Biochemie samenvatting deel 2
1.7 Inactivatie en degradatie van peptide hormonen
Internalisatie peptide hormoon + R -> lysosomale proteolyse
Bescherming tegen afbraak in circulatie
o N-term: pyroglutamaat
o C-term: amide
Inactivatie ringstructuur met S-brug: verbreken tertiaire structuur (peptidase knipt 1x)
1.8 Hormoon effecten op celniveau: activatie van signaaltransductie
routes
Hormoonspecificiteit: w bepaald door receptor (op doelwit)
Plasma-membraan receptoren
o GPCR
Epinefrine en glucagon
Vb: glucagonR: via PKA en cAMP -> activatie adenylaatcyclase -> activatie veel cAMP
o Tyr-kinaseR (cytosol)
Epo, GH, prolactine, leptine
Vb : GH receptor : JAK-STAT, dimerisatie JAK -> activatie STAT ->> kern
JAK = Tyr-kinase
o Receptoren met intrinsieke enzymatische activiteit: Tyr-kinasenR
Vb: insulineR: enzymatische act belangrijk voor werking insuline (opname gluc in cel)
1.9 Steroïdhormonen
Gelijkaardige structuur maar specifieke doelwitR
o 3 zesringen, 1 vijfring
o Cholesterol en aldosteron knnen beetje OO elkaars R
Afgeleid van cholesterol
o Productie in bijnieren, gonaden en placenta
Hydrofoob -> enzymen in membraan
o Nood aan membraangebonden prot
Progestagenen, progesteron
o Slijmen baarmoeder(wand)
o Menstruatiecyclus
o Stop mensturatie bij zwanger
Mineralocorticoiden, aldosteron
o Na/K uitwisseling in nieren: electronenbalans en BD
o Aanmaak in zona glomerulosa
Glucocorticoïden, cortisol
o Stressrespons (bescherming tegen gevolgen van stress
o Ew-afbraak, gluconeogenese, hongergevoel
o Volgt circadiaan ritme
o Suppressie ontsteking en immuunprocessen
o Aanmaak in zona fasciculata en -reticularis
Androgenen, testosteron
o Mannelijke kenm en voortplanting
, o Aanmaak in zona reticulatis
Oestrogenen, oestradiol
o Vrouwelijke kenm en voortplanting
1.10 Synthese van steroïdhormonen
Hormonen zie schema
Cholesterol
o 3’ hydroxylgroep
o Op vijfring: alifatische staart verbindt 17-20
o Ontstaat uit cholesterol esters
o ->> mitochondriën mbv STAR (NOOD voor aanmaak cholesterol)
Synthese steroïd hormonen
o Controle door cAMP, IP3/Ca2+
o Snelheidsbep stappen
Vrijstelling cholesterol uit cholesterolesters
Transport cholesterol door STAR
Regulatie pregnenolone vorming
Patho
o Lipoïde congenitale adrenal hyperplasie (LCAH)
Getruncerd STAR
Erfelijke aandoening
Minder efficiënte vorming steroïden
Cholesterol afzetting in bijnieren
Onvruchtbaar
o Onvoldoende mineralocorticoïden = salt waisting = levensbedreigend
o Congenitale 17α-hydroxylase deficientie
Congenitale adrenale hyperplasie
↑ mineralocorticoïden -> hypokalemische hypertensie
↓ cortisol
↓ geslachtshormonen -> hypogonadie
o 21-hydroxylase deficientie
95% congenitale adrenale hyperplasie gevallen
Geen mineralocorticoiden/glucocorticoiden -> ↑↑ mannelijke geslachtshormonen
Levensbedreigende Na excretie, hyperkaliemie, hyponatremie, uitdrging
Virilisatie
Jongens: geen detectie postnat, pas na 1 week levensbedreigend
Meisjes: genitale ambiguiteit, meer m geslachtsorgaan
Screening bij geboorte
o 5-α reductase deficientie
Nood aan dihydrotestosteron voor ontw mannelijke geslachtsorganen -> ambigue of
eerder vrouwelijke geslachtsorganen
Onbehandeld: toch ontwikkeling mannelijke geslachtsorganen in pubertijd
Aromatase inhibitoren = behandeling oestrogeen-gevoelige borstkkrs
Bijna alle enzymen in steroïdhormoon synthese = p450 cytochroom
o Behalve 3β-HSD en 5α-reductase
o P450 cytochromen
