Samenvatting Het Mediaboek

Melissa de Ruiter



Het mediaboek
Hoe kom je in de media?

Hoofdstuk 1: Hoe werken de media?
De journalist als poortwachter
De journalist fungeert als poortwachter van de media en vervult een essentiële rol. De
journalist is de portier als je de media in of uit wilt. Aan de ene kant staat de actiegroep die
publiciteit zoekt en aan de andere kant staat de journalist. Nieuwsmakers hebben vaak
andere belangen dan de actiegroep of bijvoorbeeld een politicus. Nieuwsmakers werken in
een lastig krachtenveld, vol met onzichtbare draden waaraan wordt getrokken.

De positie van de journalist als poortwachter is tegenwoordig niet meer zo vanzelfsprekend
en dat komt door twee ontwikkelingen:
1. Het fenomeen burgerjournalistiek  In elke burger schuilt een journalist, iedereen
heeft een fototoestel tegenwoordig en toegang tot het internet. De informatie is niet
altijd betrouwbaar. Journalisten als poortwachters houden de kwaliteit van de media
op peil. Ze zijn nodig om van ‘media’ te kunnen spreken, anders heb je
transportkanalen.
2. Sociale media  Sociale media zijn niet betrouwbaar, maar kunnen wel van pas
komen want ze vergroten de kans dat gevestigde media ergens aandacht aan
schenken.

Het medialandschap in beweging
Internationale zenders zijn tegenwoordig ook belangrijke nieuwsbronnen in Nederland. Ook
internet ontwikkelt zich als een snelle verspreider van nieuws. Tegenwoordig kunnen
verschillende technieken steeds meer verschillende inhouden overbrengen. Denk aan radio
luisteren via je telefoon of televisie kijken met internet. De wetenschappelijke raad voor het
regeringsbeleid (WRR) wil het onderscheid tussen krant, radio, televisie en internet tot
ouderwets verklaren.

Functies van de media
Massamedia vullen het publieke domein waarin burgers en allerlei actieve groepen zich
begeven. Burgers zijn in hoge mate afhankelijk van deze media om onder andere te weten
wat er gebeurt in de wereld maar ook om mee te doen aan de democratische besluitvorming
in eigen land. De media hebben er een derde functie bij gekregen: overheidscommunicatie,
maar deze staat onder druk. Ministeries en gemeenten kiezen er steeds meer voor om
burgers via eigen middelen te bereiken.

De journalistieke attitude
Journalisten (de pers) bepalen de inhoud van de media. De mate van vrijheid waarin
journalisten werken, verschilt tussen de media onderling.

Drie fasen in de opstelling van de media van Brants en Van Praag:
- Tot 1965: De journalistiek was volgzaam en partijgebonden, het was niet gericht op
schandalen.

1

, Melissa de Ruiter

- Tussen 1965 en 1990: Journalisten dienden de publieke zaak, maar ze waren nog
gekoppeld aan de politieke richting. Een schandaal onthullen hoorde er nu bij als de
publieke zaak ermee gediend was.
- Vanaf 1990: Journalisten zijn kritischer en verlost van de politieke stromingen. Ze
dienen nu het publiek zelf en de agenda wordt aangeleverd door de media.
Schandalen zijn prima, hoe meer hoe beter.

Dus, het zelfbeeld van journalisten wordt nu bepaald door eerder genoemde logica.
Journalisten zullen tijd en ruimte voor een onderwerp vrij maken als het publiek relevant is
en bijdraagt tot openbare meningsvorming en als andere media het kunnen oppikken.
Journalisten willen sneller en beter werk afleveren dan de concurrent.

Medialogica
Medialogica = De logica die het handelen van journalisten in toenemende mate aanstuurt en
waar iedereen die toegang zoekt tot de media zich naar moet voegen  Eigenschappen van
de media zelf zijn van grote invloed op de vorm waarin het nieuws wordt gebracht

Acht kenmerken van medialogica (Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, maart 2003):
1. Snelheid
2. Framing  Verwijst naar het schema waarin de journalist het nieuws wil vatten
3. Personalisering  emoties maken een onderwerp sneller nieuwswaardig
4. Meutevorming en hypes  Kranten nemen welkaars nieuws over en maken het item
groter en groter
5. Kracht van herhaling
6. Anchorman en interpretators
7. Burger in beeld
8. Nieuwswaarde als criterium

Mediacratie
De medialogica houdt vooral in dat politici en media aan elkaar vastzitten, ze zijn
concurrenten, maar hebben elkaar ook nodig. Als gevolg van de medialogica, zeggen
sommigen dan tegenwoordig de pers de macht van de politiek heeft overgenomen.
Mediacratie ipv democratie. Vooral in campagnetijd zitten media en politici op elkaars lip.

De mate waarin het geld de media in een houdgreep zou hebben, wordt af en toe
overdreven. ‘Van massamedia naar kassamedia’, beweren sommige mediawatchers.

Hoofdstuk 2: Wat is nieuws?
Nieuwswaardecriteria
Twaalf criteria die doorslaggevend zijn voor de vraag of een gebeurtenis nieuwswaardig is
(Freerk Teunissen):
- Dichtbij in tijd
- Dichtbij in afstand
- Dichtbij in beleving
- Uniciteit  Afwijkend
- Verandering  Ingrijpend
- Elitepersonen  Koningin is altijd nieuws
2