GEBASEERD OP HOORCOLLEGES EN HET
BOEK ‘DIAGNTOSTISCHE CYLCUS’ VAN DE BRUYN
SAMENVATTING
METHODIEK VAN DE DIAGNOSTIEK
PRE-MASTER PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN RU 2023
,De diagnostische cyclus:
De diagnostische cyclus is een cyclus, wat betekent dat er tussen de fasen gewisseld kan
worden.
1. Aanmelding (Anm): via school, huisarts, ouders, groepsleiding etc..
2. Klachtenanalyse (KA): hulpvraag in kaart brengen (van cliënt en omgeving)
3. Probleemanalyse (PA): objectief beeld van de situatie > onderkennende diagnose
4. Verklaringsanalyse (VA): onderzoeken van factoren
5. Indicatieanalyse (IA): kijken welke interventie passend is > indicerende diagnose
6. Advies (Adv): advies vanuit IA aan cliënt en netwerk
Soorten (hulp)vragen:
Diagnostische hulpvraag Type vraagstelling Type onderzoek Code
Hoe moet ik verwoorden Verheldering Verhelderend VHD / in de KA
wat ik t.o.v. mij/dit kind
ervaar?
Wat is er met mij/dit kind Onderkenning Onderkennend ODK / in de PA
aan de hand?
Waarom is dit met mij/dit Verklaring Verklarend VKR / in de VA
kind aan de hand?
Hoe kan ik/dit kind het Indicatie Indicerend IDC / in de IA
best geholpen worden?
1
,Aanmeldingstraject:
Wat ging er aan vooraf? Wie zijn er betrokken?
Kijk hierbij ook naar leeftijd, moet de cl-jeugdige toestemming geven om ouders te
betrekken?
o Gescheiden ouders? Wie heeft gezag? Kijken wie toestemming moet geven.
<12 ouders opdrachtgevers, bij OTS gezinsvoogd direct betrokkene
12-16 ouders opdrachtgevers, maar toestemming jeugdige vragen
om mee te werken
16-18 jeugdige cliënt/opdrachtgever, betrokkenheid ouders
bespreken (niet wettelijk verplicht)
Daarna worden afspraken gemaakt, wat gaan we doen? Welke vragen kunnen wel / niet
beantwoord worden? Resultaat = diagnostisch proces wel of niet doorzetten!
- Valkuil: de D of de C veronderstelt dat er beslisruimte is, terwijl deze er vanuit de
werkwijze van de instelling niet is.
Klachtanalyse (KA):
Hulpvraag in kaart brengen. Het verhaal van de cliënt (en omgeving) staat hierbij
voorop. Waar hebben zij last van? Wat willen zij?
Eerste contact met cliënt, band opbouwen.
Doel: verhelderen van klachten (subjectief).
Nagaan of de uitspraken van de cliënt overeenkomen met de betekenis daarvan.
Klachten: uitspraken die aangeven dat de situatie of het gedrag (gedachten, gevoelens
en handelingen) van de cliënt of de gevolgen daarvan, door de cliënt (of cl-opvoeder) als
negatief beleefd worden = SUBJECTIEF.
- Klachtanalyse: proces van het verhelderen van klachten, met het oog op
formuleren van hulpvragen die aanknopingspunten vormen voor verder
onderzoek.
Uitkomst: een ordening van de klachten die door de cliënt (of omgeving) onderschreven
en herkend worden en waarop de hulpvragen betrekking hebben
= verhelderende diagnose.
2
, Voorbeelden van klachtuitspraken:
Ouders hebben zorgen over deze
hoofdpijnklachten, maar ook over haar Negatieve beleving
zwakke schoolprestaties (negatieve beleving).
