AARDRIJKSKUNDE HFST 3 ZUID-
AMERIKA
§1 REGIONALE BEELDVORMING
In Colombia schieten ze je dood als je op het WK een penalty mist, in Suriname eet iedereen
elke dag ‘kip met roti’ en op het strand van Rio flirt iedereen met iedereen. Maar kloppen die
beelden wel? Dansen alle Argentijnen nog wel de tango?
Stereotype beelden:
Het beeld dat mensen van een onbekend gebied hebben, is vaak gebaseerd op
vooroordelen. Dat noem je een stereotype. Zo’n beeld geeft een algemene karakterisering
van een gebied of groep mensen en zijn vaak kort door de bocht.
Perceptie:
De vraag is: hoe komen die stereotype beelden tot stand (bron 5)? Dat heeft vooral met
perceptie te maken, dit is de manier waarop je op basis van juiste of onjuiste informatie de
werkelijkheid inkleurt. Cultuurelementen als muziek, dans, sport, kleding en religie spelen
een belangrijke rol in deze stereotype beelden (bron 8).
Geografische beelden:
Aardrijkskunde is de wetenschap die zich bezighoudt met de aarde als woonplaats van de
mens en met de mensen als bewoners van de aarde. Daarom is juist dit vak geschikt om
verkeerde regionale beelden op te ruimen. Aardrijkskunde doet dit door het aanleveren
van geografische beelden. Dit zijn objectieve en controleerbare beelden. Door
geografische kennis wordt je mental map als het ware gecorrigeerd.
§1 LANDSCHAPPEN
In 2015 barstte de Chileense Calbucovulkaan uit. De stad Ensenada werd bedolven onder
een 50 cm dikke laag as en 4000 mensen moesten in allerijl worden geëvacueerd. De
vulkaan spuwde zoveel as uit, dat volgens experts zeker 6 miljoen vrachtwagens nodig zijn
om alles op te ruimen (bron 9).
West: actieve continentrand:
Zuid-Amerika bestaat uit meerdere tektonische platen. De oceanische korst van de
Nazcaplaat en de Antarctische plaat duiken weg onder de continentale korst van Zuid-
Amerika. Dit noem je subductie. Dit gaat samen met aardbevingen, actief vulkanisme en
gebergtevorming. In het Andesgebergte komt het stollingsgesteente andesiet volop voor.
De Andes is een hooggebergte dat in het noordwesten uit meerder bergketens (cordilleras)
bestaat. Hiertussen ligt een hoogvlakte of hoogland, de zogenaamde Altiplano. In sommige
Andeslanden is deze hoogvlakte zeer uitgestrekt (Bolivia), in andere juist smal (Peru), of
ontbreekt helemaal (Colombia).
, Oost: passieve continentenrand:
De oostzijde van het continent is.Ten oosten van het Andesgebergte liggen het Guyana- en
het Braziliaanse schild.
Dit zijn de alleroudste kernen van het Zuid-Amerikaanse continent (bron 10).
Bodemschatten:
Binnen Zuid-Amerika zijn vooral het Andesgebergte en de hooglanden rijk aan ertsen zoals
ijzer, koper, tin, zilver en goud. Die metalen zijn vaak door het opstijgende magma uit de
aardmantel meegenomen. Diep onder het aardoppervlak koelt magma af en stolt. Door
afbraak van gebergten komen ertsaders na lange tijd dicht aan de oppervlakte te liggen en
worden ze door rivieren afgesneden en meegevoerd. Stroomafwaarts neemt sedimentatie
plaats.
§3 KLIMATEN
Als je vanuit het Amazonebekken in Peru naar de top van de Huascarán Sur (6 768 meter)
klimt, reis je klimatologisch van de evenaar naar de poolcirkel. Alle klimaat- en
vegetatiezones die je passeert, komen in Zuid-Amerika voor.
Klimaat- en landschapzones:
De noordelijke helft van Zuid-Amerika ligt volledig in de tropen. Toch is het hier niet overal
warm en vochtig. Dat komt omdat de temperatuur niet alleen afhankelijk is van de
breedteligging, maar ook van de hoogteligging. De neerslag wordt ook sterk bepaald door
de ligging ten opzichte van gebergtes. Ook maakt het uit aan welke kant van een gebergte
je woont (bron 14). Omdat mangrovebossen altijd met de wortels in brak en zout water in
(sub)tropische kustgebieden staan, kunnen ze ook groeien in gebieden met weinig neerslag.
Klimaatfactoren:
De ligging van klimaat-, vegetatie- en landschapszones in Zuid-Amerika wordt voor een
groot deel bepaald door de geografische breedteligging, de hoogte, de noord-zuidligging
van het Andesgebergte en de invloed van zee- en luchtstromen.
In Patagonië in het zuiden van Argentinië is het droog en hier strekken zich eindeloze
grasvlakten uit, de pampa’s. Tussen de woestijnen in het noorden van Chili en het natte
gebied in Zuid-Chili ligt een overgangszone met een mediterraan klimaat met droge zomers
en natte winters. Je begrijpt dat de verdeling van de neerslag over het jaar in sterke mate
met het regiem van rivieren zoal de Orinoco, de Amazone en de Paraná bepaalt. Het
verhang en de mate van ontbossing bepalen op hun beurt de stroomsnelheid en de
sedimentafvoer.
El Niño:
El Niño is de omgekeerde situatie van normaal. Het enige geschenk van El Niño
is, dat in droge streken de zoetwatervoorraad weer enigszins op peil komt.
