Elise van Gool 2024
Samenvatting Infectie en Afweer
Begrippen & Pathogenen
Begrippen:
o Symbiose = de samenleving van twee organismen, kan verschillende vormen aannemen.
o Parasitisme = twee organismen leven samen, waarbij de ene profiteert en de ander nadeel
ondervindt.
o Commensalisme = twee organismen leven samen, waarbij de ene profiteert en de ander geen
voor of nadeel ondervindt.
o Mutualisme = twee organismen leven samen en ze profiteren beide.
o Eindgastheer (EGH) = de natuurlijke, noodzakelijke gastheer waarin de parasiet zich ontwikkelt
tot het volwassen stadium en geslachtelijke voortplanting gaat doen (indien aanwezig in de
cyclus)
o Tussengastheer (TGH) = een noodzakelijke gastheer in de levenscyclus van een parasiet waarin
onvolwassen stadia zich ontwikkelen, hier kan wel ongeslachtelijke voortplanting plaats vinden.
o Paratenische gastheer (PGH) = een toevallige, niet noodzakelijke gastheer waarin geen
ontwikkeling plaats vindt naar het volwassen stadium.
o Transportgastheer = een niet-essentiële gastheer waarin het infectieuze stadium passief
verspreidt zonder dat de parasiet zich ontwikkelt.
o Directe levenscyclus = levenscyclus zonder (voor de ontwikkeling noodzakelijke)
tussengastheren
o Indirecte levenscyclus = een cyclus waarbij een deel van de ontwikkeling doorgemaakt wordt in
een tussengastheer, maar hier geen eindstadium bereikt.
o Verticale spreiding = van moeder op kind via placenta of melk
o Horizontale spreiding = overdracht van een ziekteverwekker via direct contact, indirect of via
vectoren
o Prepatente periode (PPP) = de tijd tussen geïnfecteerd raken en het eerste moment dat er
eieren, larven of (oo)cysten kunnen worden gevonden in de gastheer.
o Patente periode (PP) = de periode waarin er eieren, larven of (oo)cysten kunnen worden
gevonden in de feces of het bloed van de gastheer.
o Incubatie periode = de periode tussen geïnfecteerd raken en het vertonen van verschijnselen
van ziekte.
o Postulaten van Koch = (1) Het micro-organisme moet aanwezig zijn in elk geval van de ziekte (2)
Het verdachte micro-organisme moet kunnen worden geïsoleerd en gegroeid als een
reincultuur (3) Inoculatie van het geïsoleerde micro-organisme in een gezonde gastheer geeft
dezelfde ziekte (3) Hetzelfde micro-organisme moet opnieuw uit de experimenteel
geïnfecteerde gastheer kunnen worden geïsoleerd in een reincultuur.
o Pathogeniciteit = het vermogen van een micro-organisme, zoals een bacterie, virus, schimmel
of parasiet, om ziekte te veroorzaken bij een gastheerorganisme.
o Virulentie = is de mate waarin het ziekmakend is. Virulentie is een kwantitatieve maat voor de
pathogeniciteit van het virus.
o Contagiositeit = het vermogen van een ziekteverwekker om van het ene individu op het andere
over te gaan.
o Infectie = vermenigvuldiging van de agentia wat leidt tot een vermeerdering van het aantal
pathogenen
o Incidentie = het aantal nieuwe gevallen van een bepaalde ziekte of aandoening dat zich binnen
een bepaalde tijdsperiode voordoet in een specifieke populatie.
o Prevalentie = het totale aantal gevallen van een bepaalde ziekte of aandoening dat op een
specifiek moment aanwezig is in een specifieke populatie.
Pagina 1 van 32
, Elise van Gool 2024
Protozoa:
Protozoa zijn kleine infectieuze eukaryote agens met een grootte van 10-5m, ze kunnen zichtbaar
worden gemaakt met een lichtmicroscoop.
Indeling protozoa:
- Flagellaten - flagellen
- Amoeboïden - pseudopodia
- Ciliaten - trilharen
- Apicomplexa = spore-vormende protozoa
o Coccidiën - glijden/rollen
o Piroplasma’s - glijden/rollen
Levenscyclus Bijzonderheden
Eimeria spp. Sporulatie: in sporoblast ontwikkelen 4 sporocysten met elk 2
sporozoiëten = gesporuleerde oöcyst
Schizogonie I (ongeslachtelijke voortplanting): Gesporuleerde
oöcyst barst open in darm en invadeert epitheelcellen (elk 1),
hier vormt schizont, ongeslachtelijk vormen er merozoïeten in.
Schizogonie II en III: schizont barst open, merozoieten in lumen,
nieuwe invasie in epitheelcellen, nieuwe schizonten met daarin
nieuwe merozoïeten.
