Bestuursprocesrecht samenvatting
Hoofdstuk 1 - week 1
Bestuursprocesrecht in vogelvlucht
1.1 wat is het bestuursprocesrecht?
Bestuursprocesrecht = het geheel van procedureregels in verband met de rechtsbescherming tegen
besluiten van bestuursorganen
Bronnen van bestuursprocesrecht:
1. Internationaal recht
2. Grondwet
3. Bijzondere wetten
4. Algemene wet bestuursrecht
5. Lagere regelgeving en ongeschreven recht
6. Jurisprudentie
Beschikking = een besluit die niet van algemene strekking is
Besluit = van algemene strekking
Trias politica = wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
Ex tunc = de bestuursrechter toetst de rechtmatigheid van een besluit toen het werd genomen
Ex nunc = het bestuursorgaan heroverweegt de rechtmatigheid en doelmatigheid van het besluit op
het huidige moment
Rechtspraak in 2 instanties = beroep en hoger beroep
In het bestuursprocesrecht geldt er geen verplichte procesvertegenwoordiging, mag wel met een
advocaat
Verbod van reformatio in peius = hiermee wordt in beginsel voorkomen dat diegene die opkomt
tegen een besluit nadeliger uitkomt
1.2 een korte blik op de voorprocedures
Voordat een belanghebbende beroep kan instellen bij een rechter moet een bestuursorgaan die
besluit eerst heroverwegen (zeeffunctie = het voorkomen van een onnodig beroep op de
bestuursrechter), de Awb bevat hiervoor 2 procedures:
- De bezwaarprocedure
- De procedure van het administratief beroep
1 van de 2 procedures moet doorlopen worden voordat een oordeel van de rechter gevraagd kan
worden. Zo’n procedure dwingt het bestuursorgaan tot heroverweging van een besluit.
1.3 schets van de bestuursrechtspraak in Nederland
Ontvankelijkheidseisen van de rechtbank zijn de absolute- en relatieve competentie, betaling van de
griffierecht en het doorlopen va de verplichte voorprocedure.
,Prejudiciële beslissing = Beslissing over de uitleg van gemeenschapsrecht door HvJ EG. EHRM
oordeelt op Europees niveau over vermeende schending van mensenrechten
Hoofdstuk 2 - week 1
Voorbereiding van een beschikking
2.1 op aanvraag of ambtshalve
Besluit, 1:3 Awb:
- Sprake van een beslissing, ook een beslissing is
- weigering om te beslissen, art. 6:2 sub a Awb
- niet tijdig beslissen, art. 6:2 sub b
- handeling van een ambtenaar, art. 8:2 lid 1 sub a
- Die beslissing is schriftelijk, gelijkgesteld:
- mondeling besluit in spoedeisende situatie, art. 5:31
- fictief besluit, art. 6:2 sub b
- Is genomen door een bestuursorgaan, zoals bedoeld in art. 1:1 Awb
- Gericht op een rechtsgevolg, ook zonder rechtsgevolg weigering, art. 1:3 lid 2
- Van publiekrechtelijke aard, tussen burger en de overheid
Art. 5:31 Awb zegt dat er in sommige gevallen er geen sprake hoeft te zijn van een schriftelijke
beslissing (kan dan mondeling) of helemaal geen sprake van een besluit (art. 5:21 Awb) in
noodgevallen. Het besluit moet daarna wel zo spoedig mogelijk bekend gemaakt te worden. Bijv. als
een bedrijf allemaal inkt dumpt wat eindigt in een meer, dat een waterschap opruimt. In principe
moet het waterschap het bedrijf de mogelijkheid geven om het zelf op te ruimen, maar er was nu
sprake van een noodsituatie.
Fictief besluit = een afwijzing van een aanvraag, een schriftelijke weigering om een besluit te nemen
en het niet tijdig nemen van een besluit. Dit wordt ook aangemerkt als een besluit (beschikking)
zodat mensen in bezwaar kunnen gaan
Alleen als het verzoek afkomstig is van een belanghebbende kan er een besluit in de zin van Awb
ontstaan. Een belanghebbende is iemand die voldoet aan het OPERA-criterium, objectief, persoonlijk,
eigenbelang, rechtstreek en actueel. Er moet ook een direct verband zijn tussen het besluit van het
bestuursorgaan en het belang van de belanghebbende.
