Probleem 5 leerdoelen
1. Is de brief aan Dave een besluit?
Of een beslissing als besluit kan worden aangemerkt is van groot belang voor
toepasselijkheid van de Awb. Normen die Awb geeft gelden alleen voor besluiten. Er zijn wel
uitzonderingen.
Reikwijdte Awb wordt in beginsel bepaald door besluitbegrip. Wanneer sprake is van een
besluit is ook rechtsbescherming bij de bestuursrechter mogelijk.
Besluit (art. 1:3 lid 1 Awb): een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende
een publiekrechtelijke rechtshandeling.
- Beslissing: uitkomst van een afwegingsproces van argumenten van een
bestuursorgaan en dat die uitkomst bekend is gemaakt.
- Besluit moet schriftelijk zijn of elektronisch vastgesteld. Schriftelijkheidsvereiste kent
een ruime en dynamische interpretatie en is in zoverre techniekonafhankelijk; hoeft
niet telkens aan technologie te worden aangepast.
- Rechtshandeling: handeling met beoogd rechtsgevolg. Bestuursorgaan wil gevolgen
in het recht veroorzaken. Feitelijke handeling heeft dit niet, betekent niet dat dit
geen rechtsgevolg kan hebben.
- Bij besluiten in de zin van art. 1:3 Awb zal het dan gaan om rechtshandelingen van de
overheid die publiekrechtelijke rechtsgevolgen meebrengen.
- Beslissing is afkomstig van bestuursorgaan.
Overheid kan ook feitelijke handelingen verrichten, informatieverstrekking bijvoorbeeld.
Voor deze handelingen gelden, ookal zijn het geen besluiten, wel bepaalde
publiekrechtelijke normen (H2 Awb).
Vereisten besluit:
1. Schriftelijk;
2. Afkomstig van bestuursorgaan;
3. Rechtsgevolg beoogt;
4. Gebaseerd op een exclusief (publiekrechtelijk) wettelijk voorschrift.
Tegen sommige besluiten kan men procederen bij de bestuursrechter. Er is echter een
aantal handelingen die geen rechtshandelingen zijn, maar wel appellabel zijn.
- Alleen tegen appellabel besluit staat beroep open bij bestuursrechter.
Dit andere handelen wordt dan gelijkgesteld aan een besluit.
- Negatieve beslissing: aanvraag door belanghebbende wordt afgewezen. Er treedt
dan geen verandering op in de juridische situatie. Er is dan niet voldaan aan vereiste
van rechtshandeling, want er is geen rechtsgevolg, dus eigenlijk ook geen besluit.
Juist in deze gevallen is behoefte aan rechtsbescherming. Ook beslissing om geen
besluit te nemen mag als besluit worden aangemerkt. (art. 6:2 onder a Awb).
o Afwijzende reactie op aanvraag wordt gelijkgesteld met beschikking (art. 1:3
lid 2 Awb).
- Bestuurlijk oordeel: verstrekking visie op geldend recht voor bepaald geval op
verzoek. Is van informatieve aard, maar zijn omstandigheden denkbaar waarbij
wenselijk is dat deze visie toch aan bestuursrechter kan worden voorgelegd. Niet in
wet maar in jurisprudentie terug te vinden; bestuursrechter oordeelt onder
voorwaarden dat dit een besluit is.
, Bestuurlijke oordelen zijn besluiten in de zin van art. 1:3 Awb wanneer de
belanghebbende geen ‘andere aanvaardbare weg’ heeft om de kwestie bij de
bestuursrechter aan de kaak te stellen. wanneer het onevenredig bezwarend voor
iemand is om na het bestuurlijk rechtsoordeel een ‘echt’ besluit over de kwestie te
vragen, zou de mededeling zelfstandig appellabel moeten zijn en dus een besluit.
Bestuursrechter hanteert strategisch besluitbegrip in dit soort gevallen.
o Mededeling dat wel vergunning nodig is, is geen besluit. Er is geen noodzaak
om dit bestuurlijk oordeel gelijk te stellen met besluit, men kan vergunning
indienen en bij afwijzing voorleggen aan bestuursrechter.
