Gezondheid en maatschappij II: Epidemiologie
1. Introductie en definities
Epidemiologie
o Onderzoeken ziekte en gezondheid binnen bep groepen of populaties
o Identificeren en mappen van ziektes
o Onderzoek naar
Distributie: de verdeling van ziekte of gezondheid over de populatie
Determinanten: factoren gekoppeld aan de distributie, die ziekte of gezondheid beïnvl
o Eerst beschrijven van deze factoren
o Later verklaren in relatie met onderliggende factoren
Geneeskunde = gezondheid vd persoon vs epidemiologie = gezondheid vd populatie
o -> ondersteuning volksgezondheid
Cijfers = ti
Vragen: MCQ (theoretisch, toepassingen en oefeningen)
Historisch vb:
o Dr. John Snow voerde eerste studie om gezondheidsprobleem onder controle te krijgen,
mappen op kaart waar cholear meest voorkwam -> allen van 1 waterstation
o Relatie tss roken en longkkr: cummulatie van evidentie en steeds sterkere designs die dit
staafden, latentieperiode van 20j tss roken en longkkr
Start met case-controlestudie = retrospectief, aantal pers mensen met longkkr
selecteren en kijken hoeveel rokers zijn/ waren enz, retrospectief -> moeilijker om
causale verbanden te leggen
Later: cohorte studie: prospectief: hoeveel mensen krijgen longkkr
Overlevingscurve = start met 100% levende mensen
o Door de jaren heen sterven rokers sneller dan niet-rokers
o Dosis-respons curve: onderzoek hoe meer je rookt hoe meer kans op longkkr
Belanrgijke factoren
o Persoonlijke factoren
Demografisch en socio-economische factoren (opleidingsniveau, inkmen, beroep,…)
Biologische factoren
Levensstijl
Genetische factoren
o Omgevingsfactoren
o Interactie tss factoren (factoren die elkaar versterken)
o Tijdsfactoren (evolutie van de ziekte)
Datacollectie methoden
o Via interview
o Vragenlijstonderzoek
o Medische dossiers (geen bias maar niet altijd volledig), rechstrekse metingen,…
Impact
o Beantwoorden van vragen
Ethiologische vraagstukken
Diagnostische vraagstukken
Prognostische vraagstukken, prognose bepalen
Therapeutische vraagstukken (wat is efficiëntie van deze therapie,….)
o Type onderzoek
, Observationeel onderzoek: niet zelf tussenkomen als onderzoeker
Experimenteel onderzoek: oz’er komt wel tussen: ene groep wordt iets opgelegd,
andere niet)
Natuurlijke experimenten: oz’er doet zelf niet manipulatie maar onderzoekt een
verandering, minder controle
Definities
o Morbitideit (= ziekte) vs mortaliteit (=sterfgevallen)
o Case fatality = letaliteit, dodelijhkheid van de ziekte
o Case definition: duidelijke definitie, standaardisatie vd ziekte
o Epidemie = verhoogde ziektefrequentie op bep moment in een bep plaats
o Pandemie = epidemie op wereldschaal
o Endemie = hoog patroon van voorkomen van ziekte maar redelijk stabiel
o R0 = reproductiegetal: hoeveel mensen worden verder besmet door 1 besmet persoon
Definitie vermoedelijk … geval, definitie bevestigd … geval
Gevalsdefinitie voor COVID is veel veranderd door de tijd, heeft enorme impact op
cijfergegevens, met ene definitie zijn er # gevallen, met andere definitie zijn er # gevallen
Mapping causale risicofactoren in kaart brengen
o Risicofactoren verbinden en spelen ook op elkaar in
o Bovenaan: niet veranderbare fact
o Midden: levensstijl factoren
o Onderaan: intermediaire factoren
(kunnen tussenschakel zijn tss de andere 2)
Mapping relatieve aandelen
o Elke ziekte uitkomst heeft meerdere risicofactoren
o Weergeven hoe veel effect een bepaalde risicofactor heeft
Evolutie doorheen de tijd
o Epidemiologische transitie = transitie die zich heeft voorgedaan in
westerse landen in de sterfteoorzaken
o Aandeel infectieziekten ↓↓
o Aandeel hart- en vaatziekten en kankers ↑↑ (welvaartsziekten geassocieerd met
levensstijl)
o Weerzspiegeld ook in leeftijdsstructuur van piramide (veel kinderen, weinig ouderen) naar
kite-structuur
Minder kindersterfte
Stijging levensverwachtingen met chronische aandoeningen
In jaren 60 babyboom
Sterfte oorzaken bekijken binnen populatie of wereldwijd
o Niet-overdraagbare aandoeningen
o Overdraagbare aandoeningen
o Ongevallen
o Grote verschillen tss verschillende werelddelen
Veranderingen in ziektefrequentie
o Oorzaken in verband brengen met evoluties die te zien zijn (stijging ziektefrequentie
door…)
Epidemien in kaart brengen niet enkel infectieuze zietken, ook niet-overdraagbare aandoeingen
