VEILIGHEID EN WELZIJN
WAT IS VCA?
Veiligheid, gezondheid en milieu checklist aannemers.
- Certificatie-instelling om aan te tonen of een bedrijf voldoende doet aan veilig werken.
VCA: (kleine) bedrijfven die wel of niet als hoofdaannemer optreden.
VCU: uitzendbureau’s, interimkantoren en organisaties
VC-P: bijkomende eisen voor de petrochemie
Operationele medewerkers en leidinggevenden moeten verplicht een VCA-attest (10j geldig) hebben.
B-VCA= cursus basisveiligheid
VCA-VOL= specifiek voor leidinggevenden
HOOFDSTUK 1: WETGEVING
Europese richtlijnen
Europese richtlijnen vormen de basis van de nationale wetgeving.
Sociale richtlijnen: dit zijn minimale richtlijnen, ze mogen altijd strenger zijn.
Economische richtlijnen: dit zijn maximale richtlijnen, ze mogen niet strenger, want dit zorgt voor een
vrij verkeer van goederen binnen Europa.
Welzijnswet
Algemene regels/principes in verband met veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk.
Het werd concreter ingevuld dmv koninklijke en ministiriële uitvoeringsbesluiten
➔ Codex over welzijn op het werk
➔ ARAB = algemeen reglement voor arbeidsbescherming
Legt verplichtingen op aan de werkgever en werknemer.
Basis principes
Het doel =
- Werknemers en personen beschermen bij het uitvoeren van werkzaamheden
- Veiligheid en gezondheid van werknemers verbeteren
- Zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden bieden
Het toepassingsgebied =
- Rechten en plichten van werknemers en werkgevers
- Op alle plaatsen waar arbeid geleverd wordt
De principes =
- De werkgever staat in voor de veiligheid van zijn werknemers
- Het beleid dat hij hiervoor voert is gebaseerd op het voorkomen van risico’s
- De werkgever laat zich hiervoor bijstaan door deskundigen
- Hij zorgt voor opleiding van de werknemers
Verschillende domeinen van de welzijnswet
- Arbeidsveiligheid: vermijden van ongevallen
- Gezondheid: beschermen tegen en vermijden van beroepsziekten
- Psychosociale belasting: pesten, ongewenst seksueel gedrag, ...
- Ergonomie: werkpost moet aangepast zijn aan de mens
- Arbeidshygiëne: blootstelling aan bacteriën, gevaarlijke stoffen, virussen, stralingen, ...
- Verfraaiing van de arbeidsplaatsen: douches, wc’s rustplekken, kleedkamers, ...
- Leefmilieu: milieumaatregelen, opslagplaatsen van gevaarlijke stoffen, ...
,Preventiestructuren
➔ Preventiediensten IDPB EN EDPB
- Meewerken aan risico-inventarisatie en evaluatie (risicoanalyse)
- Het onderzoeken van ongevallen en “bijna”-ongevallen
- Advies verlenen aan werkgever en werknemers op gebied van welzijn
- Uitvoeren van het gezondheidstoezicht op het werk
➔ EDTC
= Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaatsen
- Controle en keuringen op: elektrische installaties, toestellen, veiligheidsmaterieel
➔ CPBW
= Comité voor Preventie en bescherming op het werk
- Het is verplicht vanaf 50 werknemers (bij ondergrondse activiteiten vanaf 20 werknemers)
- Adviserende en controlerende bevoegdheid op vlak van veiligheid en hygiëne
- ‘overlegorgaan’ tussen werkgever en werknemers
Verschillende werkgevers op 1 arbeidsplaats
Men moet niet enkel werknemers beschermen, maar ook andere aanwezigen zoals: andere
werknemers, bezoekers, klanten, omwonenden, …
Er zijn verschillende werkgevers samen actief -> werkgevers moeten maatregelen op elkaar
afstemmen.
Een werf = een tijdelijke of mobiele arbeidsplaats.