Membraangeassocieerd
1.7 Inactivatie en degradatie van peptide hormonen
Internalisatie peptide hormoon + R -> lysosomale proteolyse
Bescherming tegen afbraak in circulatie
o N-term: pyroglutamaat
o C-term: amide
Inactivatie ringstructuur met S-brug: verbreken tertiaire structuur (peptidase knipt 1x)
1.8 Hormoon effecten op celniveau: activatie van signaaltransductie
routes
Hormoonspecificiteit: w bepaald door receptor (op doelwit)
Plasma-membraan receptoren
o GPCR
Epinefrine en glucagon
Vb: glucagonR: via PKA en cAMP -> activatie adenylaatcyclase -> activatie veel cAMP
o Tyr-kinaseR (cytosol)
Epo, GH, prolactine, leptine
Vb : GH receptor : JAK-STAT, dimerisatie JAK -> activatie STAT ->> kern
JAK = Tyr-kinase
o Receptoren met intrinsieke enzymatische activiteit: Tyr-kinasenR
Vb: insulineR: enzymatische act belangrijk voor werking insuline (opname gluc in cel)
1.9 Steroïdhormonen
Gelijkaardige structuur maar specifieke doelwitR
o 3 zesringen, 1 vijfring
o Cholesterol en aldosteron knnen beetje OO elkaars R
Afgeleid van cholesterol
o Productie in bijnieren, gonaden en placenta
Hydrofoob -> enzymen in membraan
o Nood aan membraangebonden prot
Progestagenen, progesteron
o Slijmen baarmoeder(wand)
o Menstruatiecyclus
o Stop mensturatie bij zwanger
Mineralocorticoiden, aldosteron
o Na/K uitwisseling in nieren: electronenbalans en BD
o Aanmaak in zona glomerulosa
Glucocorticoïden, cortisol
o Stressrespons (bescherming tegen gevolgen van stress
o Ew-afbraak, gluconeogenese, hongergevoel
o Volgt circadiaan ritme
o Suppressie ontsteking en immuunprocessen
o Aanmaak in zona fasciculata en -reticularis
Androgenen, testosteron
o Mannelijke kenm en voortplanting
, o Aanmaak in zona reticulatis
Oestrogenen, oestradiol
o Vrouwelijke kenm en voortplanting
1.10 Synthese van steroïdhormonen
Hormonen zie schema
Cholesterol
o 3’ hydroxylgroep
o Op vijfring: alifatische staart verbindt 17-20
o Ontstaat uit cholesterol esters
o ->> mitochondriën mbv STAR (NOOD voor aanmaak cholesterol)
Synthese steroïd hormonen
o Controle door cAMP, IP3/Ca2+
o Snelheidsbep stappen
Vrijstelling cholesterol uit cholesterolesters
Transport cholesterol door STAR
Regulatie pregnenolone vorming
Patho
o Lipoïde congenitale adrenal hyperplasie (LCAH)
Getruncerd STAR
Erfelijke aandoening
Minder efficiënte vorming steroïden
Cholesterol afzetting in bijnieren
Onvruchtbaar
o Onvoldoende mineralocorticoïden = salt waisting = levensbedreigend
o Congenitale 17α-hydroxylase deficientie
Congenitale adrenale hyperplasie
↑ mineralocorticoïden -> hypokalemische hypertensie
↓ cortisol
↓ geslachtshormonen -> hypogonadie
o 21-hydroxylase deficientie
95% congenitale adrenale hyperplasie gevallen
Geen mineralocorticoiden/glucocorticoiden -> ↑↑ mannelijke geslachtshormonen
Levensbedreigende Na excretie, hyperkaliemie, hyponatremie, uitdrging
Virilisatie
Jongens: geen detectie postnat, pas na 1 week levensbedreigend
Meisjes: genitale ambiguiteit, meer m geslachtsorgaan
Screening bij geboorte
o 5-α reductase deficientie
Nood aan dihydrotestosteron voor ontw mannelijke geslachtsorganen -> ambigue of
eerder vrouwelijke geslachtsorganen
Onbehandeld: toch ontwikkeling mannelijke geslachtsorganen in pubertijd
Aromatase inhibitoren = behandeling oestrogeen-gevoelige borstkkrs
Bijna alle enzymen in steroïdhormoon synthese = p450 cytochroom
o Behalve 3β-HSD en 5α-reductase
o P450 cytochromen
Membraangeassocieerd