in kaart brengen
1. Introductie en definities
Epidemiologie
o Onderzoeken ziekte en gezondheid binnen bep groepen of populaties
o Identificeren en mappen van ziektes
o Onderzoek naar
Distributie: de verdeling van ziekte of gezondheid over de populatie
Determinanten: factoren gekoppeld aan de distributie, die ziekte of gezondheid beïnvl
o Eerst beschrijven van deze factoren
o Later verklaren in relatie met onderliggende factoren
Geneeskunde = gezondheid vd persoon vs epidemiologie = gezondheid vd populatie
o -> ondersteuning volksgezondheid
Cijfers = ti
Vragen: MCQ (theoretisch, toepassingen en oefeningen)
Historisch vb:
o Dr. John Snow voerde eerste studie om gezondheidsprobleem onder controle te krijgen,
mappen op kaart waar cholear meest voorkwam -> allen van 1 waterstation
o Relatie tss roken en longkkr: cummulatie van evidentie en steeds sterkere designs die dit
staafden, latentieperiode van 20j tss roken en longkkr
Start met case-controlestudie = retrospectief, aantal pers mensen met longkkr
selecteren en kijken hoeveel rokers zijn/ waren enz, retrospectief -> moeilijker om
causale verbanden te leggen
Later: cohorte studie: prospectief: hoeveel mensen krijgen longkkr
Overlevingscurve = start met 100% levende mensen
o Door de jaren heen sterven rokers sneller dan niet-rokers
o Dosis-respons curve: onderzoek hoe meer je rookt hoe meer kans op longkkr
Belanrgijke factoren
o Persoonlijke factoren
Demografisch en socio-economische factoren (opleidingsniveau, inkmen, beroep,…)
Biologische factoren
Levensstijl
Genetische factoren
o Omgevingsfactoren
o Interactie tss factoren (factoren die elkaar versterken)
o Tijdsfactoren (evolutie van de ziekte)
Datacollectie methoden
o Via interview
o Vragenlijstonderzoek
o Medische dossiers (geen bias maar niet altijd volledig), rechstrekse metingen,…
Impact
o Beantwoorden van vragen
Ethiologische vraagstukken
Diagnostische vraagstukken
Prognostische vraagstukken, prognose bepalen
Therapeutische vraagstukken (wat is efficiëntie van deze therapie,….)
o Type onderzoek
, Observationeel onderzoek: niet zelf tussenkomen als onderzoeker
Experimenteel onderzoek: oz’er komt wel tussen: ene groep wordt iets opgelegd,
andere niet)
Natuurlijke experimenten: oz’er doet zelf niet manipulatie maar onderzoekt een
verandering, minder controle
Definities
o Morbitideit (= ziekte) vs mortaliteit (=sterfgevallen)
o Case fatality = letaliteit, dodelijhkheid van de ziekte
o Case definition: duidelijke definitie, standaardisatie vd ziekte
o Epidemie = verhoogde ziektefrequentie op bep moment in een bep plaats
o Pandemie = epidemie op wereldschaal
o Endemie = hoog patroon van voorkomen van ziekte maar redelijk stabiel
o R0 = reproductiegetal: hoeveel mensen worden verder besmet door 1 besmet persoon
Definitie vermoedelijk … geval, definitie bevestigd … geval
Gevalsdefinitie voor COVID is veel veranderd door de tijd, heeft enorme impact op
cijfergegevens, met ene definitie zijn er # gevallen, met andere definitie zijn er # gevallen
Mapping causale risicofactoren in kaart brengen
o Risicofactoren verbinden en spelen ook op elkaar in
o Bovenaan: niet veranderbare fact
o Midden: levensstijl factoren
o Onderaan: intermediaire factoren
(kunnen tussenschakel zijn tss de andere 2)
Mapping relatieve aandelen
o Elke ziekte uitkomst heeft meerdere risicofactoren
o Weergeven hoe veel effect een bepaalde risicofactor heeft
Evolutie doorheen de tijd
o Epidemiologische transitie = transitie die zich heeft voorgedaan in
westerse landen in de sterfteoorzaken
o Aandeel infectieziekten ↓↓
o Aandeel hart- en vaatziekten en kankers ↑↑ (welvaartsziekten geassocieerd met
levensstijl)
o Weerzspiegeld ook in leeftijdsstructuur van piramide (veel kinderen, weinig ouderen) naar
kite-structuur
Minder kindersterfte
Stijging levensverwachtingen met chronische aandoeningen
In jaren 60 babyboom
Sterfte oorzaken bekijken binnen populatie of wereldwijd
o Niet-overdraagbare aandoeningen
o Overdraagbare aandoeningen
o Ongevallen
o Grote verschillen tss verschillende werelddelen
Veranderingen in ziektefrequentie
o Oorzaken in verband brengen met evoluties die te zien zijn (stijging ziektefrequentie
door…)
Epidemien in kaart brengen niet enkel infectieuze zietken, ook niet-overdraagbare aandoeingen
in kaart brengen
