolg zijn van:
1. Stoornissen aan de corticale centra: cellichamen, grijze stof
2. Beschadigingen van de banen die deze verbinden: axonen, witte stof.
Fritz & Hitzig: deden bepaalde plekken in de hersenen stimuleren en vonden specifieke
motorische en sensorische corticale effecten bij honden.
Gedragseffecten van corticale laesies door Goltz en Lashley.
3
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
- Waren ook anti-Lokalisationisten
- Hoe groter de beschadiging hoe sterker (negatiever)
het effect.
- Effecten waren niet heel specifiek en onderhevig aan
herstel.
- Wel dat stoornissen van complex gedrag (bijv zoeken
van eten) terwijl de eenvoudige functies werden
bewaard. Eenvoudige functies bij dieren zijn dus
meer subcorticaal gelokaliseerd dan bij de mens.
- Dus de cortex bij dieren is primair verantwoordelijk
voor de integratie van simpele gedragingen in meer
complexe gedragsvormen.
verschillende laesies bij honden
Het is moeilijk om met dieronderzoek uitspraak te doen over de mens.
Lokalisationisten: Penfield en Rasmussen:
Patiënten onder plaatselijke verdoving, gat in de schedel en werden er kleine stukjes cortex
gestimuleerd. Zo kwamen ze op het idee dat het aan speciale functies was verbonden.
Weefsel om een tumor weghalen (voor belangrijke functie) overleeft de patiënt het maar
heeft vervolgens problemen. Bij bepaalde typen wordt onder plaatselijke verdoving de
cortex gestimuleerd, zodat de belangrijke gebieden in tact blijven.
Hughlings-Jackson: vergoeding tussen anti en Lokalisationisten.
- Hiërarchisch georganiseerd model van boven naar beneden. Complexer van lage naar
hoge delen. Lagere delen staan in dienst van de hogere delen.
- Laag:
o Ruggenmerg: beweging
o Hersenstam: hart
o Cerebellum: motoratie.
- Hoog:
o Basale ganglia
o cortex
Lagere functies worden geïntegreerd in hogere functies. Bijvoorbeeld assemblatie:
Een pianist (kan al zijn vingers los laten bewegen en ‘muziek maken’ krijgt een
hersenbeschadiging (CVA) die kan nog steeds de vingers bewegen maar kan niet meer
pianospelen, geen idee hoe de afzonderlijke vingers verbinden met bepaalde accordeon.
Alle gebieden betrokken met complex gedrag. Dieren hebben minder effect bij corticale
laesies want er is minder complex gedag. Hond kan terugvallen op subcorticale cortex →
plasticiteit, na een algemene beschadiging kan er sneller herstel zijn. Dieren zijn minder
afhankelijk van de cortex dan mensen.
Sinds neuroimaging, als iemand praat zijn grote delen van het brein actief en niet alleen het
taalgebied. Vooral de laatste jaren heel sterk van de technologische ontwikkelingen.
4
HOOFDSTUK 2: HERSENEN & GEDRAG. ............................................................................................................ 6
HOOFDSTUK 3: FUNCTIES VAN DE CORTEX ....................................................................................................... 8
HOOFDSTUK 5: COMMUNICATIE TUSSEN NEURONEN. ................................................................................... 14
HOOFDSTUK 7: IMAGING THE BRAIN ACTIVITY .............................................................................................. 19
HOOFDSTUK 8: ORGANISATIE VAN SENSORISCHE SYSTEMEN. ....................................................................... 28
HOOFDSTUK 9: ORGANISATIE VAN HET MOTORISCHE SYSTEEM. ................................................................... 30
HOOFDSTUK 10: NEOCORTICALE FUNTIES. ..................................................................................................... 36
HOOFDSTUK 11: CEREBRALE ASYMMETRIE. ................................................................................................... 41
HOOFDSTUK 12: VARIATIES IN CEREBRALE ASYMMETRIE. ............................................................................. 47
HOOFDSTUK 13 DE OCCIPITALE CORTEX ......................................................................................................... 53
HOOFDSTUK 14: PARIETAALKWAB. ................................................................................................................ 62
HOOFDSTUK 15: TEMPORAALKWAB .............................................................................................................. 68
HOOFDSTUK 16: DE FRONTAALKWAB ............................................................................................................ 73
HOOFDSTUK 17: DISCONNECTIEVE SYNDROMEN ........................................................................................... 80
HOOFDSTUK 18. GEHEUGEN........................................................................................................................... 86
HOOFDSTUK 19: TAAL .................................................................................................................................... 94
HOOFDSTUK 20 EMOTIES ............................................................................................................................. 100
HOOFSTUK 21: SPATIAL BEHAVIOR .............................................................................................................. 106
HOOFDSTUK 22. ATTENTION AND CONSCIOUSNESS .................................................................................... 109
H 23. BRAIN DEVELOPMENT AND PLASTICITY .............................................................................................. 114
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
Hoofdstuk 1: ontwikkeling van neuropsychologie.
Neuropsychologie is de verklaring van menselijk gedrag als hersenfuncties.
Zenuwstelsels:
1. Centraal zenuwstelsel
a. Hersenen
b. Ruggenmerg
2. Perifere zenuwstelsel
a. Somatische zenuwstelsel: sensorische informatie van het lichaam, voor
bewuste waarneming, willekeurige beweging en het opslaan van informatie.
b. Autonomische zenuwstelsel: sensorische en motorische paden die
communiceren met de interne organen.
Lokalisatie:
Vanaf 1800: geleidelijk het idee dat mentale functies op specifieke plaatsen in de hersenen
gelokaliseerd zijn: cerebrale lokalisatie.
