Sociaal recht
Inleiding tot het sociaal recht
De sociale wetgeving omvat:
Arbeidsrecht
Socialezekerheidsrecht (sociale zekerheid en sociale bijstand)
Het arbeidsrecht regelt de verhoudingen tussen de sociale statuten:
Werknemer; arbeid, loon, gezag
Zelfstandige; geen gezag, freelancers/consultants,
aannemingsovereenkomst
Ambtenaar; overheidspersoneel, statutair en niet-statutair
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het individueel arbeidsrecht en
het collectief arbeidsrecht. Individueel arbeidsrecht regelt de
individuele relatie tussen één WG en één WN. Het kent een zeer grote
vrijheid maar er moet wel worden opgepast met het dwingend recht en de
hiërarchie van de rechtsbronnen:
Het sluiten van een arbeidsovereenkomst en de uitvoering ervan
De schorsing van de arbeidsovereenkomst
De beëindiging van de arbeidsovereenkomst
Het collectief arbeidsrecht regelt de relatie tussen (groep van) WG’s en
(groep van) WN’s:
Vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (“CAO’s”)
Onderhandelingen vakbondsorganisaties
Op verschillende niveaus:
Nationale arbeidsraad
Paritair comité
Ondernemingsraad
Comité voor preventie en bescherming op het werk
Het socialezekerheidsrecht omvat alle maatregelen waardoor aan de
sociale statuten de mogelijkheid wordt gegeven om in alle
omstandigheden in hun levensonderhoud te voorzien. De sociale
wetgeving is zeer complex gezien er geen wetboek over bestaat. De
informatie ligt bijgevolg overal en nergens. De bestaande wetten zijn wel
van toepassing op heel België. Het sociaal recht bestaat ook uit decreten
en ordonnanties wat maakt dat de regels kunnen verschillen per regio.
1
, Collectieve arbeidsverhoudingen
HOOFDSTUK 1: ORGANISATIES VOOR WERKNEMERS EN VOOR
WERKGEVERS
Werknemers en werkgevers kunnen zich aansluiten bij een organisatie die
tot doel heeft de beroepsbelangen van de leden te verdedigen. De
organisaties hebben tot doel (vakverenigingsvrijheid) de beroepsbelangen
van de leden te verdedigen. Het aansluiten is volledig vrij, we spreken
daarom van zowel een positieve als negatieve vakverenigingsvrijheid. De
vakvereniging hebben een functionele rechtspersoonlijkheid en
kunnen derhalve niet aansprakelijk worden gesteld. De vakbonden kunnen
zetelen en optreden in de arbeidsrechtbank. De kandidaten voor de
vakbondsorganisatie worden om de 4 jaar herkozen.
Om lid te worden van een vakbond moet er lidgeld betaald worden, slechts
voor studenten is het aansluiten bij een vakbond gratis. Van zodra je lid
bent van de vakbond kan je door hen bijgestaan worden. Slechts een
optreden in de rechtbank is pas mogelijk vanaf men 6 maand lid is.
1. Organisaties voor werknemers
De professionele werknemersorganisaties zijn de organisaties waarbij
de werknemers zich aansluiten per bedrijfstak bv. ACV-CSC METEA, BTB en
TRANSCOM. De interprofessionele werknemersorganisaties zijn de
organisaties waarbij de professionele vakorganisaties zijn aangesloten bv.
ABVV, ACLVB en ACV.
2. Organisaties voor werkgevers
De professionele werkgeversorganisaties waarbij de werkgevers zich
aansluiten per bedrijfstak bv. Agoria, Energia, Assuralia en Comeos. De
professionele vakorganisaties sluiten zich aan bij de interprofessionele
werkgeversorganisaties bv. VBO, Boerenbond en UNIZO. De
interprofessionele organisaties worden beschouwd als representatief.