- Waarschuwingen: kunnen gebaseerd zijn op wettelijk voorschrift of niet.
Waarschuwing zonder rechtsgevolg is geen besluit. Als waarschuwing is gebaseerd op
wettelijke bevoegdheid bij bijvoorbeeld stilleggen werkzaamheden bij tweede
waarschuwing is waarschuwing onderdeel van sanctieregime. Waarschuwing heeft
dan namelijk rechtsgevolg.
- Gedoogverklaringen: deze categorie feitelijke mededelingen worden sinds 2019 niet
meer gelijkgesteld aan een besluit in de zin van Awb. Gedoogbeslissingen zijn geen
besluiten omdat deze beslissingen niet op rechtsgevolg zijn gericht. Gelijkstellen van
alle soorten gedoogbeslissingen met een besluit zou suggereren dat de rechter het
nemen van beslissingen over gedogen als een zelfstandige bevoegdheid beschouwt
naast de handhavingsbevoegdheid.
Tegen gedoogbeslissing kunnen daarom geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen
meer worden aangewend. Een derde is echter niet machteloos, kan wel
handhavingsverzoek indienden bij bestuursorgaan. De schriftelijke reactie hierop is
besluit en dus vatbaar voor bezwaar.
Beslissing moet om een besluit te zijn dus een publiekrechtelijke rechtshandeling inhouden:
de beslissing is gebaseerd op een exclusieve (publiekrechtelijke) bevoegdheid. Veel
publiekrechtelijke wettelijke voorschriften verlenen bestuursorganen exclusieve, niet aan
eenieder toekomende bevoegdheden.
Kenmerkend aan uitoefenen van deze bevoegdheid is dat een bestuursorgaan eenzijdig
inhoud kan geven aan een rechtsbetrekking. Wilsovereenstemming is daarbij niet nodig.
Door strategisch besluitbegrip ook rechtsbescherming tegen beslissingen die geen besluit
zijn. Bestuursrechter zet besluitbegrip dus strategisch in om ervoor te zorgen dat burgers
tegen die beslissing bij hem kunnen opkomen.
Voorbeelden strategisch besluitbegrip:
1. ‘publieke taak-jurisprudentie’: bestuursrechter heeft beslissingen van
bestuursorganen bij hoge uitzondering als ‘publiekrechtelijk’ gepubliceerd, zonder
publiekrechtelijk wettelijk voorschrift als grondslag door aan te nemen dat deze
‘besluiten’ genomen werden in het kader van de publieke taak van het bestuur. Als
de bevoegdheid zelf niet, maar de publieke taak wel uit een publiekrechtelijk
wettelijk voorschrift kon worden afgeleid, wilde de bestuursrechter om strategische
redenen zulke beslissingen aanduiden als besluiten.
Hoge uitzondering: handeling als publieke taak als besluit aanmerken terwijl ook die
taak niet uit een wettelijk voorschrift voortvloeide.
Publieketaakcriterium roept enige rechtsonzekerheid op voor de burger, omdat de
bestuursrechter daarover afhankelijk van de specifieke omstandigheden beslist.
, 2. Publiekrechtelijke karakter van een beslissing wordt niet op wettelijk voorschrift,
maar op beleidsregel gebaseerd. Heeft Afdeling aanvaard door begunstigende
karakter van een dergelijke regeling én omdat deze regeling invulling geeft aan de
verplichting die onder voorwaarden op het bestuur rust om nadeelcompensatie toe
te kennen.
In de brief aan Dave (caféeigenaar) wordt een vergunning verleend voor het organiseren van
een feest tijdens songfestival, maar de muziek mag niet (zoals gewenst) een geluidniveau
boven de 80 dB(A) hebben.
Een besluit is in principe (art. 1:3 lid 1 Awb): een schriftelijke beslissing van een
bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling.
De vereisten zijn:
1. Beslissing: uitkomst afwegingsproces.
2. Schriftelijk: het is een brief en dus schriftelijk.
3. Afkomstig van bestuursorgaan: brief komt van de burgermeester. Die wordt
gekenmerkt als bestuursorgaan.