Gametogonie (geslachtelijke voortplanting): merozoïet
invadeert epitheelcel, microgamont of macrogamont
ontwikkeld met daarin resp. microgameten of 1 macrogameet,
microgameten komen vrij en dringen macrogamont binnen.
Jonge oocyst barst uit cel en komt in omgeving als
ongesporuleerde oocyst.
- Veroorzaken coccidiose bij pluimvee (EGH, geen
TGH)
- Coccidiën → glijden of rollen bij beweging
- Intracellulaire parasiet
(Cysto)Isospora spp. Zelfde levenscyclus als Eimeria spp.
- Veroorzaken coccidiose bij honden, katten en
mensen (EGH, geen TGH)
- Zorgen voor schade aan darm en dus diarree
- Coccidiën
- Intracellulaire parasiet
Pagina 2 van 32
, Elise van Gool 2024
Neospora caninum - Behoort tot de apicomplexa - coccidiën, dus
glijden/rollen om te bewegen
- Intracellulaire parasiet
Uitscheiding: EGH, de hond, scheidt ongesporuleerde oöcysten
uit via de ontlasting.
Sporulatie: oöcysten sporuleren in de omgeving in voedsel,
water of de grond.
Opname TGH: koe neemt oocysten op. Tachyzoïeten
verspreiden door het lichaam. In het lichaam kunnen de
tachyzoïeten differentiëren tot bradyzoïeten, een rustende
vorm in de vorm van cysten en wachten tot de koe bijvoorbeeld
drachtig wordt (Th1 → Th2). Bij drachtige dieren zullen de
tachyzoïeten naar de placenta gaan en het kalf infecteren →
tussen de 80-125 dagen kan tolerantie optreden →
persisterende infectie.
Opname EGH: als een hond vlees eet met daarin bradyzoïeten,
dan raakt hij geïnfecteerd
Giardia duodenalis = - Extracellulaire parasiet
G. intestinalis = - Kent geen geslachtelijke voortplanting
- Flagellaat
G. lamblia In EGH: Trofoziet is actief in de dunne darm hond, bewegen met
flagellen en pakken zich vast aan de darm met hechtdisk
(rhizoplast).
Encysteren: omstandigheden worden ongunstig dus giardia
trofoziet zal encysteren tot een cyste.
Buiten EGH: het zal in de omgeving overleven als cyste
Opname EGH: een cyste wordt opgenomen door een EGH en
zal excysteren. Het wordt weer een trofoziet. Hij kan zich
ongeslachtelijk vermenigvuldigen via binaire fissie.
Pagina 3 van 32
Samenvatting Infectie en Afweer
Begrippen & Pathogenen
Begrippen:
o Symbiose = de samenleving van twee organismen, kan verschillende vormen aannemen.
o Parasitisme = twee organismen leven samen, waarbij de ene profiteert en de ander nadeel
ondervindt.
o Commensalisme = twee organismen leven samen, waarbij de ene profiteert en de ander geen
voor of nadeel ondervindt.
o Mutualisme = twee organismen leven samen en ze profiteren beide.
o Eindgastheer (EGH) = de natuurlijke, noodzakelijke gastheer waarin de parasiet zich ontwikkelt
tot het volwassen stadium en geslachtelijke voortplanting gaat doen (indien aanwezig in de
cyclus)
o Tussengastheer (TGH) = een noodzakelijke gastheer in de levenscyclus van een parasiet waarin
onvolwassen stadia zich ontwikkelen, hier kan wel ongeslachtelijke voortplanting plaats vinden.
o Paratenische gastheer (PGH) = een toevallige, niet noodzakelijke gastheer waarin geen
ontwikkeling plaats vindt naar het volwassen stadium.
o Transportgastheer = een niet-essentiële gastheer waarin het infectieuze stadium passief
verspreidt zonder dat de parasiet zich ontwikkelt.
o Directe levenscyclus = levenscyclus zonder (voor de ontwikkeling noodzakelijke)
tussengastheren
o Indirecte levenscyclus = een cyclus waarbij een deel van de ontwikkeling doorgemaakt wordt in
een tussengastheer, maar hier geen eindstadium bereikt.
o Verticale spreiding = van moeder op kind via placenta of melk
o Horizontale spreiding = overdracht van een ziekteverwekker via direct contact, indirect of via
vectoren
o Prepatente periode (PPP) = de tijd tussen geïnfecteerd raken en het eerste moment dat er
eieren, larven of (oo)cysten kunnen worden gevonden in de gastheer.
o Patente periode (PP) = de periode waarin er eieren, larven of (oo)cysten kunnen worden
gevonden in de feces of het bloed van de gastheer.
o Incubatie periode = de periode tussen geïnfecteerd raken en het vertonen van verschijnselen
van ziekte.