Inspectie/toezicht
Inspecteurs van de overheid houden toezicht op toepassing van de welzijnswetgeving. Zij kunnen
maatregelen nemen:
- Waarschuwingen en raad geven
- Werken stilleggen omwille van veiligheid
- Proces-verbaal opstellen
- Bevelen om binnen een bepaalde termijn maatregelen te nemen tegen risico’s
CE-markeringen
= Conformité Européenne
Het is een markering dat bewijst dat een product voldoet aan de europese richtlijnen betreffende
veiligheid. In de EU mogen enkel 0deze producten op de markt gebracht worden.
,HOOFDSTUK 2: GEVAREN, RISICO’S EN PREVENTIE
Gevaar VS risico
Een GEVAARlijke stof... ... vormt pas een RISICO, als hij vrijkomt in
giftige hoeveelheden.
Een gevaar is een intrinsieke eigenschap van producten of situaties
- BV. Een mes kan snijden, een giftige stof kan dodelijk zijn.
- Als er geen blootstelling is van het gevaar is er geen risico
tot schade
- Als er geen giftige stoffen zijn is er geen risico op schade
Risico is de kans dat een gevaar zal leiden tot een ongewenste gebeurtenis met schade (aan mensen,
goederen of het milieu).
Risico
Er zijn 2 zaken belangrijk:
- De kans dat er schade zal optreden
- Het effect van deze mogelijke schade
Risico = kans x effect
Risico Kans Effect Schade
Struikelen over leiding Zeer hoog Zeer klein Blauwe plekken, kneuzing
Grote ontploffing Zeer klein Extreem ernstig Dodelijk, brandwonden
Vallen op beperkte hoogte Matig Matig/ernstig Breuken, schaarwonden
Bronnen van gevaren en risico’s
- Soort werk: andere risico’s afhankelijk van het uit te voeren werk
- Werkplek/omgeving
- Arbeidsomstandigheden: weer, verluchting, verlichting, ...
- Arbeidsmiddelen/materieel
- Producten en materialen waarmee gewerkt wordt
- Kennis en bekwaamheid van de werknemers
- Mentaliteit en gedrag van de medewerkers
- De fysieke en mentale belasting
Preventie
= Alle bepalingen en maatregelen die genomen worden om risico’s te voorkomen of te verminderen.
Praktisch betekent dit het voorkomen van onveilige handelingen en situaties.
- Maatregelen nemen volgens de “preventiehiërarchie”
1. Gevaar uitschakelen
2. Risico beperken of verminderen (collectief beschermen)
3. Persoonlijke beschermingsmiddelen = PBM
4. Begeleidende maatregelen
, 1. Gevaar uitschakelen
o Bestrijden van risico’s aan de bron
o Zonder gevaar = geen risico op schade
o VB: kiezen voor niet giftig ipv giftig
o Veiligere werkmethodes gebruiken
o Beschadigd elektrisch snoer vervangen
= substitutie
2. Collectief beschermen
o Risico beperken of verminderen
o Afschermen van gevaarlijke plekken zodat schade minder snel kan gebeuren.
o VB: leuning op trappen, beschermkapje over zaagmachine, veiligheidshekken, ...4
3. Persoonlijk beschermen
o PBM’s
o Gevolgen/effect beperken
o Blootstelling of kans blijven hetzelfde
o VB: schoenen met stalen tip, helm, veiligheidsbril, handschoenen, ...
4. Organisatorische maatregelen
o Opleiding, betere werktijden, ...
o VB enkel opgeleide mensen toelaten in risicozones
5. Signalisatie
o Signaleren, waarschuwen, etiketteren
Wat te doen bij een onveilige situatie?
- Volg de preventiehiërarchie
1. Oorzaak weghalen
2. Situatie afschermen
3. Waarschuwen voor onveilige situaties
- Wijs gevaarlijke werknemers steeds op hun onveilig gedrag.
- Meld de onveilige situatie aan de werkleider.
Risicobeheersing
- Gestructureerde en dynamische aanpak is nodig.
“Elke werkgever is verantwoordelijk voor de structurele planmatige aanpak van preventie” =
preventiebeleid.
- Dynamisch risicobeheersingssysteem
o Plan: Wie? Wat? Middelen? Wanneer?
o Do
o Check: lukt dat wat in Plan is vastgelegdN
o Act: bijsturen van doelstellingen, maatregelen, planning
WAT IS VCA?
