Aardrijkskunde samenvatting havo 5 hoofdstuk 1

Aardrijkskunde hoofdstuk 1
Toetsweek 1 havo 5
Leerdoelen

 Je weet wat globalisering is.
 Je begrijpt hoe technologische ontwikkelingen en globalisering met elkaar
samenhangen.
 Je weet wat tijdruimtecompressie is.
 Je weet waarvoor koloniën werden gebruikt.
 Je weet welke rol kolonialisme speelde bij globalisering.
 Je begrijpt het ontstaan van centrum-periferietegenstellingen.
 Je kunt effecten noemen van de centrum-periferietegenstellingen voor
periferielanden.
 Je kunt de verschuiving van economische activiteiten in de wereld beschrijven en
verklaren.
 Je begrijpt waarom economische verschillen in de wereld toenemen.
 Je weet hoe de Wereldhandelsorganisatie vrijhandel bevordert.
 Je weet dat globalisering nadelige effecten voor het milieu heeft.
 Je kunt de verschuiving van economische activiteiten in de wereld beschrijven en
verklaren.
 Je begrijpt waarom economische verschillen in de wereld toenemen.
 Je weet hoe de Wereldhandelsorganisatie vrijhandel bevordert.
 Je weet dat globalisering nadelige effecten voor het milieu heeft.
 Je weet wat culturele globalisering is.
 Je begrijpt welke invloed multinationale ondernemingen hebben op culturele
globalisering.
 Je begrijpt de rol van internationale migratie bij culturele globalisering.
 Je begrijpt waarom sommige mensen tegen globalisering zijn
 Je weet met welke indicatoren je landen in groepen kunt indelen en met elkaar
kunt vergelijken.
 Je kunt verschillen tussen landen met behulp van indicatoren beschrijven en
verklaren.
 Je begrijpt dat een indeling van landen op nationale schaal de verschillen binnen
de landen verhult.
 Je kunt de mondiale spreidingspatronen op economisch, demografisch en sociaal-
cultureel gebied beschrijven en verklaren.
 Je kunt belangrijke veranderingen sinds 1980 in die mondiale spreidingspatronen
beschrijven en verklaren.
 Je begrijpt waarom het Verenigd Koninkrijk een centrumland is.
 Je weet dat de economie van het Verenigd Koninkrijk is veranderd van een
industriële in een diensteneconomie.
 Je weet waarom in het Verenigd Koninkrijk de sociale en ruimtelijke verschillen
toenemen.
 Je weet dat India een opkomende economie is.
 Je weet waarom in India de sociale en ruimtelijke verschillen toenemen.
 Je kunt de handels-, investeringen migratie patronen tussen het Verenigd
Koninkrijk en India beschrijven en verklaren.




Deze wereldwijde verbindingen over de wereld. De belangrijkste oorzaken
daarvan zijn technologische innovatie en vrijhandel. Beide stimuleren de
uitwisseling van goederen en informatie.

-Een voorbeeld hiervan is de World Trade Organization (WTO) ofwel
de Wereldhandelsorganisatie, een internationale organisatie die
wereldwijd de vrijhandel stimuleert.

,Mondiale netwerk
Wereldomvattende netwerken op economisch, politiek of sociaal gebied.

Mondiale netwerken zijn wereldwijde sociale verbanden, zoals migranten
die contact houden en sociale media-platforms met miljoenen gebruikers,
zoals Instagram en TikTok.




Mondiale netwerken beïnvloeden landen en gebieden op politiek,
economisch en sociaal vlak. Ze bepalen beleid, zoals militair ingrijpen door
NAVO of VN en handelsdruk van de WTO. Ze beïnvloeden ook mode,
muziek en bieden via sociale media-informatie, vooral in landen zonder
vrije pers. Wereldsteden spelen hierin een cruciale rol.




Een wereldstad is een stad die een mondiaal beslissingscentrum is op
economisch en politiek gebied. Het is een knooppunt in mondiale kapitaal-
en informatiestromen en ook op cultureel gebied vaak toonaangevend.


Het proces waarbij steeds meer samenhang ontstaat tussen landen,
bedrijven en mensen over de hele wereld, heet globalisering.

Bij internationalisering gaat het vooral om grensoverschrijdende interactie,
zoals handel.
Terwijl dat bij globalisering wel op wereldschaap afspeelt.

Globalisering leidt tot standaardisering: wereldburgers lijken steeds meer
op elkaar doordat ze bijvoorbeeld eet- en kleedgewoonten van elkaar
overnemen.  kan voor ruzies zorgen wanneer mensen het gevoel

, hebben dat ze buiten de wereldwijde economie staan, of denken dat hun
cultuur of autonomie wordt aangetast door globalisering, kunnen ze in
opstand komen.



Interactietheorie van de Amerikaanse geograaf Edward Ullman
Deze theorie is er alleen mobiliteit (of transport) als er aan drie
voorwaarden wordt voldaan:

- complementariteit. Dit wil zeggen dat gebieden elkaar aanvullen: het ene
gebied heeft iets wat het andere gebied niet heeft.
- transporteerbaarheid. Het transport kan alleen ontstaan als het
overbruggen van de afstand tussen de gebieden mogelijk en betaalbaar is.
- geen tussenliggende mogelijkheden. Stel dat er een gebied C in Afrika
ligt waar de ananassen net zo goedkoop zijn als in gebied B. Gebied C ligt
ook nog eens dichter bij gebied A. Als bovendien de transporteerbaarheid
goed is, ontstaat er geen transport tussen gebied B en A, maar tussen
gebied C en A.


Mobiliteit is ook te verklaren door te kijken
naar pushfactoren en pullfactoren
Pushfactoren
Redenen om uit een gebied te vertrekken.

Pullfactoren
Redenen om naar een gebied toe te gaan.


Globalisering wordt mogelijk door het makkelijker en sneller overbruggen
van afstanden.
Informatie- en communicatietechnologie (ICT): de technologie om
informatie op te slaan, te verwerken en uit te wisselen. Er is niet alleen
meer mogelijk, maar de kosten voor de informatie-uitwisseling dalen
bovendien. Niet alleen gegevens zijn veel sneller en met lagere kosten op
hun plek van bestemming dan vroeger, dat geldt ook voor goederen.
Transporttechnologie: de technologieën in de transportsector, die als
doel hebben om goederen zo efficiënt mogelijk te vervoeren. De
ontwikkelingen in de ICT en de transporttechnologie leiden tot tijd-
ruimtecompressie: het verschijnsel dat in de wereld de afstanden in tijd,
geld en moeite steeds korter worden. Er is dus telkens minder tijd, geld en
moeite nodig om dezelfde afstand af te leggen.




(FASE 1) handelskolonialisme