AMERIKA
§1 REGIONALE BEELDVORMING
In Colombia schieten ze je dood als je op het WK een penalty mist, in Suriname eet iedereen
elke dag ‘kip met roti’ en op het strand van Rio flirt iedereen met iedereen. Maar kloppen die
beelden wel? Dansen alle Argentijnen nog wel de tango?
Stereotype beelden:
Het beeld dat mensen van een onbekend gebied hebben, is vaak gebaseerd op
vooroordelen. Dat noem je een stereotype. Zo’n beeld geeft een algemene karakterisering
van een gebied of groep mensen en zijn vaak kort door de bocht.
Perceptie:
De vraag is: hoe komen die stereotype beelden tot stand (bron 5)? Dat heeft vooral met
perceptie te maken, dit is de manier waarop je op basis van juiste of onjuiste informatie de
werkelijkheid inkleurt. Cultuurelementen als muziek, dans, sport, kleding en religie spelen
een belangrijke rol in deze stereotype beelden (bron 8).
Geografische beelden:
Aardrijkskunde is de wetenschap die zich bezighoudt met de aarde als woonplaats van de
mens en met de mensen als bewoners van de aarde. Daarom is juist dit vak geschikt om
verkeerde regionale beelden op te ruimen. Aardrijkskunde doet dit door het aanleveren
van geografische beelden. Dit zijn objectieve en controleerbare beelden. Door
geografische kennis wordt je mental map als het ware gecorrigeerd.
§1 LANDSCHAPPEN
In 2015 barstte de Chileense Calbucovulkaan uit. De stad Ensenada werd bedolven onder
een 50 cm dikke laag as en 4000 mensen moesten in allerijl worden geëvacueerd. De
vulkaan spuwde zoveel as uit, dat volgens experts zeker 6 miljoen vrachtwagens nodig zijn
om alles op te ruimen (bron 9).
West: actieve continentrand:
Zuid-Amerika bestaat uit meerdere tektonische platen. De oceanische korst van de
Nazcaplaat en de Antarctische plaat duiken weg onder de continentale korst van Zuid-
Amerika. Dit noem je subductie. Dit gaat samen met aardbevingen, actief vulkanisme en
gebergtevorming. In het Andesgebergte komt het stollingsgesteente andesiet volop voor.
De Andes is een hooggebergte dat in het noordwesten uit meerder bergketens (cordilleras)
bestaat. Hiertussen ligt een hoogvlakte of hoogland, de zogenaamde Altiplano. In sommige
Andeslanden is deze hoogvlakte zeer uitgestrekt (Bolivia), in andere juist smal (Peru), of
ontbreekt helemaal (Colombia).
, Oost: passieve continentenrand:
De oostzijde van het continent is.Ten oosten van het Andesgebergte liggen het Guyana- en
het Braziliaanse schild.
Dit zijn de alleroudste kernen van het Zuid-Amerikaanse continent (bron 10).
Bodemschatten:
Binnen Zuid-Amerika zijn vooral het Andesgebergte en de hooglanden rijk aan ertsen zoals
ijzer, koper, tin, zilver en goud. Die metalen zijn vaak door het opstijgende magma uit de
aardmantel meegenomen. Diep onder het aardoppervlak koelt magma af en stolt. Door
afbraak van gebergten komen ertsaders na lange tijd dicht aan de oppervlakte te liggen en
worden ze door rivieren afgesneden en meegevoerd. Stroomafwaarts neemt sedimentatie
plaats.
§3 KLIMATEN
Als je vanuit het Amazonebekken in Peru naar de top van de Huascarán Sur (6 768 meter)
klimt, reis je klimatologisch van de evenaar naar de poolcirkel. Alle klimaat- en
vegetatiezones die je passeert, komen in Zuid-Amerika voor.
Klimaat- en landschapzones:
De noordelijke helft van Zuid-Amerika ligt volledig in de tropen. Toch is het hier niet overal
warm en vochtig. Dat komt omdat de temperatuur niet alleen afhankelijk is van de
breedteligging, maar ook van de hoogteligging. De neerslag wordt ook sterk bepaald door
de ligging ten opzichte van gebergtes. Ook maakt het uit aan welke kant van een gebergte
je woont (bron 14). Omdat mangrovebossen altijd met de wortels in brak en zout water in
(sub)tropische kustgebieden staan, kunnen ze ook groeien in gebieden met weinig neerslag.
Klimaatfactoren:
De ligging van klimaat-, vegetatie- en landschapszones in Zuid-Amerika wordt voor een
groot deel bepaald door de geografische breedteligging, de hoogte, de noord-zuidligging
van het Andesgebergte en de invloed van zee- en luchtstromen.
In Patagonië in het zuiden van Argentinië is het droog en hier strekken zich eindeloze
grasvlakten uit, de pampa’s. Tussen de woestijnen in het noorden van Chili en het natte
gebied in Zuid-Chili ligt een overgangszone met een mediterraan klimaat met droge zomers
en natte winters. Je begrijpt dat de verdeling van de neerslag over het jaar in sterke mate
met het regiem van rivieren zoal de Orinoco, de Amazone en de Paraná bepaalt. Het
verhang en de mate van ontbossing bepalen op hun beurt de stroomsnelheid en de
sedimentafvoer.
El Niño:
El Niño is de omgekeerde situatie van normaal. Het enige geschenk van El Niño
is, dat in droge streken de zoetwatervoorraad weer enigszins op peil komt.
