Statistiek: theorie (hoorcollege)
Hoofdstuk 1:de statistieken in het onderzoek
Wat is beschrijvende statistiek?
• Statistiek = de wetenschap van het verzamelen van gegevens, het classificeren, samenvatten,
organiseren, analyseren en interpreteren van deze informatie
• Beschrijvende vs. inductieve statistiek
1) Verzamelen
2) Samenvatten
Kengetallen: in getallen gaan samenvatten wat er gezegd wordt
Grafische
3) Analyseren
Samenhang?
Beschrijvende statistiek
= gegevens van het onderzoek voor te stellen via kengetallen en/of grafische presentatie
Inductieve statistiek
Betekenis van deze resultaten in relatie tot de populatie
• Schattingsprobleem!
Doel van het onderzoek
= algemene uitspraken over de werkelijkheid op basis van waarnemingen
Watson psychologie wetenschappelijk wilde worden, enkel bezig houden met waarneembaar
gedrag
Representatieve steekproef: waarheid presenteren
VB. hoeveel mensen schuiven aan in de bakker op maandag?
Goede onderzoeksvraag?
Onderzoeksvraag: assepoester is eenzaam. (goeie onderzoeksvraag?) niet de werkelijkheid, geen
onderzoek naar gaan doen
1) werkelijkheid: ficties
2) waarneming: kan je niet waarnemen
3) algemeen
Onderzoeksvraag: Jan is ziek nee, het is te specifiek (algemeen klopt niet)
Onderzoeksvraag: Vrouwen zijn in intelligenter dan mannen Ja, algemeen, het gaat over de
werkelijkheid (onderzoek over doen), obv waarnemingen doen (BV IQ test)
Een uitspraak is een bewering waarin een of meerdere objecten een eigenschap wordt
toegeschreven
Wetenschappelijk onderzoek (4 kenmerken)
1) Objectief: zeer bewust van zijn wat de vooroordelen zijn, zicht op jezelf hebben,
zelfreflectie(tog van subjectief) onderzoeker afziet van vooroordelen en zich opstelt voor
de werkelijkheid zoals die is
2) Controleerbaarheid+ herhaalbaarheid (hangen samen): herhaalbaar onderzoek, iemand
anders hetzelfde resultaat moeten kunnen bekomen
3) Systematiek: bepaalde logische lijn volgen
,Determinsime: het is altijd waar, wetmatigheden (VB zwaartekracht) natuurwetenschappen (geen
enkel voorwerp ontsnapt aan die wetmatigheid)
Gedragswetenschappen (WIJ): een grote kans dat als… kan je niet in een wetmatigheid steken (VB
niet elke vrouw gaat agressiever uit de hoek komen als die honger heeft)
Propabilisme: kansen dat dat voorkomt
Wat is niet etisch
1) Etisch = dat je echt oprecht denkt dat dat de juiste uitkomst is
VB. onderzoek unif: zoveel mogelijk publiceren, tijdschriften interessanter om te publiceren met
positieve resultaten (mensen willen negatieve dingen niet lezen) onderzoeker moet gepubliciteerd
worden dus sommige onderzoekers zijn niet etisch (onderzoeker weet dat dat eigenlijk niet klopt, hij
heeft niet gevonden dat dat in de werkelijkheid echt zo was, het effect was niet zo groot als dat hij/zijj
liet uitschijnen)
2) Vraag afstellen aan uw resultaten (normaal vraag als 1 ste bepalen)
3) Opdrachtgever zoekt persoon die gaat vinden waar je een onderzoek over wilt (je moet mensen
met een burn out vinden, dan gaat een onderzoeker die gespecialiseerd is in burn out die ook vinden)
4)Proefpersoon niet vertellen wat ze gaan doen met die antwoorden, kadering geven van wat de
bedoeling is en wat gebeuren met de gegevens
5)Causale relatie= oorzaak – verband, dit is de oorzaak van een bepaald fenomeen
Variabelen
Variabelen= eigenschap/kenmerk van een onderzoekseenheid en kan diverse waarden aannemen
(niet constant)
=het stukje dat je wilt onderzoeken (VB. Leeftijd, zelfvertrouwen, cultuur, …) --> alles wat
kan veranderen, is niet constant