Wanneer heeft een burger, rechtspersoon of bestuursorgaan nu een rechtstreeks belang?
OPERA-criteria, het belang moet:
- Objectief bepaalbaar zijn, dus niet subjectief (bijv. ik wil niet dat ze hun huis gaan
uitbouwen want ik vind het lelijk)
- Persoonlijk zijn, de positie van de belanghebbende moet duidelijk de onderscheiden
zijn van anderen. Jouw belang moet dus te onderscheiden zijn met het belang van
een wildvreemde. Want het besluit heeft enige gevolgen
- Eigen belang zijn, dus je kan niet een belanghebbende zijn in de plaats van je moeder.
eigen belang rechtspersonen, dus de belangen die zij behartigen. Uit datgenen wat de
, rechtspersoon doet en uit het doel waarvoor de rechtspersoon is opgericht, moet dus
het belang blijken waarvoor de rechtspersoon zich inzet. (Denk aan een organisatie
(rechtspersoon) die de wolf beschermt, en een bestuursorgaan wil een aantal wolven
neerknallen omdat ze een bedreiging vormen voor de schapen. Dan is het
rechtspersoon een belanghebbende.
- Rechtstreeks zijn, er moet een direct verband zijn tussen het besluit van het
bestuursorgaan en het belang van de burger, rechtspersoon of het andere
bestuursorgaan.
- Actueel zijn, enkel de vrees dat toekomstige, onzekere belangen, zoals de mogelijke
waardevermindering van een pand, aangetast kunnen worden door de aanleg van
een speeltuin, is te vaag.
Een verzoek tot een beschikking kan worden ingediend:
- Door een belanghebbende, of een gemachtigde art. 2:1 Awb
- Moet schriftelijk, soms op een voorgeschreven formulier art. 4:4 Awb
- Moet voldoen aan de formele vereisten in de Awb, art. 4:1 Awb
- Kan langs elektronische weg worden ingediend, art. 2:13, 2:16, 4:3a
Ambtshalve besluit = niet op verzoek, maar op eigen initiatief een besluit nemen, denk aan
belastingaanslag
2.2 beoordeling van de aanvraag
Als een aanvraag binnenkomt bij een bestuursorgaan wordt er eerst gekeken of er is voldaan aan alle
formele vereisten (art. 4:2 Awb), als er iets ontbreekt spreek je van een ongenoegzame aanvraag en
kan het bestuursorgaan besluiten om de aanvraag niet te behandelen. Het bestuursorgaan kan een
aanvraag ook buiten behandeling (art. 4: Awb) laten als de aanvrager onvoldoende gegevens heeft
verstrekt.
Hersteltermijn = het bestuursorgaan moet de aanvrager in de gelegenheid stellen om de onvolledige
aanvraag aan te vullen, het bestuursorgaan stelt een termijn (einde lid 1 art. 4:5)
Een aanvraag kan ook niet in behandeling worden genomen als iemand de leges niet betaald. Leges is
een soort belasting voor de behandeling van een aanvraag door het bestuursorgaan. Het is namelijk
een dienst.
Doorzendplicht = als de aanvraag niet bij het juiste bestuursorgaan is ingediend, heeft het
bestuursorgaan de plicht om de aanvraag door te sturen naar het juiste bestuursorgaan
2.3 zorgvuldige voorbereiding
Zorgvuldigheidsbeginsel, art 3:2 Awb = bij een besluit moet het bestuursorgaan een besluit
zorgvuldig voorbereiden. Het bestuursrogaan vergaart de nodige kennis om een belangenafweging te
maken. Dit is van toepassing bij een besluit op aanvraag of een ambtshalve besluit. Als een besluit
rust op advies van een adviseur, moet het bestuursorgaan goed controleren of het advies klopt (art.