o Postulaten van Koch = (1) Het micro-organisme moet aanwezig zijn in elk geval van de ziekte (2)
Het verdachte micro-organisme moet kunnen worden geïsoleerd en gegroeid als een
reincultuur (3) Inoculatie van het geïsoleerde micro-organisme in een gezonde gastheer geeft
dezelfde ziekte (3) Hetzelfde micro-organisme moet opnieuw uit de experimenteel
geïnfecteerde gastheer kunnen worden geïsoleerd in een reincultuur.
o Pathogeniciteit = het vermogen van een micro-organisme, zoals een bacterie, virus, schimmel
of parasiet, om ziekte te veroorzaken bij een gastheerorganisme.
o Virulentie = is de mate waarin het ziekmakend is. Virulentie is een kwantitatieve maat voor de
pathogeniciteit van het virus.
o Contagiositeit = het vermogen van een ziekteverwekker om van het ene individu op het andere
over te gaan.
o Infectie = vermenigvuldiging van de agentia wat leidt tot een vermeerdering van het aantal
pathogenen
o Incidentie = het aantal nieuwe gevallen van een bepaalde ziekte of aandoening dat zich binnen
een bepaalde tijdsperiode voordoet in een specifieke populatie.
o Prevalentie = het totale aantal gevallen van een bepaalde ziekte of aandoening dat op een
specifiek moment aanwezig is in een specifieke populatie.
Pagina 1 van 32
, Elise van Gool 2024
Protozoa:
Protozoa zijn kleine infectieuze eukaryote agens met een grootte van 10-5m, ze kunnen zichtbaar
worden gemaakt met een lichtmicroscoop.
Indeling protozoa:
- Flagellaten - flagellen
- Amoeboïden - pseudopodia
- Ciliaten - trilharen
- Apicomplexa = spore-vormende protozoa
o Coccidiën - glijden/rollen
o Piroplasma’s - glijden/rollen
Levenscyclus Bijzonderheden
Eimeria spp. Sporulatie: in sporoblast ontwikkelen 4 sporocysten met elk 2
sporozoiëten = gesporuleerde oöcyst
Schizogonie I (ongeslachtelijke voortplanting): Gesporuleerde
oöcyst barst open in darm en invadeert epitheelcellen (elk 1),
hier vormt schizont, ongeslachtelijk vormen er merozoïeten in.
Schizogonie II en III: schizont barst open, merozoieten in lumen,
nieuwe invasie in epitheelcellen, nieuwe schizonten met daarin
nieuwe merozoïeten.
Gametogonie (geslachtelijke voortplanting): merozoïet
invadeert epitheelcel, microgamont of macrogamont
ontwikkeld met daarin resp. microgameten of 1 macrogameet,
microgameten komen vrij en dringen macrogamont binnen.
Jonge oocyst barst uit cel en komt in omgeving als
ongesporuleerde oocyst.
- Veroorzaken coccidiose bij pluimvee (EGH, geen
TGH)
- Coccidiën → glijden of rollen bij beweging
- Intracellulaire parasiet
(Cysto)Isospora spp. Zelfde levenscyclus als Eimeria spp.
- Veroorzaken coccidiose bij honden, katten en
mensen (EGH, geen TGH)
- Zorgen voor schade aan darm en dus diarree
- Coccidiën
- Intracellulaire parasiet
Pagina 2 van 32
, Elise van Gool 2024
Neospora caninum - Behoort tot de apicomplexa - coccidiën, dus
glijden/rollen om te bewegen
- Intracellulaire parasiet
Uitscheiding: EGH, de hond, scheidt ongesporuleerde oöcysten
uit via de ontlasting.
Sporulatie: oöcysten sporuleren in de omgeving in voedsel,
water of de grond.
Opname TGH: koe neemt oocysten op. Tachyzoïeten
verspreiden door het lichaam. In het lichaam kunnen de
tachyzoïeten differentiëren tot bradyzoïeten, een rustende
vorm in de vorm van cysten en wachten tot de koe bijvoorbeeld
drachtig wordt (Th1 → Th2). Bij drachtige dieren zullen de
tachyzoïeten naar de placenta gaan en het kalf infecteren →
tussen de 80-125 dagen kan tolerantie optreden →
persisterende infectie.
Opname EGH: als een hond vlees eet met daarin bradyzoïeten,
dan raakt hij geïnfecteerd
Giardia duodenalis = - Extracellulaire parasiet
G. intestinalis = - Kent geen geslachtelijke voortplanting
- Flagellaat
G. lamblia In EGH: Trofoziet is actief in de dunne darm hond, bewegen met
flagellen en pakken zich vast aan de darm met hechtdisk
(rhizoplast).
Encysteren: omstandigheden worden ongunstig dus giardia
trofoziet zal encysteren tot een cyste.
Buiten EGH: het zal in de omgeving overleven als cyste
Opname EGH: een cyste wordt opgenomen door een EGH en
zal excysteren. Het wordt weer een trofoziet. Hij kan zich
ongeslachtelijk vermenigvuldigen via binaire fissie.
Pagina 3 van 32
