Hoofdstuk 8: Craniale zenuwen
Herhaling
Perifeer zenuwstelsel:
- Hersenzenuwen (craniale zenuwen)
- Ruggenmergzenuwen (spinale zenuwen)
- Somatische ZS (bewuste activiteiten)
- Autonome ZS (onbewuste activiteiten)
Craniale zenuwen
Cranial nerves are Magical nerves!
- Laten ons toe de wereld rondom ons te ervaren!
- Reuk, smaak, zicht, gehoor, evenwicht, gevoel in gelaat,
gelaatsexpressie
- Spreken, zingen, eten
- Ontstaan rechtstreeks in hersenen en hersenstam
o → spinale zenuwen: ontstaat uit ruggenmerg
- Genummerd met Romeinse nummering: 1-12 of I-XII
- Bilateraal aanwezig
- Axonen verlopen buiten de schedel: beschouwd als PSZ
o Uitzonderingen:
▪ N. I = olfactorius = directe verbinding met cerebrale cortex (dus beschouwd
als CZS)
▪ N. II = opticus = directe verbinding retina met diencephalon (dus beschouwd
als CZS)
▪ N. VIII = vestibulocochlearis = verlaat de schedel niet (maar toch beschouwd
als PZS)
▪ N. XI = spinale zenuw met craniale uitging
▪ Dus eerder historische dan anatomische indeling!
- Via foramina schedel naar hoofd, nek en romp
- Gemengde (sensorische en motorishe) zenuwen
o Uitzondering: puur sensorisch: bijzondere zintuigen: geur en geluid
o Uitzondering: puur motorisch: oogspieren, schouder, tong
- Anatomie:
o Niveau: CN corresponderen met ‘levels” van de hersenstam
o Gepaard
▪ Ipsilateraal: functie aan idem zijde van origine
▪ Contralateraal: functie aan andere zijde van origine
o Zijde: CN kruisen nooit (uitzondering: IV) dus klinische bevindingen zijn steeds aan de
ipsilaterale zijde als de getroffen CN
- Historisch: Romeinse anatomist Galen beschreef de CN in de 2de eeuw
o "I have shown in my book On the Teachings of Hippocrates and Plato that the source
of the nerves, of all sensation, and of voluntary motion is the encephalon [the brain]
and that the source of the arteries and of the innate heat is the heart.”
, o Holle structuren die ‘dierlijke geesten’ verspreiden: “Quite logically, he reasoned that
this must be so in order for the animal spiritus, the body's principal source of vitality
in his system, to circulate throughout the body.”
Intercraniaal deel = kernen
Latijnse naamgeving! → naamgeving correspondeert met structuur en/of functie
Nummering op basis van anatomie: rostro-caudale oriëntatie (neus naar ruggenmerg)
- ‘kernen’
- Centraal verloop = traject binnen CZS
- Perifeer verloop = traject buiten CZS
Vaak 1 CN = meerdere kernen!
Alle CN via hersenstam in volgorde, uitzonderingen:
- N. I = olfactoire bulbus
- N. II = oogzenuw
Verlaten van de hersenstam →
, Ganglia
Ook CZS kent ganglia:
- Zie dorsale wortel PZS!
- Zie parasympatische ZS!
Ganglia: verzamelinh van cellichamen:
- Dendrieten komen uit periferie
- Axonen vertrekken naar CZS
Verlaten van de schedel
Overzicht (I-XII)
I: n. olfactorius
- Reuk
- Axonen enkel uit sensorische neuronen
- Eenvoudigste anatomie van alle craniale zenuwen
- Capaciteit tot regeneratie! Nieuw ‘reukveld’ 1x/ 2-4 weken
- Bipolaire neuronen:
o In het slijmvlies van de bovenste nasale caviteit: olfactorische receptor-cellen
o Axonen door lamina cribriformis → olfactorische bulbs → cerebrale centra (‘geur’)
Herhaling
Perifeer zenuwstelsel:
- Hersenzenuwen (craniale zenuwen)
- Ruggenmergzenuwen (spinale zenuwen)
- Somatische ZS (bewuste activiteiten)
- Autonome ZS (onbewuste activiteiten)
Craniale zenuwen
Cranial nerves are Magical nerves!
- Laten ons toe de wereld rondom ons te ervaren!
- Reuk, smaak, zicht, gehoor, evenwicht, gevoel in gelaat,
gelaatsexpressie
- Spreken, zingen, eten
- Ontstaan rechtstreeks in hersenen en hersenstam
o → spinale zenuwen: ontstaat uit ruggenmerg
- Genummerd met Romeinse nummering: 1-12 of I-XII
- Bilateraal aanwezig
- Axonen verlopen buiten de schedel: beschouwd als PSZ
o Uitzonderingen:
▪ N. I = olfactorius = directe verbinding met cerebrale cortex (dus beschouwd
als CZS)
▪ N. II = opticus = directe verbinding retina met diencephalon (dus beschouwd
als CZS)
▪ N. VIII = vestibulocochlearis = verlaat de schedel niet (maar toch beschouwd
als PZS)
▪ N. XI = spinale zenuw met craniale uitging
▪ Dus eerder historische dan anatomische indeling!
- Via foramina schedel naar hoofd, nek en romp
- Gemengde (sensorische en motorishe) zenuwen
o Uitzondering: puur sensorisch: bijzondere zintuigen: geur en geluid
o Uitzondering: puur motorisch: oogspieren, schouder, tong
- Anatomie:
o Niveau: CN corresponderen met ‘levels” van de hersenstam
o Gepaard
▪ Ipsilateraal: functie aan idem zijde van origine
▪ Contralateraal: functie aan andere zijde van origine
o Zijde: CN kruisen nooit (uitzondering: IV) dus klinische bevindingen zijn steeds aan de
ipsilaterale zijde als de getroffen CN
- Historisch: Romeinse anatomist Galen beschreef de CN in de 2de eeuw
o "I have shown in my book On the Teachings of Hippocrates and Plato that the source
of the nerves, of all sensation, and of voluntary motion is the encephalon [the brain]
and that the source of the arteries and of the innate heat is the heart.”
, o Holle structuren die ‘dierlijke geesten’ verspreiden: “Quite logically, he reasoned that
this must be so in order for the animal spiritus, the body's principal source of vitality
in his system, to circulate throughout the body.”
Intercraniaal deel = kernen
Latijnse naamgeving! → naamgeving correspondeert met structuur en/of functie
Nummering op basis van anatomie: rostro-caudale oriëntatie (neus naar ruggenmerg)
- ‘kernen’
- Centraal verloop = traject binnen CZS
- Perifeer verloop = traject buiten CZS
Vaak 1 CN = meerdere kernen!
Alle CN via hersenstam in volgorde, uitzonderingen:
- N. I = olfactoire bulbus
- N. II = oogzenuw
Verlaten van de hersenstam →
, Ganglia
Ook CZS kent ganglia:
- Zie dorsale wortel PZS!
- Zie parasympatische ZS!
Ganglia: verzamelinh van cellichamen:
- Dendrieten komen uit periferie
- Axonen vertrekken naar CZS
Verlaten van de schedel
Overzicht (I-XII)
I: n. olfactorius
- Reuk
- Axonen enkel uit sensorische neuronen
- Eenvoudigste anatomie van alle craniale zenuwen
- Capaciteit tot regeneratie! Nieuw ‘reukveld’ 1x/ 2-4 weken
- Bipolaire neuronen:
o In het slijmvlies van de bovenste nasale caviteit: olfactorische receptor-cellen
o Axonen door lamina cribriformis → olfactorische bulbs → cerebrale centra (‘geur’)