4. Rechtsgevolg beoogd: Dave mag door de beslissing een feest organiseren en krijgt
een vergunning. Dit is een beoogd rechtsgevolg.
5. Gebaseerd op een exclusief (publiekrechtelijk) wettelijk voorschrift.
Burgermeester mag vergunningen verlenen. Hij is onderdeel van de gemeente art. 6
gemw. en die heeft bevoegdheid vergunningen te verlenen.
De brief aan Dave kan dus worden aangemerkt als een besluit.
2. Welke soorten besluiten zien we terug in de casus?
Er zijn verschillende soorten besluiten:
- Beschikkingen: besluiten met een concreet karakter; gericht op één of enkele
personen of een concreet object.
Besluiten van algemene strekking: besluiten gericht op onbepaald aantal burgers.
- Algemeen verbindende voorschriften: besluiten zijn rechtstreeks bindend voor
burgers,
- Beleidsregels: besluiten bevatten slechts overheidsbeleid.
- Restcategorie (overige bas)
Belang onderscheidingen:
a. Grens tussen besluiten van algemene strekking en beschikkingen is van belang voor
toepasselijkheid H4 Awb. Vooral ontwikkeld in AROB-rechtspraak. Onderscheid was daar
bepalend voor toegang tot bestuursrechter. Nu niet meer alleen beroep open tegen
beschikkingen, maar tegen besluiten. Onderscheid is niet van belang voor de
rechtsbescherming.
b. Grens tussen algemeen verbindende voorschriften + beleidsregels en andere besluiten
van algemene strekking is wél van belang voor rechtsbescherming.
a. Tegen beleidsregel of avv kan geen beroep bij bestuursrechter worden ingesteld
(art. 8:3 lid 1 onder a Awb)
b. Op avv’s H3 Awb slechts beperkt van toepassing. En als ze ingesteld zijn door
formele wetgever vallen ze sowieso buiten Awb. Wetgevende macht is namelijk
geen bestuursorgaan.
1. Is de brief aan Dave een besluit?
Of een beslissing als besluit kan worden aangemerkt is van groot belang voor
toepasselijkheid van de Awb. Normen die Awb geeft gelden alleen voor besluiten. Er zijn wel
uitzonderingen.
Reikwijdte Awb wordt in beginsel bepaald door besluitbegrip. Wanneer sprake is van een
besluit is ook rechtsbescherming bij de bestuursrechter mogelijk.
Besluit (art. 1:3 lid 1 Awb): een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende
een publiekrechtelijke rechtshandeling.
- Beslissing: uitkomst van een afwegingsproces van argumenten van een
bestuursorgaan en dat die uitkomst bekend is gemaakt.
- Besluit moet schriftelijk zijn of elektronisch vastgesteld. Schriftelijkheidsvereiste kent
een ruime en dynamische interpretatie en is in zoverre techniekonafhankelijk; hoeft
niet telkens aan technologie te worden aangepast.
- Rechtshandeling: handeling met beoogd rechtsgevolg. Bestuursorgaan wil gevolgen
in het recht veroorzaken. Feitelijke handeling heeft dit niet, betekent niet dat dit
geen rechtsgevolg kan hebben.
- Bij besluiten in de zin van art. 1:3 Awb zal het dan gaan om rechtshandelingen van de
overheid die publiekrechtelijke rechtsgevolgen meebrengen.
- Beslissing is afkomstig van bestuursorgaan.
Overheid kan ook feitelijke handelingen verrichten, informatieverstrekking bijvoorbeeld.
Voor deze handelingen gelden, ookal zijn het geen besluiten, wel bepaalde
publiekrechtelijke normen (H2 Awb).
Vereisten besluit:
1. Schriftelijk;
2. Afkomstig van bestuursorgaan;
3. Rechtsgevolg beoogt;
4. Gebaseerd op een exclusief (publiekrechtelijk) wettelijk voorschrift.
Tegen sommige besluiten kan men procederen bij de bestuursrechter. Er is echter een
aantal handelingen die geen rechtshandelingen zijn, maar wel appellabel zijn.