3. Rechtspersoonlijkheid van de organisaties voor werknemers en
werkgevers
De meeste organisaties voor werknemers en werkgevers hebben geen
rechtspersoonlijkheid. De wet kent hen echter wel de functionele
rechtspersoonlijkheid toe. Hierdoor kunnen ze onder andere cao’s sluiten.
2
, HOOFDSTUK 2: COLLECTIEF OVERLEG
2. Groep van 10
De groep van 10 is een interprofessionele organisatie die doet twee zaken:
Ze helpen bij het uitvoeren van regeringsbeslissing (door bv. advies)
Ze sluiten om de 2 jaar een interprofessioneel akkoord
De groep van 10 bestaat uit 5 vertegenwoordigers voor de werknemers en
5 vertegenwoordigers voor de werkgevers. Het 11 e lid dat niet wordt
meegeteld is een neutraal persoon, de voorzitter, die af en toe wijzigt.
3. Nationale Arbeidsraad (NAR)
3.1 Samenstelling
De NAR is paritair samengesteld, hij bestaat dus uit een gelijk aantal
vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties en
werknemersorganisaties. De raad wordt voor 4 jaar benoemd.
3.2 Bevoegdheid
Adviserende bevoegdheid
Bevoegdheid voor het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten
4. Paritair comité (PC)
Een PC wordt opgericht op het niveau van de bedrijfstak. Het is paritair
samengesteld uit vertegenwoordigers van de representatieve
professionele organisaties van de werkgevers en van de werknemers. Het
aantal leden van de PC is afhankelijk van de belangrijkheid van de sector.
Het PC heeft als opdracht:
Cao’s tot stand te doen komen
Geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te
leggen
3
, De regering, de NAR en de CRB adviseren
Elke andere taak vervullen die door of krachtens de wet is toevertrouwd
5. Ondernemingsraad (OR)
Een OR wordt opgericht op het niveau van de onderneming voor het
overleg en de samenwerking voor arbeidsaangelegenheden op
economisch en sociaal gebied. Een OR moet worden opgericht in elke
onderneming of technische bedrijfseenheid die gemiddeld 100
werknemers tewerkstelt.
De OR is samengesteld uit het ondernemingshoofd, bijgestaan door de
werkgeversafgevaardigden en de werknemersafgevaardigden. Het
ondernemingshoofd is de voorzitter. Het aantal leden is afhankelijk van het
aantal personeelsleden. De werkgeversafgevaardigden moeten behoren
tot het leidinggevend personeel en ze worden aangeduid door de
werkgever voor 4 jaar.
Als er een OR moet worden opgericht, zal het ondernemingshoofd de
verkiezingen moeten organiseren. De kandidaturen voor de effectieve
leden en voor de plaatsvervangende leden van de arbeiders en de
bedienden worden voorgedragen door de representatieve vakbonden. Al
wie op de datum van de verkiezingen gedurende minstens 3 maanden
tewerkgesteld is in de onderneming heeft stemrecht.
De verkozen kandidaten zijn beschermd tegen ontslag. De kandidaten die
voor de eerste maal niet verkozen zijn, worden beschermd zoals de
verkozen kandidaten. Bij een volgende niet-verkiezing zijn ze beschermd
tot 2 jaar. Zowel de effectieve als de plaatsvervangende leden zijn
beschermd. De bescherming tegen ontslag geldt niet in twee gevallen mits
naleving van de bijhorende procedure:
Ontslag wegens een dringende reden
Ontslag om een economische of technische reden
Wanneer de werkgever de procedure niet naleeft is hij de werknemer een
forfaitaire vergoeding verschuldigd. Als de werknemer de re-integratie niet
vraagt nadat hij ten onrechte werd ontslagen, heeft hij recht op (variabele
vergoeding) dezelfde vergoedingen met uitzondering van het loon voor de
nog te lopen periode van het mandaat.