Ze zijn bang dat ze steeds meer gaat Mogelijke gevolgen
achterlopen op school
Ouders denken dat de school haar de eerste Mogelijke verklaring vanuit interpretatie
keer groep drie, ‘te veel heeft
laten zwemmen’
De leerkracht is bezorgd over de zwakke Negatieve beleving
leerprestaties van Sarah
Ze is bang dat haar achterstand zo groot wordt Negatieve beleving (zorgen)
dat ze het op het reguliere
onderwijs niet gaat redden
De leerkracht heeft de indruk dat de ouders Mogelijke oorzaak
door de hoofdpijn weinig eisen
aan haar stellen
Voorbeeld:
Negatieve beleving van gedrag
vader maakt zich grote zorgen over het niet eten van zijn zoon Jake
Negatieve beleving van gevolgen van gedrag
moeder kan niet meer slapen als Bart iedere nacht bij hen in bed komt liggen
nadat hij is wakker geworden en niet meer alleen durft te slapen
door het angstige gedrag van Zoë voelt moeder zich erg beperkt, zij kan nooit
eens ergens naar toe zonder dat Zoë in paniek raakt
Interpretatie van cl-opvoeder over oorzaak gedrag cl-jeugdige ook wel ‘dagelijkse
diagnose’ genoemd
de leerkracht heeft de indruk dat Younes niet goed ziet en dingen op het bord niet
kan lezen
volgens moeder wil Raf niet naar haar luisteren omdat hij bij zijn vader alles mag
Interpretatie van cl-opvoeder over beleving van cl-jeugdige
vader denkt dat Rob zich erg veel zorgen maakt over zijn prestaties in het voetbal
team en daarom iedere zaterdagochtend misselijk is
Hulpvraag:
klacht en hulpvraag zijn aan elkaar gerelateerd
hulpvraag is het uiten van een signaal, het ervaren van een probleem (vanuit
klacht)
Als cliënten hulpvragen naar voren brengen moet je vooral nagaan waarom men
dat wil weten, wat de klacht is, hoe de beleving van het gedrag van cliënt
jeugdige is = samenwerkingsrelatie aangaan.
Indien men alleen klachten opsomt moet je gaan vragen wat men verwacht en
wenst van jou als diagnost/hulpverlener, wat is hulpvraag.
Werkwijze van de klachtanalyse:
3
BOEK ‘DIAGNTOSTISCHE CYLCUS’ VAN DE BRUYN
SAMENVATTING
METHODIEK VAN DE DIAGNOSTIEK
PRE-MASTER PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN RU 2023
,De diagnostische cyclus:
De diagnostische cyclus is een cyclus, wat betekent dat er tussen de fasen gewisseld kan
worden.
1. Aanmelding (Anm): via school, huisarts, ouders, groepsleiding etc..
2. Klachtenanalyse (KA): hulpvraag in kaart brengen (van cliënt en omgeving)
3. Probleemanalyse (PA): objectief beeld van de situatie > onderkennende diagnose
4. Verklaringsanalyse (VA): onderzoeken van factoren
5. Indicatieanalyse (IA): kijken welke interventie passend is > indicerende diagnose
6. Advies (Adv): advies vanuit IA aan cliënt en netwerk
Soorten (hulp)vragen:
Diagnostische hulpvraag Type vraagstelling Type onderzoek Code
Hoe moet ik verwoorden Verheldering Verhelderend VHD / in de KA
wat ik t.o.v. mij/dit kind
ervaar?
Wat is er met mij/dit kind Onderkenning Onderkennend ODK / in de PA
aan de hand?
Waarom is dit met mij/dit Verklaring Verklarend VKR / in de VA
kind aan de hand?
Hoe kan ik/dit kind het Indicatie Indicerend IDC / in de IA
best geholpen worden?
1
,Aanmeldingstraject:
Wat ging er aan vooraf? Wie zijn er betrokken?
Kijk hierbij ook naar leeftijd, moet de cl-jeugdige toestemming geven om ouders te
betrekken?
o Gescheiden ouders? Wie heeft gezag? Kijken wie toestemming moet geven.