Waarden = individuele uitslagen op een variabelen (VB uw leeftijd iedereen heeft 1 waarde op die
variabele
Onafhankelijke variabele = ‘oorzaak’
• Verschillen in deze variabele wordt gezien als oorzaak van verschillen in de
afhankelijke variabele
• Wordt gemanipuleerd
Afhankelijke variabele = ‘gevolg’
• Verschillen in deze variabele wordt gezien als gevolg van verschillen in de
onafhankelijke variabele
• Variabele ter studie
, • Het gevolg van de manipulatie
Types onderzoek van gedragswetenschappen
1) Experiment
2) Survey-onderzoek
PROBLEEM:
Beide variabelen gelijktijdig gemeten worden (moeilijk vast te stellen of de oorzaak
voorafging aan het gevolg)
3de variabelen
Between subject: 2 verschillende groepen (exp. Groep en controle groep)
Within subjects of repeated measures design: VB. Voormeting en na meting --> dezelfde groep
Niet altijd positief: voor veel dingen kan je geen experiment doen maar met VB een vragenlijst
Causale relatie: 4 voorwaardes
1. De oorzaak en het gevolg moeten in een tijdruimtelijke structuur samen voorkomen (duidelijk zijn
dat het ene het andere als gevolg heeft)
2. De oorzaak dient vooraf te gaan aan het gevolg (eerst oorzaak dan gevolg)
3. Het gevolg zal nooit optreden zonder het voorkomen van de oorzaak
4. Indien de oorzaak aanwezig is, moet het gevolg er ook zijn
Fases in een onderzoek
1. De vraagstelling
2. Het literatuuronderzoek
3. De operationalisering
4. De steekproefopzet
5. Het verzamelen van de gegevens
6. De analyse van de resultaten
7. De rapportage
FASE 1: VRAAGSTELLING
• Ontstaat uit fundamenteel onderzoek – theorie (vanuit onderzoek, vanuit theorie)
• Ontstaat uit spontane observaties – praktijk
• Ontstaat uit toegepast onderzoek – praktijk (VB. overheid geeft geld voor specifiek iets te
onderzoeken, specifiek doel)
--> gebruik een vraagvorm
, --> specificeer begrippen
--> geen oordelende vragen
--> hoofd- en deelvragen
3 type vragen
1. Voorkomen van iets: hoe vaak komt iets voor VB. Hoeveel procent van de studenten is
geintresseerd in statistiek Hoeveel procent, hoeveel mensen (prevalentie)
2. Verschillen tussen groepen VB. Hebben mannen meer interesse in vrouwen dan mannen?
3. Samenhang VB. tussen de leeftijd en de interesse van statistiek?
FASE 2: LITERATUURONDERZOEK
Waarom?
1. Begripsomschrijving en meting begrippen
2. Methodologische aanpak
3. Beschikbare data
Waarom? Literatuuronderzoeke doet men om te weten of er al onderzoek naar gedaan is
FASE 3: DE OPERATIONALISERING
= meetbaar maken van een begrip
VB. Hoe geslacht meetbaar maken? antwoorden hoe da je da kan doen op de slide
VB. Leeftijd operationalisering? minderjarig vs meerjarig, opdelen in categorien
VB. intelligentie operationalisering IQ test afnemen
VB. Persoonlijkheid operationalisering persoonlijkheidsvragenlijst
• Bestaande vragenlijst
• Nieuwe vragenlijst
• Best gesloten vragen
• Likertschaal resultaten gemakkelijker verwerken achteraf!
• Voorkom sociaal wenselijke antwoorden: door anonimiteit, formuleren van vragen op
speciale manier
• Voorkom antwoordtendensen (= de neiging van responden in een enquete te kiezen voor
een niet-extreem antwoord maar er tussenin)
FASE 4: STEEKPROEFOPZET
populatie VB vlamingen: iedereen die je wilt onderzoeken (niet realistisch) oplossing:
steekproeven (n)
census = alle individuen in de populatie uitgenodigd worden om aan een onderzoek mee te doen
steekproefstatistieken = enkel betrekking op de betreffende steekproef
Steekproef = representatief: werkelijkheid weerspiegelen
Hoofdstuk 1:de statistieken in het onderzoek
Wat is beschrijvende statistiek?
