Leerdoelen taak 3
A. Herhaling jaar 1
Het beschermingsmechanisme die zich als eerste heeft ontwikkelt in organismen om microben
en dode cellen te herkennen en elimineren is het innate (aangeboren) immuunsysteem. Het is de
eerste stap in de verdediging van de gastheer tegen infecties. Het adaptieve immuunsysteem kan
niet direct gaan werken omdat het respons wordt geïnduceerd door antigenen en dat zorgt voor
een kleine vertraging.
- Het blokkeert microbiële invasie door epithele barrières
- Vernietigt micro-organismen die het lichaam binnendringen
- Is in staat infecties te beheersen en soms zelfs uit te roeien
- Instrueren van het adaptieve immuunsysteem om te reageren op een effectieve manier
- Belangrijke deelnemer bij het opruimen van dode weefsels en weefselherste
1. Hoe verloopt een acute ontstekingsreactie?
HANDIGE BEGRIPPENLIJST
Infectieziekte = invasie en vermenigvuldiging van pathogene micro-orgaanismen in het
lichaam is infectie, er is pas sprake van ziekte wanneer de infectie schade veroorzaakt aan de
vitale functies van systemen in het lichaam.
Kolonisatie = men spreekt van kolonisatie indien een micro-organisme in staat is zich te
handhaven en te vermenigvuldigen op of in een gastheer. Zodra kolonisatie gepaard gaat
met schade of een verandering in de normale fysiologie van de gastheer, al dan niet met
klachten en symptomen, spreekt men van een infectie of een infectieziekte. In de
ecologische benadering is een infectieziekte slechts een van de vele vormen van interactie
tussen de menselijke gastheer en de microbiële wereld om hem heen. Soms zorgt de
commensale flora voor infecties.
- Residente flora = altijd op de huid, ze vermenigvuldigen zich hier. Ze zijn moeilijk te
verwijderen met zeep.
- Transiente flora = tijdelijk op de huid, ze zijn hier met toeval terechtgekomen maar kunnen
zich niet vermenigvuldigen. Ze zijn gemakkelijk te verwijderen met zeep.
- Commensale flora = micro-organismen die tijdelijk of permanent behoren tot de intieme
biosfeer van het lichaam. Het zijn voornamelijk bacteriën en hebben ongeveer een gewicht
van 0,5 kg. Gewoonlijk is de interactie tussen de mens en zijn commensale flora niet
schadelijk maar eerder gunstig voor beide partijen.
Pathogeen= elk micro-organisme dat ziekte kan veroorzaken
- Primair pathogene micro-organismen veroorzaken bij besmetting regelmatig
ziekteverschijnselen bij ten minste een deel van de gevoelige, maar overigens gezonde,
populatie gastheren.
- Opportunistische pathogenen geven slechts aanleiding tot ziekte bij individuen met een
door onderliggende ziekte of anderszins verlaagde weerstand.
Virulentie = virulentie is een maat voor de hoeveelheid schade die een micro-organisme in zijn
gastheer aanricht. Het is een kwantitatief begrip voor de mate van pathogeniteit en kan worden
beschreven als ziekmakend vermogen. Een virulente bacteriofaag zal na infectie van de
, gastheercel deze direct instrueren om kopieën van de faag te maken, waardoor de gastheer snel
sterft. Een minder virulente bacteriofaag kan zijn genoom inbouwen in het bacteriële genoom,
en gedurende het leven van de bacterie steeds nieuwe fagen laten produceren. Er is druk op
parasieten vanuit de evolutie om steeds minder virulent te worden: uiteindelijk zal een minder
virulente variant zich beter kunnen verspreiden dan een zeer virulente variant die de gastheer
onmiddellijk doodt.
In de pathogenese van infectieziekten kan men verschillende stadia onderscheiden
– besmetting en kolonisatie met de verwekker, meestal op het oppervlak van de huid of
slijmvliezen, maar soms direct in spier- en andere weefsels door allerlei (micro)trauma;
– lokale invasie van de gastheerweefsels door het micro-organisme of zijn producten,
soms gevolgd door verspreiding door het lichaam heen;
– ontstekingsreactie en ontwikkeling van een immuunreactie door de gastheer versus de
mogelijkheden van het micro-organisme om eraan te ontsnappen, zich te vermeerderen
en overgedragen te worden naar een volgende gastheer;
– resolutie van de ziekteverschijnselen of een letaal verloop van de ziekte, beide na korte
of lange tijd.