<12 ouders opdrachtgevers, bij OTS gezinsvoogd direct betrokkene
12-16 ouders opdrachtgevers, maar toestemming jeugdige vragen
om mee te werken
16-18 jeugdige cliënt/opdrachtgever, betrokkenheid ouders
bespreken (niet wettelijk verplicht)
Daarna worden afspraken gemaakt, wat gaan we doen? Welke vragen kunnen wel / niet
beantwoord worden? Resultaat = diagnostisch proces wel of niet doorzetten!
- Valkuil: de D of de C veronderstelt dat er beslisruimte is, terwijl deze er vanuit de
werkwijze van de instelling niet is.
Klachtanalyse (KA):
Hulpvraag in kaart brengen. Het verhaal van de cliënt (en omgeving) staat hierbij
voorop. Waar hebben zij last van? Wat willen zij?
Eerste contact met cliënt, band opbouwen.
Doel: verhelderen van klachten (subjectief).
Nagaan of de uitspraken van de cliënt overeenkomen met de betekenis daarvan.
Klachten: uitspraken die aangeven dat de situatie of het gedrag (gedachten, gevoelens
en handelingen) van de cliënt of de gevolgen daarvan, door de cliënt (of cl-opvoeder) als
negatief beleefd worden = SUBJECTIEF.
- Klachtanalyse: proces van het verhelderen van klachten, met het oog op
formuleren van hulpvragen die aanknopingspunten vormen voor verder
onderzoek.
Uitkomst: een ordening van de klachten die door de cliënt (of omgeving) onderschreven
en herkend worden en waarop de hulpvragen betrekking hebben
= verhelderende diagnose.
2
, Voorbeelden van klachtuitspraken:
Ouders hebben zorgen over deze
hoofdpijnklachten, maar ook over haar Negatieve beleving
zwakke schoolprestaties (negatieve beleving).
Ze zijn bang dat ze steeds meer gaat Mogelijke gevolgen
achterlopen op school
Ouders denken dat de school haar de eerste Mogelijke verklaring vanuit interpretatie
keer groep drie, ‘te veel heeft
laten zwemmen’
De leerkracht is bezorgd over de zwakke Negatieve beleving
leerprestaties van Sarah
Ze is bang dat haar achterstand zo groot wordt Negatieve beleving (zorgen)
dat ze het op het reguliere
onderwijs niet gaat redden
De leerkracht heeft de indruk dat de ouders Mogelijke oorzaak
door de hoofdpijn weinig eisen
aan haar stellen
Voorbeeld:
Negatieve beleving van gedrag
vader maakt zich grote zorgen over het niet eten van zijn zoon Jake
Negatieve beleving van gevolgen van gedrag
moeder kan niet meer slapen als Bart iedere nacht bij hen in bed komt liggen
nadat hij is wakker geworden en niet meer alleen durft te slapen
door het angstige gedrag van Zoë voelt moeder zich erg beperkt, zij kan nooit
eens ergens naar toe zonder dat Zoë in paniek raakt
Interpretatie van cl-opvoeder over oorzaak gedrag cl-jeugdige ook wel ‘dagelijkse
diagnose’ genoemd
de leerkracht heeft de indruk dat Younes niet goed ziet en dingen op het bord niet
kan lezen
volgens moeder wil Raf niet naar haar luisteren omdat hij bij zijn vader alles mag
Interpretatie van cl-opvoeder over beleving van cl-jeugdige
vader denkt dat Rob zich erg veel zorgen maakt over zijn prestaties in het voetbal
team en daarom iedere zaterdagochtend misselijk is
Hulpvraag:
klacht en hulpvraag zijn aan elkaar gerelateerd
hulpvraag is het uiten van een signaal, het ervaren van een probleem (vanuit
klacht)
Als cliënten hulpvragen naar voren brengen moet je vooral nagaan waarom men
dat wil weten, wat de klacht is, hoe de beleving van het gedrag van cliënt
jeugdige is = samenwerkingsrelatie aangaan.
Indien men alleen klachten opsomt moet je gaan vragen wat men verwacht en
wenst van jou als diagnost/hulpverlener, wat is hulpvraag.
Werkwijze van de klachtanalyse:
3