• Statistiek = de wetenschap van het verzamelen van gegevens, het classificeren, samenvatten,
organiseren, analyseren en interpreteren van deze informatie
• Beschrijvende vs. inductieve statistiek
1) Verzamelen
2) Samenvatten
Kengetallen: in getallen gaan samenvatten wat er gezegd wordt
Grafische
3) Analyseren
Samenhang?
Beschrijvende statistiek
= gegevens van het onderzoek voor te stellen via kengetallen en/of grafische presentatie
Inductieve statistiek
Betekenis van deze resultaten in relatie tot de populatie
• Schattingsprobleem!
Doel van het onderzoek
= algemene uitspraken over de werkelijkheid op basis van waarnemingen
Watson psychologie wetenschappelijk wilde worden, enkel bezig houden met waarneembaar
gedrag
Representatieve steekproef: waarheid presenteren
VB. hoeveel mensen schuiven aan in de bakker op maandag?
Goede onderzoeksvraag?
Onderzoeksvraag: assepoester is eenzaam. (goeie onderzoeksvraag?) niet de werkelijkheid, geen
onderzoek naar gaan doen
1) werkelijkheid: ficties
2) waarneming: kan je niet waarnemen
3) algemeen
Onderzoeksvraag: Jan is ziek nee, het is te specifiek (algemeen klopt niet)
Onderzoeksvraag: Vrouwen zijn in intelligenter dan mannen Ja, algemeen, het gaat over de
werkelijkheid (onderzoek over doen), obv waarnemingen doen (BV IQ test)
Een uitspraak is een bewering waarin een of meerdere objecten een eigenschap wordt
toegeschreven
Wetenschappelijk onderzoek (4 kenmerken)
1) Objectief: zeer bewust van zijn wat de vooroordelen zijn, zicht op jezelf hebben,
zelfreflectie(tog van subjectief) onderzoeker afziet van vooroordelen en zich opstelt voor
de werkelijkheid zoals die is
2) Controleerbaarheid+ herhaalbaarheid (hangen samen): herhaalbaar onderzoek, iemand
anders hetzelfde resultaat moeten kunnen bekomen
3) Systematiek: bepaalde logische lijn volgen
,Determinsime: het is altijd waar, wetmatigheden (VB zwaartekracht) natuurwetenschappen (geen
enkel voorwerp ontsnapt aan die wetmatigheid)
Gedragswetenschappen (WIJ): een grote kans dat als… kan je niet in een wetmatigheid steken (VB
niet elke vrouw gaat agressiever uit de hoek komen als die honger heeft)
Propabilisme: kansen dat dat voorkomt
Wat is niet etisch
1) Etisch = dat je echt oprecht denkt dat dat de juiste uitkomst is
VB. onderzoek unif: zoveel mogelijk publiceren, tijdschriften interessanter om te publiceren met
positieve resultaten (mensen willen negatieve dingen niet lezen) onderzoeker moet gepubliciteerd
worden dus sommige onderzoekers zijn niet etisch (onderzoeker weet dat dat eigenlijk niet klopt, hij
heeft niet gevonden dat dat in de werkelijkheid echt zo was, het effect was niet zo groot als dat hij/zijj
liet uitschijnen)
2) Vraag afstellen aan uw resultaten (normaal vraag als 1 ste bepalen)
3) Opdrachtgever zoekt persoon die gaat vinden waar je een onderzoek over wilt (je moet mensen
met een burn out vinden, dan gaat een onderzoeker die gespecialiseerd is in burn out die ook vinden)
4)Proefpersoon niet vertellen wat ze gaan doen met die antwoorden, kadering geven van wat de
bedoeling is en wat gebeuren met de gegevens
5)Causale relatie= oorzaak – verband, dit is de oorzaak van een bepaald fenomeen
Variabelen
Variabelen= eigenschap/kenmerk van een onderzoekseenheid en kan diverse waarden aannemen
(niet constant)
=het stukje dat je wilt onderzoeken (VB. Leeftijd, zelfvertrouwen, cultuur, …) --> alles wat
kan veranderen, is niet constant