Afweermechanismen ontstekingsreactie:
- Herkennen; er is iets lichaamsvreemd; macrofagen met receptoren
- Alarmeren; macrofagen geven signalen af; cytokinen en chemokinen
- Opruimen; neutrofielen en macrofagen spelen een rol
- Herstel
Verloop acute ontstekingsreactie:
- Toename van doorbloeding van het weefsel door vaatverwijding (vasodilatatie)
- Toename van de vaatdoorlaatbaarheid (permeabiliteit)
- Verhoogde uittreding (exsudatie) en vasthouden (oedeem) van weefselvocht in
ontstekingsgebied
- Aantrekken van leukocyten die ter plaatsen de bloedbaan verlaten (chemotaxie)
- Remming van de ontstekingsreactie
- Herstel weefsel
Kenmerken ontsteking:
- Verhoogde temperatuur (calor)
- Roodheid (rubor)
- Zwelling (tumor)
- Pijn (dolor) functieverlies
Calor en rubor komt door verwijding bloedvaten, tumor ontstaat door verwijding bloedvaten en
binnenkomst leukocyten. Het uitzetten van het weefsel en de aanwezigheid van ontstekingsproducten
hebben directe effecten op sensorische zenuwuiteinden, dolor.
2. Hoe herkent het lichaam pathogenen? (PRR, PAMPs)
, Micro-organismen worden snel herkend als lichaamsvreemd wanneer ze ons lichaam binnenkomen,
hierbij spelen macrofagen een rol, deze komen in elk bindweefsel voor. Macrofagen hebben op hun
celoppervlak receptoren pattern recognition receptors (PRRs) die kunnen binden met structuren die
veel voorkomen bij bacteriën en schimmels en niet op de gastheer, patoghen-associated molecular
patterns PAMP’s (bv LPS, dubbelstrengs RNA en flagellen). De belangrijkste receptoren zijn …
toll-like receptoren (TLR’s )
de C-type lectinen
de scavengerreceptoren.
Verschillende TLR’s zijn in staat verschillende liganden te binden. Op basis van de combinatie van
TLR’s op het oppervlak en de binding aan verschillende liganden die op een bepaald moment hieraan
binden, ontvangen cellen van het innate-immuunsysteem informatie over de aard van het micro-
organisme. Deze informatie kan gebruikt worden om het adaptieve immuunsysteem de juiste
richting op te sturen.
NOD-like receptoren hoeft niet
3. Wat zijn neutrofielen en macrofagen? Wat is hun functie?
Neutrofiele granulocyten (neutrofielen): zijn de meest voorkomende leukocyten in het bloed. Bij
een infectie reageert het lichaam met een respons van productie van neutrofielen, dit respons wordt
gereguleerd door cytokines. Neutrofielen kunnen microben in de bloedbaan verteren maar kunnen
ook snel extracellulaire weefsels binnentreden waar ze dan ook microben kunnen fagocyteren.
Neutrofielen leven maar voor een paar uur in een weefsel, ze zijn dus snel maar ze zijn niet voor
langdurige verdediging. Wanneer ze dood gaan veroorzaakt dit pus.
Monocyten: komen minder voor in het bloed dan neutrofielen, ze verlaten bloedbaan en dringen in
beschadigd weefsel hier ontwikkelen ze zich direct tot macrofagen.
Macrofagen blijven lang leven in weefsels in tegenstelling tot neutrofielen. Ze worden ook wel
veeleters genoemd, met hun vermogen bacteriën te fagocyteren en te doden, hebben ze een actieve
bijdrage aan de infectie. Ook ruimen ze de neutrofiele granulocyten op die zelf ten gronde zijn
gegaan nadat ze veel bacteriën hebben gefagocyteerd. Macrofagen vormen het begin van de
ontstekingsreactie. Ze bezitten PPRs waaronder TLR receptoren om structuren van bacteriën PAMP’s
te herkennen. PPR’s zitten in de cel maar ook buiten de cel. Ze kunnen chemo- en cytokinen
produceren. De functies van een macrofaag…
- Produceren cytokines die inflammatie starten en reguleren
- Nemen microben op en verteren ze
- Ruimt dode weefsels op en start proces van weefselreparatie.
Functie macrofagen is alarmeren:
Dit gebeurt met behulp van cytokinen
- Interleukine 1; IL-1; pro-inflammatoir, een ontstekingsinducerend cytokine dat lokale
maar ook door het hele lichaam responsen op gang brengt. Het is een belangrijk
stimulus voor de productie van andere cytokinen en activatie van andere cellen als
endotheel cellen. Macrofaag produceerd ze wanneer het een pathogeen heeft
gefagocyteerd en activeert hiermee T-helpercellen.