Veiligheid, gezondheid en milieu checklist aannemers.
- Certificatie-instelling om aan te tonen of een bedrijf voldoende doet aan veilig werken.
VCA: (kleine) bedrijfven die wel of niet als hoofdaannemer optreden.
VCU: uitzendbureau’s, interimkantoren en organisaties
VC-P: bijkomende eisen voor de petrochemie
Operationele medewerkers en leidinggevenden moeten verplicht een VCA-attest (10j geldig) hebben.
B-VCA= cursus basisveiligheid
VCA-VOL= specifiek voor leidinggevenden
HOOFDSTUK 1: WETGEVING
Europese richtlijnen
Europese richtlijnen vormen de basis van de nationale wetgeving.
Sociale richtlijnen: dit zijn minimale richtlijnen, ze mogen altijd strenger zijn.
Economische richtlijnen: dit zijn maximale richtlijnen, ze mogen niet strenger, want dit zorgt voor een
vrij verkeer van goederen binnen Europa.
Welzijnswet
Algemene regels/principes in verband met veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk.
Het werd concreter ingevuld dmv koninklijke en ministiriële uitvoeringsbesluiten
➔ Codex over welzijn op het werk
➔ ARAB = algemeen reglement voor arbeidsbescherming
Legt verplichtingen op aan de werkgever en werknemer.
Basis principes
Het doel =
- Werknemers en personen beschermen bij het uitvoeren van werkzaamheden
- Veiligheid en gezondheid van werknemers verbeteren
- Zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden bieden
Het toepassingsgebied =
- Rechten en plichten van werknemers en werkgevers
- Op alle plaatsen waar arbeid geleverd wordt
De principes =
- De werkgever staat in voor de veiligheid van zijn werknemers
- Het beleid dat hij hiervoor voert is gebaseerd op het voorkomen van risico’s
- De werkgever laat zich hiervoor bijstaan door deskundigen
- Hij zorgt voor opleiding van de werknemers
Verschillende domeinen van de welzijnswet
- Arbeidsveiligheid: vermijden van ongevallen
- Gezondheid: beschermen tegen en vermijden van beroepsziekten
- Psychosociale belasting: pesten, ongewenst seksueel gedrag, ...
- Ergonomie: werkpost moet aangepast zijn aan de mens
- Arbeidshygiëne: blootstelling aan bacteriën, gevaarlijke stoffen, virussen, stralingen, ...
- Verfraaiing van de arbeidsplaatsen: douches, wc’s rustplekken, kleedkamers, ...
- Leefmilieu: milieumaatregelen, opslagplaatsen van gevaarlijke stoffen, ...
,Preventiestructuren
➔ Preventiediensten IDPB EN EDPB
- Meewerken aan risico-inventarisatie en evaluatie (risicoanalyse)
- Het onderzoeken van ongevallen en “bijna”-ongevallen
- Advies verlenen aan werkgever en werknemers op gebied van welzijn
- Uitvoeren van het gezondheidstoezicht op het werk
➔ EDTC
= Externe Dienst voor Technische Controles op de werkplaatsen
- Controle en keuringen op: elektrische installaties, toestellen, veiligheidsmaterieel
➔ CPBW
= Comité voor Preventie en bescherming op het werk
- Het is verplicht vanaf 50 werknemers (bij ondergrondse activiteiten vanaf 20 werknemers)
- Adviserende en controlerende bevoegdheid op vlak van veiligheid en hygiëne
- ‘overlegorgaan’ tussen werkgever en werknemers
Verschillende werkgevers op 1 arbeidsplaats
Men moet niet enkel werknemers beschermen, maar ook andere aanwezigen zoals: andere
werknemers, bezoekers, klanten, omwonenden, …
Er zijn verschillende werkgevers samen actief -> werkgevers moeten maatregelen op elkaar
afstemmen.
Een werf = een tijdelijke of mobiele arbeidsplaats.