Ontdekkingen die langzaam op gang komen: Begin 19e eeuw: Gall en
Spurzheim, keken naar de schedel. Het idee was dat als er uitstulpingen zijn
het iets zegt over de cognitieve functies. Alles zit verdeeld in verschillende
gebieden. De ontwikkeling van gebieden liggen aan de vorm van de schedel.
Dit is te zien aan uitstulpingen van de schedel: frenologie (schedelleer)
Zij werden gezien als: Lokalisationisten: geloofden in het feit dat functies
binnen de hersenen ergens gelokaliseerd zijn. Goed ontwikkelde functies zijn
het gevolg van een beter ontwikkelde cortex: bijv. rekenknobbel.
Een anti-lokalisationist; Flourens: de functies liggen niet op speciale plaatsen. Vond geen
specifieke/blijvende effecten bij onderzoek met honden. Hij nam kleine stukjes cortex weg
bij proefdieren en keek naar het gedrag en zag dat er snel herstel plaats vond.
2
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
- Hij vond uit dat de breinstam van belang is bij het ademhalen.
- Cerebellum zorgt voor coordinatie van bewegingen.
Lokalisatoinisten:
Broca en Wernicke → functie frontaal, temporaal en taal. Er is wel degelijk een specifiek
effect voor bepaalde delen.
- Het gebied van Broca: (frontaalkwab) dominant in de linker hemisfeer. Deze mensen
hebben moeite met het begrijpen van grammatica en iets nazeggen. Leidt tot afasie
van Broca en motorische afasie. Zorgt voor het produceren van spraak.
- Het gebied van Wernicke: schade zorgt ervoor dat een persoon de spraak niet kan
begrijpen maar wel produceren. Dit is een sensorische afasie.
De gebieden zijn aan elkaar verbonden: geluid komt binnen via een auditief pad → geluid
wordt opgeslagen in het gebied van Wernicke → gestuurd naar Broca → naar een motorisch
pad voor het produceren van spraak.
Wernicke afasiemodel.
Kwam tot het idee dat mentale functies niet op een plaats zitten in de cortex. Kijkend naar
de homunculus. (onderarm bovenarm etc, bepaalde vingers via een andere plek.) er is
nadruk op functies op een plaats.
Het is niet alleen locatie maar de verbindingen (axonen) zijn even belangrijk, dus het gaat
om een neuraal netwerk.
- Paarse lijn: iets wat gezegd wordt komt binnen in het auditieve gebied
- Op de informatie reageren of iets nazeggen (blauw is nazeggen).
- De gele lijn: van belang, het doorbreken kan zorgen dat iemand hoort wat er gezegd
wordt, wel kan praten maar niet kan nazeggen wat er gezegd wordt.
Functiestoornissen kunnen dus het gevolg zijn van:
1. Stoornissen aan de corticale centra: cellichamen, grijze stof
2. Beschadigingen van de banen die deze verbinden: axonen, witte stof.
Fritz & Hitzig: deden bepaalde plekken in de hersenen stimuleren en vonden specifieke
motorische en sensorische corticale effecten bij honden.
Gedragseffecten van corticale laesies door Goltz en Lashley.
3
, KLINISCHE NEUROPSYCHOLOGIE 1
- Waren ook anti-Lokalisationisten
- Hoe groter de beschadiging hoe sterker (negatiever)
het effect.
- Effecten waren niet heel specifiek en onderhevig aan
herstel.
- Wel dat stoornissen van complex gedrag (bijv zoeken
van eten) terwijl de eenvoudige functies werden
bewaard. Eenvoudige functies bij dieren zijn dus
meer subcorticaal gelokaliseerd dan bij de mens.
- Dus de cortex bij dieren is primair verantwoordelijk
voor de integratie van simpele gedragingen in meer
complexe gedragsvormen.
verschillende laesies bij honden
Het is moeilijk om met dieronderzoek uitspraak te doen over de mens.
Lokalisationisten: Penfield en Rasmussen:
Patiënten onder plaatselijke verdoving, gat in de schedel en werden er kleine stukjes cortex
gestimuleerd. Zo kwamen ze op het idee dat het aan speciale functies was verbonden.
Weefsel om een tumor weghalen (voor belangrijke functie) overleeft de patiënt het maar
heeft vervolgens problemen. Bij bepaalde typen wordt onder plaatselijke verdoving de
cortex gestimuleerd, zodat de belangrijke gebieden in tact blijven.
Hughlings-Jackson: vergoeding tussen anti en Lokalisationisten.
- Hiërarchisch georganiseerd model van boven naar beneden. Complexer van lage naar
hoge delen. Lagere delen staan in dienst van de hogere delen.
- Laag:
o Ruggenmerg: beweging
o Hersenstam: hart
o Cerebellum: motoratie.
- Hoog:
o Basale ganglia
o cortex
Lagere functies worden geïntegreerd in hogere functies. Bijvoorbeeld assemblatie:
Een pianist (kan al zijn vingers los laten bewegen en ‘muziek maken’ krijgt een
hersenbeschadiging (CVA) die kan nog steeds de vingers bewegen maar kan niet meer
pianospelen, geen idee hoe de afzonderlijke vingers verbinden met bepaalde accordeon.
Alle gebieden betrokken met complex gedrag. Dieren hebben minder effect bij corticale
laesies want er is minder complex gedag. Hond kan terugvallen op subcorticale cortex →
plasticiteit, na een algemene beschadiging kan er sneller herstel zijn. Dieren zijn minder
afhankelijk van de cortex dan mensen.
Sinds neuroimaging, als iemand praat zijn grote delen van het brein actief en niet alleen het
taalgebied. Vooral de laatste jaren heel sterk van de technologische ontwikkelingen.
4