Waarden = individuele uitslagen op een variabelen (VB uw leeftijd iedereen heeft 1 waarde op die
variabele
Onafhankelijke variabele = ‘oorzaak’
• Verschillen in deze variabele wordt gezien als oorzaak van verschillen in de
afhankelijke variabele
• Wordt gemanipuleerd
Afhankelijke variabele = ‘gevolg’
• Verschillen in deze variabele wordt gezien als gevolg van verschillen in de
onafhankelijke variabele
• Variabele ter studie
, • Het gevolg van de manipulatie
Types onderzoek van gedragswetenschappen
1) Experiment
2) Survey-onderzoek
PROBLEEM:
Beide variabelen gelijktijdig gemeten worden (moeilijk vast te stellen of de oorzaak
voorafging aan het gevolg)
3de variabelen
Between subject: 2 verschillende groepen (exp. Groep en controle groep)
Within subjects of repeated measures design: VB. Voormeting en na meting --> dezelfde groep
Niet altijd positief: voor veel dingen kan je geen experiment doen maar met VB een vragenlijst
Causale relatie: 4 voorwaardes
1. De oorzaak en het gevolg moeten in een tijdruimtelijke structuur samen voorkomen (duidelijk zijn
dat het ene het andere als gevolg heeft)
2. De oorzaak dient vooraf te gaan aan het gevolg (eerst oorzaak dan gevolg)
3. Het gevolg zal nooit optreden zonder het voorkomen van de oorzaak
4. Indien de oorzaak aanwezig is, moet het gevolg er ook zijn
Fases in een onderzoek
1. De vraagstelling
2. Het literatuuronderzoek
3. De operationalisering
4. De steekproefopzet
5. Het verzamelen van de gegevens
6. De analyse van de resultaten
7. De rapportage
FASE 1: VRAAGSTELLING
• Ontstaat uit fundamenteel onderzoek – theorie (vanuit onderzoek, vanuit theorie)
• Ontstaat uit spontane observaties – praktijk
• Ontstaat uit toegepast onderzoek – praktijk (VB. overheid geeft geld voor specifiek iets te
onderzoeken, specifiek doel)
--> gebruik een vraagvorm
, --> specificeer begrippen
--> geen oordelende vragen
--> hoofd- en deelvragen
3 type vragen
1. Voorkomen van iets: hoe vaak komt iets voor VB. Hoeveel procent van de studenten is
geintresseerd in statistiek Hoeveel procent, hoeveel mensen (prevalentie)
2. Verschillen tussen groepen VB. Hebben mannen meer interesse in vrouwen dan mannen?
3. Samenhang VB. tussen de leeftijd en de interesse van statistiek?
FASE 2: LITERATUURONDERZOEK
Waarom?
1. Begripsomschrijving en meting begrippen
2. Methodologische aanpak
3. Beschikbare data
Waarom? Literatuuronderzoeke doet men om te weten of er al onderzoek naar gedaan is
FASE 3: DE OPERATIONALISERING
= meetbaar maken van een begrip
VB. Hoe geslacht meetbaar maken? antwoorden hoe da je da kan doen op de slide
VB. Leeftijd operationalisering? minderjarig vs meerjarig, opdelen in categorien
VB. intelligentie operationalisering IQ test afnemen
VB. Persoonlijkheid operationalisering persoonlijkheidsvragenlijst
• Bestaande vragenlijst
• Nieuwe vragenlijst
• Best gesloten vragen
• Likertschaal resultaten gemakkelijker verwerken achteraf!
• Voorkom sociaal wenselijke antwoorden: door anonimiteit, formuleren van vragen op
speciale manier
• Voorkom antwoordtendensen (= de neiging van responden in een enquete te kiezen voor
een niet-extreem antwoord maar er tussenin)
FASE 4: STEEKPROEFOPZET
populatie VB vlamingen: iedereen die je wilt onderzoeken (niet realistisch) oplossing:
steekproeven (n)
census = alle individuen in de populatie uitgenodigd worden om aan een onderzoek mee te doen
steekproefstatistieken = enkel betrekking op de betreffende steekproef
Steekproef = representatief: werkelijkheid weerspiegelen