Inspectie/toezicht
Inspecteurs van de overheid houden toezicht op toepassing van de welzijnswetgeving. Zij kunnen
maatregelen nemen:
- Waarschuwingen en raad geven
- Werken stilleggen omwille van veiligheid
- Proces-verbaal opstellen
- Bevelen om binnen een bepaalde termijn maatregelen te nemen tegen risico’s
CE-markeringen
= Conformité Européenne
Het is een markering dat bewijst dat een product voldoet aan de europese richtlijnen betreffende
veiligheid. In de EU mogen enkel 0deze producten op de markt gebracht worden.
,HOOFDSTUK 2: GEVAREN, RISICO’S EN PREVENTIE
Gevaar VS risico
Een GEVAARlijke stof... ... vormt pas een RISICO, als hij vrijkomt in
giftige hoeveelheden.
Een gevaar is een intrinsieke eigenschap van producten of situaties
- BV. Een mes kan snijden, een giftige stof kan dodelijk zijn.
- Als er geen blootstelling is van het gevaar is er geen risico
tot schade
- Als er geen giftige stoffen zijn is er geen risico op schade
Risico is de kans dat een gevaar zal leiden tot een ongewenste gebeurtenis met schade (aan mensen,
goederen of het milieu).
Risico
Er zijn 2 zaken belangrijk:
- De kans dat er schade zal optreden
- Het effect van deze mogelijke schade
Risico = kans x effect
Risico Kans Effect Schade
Struikelen over leiding Zeer hoog Zeer klein Blauwe plekken, kneuzing
Grote ontploffing Zeer klein Extreem ernstig Dodelijk, brandwonden
Vallen op beperkte hoogte Matig Matig/ernstig Breuken, schaarwonden
Bronnen van gevaren en risico’s
- Soort werk: andere risico’s afhankelijk van het uit te voeren werk
- Werkplek/omgeving
- Arbeidsomstandigheden: weer, verluchting, verlichting, ...
- Arbeidsmiddelen/materieel
- Producten en materialen waarmee gewerkt wordt
- Kennis en bekwaamheid van de werknemers
- Mentaliteit en gedrag van de medewerkers
- De fysieke en mentale belasting
Preventie
= Alle bepalingen en maatregelen die genomen worden om risico’s te voorkomen of te verminderen.
Praktisch betekent dit het voorkomen van onveilige handelingen en situaties.
- Maatregelen nemen volgens de “preventiehiërarchie”
1. Gevaar uitschakelen
2. Risico beperken of verminderen (collectief beschermen)
3. Persoonlijke beschermingsmiddelen = PBM
4. Begeleidende maatregelen
, 1. Gevaar uitschakelen
o Bestrijden van risico’s aan de bron
o Zonder gevaar = geen risico op schade
o VB: kiezen voor niet giftig ipv giftig
o Veiligere werkmethodes gebruiken
o Beschadigd elektrisch snoer vervangen
= substitutie
2. Collectief beschermen
o Risico beperken of verminderen
o Afschermen van gevaarlijke plekken zodat schade minder snel kan gebeuren.
o VB: leuning op trappen, beschermkapje over zaagmachine, veiligheidshekken, ...4
3. Persoonlijk beschermen
o PBM’s
o Gevolgen/effect beperken
o Blootstelling of kans blijven hetzelfde
o VB: schoenen met stalen tip, helm, veiligheidsbril, handschoenen, ...
4. Organisatorische maatregelen
o Opleiding, betere werktijden, ...
o VB enkel opgeleide mensen toelaten in risicozones
5. Signalisatie
o Signaleren, waarschuwen, etiketteren
Wat te doen bij een onveilige situatie?
- Volg de preventiehiërarchie
1. Oorzaak weghalen
2. Situatie afschermen
3. Waarschuwen voor onveilige situaties
- Wijs gevaarlijke werknemers steeds op hun onveilig gedrag.
- Meld de onveilige situatie aan de werkleider.
Risicobeheersing
- Gestructureerde en dynamische aanpak is nodig.
“Elke werkgever is verantwoordelijk voor de structurele planmatige aanpak van preventie” =
preventiebeleid.
- Dynamisch risicobeheersingssysteem
o Plan: Wie? Wat? Middelen? Wanneer?
o Do
o Check: lukt dat wat in Plan is vastgelegdN
o Act: bijsturen van doelstellingen, maatregelen, planning