- Alleen tegen appellabel besluit staat beroep open bij bestuursrechter.
Dit andere handelen wordt dan gelijkgesteld aan een besluit.
- Negatieve beslissing: aanvraag door belanghebbende wordt afgewezen. Er treedt
dan geen verandering op in de juridische situatie. Er is dan niet voldaan aan vereiste
van rechtshandeling, want er is geen rechtsgevolg, dus eigenlijk ook geen besluit.
Juist in deze gevallen is behoefte aan rechtsbescherming. Ook beslissing om geen
besluit te nemen mag als besluit worden aangemerkt. (art. 6:2 onder a Awb).
o Afwijzende reactie op aanvraag wordt gelijkgesteld met beschikking (art. 1:3
lid 2 Awb).
- Bestuurlijk oordeel: verstrekking visie op geldend recht voor bepaald geval op
verzoek. Is van informatieve aard, maar zijn omstandigheden denkbaar waarbij
wenselijk is dat deze visie toch aan bestuursrechter kan worden voorgelegd. Niet in
wet maar in jurisprudentie terug te vinden; bestuursrechter oordeelt onder
voorwaarden dat dit een besluit is.
, Bestuurlijke oordelen zijn besluiten in de zin van art. 1:3 Awb wanneer de
belanghebbende geen ‘andere aanvaardbare weg’ heeft om de kwestie bij de
bestuursrechter aan de kaak te stellen. wanneer het onevenredig bezwarend voor
iemand is om na het bestuurlijk rechtsoordeel een ‘echt’ besluit over de kwestie te
vragen, zou de mededeling zelfstandig appellabel moeten zijn en dus een besluit.
Bestuursrechter hanteert strategisch besluitbegrip in dit soort gevallen.
o Mededeling dat wel vergunning nodig is, is geen besluit. Er is geen noodzaak
om dit bestuurlijk oordeel gelijk te stellen met besluit, men kan vergunning
indienen en bij afwijzing voorleggen aan bestuursrechter.
- Waarschuwingen: kunnen gebaseerd zijn op wettelijk voorschrift of niet.
Waarschuwing zonder rechtsgevolg is geen besluit. Als waarschuwing is gebaseerd op
wettelijke bevoegdheid bij bijvoorbeeld stilleggen werkzaamheden bij tweede
waarschuwing is waarschuwing onderdeel van sanctieregime. Waarschuwing heeft
dan namelijk rechtsgevolg.
- Gedoogverklaringen: deze categorie feitelijke mededelingen worden sinds 2019 niet
meer gelijkgesteld aan een besluit in de zin van Awb. Gedoogbeslissingen zijn geen
besluiten omdat deze beslissingen niet op rechtsgevolg zijn gericht. Gelijkstellen van
alle soorten gedoogbeslissingen met een besluit zou suggereren dat de rechter het
nemen van beslissingen over gedogen als een zelfstandige bevoegdheid beschouwt
naast de handhavingsbevoegdheid.
Tegen gedoogbeslissing kunnen daarom geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen
meer worden aangewend. Een derde is echter niet machteloos, kan wel
handhavingsverzoek indienden bij bestuursorgaan. De schriftelijke reactie hierop is
besluit en dus vatbaar voor bezwaar.
Beslissing moet om een besluit te zijn dus een publiekrechtelijke rechtshandeling inhouden:
de beslissing is gebaseerd op een exclusieve (publiekrechtelijke) bevoegdheid. Veel
publiekrechtelijke wettelijke voorschriften verlenen bestuursorganen exclusieve, niet aan
eenieder toekomende bevoegdheden.
Kenmerkend aan uitoefenen van deze bevoegdheid is dat een bestuursorgaan eenzijdig
inhoud kan geven aan een rechtsbetrekking. Wilsovereenstemming is daarbij niet nodig.
Door strategisch besluitbegrip ook rechtsbescherming tegen beslissingen die geen besluit
zijn. Bestuursrechter zet besluitbegrip dus strategisch in om ervoor te zorgen dat burgers
tegen die beslissing bij hem kunnen opkomen.
