2023-2024 Neurokinesitherapie 3: theorie
REVAKI, 1e master, semester 1
Femke Loos
, (HER)LEREN IN NEUROREVALIDATIE
DEFINITIE V LEREN
Vertel het me en ik vergeet, leer het me en ik kan het me herinneren, betrek me erbij en ik leer.
MOTORISCHE CONTROLE
= Het vermogen om mechanismen die essentieel zijn voor reeds verworven beweging te reguleren of sturen.
- = Interactie tussen individu, taak & omgeving
- Gaat over taken die je al verworven hebt.
Beweging:
- Taak
- Individu
- Omgeving
Vb. wasmachine in garage: sensoriek, cognitive & motoriek zijn nodig
MOTORISCH LEREN
= De benadering om het verwerven en/of aanpassen v vaardigeheden te begrijpen.
- = Het verwerven v vaardigheden & verder aanpassen
Sub-processen van motorisch leren:
- Verwerving
➢ = het initiële proces v het uitvoeren v een vaardige handeling
- Behoud
➢ = het behouden v het doel of de verbetering gedurende de tijd
- Overdracht naar andere contexten
➢ = het oefenen v een taak met vergelijkbare bewegingen, maar verschillend v de initiële taak
➔ We spreken alleen v leren als het behoud en/of de overdracht v die vaardigheid aangetoond w.
➔ Leren komt voort uit ervaring of oefening.
➔ Leren kan niet rechtstreeks gemeten w, in plaats daarvan w het afgeleid uit gedrag.
➔ Leren leidt tot relatief permanente veranderingen in gedrag -> daarom w korte termijn veranderingen
niet beschouwd als leren.
WAT GEBEURD ER IN DE HERSENEN/CZS TIJDENS LEREN?
- Synaptische veranderingen
➢ Kortdurende potentiatie
➢ Langdurende potentiatie
- Plasticiteit
Potentiatie = versterken v synaptische verbindingen
Plasticiteit =vermogen v hersenen om te veranderen & zich aan te passen
1
,SYNAPTISCHE VERANDERINGEN
- = Activiteitsafhankelijke wijziging v sterkte of efficiëntie v synaptische transmissie bij reeds bestaande
synapsen.
➢ Synaptische transmissie (potentiëring)
Korte termijn (STP)
Lange termijn (LTP)
KORTE TERMIJN (STP)
- STP = vorm v snelle, activiteitsafhankelijke modulatie v synaptische efficiëntie
- Presynaptische veranderingen
➢ Ca2 ↑ in presynaps
➢ Meer exocytose v neurotransmitter
LANGE TERMIJN (LTP)
- Repetitieve stimulatie
➢ Verhoogd reactievermogen in postsynaptische cellen
➢ LTP/leren vb: snelweg
- Stimulatie:
➢ Ruimtelijk
➢ Temporeel
LT Samengevat:
- Plasticiteit op lange termijn: (LTP)
➢ creëert verhoging v aantal & grootte v synapsen = synaptogenese
- "Cellen die samen vuren, draden samen"
➢ = basis v motorisch leren
TOEPASSING VAN MOTORISCH LEREN: EEN FRAMEWORK
INLEIDING
WAAROM HEBBEN WE EEN FRAMEWORK NODIG?
Revalidatie
- Vb.: voetballer met ACL ruptuur.
➢ Wat zijn de doelen van zijn behandeling?
➢ Hoe zit het met neurologische aanpassingen?
➢ Gebruik v motorische leerprincipes in zijn revalidatie:
Significante impact snellere terugkeer naar het spel, minder risico op nieuw letsel, QOL ↑
Neurorevalidatie = uitdagender
- Problemen met cognitie (executieve functiestoornis, dementie,...)
- Problemen met communicatie (dysfasie, afasie)
- Problemen met lichaamsschema (hemispatieel neglect)
- Lichamelijke problemen (spasticiteit, stijfheid,...)
2
➔ Complicatie v motorische leerproces!
, - Gebruik v verschillende concepten (PNF, Perfetti, Bobath,...)
➔ Geen concept is superieur -> moeten gecombineerd worden!
- Verschillende basisprincipes gebaseerd op:
➢ Dosis
➢ Intensiteit
➢ Taakspecificiteit
➔ Geen overeenstemming gevonden in literatuur
Artikel Framework for motor learning lezen!!!
VORMEN VAN LEREN
IMPLICIET VS. EXPLICIET LEREN
Expliciet leren
- = leren met bewuste intentie om te leren & zich bewust zijn v het leerproces = 'bewust' leren
➢ Werkgeheugen is essentieel
➢ Vb.: leren voor examen
Impliciet leren
- = leren zonder de intentie om te leren & niet volledig bewust zijn v leerproces
➢ Minder verbale informatie over de taak bv. regels & feiten
➢ Geen werkgeheugen
➢ vb: fietsen
IMPLICIET OF EXPLICIET, WELKE NEEM JE?
- Geen tweedeling, maar een continuüm
- Kan in combinatie gebruikt w
- Afhankelijk v: (zie kader: beïnvloedende factoren)
➢ Capaciteiten v patiënt
➢ Type taak
➢ Huidige leerfase
LEERSTRATEGIEËN
- Foutloos leren
- Analoog leren
- Dubbeltaak leren
- Ontdekkend leren
- Observationeel leren
- Trial & error leren // leren met vallen & opstaan
- Bewegingsbeelden
3
REVAKI, 1e master, semester 1
Femke Loos
, (HER)LEREN IN NEUROREVALIDATIE
DEFINITIE V LEREN
Vertel het me en ik vergeet, leer het me en ik kan het me herinneren, betrek me erbij en ik leer.