3:9 Awb)
Hoofdstuk 1 - week 1
Bestuursprocesrecht in vogelvlucht
1.1 wat is het bestuursprocesrecht?
Bestuursprocesrecht = het geheel van procedureregels in verband met de rechtsbescherming tegen
besluiten van bestuursorganen
Bronnen van bestuursprocesrecht:
1. Internationaal recht
2. Grondwet
3. Bijzondere wetten
4. Algemene wet bestuursrecht
5. Lagere regelgeving en ongeschreven recht
6. Jurisprudentie
Beschikking = een besluit die niet van algemene strekking is
Besluit = van algemene strekking
Trias politica = wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht
Ex tunc = de bestuursrechter toetst de rechtmatigheid van een besluit toen het werd genomen
Ex nunc = het bestuursorgaan heroverweegt de rechtmatigheid en doelmatigheid van het besluit op
het huidige moment
Rechtspraak in 2 instanties = beroep en hoger beroep
In het bestuursprocesrecht geldt er geen verplichte procesvertegenwoordiging, mag wel met een
advocaat
Verbod van reformatio in peius = hiermee wordt in beginsel voorkomen dat diegene die opkomt
tegen een besluit nadeliger uitkomt
1.2 een korte blik op de voorprocedures
Voordat een belanghebbende beroep kan instellen bij een rechter moet een bestuursorgaan die
besluit eerst heroverwegen (zeeffunctie = het voorkomen van een onnodig beroep op de
bestuursrechter), de Awb bevat hiervoor 2 procedures:
- De bezwaarprocedure
- De procedure van het administratief beroep
1 van de 2 procedures moet doorlopen worden voordat een oordeel van de rechter gevraagd kan
worden. Zo’n procedure dwingt het bestuursorgaan tot heroverweging van een besluit.
1.3 schets van de bestuursrechtspraak in Nederland
Ontvankelijkheidseisen van de rechtbank zijn de absolute- en relatieve competentie, betaling van de
griffierecht en het doorlopen va de verplichte voorprocedure.
,Prejudiciële beslissing = Beslissing over de uitleg van gemeenschapsrecht door HvJ EG. EHRM
oordeelt op Europees niveau over vermeende schending van mensenrechten
Hoofdstuk 2 - week 1
Voorbereiding van een beschikking
2.1 op aanvraag of ambtshalve
Besluit, 1:3 Awb:
- Sprake van een beslissing, ook een beslissing is
- weigering om te beslissen, art. 6:2 sub a Awb
- niet tijdig beslissen, art. 6:2 sub b
- handeling van een ambtenaar, art. 8:2 lid 1 sub a
- Die beslissing is schriftelijk, gelijkgesteld:
- mondeling besluit in spoedeisende situatie, art. 5:31
- fictief besluit, art. 6:2 sub b
- Is genomen door een bestuursorgaan, zoals bedoeld in art. 1:1 Awb
- Gericht op een rechtsgevolg, ook zonder rechtsgevolg weigering, art. 1:3 lid 2
- Van publiekrechtelijke aard, tussen burger en de overheid
Art. 5:31 Awb zegt dat er in sommige gevallen er geen sprake hoeft te zijn van een schriftelijke
beslissing (kan dan mondeling) of helemaal geen sprake van een besluit (art. 5:21 Awb) in
noodgevallen. Het besluit moet daarna wel zo spoedig mogelijk bekend gemaakt te worden. Bijv. als
een bedrijf allemaal inkt dumpt wat eindigt in een meer, dat een waterschap opruimt. In principe
moet het waterschap het bedrijf de mogelijkheid geven om het zelf op te ruimen, maar er was nu
sprake van een noodsituatie.
Fictief besluit = een afwijzing van een aanvraag, een schriftelijke weigering om een besluit te nemen
en het niet tijdig nemen van een besluit. Dit wordt ook aangemerkt als een besluit (beschikking)
zodat mensen in bezwaar kunnen gaan
Alleen als het verzoek afkomstig is van een belanghebbende kan er een besluit in de zin van Awb
ontstaan. Een belanghebbende is iemand die voldoet aan het OPERA-criterium, objectief, persoonlijk,
eigenbelang, rechtstreek en actueel. Er moet ook een direct verband zijn tussen het besluit van het
bestuursorgaan en het belang van de belanghebbende.