Voorbeelden strategisch besluitbegrip:
1. ‘publieke taak-jurisprudentie’: bestuursrechter heeft beslissingen van
bestuursorganen bij hoge uitzondering als ‘publiekrechtelijk’ gepubliceerd, zonder
publiekrechtelijk wettelijk voorschrift als grondslag door aan te nemen dat deze
‘besluiten’ genomen werden in het kader van de publieke taak van het bestuur. Als
de bevoegdheid zelf niet, maar de publieke taak wel uit een publiekrechtelijk
wettelijk voorschrift kon worden afgeleid, wilde de bestuursrechter om strategische
redenen zulke beslissingen aanduiden als besluiten.
Hoge uitzondering: handeling als publieke taak als besluit aanmerken terwijl ook die
taak niet uit een wettelijk voorschrift voortvloeide.
Publieketaakcriterium roept enige rechtsonzekerheid op voor de burger, omdat de
bestuursrechter daarover afhankelijk van de specifieke omstandigheden beslist.
, 2. Publiekrechtelijke karakter van een beslissing wordt niet op wettelijk voorschrift,
maar op beleidsregel gebaseerd. Heeft Afdeling aanvaard door begunstigende
karakter van een dergelijke regeling én omdat deze regeling invulling geeft aan de
verplichting die onder voorwaarden op het bestuur rust om nadeelcompensatie toe
te kennen.
In de brief aan Dave (caféeigenaar) wordt een vergunning verleend voor het organiseren van
een feest tijdens songfestival, maar de muziek mag niet (zoals gewenst) een geluidniveau
boven de 80 dB(A) hebben.
Een besluit is in principe (art. 1:3 lid 1 Awb): een schriftelijke beslissing van een
bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling.
De vereisten zijn:
1. Beslissing: uitkomst afwegingsproces.
2. Schriftelijk: het is een brief en dus schriftelijk.
3. Afkomstig van bestuursorgaan: brief komt van de burgermeester. Die wordt
gekenmerkt als bestuursorgaan.
4. Rechtsgevolg beoogd: Dave mag door de beslissing een feest organiseren en krijgt
een vergunning. Dit is een beoogd rechtsgevolg.
5. Gebaseerd op een exclusief (publiekrechtelijk) wettelijk voorschrift.
Burgermeester mag vergunningen verlenen. Hij is onderdeel van de gemeente art. 6
gemw. en die heeft bevoegdheid vergunningen te verlenen.
De brief aan Dave kan dus worden aangemerkt als een besluit.
2. Welke soorten besluiten zien we terug in de casus?
Er zijn verschillende soorten besluiten:
- Beschikkingen: besluiten met een concreet karakter; gericht op één of enkele
personen of een concreet object.
Besluiten van algemene strekking: besluiten gericht op onbepaald aantal burgers.
- Algemeen verbindende voorschriften: besluiten zijn rechtstreeks bindend voor
burgers,
- Beleidsregels: besluiten bevatten slechts overheidsbeleid.
- Restcategorie (overige bas)
Belang onderscheidingen:
a. Grens tussen besluiten van algemene strekking en beschikkingen is van belang voor
toepasselijkheid H4 Awb. Vooral ontwikkeld in AROB-rechtspraak. Onderscheid was daar
bepalend voor toegang tot bestuursrechter. Nu niet meer alleen beroep open tegen
beschikkingen, maar tegen besluiten. Onderscheid is niet van belang voor de
rechtsbescherming.
b. Grens tussen algemeen verbindende voorschriften + beleidsregels en andere besluiten
van algemene strekking is wél van belang voor rechtsbescherming.
a. Tegen beleidsregel of avv kan geen beroep bij bestuursrechter worden ingesteld
(art. 8:3 lid 1 onder a Awb)
b. Op avv’s H3 Awb slechts beperkt van toepassing. En als ze ingesteld zijn door
formele wetgever vallen ze sowieso buiten Awb. Wetgevende macht is namelijk
geen bestuursorgaan.