De bevoegdheden van de OR zijn:
Recht op informatie
Recht van advies
Beslissingsbevoegdheid
4
Inleiding tot het sociaal recht
De sociale wetgeving omvat:
Arbeidsrecht
Socialezekerheidsrecht (sociale zekerheid en sociale bijstand)
Het arbeidsrecht regelt de verhoudingen tussen de sociale statuten:
Werknemer; arbeid, loon, gezag
Zelfstandige; geen gezag, freelancers/consultants,
aannemingsovereenkomst
Ambtenaar; overheidspersoneel, statutair en niet-statutair
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het individueel arbeidsrecht en
het collectief arbeidsrecht. Individueel arbeidsrecht regelt de
individuele relatie tussen één WG en één WN. Het kent een zeer grote
vrijheid maar er moet wel worden opgepast met het dwingend recht en de
hiërarchie van de rechtsbronnen:
Het sluiten van een arbeidsovereenkomst en de uitvoering ervan
De schorsing van de arbeidsovereenkomst
De beëindiging van de arbeidsovereenkomst
Het collectief arbeidsrecht regelt de relatie tussen (groep van) WG’s en
(groep van) WN’s:
Vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten (“CAO’s”)
Onderhandelingen vakbondsorganisaties
Op verschillende niveaus:
Nationale arbeidsraad
Paritair comité
Ondernemingsraad
Comité voor preventie en bescherming op het werk
Het socialezekerheidsrecht omvat alle maatregelen waardoor aan de
sociale statuten de mogelijkheid wordt gegeven om in alle
omstandigheden in hun levensonderhoud te voorzien. De sociale
wetgeving is zeer complex gezien er geen wetboek over bestaat. De
informatie ligt bijgevolg overal en nergens. De bestaande wetten zijn wel
van toepassing op heel België. Het sociaal recht bestaat ook uit decreten
en ordonnanties wat maakt dat de regels kunnen verschillen per regio.
1
, Collectieve arbeidsverhoudingen
HOOFDSTUK 1: ORGANISATIES VOOR WERKNEMERS EN VOOR
WERKGEVERS
Werknemers en werkgevers kunnen zich aansluiten bij een organisatie die
tot doel heeft de beroepsbelangen van de leden te verdedigen. De
organisaties hebben tot doel (vakverenigingsvrijheid) de beroepsbelangen
van de leden te verdedigen. Het aansluiten is volledig vrij, we spreken
daarom van zowel een positieve als negatieve vakverenigingsvrijheid. De
vakvereniging hebben een functionele rechtspersoonlijkheid en
kunnen derhalve niet aansprakelijk worden gesteld. De vakbonden kunnen
zetelen en optreden in de arbeidsrechtbank. De kandidaten voor de
vakbondsorganisatie worden om de 4 jaar herkozen.
Om lid te worden van een vakbond moet er lidgeld betaald worden, slechts
voor studenten is het aansluiten bij een vakbond gratis. Van zodra je lid
bent van de vakbond kan je door hen bijgestaan worden. Slechts een
optreden in de rechtbank is pas mogelijk vanaf men 6 maand lid is.
1. Organisaties voor werknemers
De professionele werknemersorganisaties zijn de organisaties waarbij
de werknemers zich aansluiten per bedrijfstak bv. ACV-CSC METEA, BTB en
TRANSCOM. De interprofessionele werknemersorganisaties zijn de
organisaties waarbij de professionele vakorganisaties zijn aangesloten bv.
ABVV, ACLVB en ACV.
2. Organisaties voor werkgevers
De professionele werkgeversorganisaties waarbij de werkgevers zich
aansluiten per bedrijfstak bv. Agoria, Energia, Assuralia en Comeos. De
professionele vakorganisaties sluiten zich aan bij de interprofessionele
werkgeversorganisaties bv. VBO, Boerenbond en UNIZO. De
interprofessionele organisaties worden beschouwd als representatief.