A. Herhaling jaar 1
Het beschermingsmechanisme die zich als eerste heeft ontwikkelt in organismen om microben
en dode cellen te herkennen en elimineren is het innate (aangeboren) immuunsysteem. Het is de
eerste stap in de verdediging van de gastheer tegen infecties. Het adaptieve immuunsysteem kan
niet direct gaan werken omdat het respons wordt geïnduceerd door antigenen en dat zorgt voor
een kleine vertraging.
- Het blokkeert microbiële invasie door epithele barrières
- Vernietigt micro-organismen die het lichaam binnendringen
- Is in staat infecties te beheersen en soms zelfs uit te roeien
- Instrueren van het adaptieve immuunsysteem om te reageren op een effectieve manier
- Belangrijke deelnemer bij het opruimen van dode weefsels en weefselherste
1. Hoe verloopt een acute ontstekingsreactie?
HANDIGE BEGRIPPENLIJST
Infectieziekte = invasie en vermenigvuldiging van pathogene micro-orgaanismen in het
lichaam is infectie, er is pas sprake van ziekte wanneer de infectie schade veroorzaakt aan de
vitale functies van systemen in het lichaam.
Kolonisatie = men spreekt van kolonisatie indien een micro-organisme in staat is zich te
handhaven en te vermenigvuldigen op of in een gastheer. Zodra kolonisatie gepaard gaat
met schade of een verandering in de normale fysiologie van de gastheer, al dan niet met
klachten en symptomen, spreekt men van een infectie of een infectieziekte. In de
ecologische benadering is een infectieziekte slechts een van de vele vormen van interactie
tussen de menselijke gastheer en de microbiële wereld om hem heen. Soms zorgt de
commensale flora voor infecties.
- Residente flora = altijd op de huid, ze vermenigvuldigen zich hier. Ze zijn moeilijk te
verwijderen met zeep.
- Transiente flora = tijdelijk op de huid, ze zijn hier met toeval terechtgekomen maar kunnen
zich niet vermenigvuldigen. Ze zijn gemakkelijk te verwijderen met zeep.
- Commensale flora = micro-organismen die tijdelijk of permanent behoren tot de intieme
biosfeer van het lichaam. Het zijn voornamelijk bacteriën en hebben ongeveer een gewicht
van 0,5 kg. Gewoonlijk is de interactie tussen de mens en zijn commensale flora niet
schadelijk maar eerder gunstig voor beide partijen.
Pathogeen= elk micro-organisme dat ziekte kan veroorzaken
- Primair pathogene micro-organismen veroorzaken bij besmetting regelmatig
ziekteverschijnselen bij ten minste een deel van de gevoelige, maar overigens gezonde,
populatie gastheren.
- Opportunistische pathogenen geven slechts aanleiding tot ziekte bij individuen met een
door onderliggende ziekte of anderszins verlaagde weerstand.
Virulentie = virulentie is een maat voor de hoeveelheid schade die een micro-organisme in zijn
gastheer aanricht. Het is een kwantitatief begrip voor de mate van pathogeniteit en kan worden
beschreven als ziekmakend vermogen. Een virulente bacteriofaag zal na infectie van de
, gastheercel deze direct instrueren om kopieën van de faag te maken, waardoor de gastheer snel
sterft. Een minder virulente bacteriofaag kan zijn genoom inbouwen in het bacteriële genoom,
en gedurende het leven van de bacterie steeds nieuwe fagen laten produceren. Er is druk op
parasieten vanuit de evolutie om steeds minder virulent te worden: uiteindelijk zal een minder
virulente variant zich beter kunnen verspreiden dan een zeer virulente variant die de gastheer
onmiddellijk doodt.
In de pathogenese van infectieziekten kan men verschillende stadia onderscheiden
– besmetting en kolonisatie met de verwekker, meestal op het oppervlak van de huid of
slijmvliezen, maar soms direct in spier- en andere weefsels door allerlei (micro)trauma;
– lokale invasie van de gastheerweefsels door het micro-organisme of zijn producten,
soms gevolgd door verspreiding door het lichaam heen;
– ontstekingsreactie en ontwikkeling van een immuunreactie door de gastheer versus de
mogelijkheden van het micro-organisme om eraan te ontsnappen, zich te vermeerderen
en overgedragen te worden naar een volgende gastheer;
– resolutie van de ziekteverschijnselen of een letaal verloop van de ziekte, beide na korte
of lange tijd.