Wanneer heeft een burger, rechtspersoon of bestuursorgaan nu een rechtstreeks belang?
OPERA-criteria, het belang moet:
- Objectief bepaalbaar zijn, dus niet subjectief (bijv. ik wil niet dat ze hun huis gaan
uitbouwen want ik vind het lelijk)
- Persoonlijk zijn, de positie van de belanghebbende moet duidelijk de onderscheiden
zijn van anderen. Jouw belang moet dus te onderscheiden zijn met het belang van
een wildvreemde. Want het besluit heeft enige gevolgen
- Eigen belang zijn, dus je kan niet een belanghebbende zijn in de plaats van je moeder.
eigen belang rechtspersonen, dus de belangen die zij behartigen. Uit datgenen wat de
, rechtspersoon doet en uit het doel waarvoor de rechtspersoon is opgericht, moet dus
het belang blijken waarvoor de rechtspersoon zich inzet. (Denk aan een organisatie
(rechtspersoon) die de wolf beschermt, en een bestuursorgaan wil een aantal wolven
neerknallen omdat ze een bedreiging vormen voor de schapen. Dan is het
rechtspersoon een belanghebbende.
- Rechtstreeks zijn, er moet een direct verband zijn tussen het besluit van het
bestuursorgaan en het belang van de burger, rechtspersoon of het andere
bestuursorgaan.
- Actueel zijn, enkel de vrees dat toekomstige, onzekere belangen, zoals de mogelijke
waardevermindering van een pand, aangetast kunnen worden door de aanleg van
een speeltuin, is te vaag.
Een verzoek tot een beschikking kan worden ingediend:
- Door een belanghebbende, of een gemachtigde art. 2:1 Awb
- Moet schriftelijk, soms op een voorgeschreven formulier art. 4:4 Awb
- Moet voldoen aan de formele vereisten in de Awb, art. 4:1 Awb
- Kan langs elektronische weg worden ingediend, art. 2:13, 2:16, 4:3a
Ambtshalve besluit = niet op verzoek, maar op eigen initiatief een besluit nemen, denk aan
belastingaanslag
2.2 beoordeling van de aanvraag
Als een aanvraag binnenkomt bij een bestuursorgaan wordt er eerst gekeken of er is voldaan aan alle
formele vereisten (art. 4:2 Awb), als er iets ontbreekt spreek je van een ongenoegzame aanvraag en
kan het bestuursorgaan besluiten om de aanvraag niet te behandelen. Het bestuursorgaan kan een
aanvraag ook buiten behandeling (art. 4: Awb) laten als de aanvrager onvoldoende gegevens heeft
verstrekt.
Hersteltermijn = het bestuursorgaan moet de aanvrager in de gelegenheid stellen om de onvolledige
aanvraag aan te vullen, het bestuursorgaan stelt een termijn (einde lid 1 art. 4:5)
Een aanvraag kan ook niet in behandeling worden genomen als iemand de leges niet betaald. Leges is
een soort belasting voor de behandeling van een aanvraag door het bestuursorgaan. Het is namelijk
een dienst.
Doorzendplicht = als de aanvraag niet bij het juiste bestuursorgaan is ingediend, heeft het
bestuursorgaan de plicht om de aanvraag door te sturen naar het juiste bestuursorgaan
2.3 zorgvuldige voorbereiding
Zorgvuldigheidsbeginsel, art 3:2 Awb = bij een besluit moet het bestuursorgaan een besluit
zorgvuldig voorbereiden. Het bestuursrogaan vergaart de nodige kennis om een belangenafweging te
maken. Dit is van toepassing bij een besluit op aanvraag of een ambtshalve besluit. Als een besluit
rust op advies van een adviseur, moet het bestuursorgaan goed controleren of het advies klopt (art.
3:9 Awb)