3. Rechtspersoonlijkheid van de organisaties voor werknemers en
werkgevers
De meeste organisaties voor werknemers en werkgevers hebben geen
rechtspersoonlijkheid. De wet kent hen echter wel de functionele
rechtspersoonlijkheid toe. Hierdoor kunnen ze onder andere cao’s sluiten.
2
, HOOFDSTUK 2: COLLECTIEF OVERLEG
2. Groep van 10
De groep van 10 is een interprofessionele organisatie die doet twee zaken:
Ze helpen bij het uitvoeren van regeringsbeslissing (door bv. advies)
Ze sluiten om de 2 jaar een interprofessioneel akkoord
De groep van 10 bestaat uit 5 vertegenwoordigers voor de werknemers en
5 vertegenwoordigers voor de werkgevers. Het 11 e lid dat niet wordt
meegeteld is een neutraal persoon, de voorzitter, die af en toe wijzigt.
3. Nationale Arbeidsraad (NAR)
3.1 Samenstelling
De NAR is paritair samengesteld, hij bestaat dus uit een gelijk aantal
vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties en
werknemersorganisaties. De raad wordt voor 4 jaar benoemd.
3.2 Bevoegdheid
Adviserende bevoegdheid
Bevoegdheid voor het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten
4. Paritair comité (PC)
Een PC wordt opgericht op het niveau van de bedrijfstak. Het is paritair
samengesteld uit vertegenwoordigers van de representatieve
professionele organisaties van de werkgevers en van de werknemers. Het
aantal leden van de PC is afhankelijk van de belangrijkheid van de sector.
Het PC heeft als opdracht:
Cao’s tot stand te doen komen
Geschillen tussen werkgevers en werknemers te voorkomen of bij te
leggen
3
, De regering, de NAR en de CRB adviseren
Elke andere taak vervullen die door of krachtens de wet is toevertrouwd
5. Ondernemingsraad (OR)
Een OR wordt opgericht op het niveau van de onderneming voor het
overleg en de samenwerking voor arbeidsaangelegenheden op
economisch en sociaal gebied. Een OR moet worden opgericht in elke
onderneming of technische bedrijfseenheid die gemiddeld 100
werknemers tewerkstelt.
De OR is samengesteld uit het ondernemingshoofd, bijgestaan door de
werkgeversafgevaardigden en de werknemersafgevaardigden. Het
ondernemingshoofd is de voorzitter. Het aantal leden is afhankelijk van het
aantal personeelsleden. De werkgeversafgevaardigden moeten behoren
tot het leidinggevend personeel en ze worden aangeduid door de
werkgever voor 4 jaar.
Als er een OR moet worden opgericht, zal het ondernemingshoofd de
verkiezingen moeten organiseren. De kandidaturen voor de effectieve
leden en voor de plaatsvervangende leden van de arbeiders en de
bedienden worden voorgedragen door de representatieve vakbonden. Al
wie op de datum van de verkiezingen gedurende minstens 3 maanden
tewerkgesteld is in de onderneming heeft stemrecht.
De verkozen kandidaten zijn beschermd tegen ontslag. De kandidaten die
voor de eerste maal niet verkozen zijn, worden beschermd zoals de
verkozen kandidaten. Bij een volgende niet-verkiezing zijn ze beschermd
tot 2 jaar. Zowel de effectieve als de plaatsvervangende leden zijn
beschermd. De bescherming tegen ontslag geldt niet in twee gevallen mits
naleving van de bijhorende procedure:
Ontslag wegens een dringende reden
Ontslag om een economische of technische reden
Wanneer de werkgever de procedure niet naleeft is hij de werknemer een
forfaitaire vergoeding verschuldigd. Als de werknemer de re-integratie niet
vraagt nadat hij ten onrechte werd ontslagen, heeft hij recht op (variabele
vergoeding) dezelfde vergoedingen met uitzondering van het loon voor de
nog te lopen periode van het mandaat.
De bevoegdheden van de OR zijn:
Recht op informatie
Recht van advies
Beslissingsbevoegdheid
4