Afweermechanismen ontstekingsreactie:
- Herkennen; er is iets lichaamsvreemd; macrofagen met receptoren
- Alarmeren; macrofagen geven signalen af; cytokinen en chemokinen
- Opruimen; neutrofielen en macrofagen spelen een rol
- Herstel
Verloop acute ontstekingsreactie:
- Toename van doorbloeding van het weefsel door vaatverwijding (vasodilatatie)
- Toename van de vaatdoorlaatbaarheid (permeabiliteit)
- Verhoogde uittreding (exsudatie) en vasthouden (oedeem) van weefselvocht in
ontstekingsgebied
- Aantrekken van leukocyten die ter plaatsen de bloedbaan verlaten (chemotaxie)
- Remming van de ontstekingsreactie
- Herstel weefsel
Kenmerken ontsteking:
- Verhoogde temperatuur (calor)
- Roodheid (rubor)
- Zwelling (tumor)
- Pijn (dolor) functieverlies
Calor en rubor komt door verwijding bloedvaten, tumor ontstaat door verwijding bloedvaten en
binnenkomst leukocyten. Het uitzetten van het weefsel en de aanwezigheid van ontstekingsproducten
hebben directe effecten op sensorische zenuwuiteinden, dolor.
2. Hoe herkent het lichaam pathogenen? (PRR, PAMPs)
, Micro-organismen worden snel herkend als lichaamsvreemd wanneer ze ons lichaam binnenkomen,
hierbij spelen macrofagen een rol, deze komen in elk bindweefsel voor. Macrofagen hebben op hun
celoppervlak receptoren pattern recognition receptors (PRRs) die kunnen binden met structuren die
veel voorkomen bij bacteriën en schimmels en niet op de gastheer, patoghen-associated molecular
patterns PAMP’s (bv LPS, dubbelstrengs RNA en flagellen). De belangrijkste receptoren zijn …
toll-like receptoren (TLR’s )
de C-type lectinen
de scavengerreceptoren.
Verschillende TLR’s zijn in staat verschillende liganden te binden. Op basis van de combinatie van
TLR’s op het oppervlak en de binding aan verschillende liganden die op een bepaald moment hieraan
binden, ontvangen cellen van het innate-immuunsysteem informatie over de aard van het micro-
organisme. Deze informatie kan gebruikt worden om het adaptieve immuunsysteem de juiste
richting op te sturen.
NOD-like receptoren hoeft niet
3. Wat zijn neutrofielen en macrofagen? Wat is hun functie?
Neutrofiele granulocyten (neutrofielen): zijn de meest voorkomende leukocyten in het bloed. Bij
een infectie reageert het lichaam met een respons van productie van neutrofielen, dit respons wordt
gereguleerd door cytokines. Neutrofielen kunnen microben in de bloedbaan verteren maar kunnen
ook snel extracellulaire weefsels binnentreden waar ze dan ook microben kunnen fagocyteren.
Neutrofielen leven maar voor een paar uur in een weefsel, ze zijn dus snel maar ze zijn niet voor
langdurige verdediging. Wanneer ze dood gaan veroorzaakt dit pus.
Monocyten: komen minder voor in het bloed dan neutrofielen, ze verlaten bloedbaan en dringen in
beschadigd weefsel hier ontwikkelen ze zich direct tot macrofagen.
Macrofagen blijven lang leven in weefsels in tegenstelling tot neutrofielen. Ze worden ook wel
veeleters genoemd, met hun vermogen bacteriën te fagocyteren en te doden, hebben ze een actieve
bijdrage aan de infectie. Ook ruimen ze de neutrofiele granulocyten op die zelf ten gronde zijn
gegaan nadat ze veel bacteriën hebben gefagocyteerd. Macrofagen vormen het begin van de
ontstekingsreactie. Ze bezitten PPRs waaronder TLR receptoren om structuren van bacteriën PAMP’s
te herkennen. PPR’s zitten in de cel maar ook buiten de cel. Ze kunnen chemo- en cytokinen
produceren. De functies van een macrofaag…
- Produceren cytokines die inflammatie starten en reguleren
- Nemen microben op en verteren ze
- Ruimt dode weefsels op en start proces van weefselreparatie.
Functie macrofagen is alarmeren:
Dit gebeurt met behulp van cytokinen
- Interleukine 1; IL-1; pro-inflammatoir, een ontstekingsinducerend cytokine dat lokale
maar ook door het hele lichaam responsen op gang brengt. Het is een belangrijk
stimulus voor de productie van andere cytokinen en activatie van andere cellen als
endotheel cellen. Macrofaag produceerd ze wanneer het een pathogeen heeft
gefagocyteerd en activeert hiermee T-helpercellen.