MOTORISCHE CONTROLE
= Het vermogen om mechanismen die essentieel zijn voor reeds verworven beweging te reguleren of sturen.
- = Interactie tussen individu, taak & omgeving
- Gaat over taken die je al verworven hebt.
Beweging:
- Taak
- Individu
- Omgeving
Vb. wasmachine in garage: sensoriek, cognitive & motoriek zijn nodig
MOTORISCH LEREN
= De benadering om het verwerven en/of aanpassen v vaardigeheden te begrijpen.
- = Het verwerven v vaardigheden & verder aanpassen
Sub-processen van motorisch leren:
- Verwerving
➢ = het initiële proces v het uitvoeren v een vaardige handeling
- Behoud
➢ = het behouden v het doel of de verbetering gedurende de tijd
- Overdracht naar andere contexten
➢ = het oefenen v een taak met vergelijkbare bewegingen, maar verschillend v de initiële taak
➔ We spreken alleen v leren als het behoud en/of de overdracht v die vaardigheid aangetoond w.
➔ Leren komt voort uit ervaring of oefening.
➔ Leren kan niet rechtstreeks gemeten w, in plaats daarvan w het afgeleid uit gedrag.
➔ Leren leidt tot relatief permanente veranderingen in gedrag -> daarom w korte termijn veranderingen
niet beschouwd als leren.
WAT GEBEURD ER IN DE HERSENEN/CZS TIJDENS LEREN?
- Synaptische veranderingen
➢ Kortdurende potentiatie
➢ Langdurende potentiatie
- Plasticiteit
Potentiatie = versterken v synaptische verbindingen
Plasticiteit =vermogen v hersenen om te veranderen & zich aan te passen
1
,SYNAPTISCHE VERANDERINGEN
- = Activiteitsafhankelijke wijziging v sterkte of efficiëntie v synaptische transmissie bij reeds bestaande
synapsen.
➢ Synaptische transmissie (potentiëring)
Korte termijn (STP)
Lange termijn (LTP)
KORTE TERMIJN (STP)
- STP = vorm v snelle, activiteitsafhankelijke modulatie v synaptische efficiëntie
- Presynaptische veranderingen
➢ Ca2 ↑ in presynaps
➢ Meer exocytose v neurotransmitter
LANGE TERMIJN (LTP)
- Repetitieve stimulatie
➢ Verhoogd reactievermogen in postsynaptische cellen
➢ LTP/leren vb: snelweg
- Stimulatie:
➢ Ruimtelijk
➢ Temporeel
LT Samengevat:
- Plasticiteit op lange termijn: (LTP)
➢ creëert verhoging v aantal & grootte v synapsen = synaptogenese
- "Cellen die samen vuren, draden samen"
➢ = basis v motorisch leren
TOEPASSING VAN MOTORISCH LEREN: EEN FRAMEWORK
INLEIDING
WAAROM HEBBEN WE EEN FRAMEWORK NODIG?
Revalidatie
- Vb.: voetballer met ACL ruptuur.
➢ Wat zijn de doelen van zijn behandeling?
➢ Hoe zit het met neurologische aanpassingen?
➢ Gebruik v motorische leerprincipes in zijn revalidatie:
Significante impact snellere terugkeer naar het spel, minder risico op nieuw letsel, QOL ↑
Neurorevalidatie = uitdagender
- Problemen met cognitie (executieve functiestoornis, dementie,...)
- Problemen met communicatie (dysfasie, afasie)
- Problemen met lichaamsschema (hemispatieel neglect)
- Lichamelijke problemen (spasticiteit, stijfheid,...)
2
➔ Complicatie v motorische leerproces!
, - Gebruik v verschillende concepten (PNF, Perfetti, Bobath,...)
➔ Geen concept is superieur -> moeten gecombineerd worden!
- Verschillende basisprincipes gebaseerd op:
➢ Dosis
➢ Intensiteit
➢ Taakspecificiteit
➔ Geen overeenstemming gevonden in literatuur
Artikel Framework for motor learning lezen!!!
VORMEN VAN LEREN
IMPLICIET VS. EXPLICIET LEREN
Expliciet leren
- = leren met bewuste intentie om te leren & zich bewust zijn v het leerproces = 'bewust' leren
➢ Werkgeheugen is essentieel
➢ Vb.: leren voor examen
Impliciet leren
- = leren zonder de intentie om te leren & niet volledig bewust zijn v leerproces
➢ Minder verbale informatie over de taak bv. regels & feiten
➢ Geen werkgeheugen
➢ vb: fietsen
IMPLICIET OF EXPLICIET, WELKE NEEM JE?
- Geen tweedeling, maar een continuüm
- Kan in combinatie gebruikt w
- Afhankelijk v: (zie kader: beïnvloedende factoren)
➢ Capaciteiten v patiënt
➢ Type taak
➢ Huidige leerfase
LEERSTRATEGIEËN
- Foutloos leren
- Analoog leren
- Dubbeltaak leren
- Ontdekkend leren
- Observationeel leren
- Trial & error leren // leren met vallen & opstaan
- Bewegingsbeelden
3
