Hoofstuk 7 : altruïstisch gedrag
Tegenovergestelde van agressie: niet-louter-reactief gedrag met als voornaamste kenmerk dat het de
situatie van anderen appetitiever maakt altruïstisch gedrag.
Eigenaardig fenomeen bij onderzoek: geen overlap theoretische verklaringen en determinanten:
- Veel literatuur over determinanten van altruïstisch gedrag: ‘Wanneer helpen mensen?’
- Veel literatuur over theoretische verklaringen: ‘Waarom helpen mensen?’
In ideaal scenario: overlap en zelfs samenvallen van de beide gezichtspunten, maar dat is nu niet
(slechts deels) het geval.
- Auteurs van theoretisch werk niet geroepen om determinanten te incorporeren in theorieën.
- Ook omgekeerd onderzoekers van determinanten weinig moeite om hun theorieën te
toetsen met bepaalde verklaringen van altruïstisch gedrag.
Beide aspecten leven zowat langs elkaar door.
De definitie van altruïstisch gedrag:
Net als bij agressie zijn er veel sociaal psychologen die altruïstisch gedrag definiëren als gedrag dat
vertoond wordt met de bedoeling om de situatie van anderen appetitiever te maken.
Extreme ideeën van sommigen: altruïstisch gedrag enkel als de enige intentie is situatie van een
ander beter maken.
→ Gedrag dat ook voordeel oplevert voor handelend persoon zou dan geen echt altruïstisch
gedrag zijn.
→ Uitsluiten van intenties gelden dezelfde epistemologische problemen als voor het aanwijzen
van intenties.
Vurige discussies onder onderzoekers:
- Bestaat echt altruïstisch gedrag?
- Welke persoonlijke voordelen moeten worden meegerekend om iets te definiëren als ‘niet-
altruïstisch’ gedrag? Sommige onderzoekers zeggen zelfs dat goed gevoel krijgen na
helpen ook al persoonlijk voordeel is (niet altruïstisch?).
Heel onvruchtbaar, er komt geen zinnig besluit uit.
Methodologie van onderzoek over altruïsme:
Net zoals er een sociale norm bestaat tegen agressie, is er een sociale norm die altruïsme promoot.
Daarom doen mensen die weten dat hun altruïstisch gedrag bestudeerd wordt vaak hun best om zich
zo altruïstisch mogelijk op te stellen.
→ Altruïsmemetingen worden zo gepresenteerd dat dns niet beseffen dat de onderzoekers dit
aspect van hun gedrag bestuderen.
→ Dns worden dan in context van onderzoek dat schijnbaar over iets anders gaat, toevallig
geconfronteerd met iemand in een ernstige of minder ernstige acute noodsituatie of met een
keuzesituatie waarbij ze hun eigen belangen kunnen behartigen of die van anderen.
→ Onopvallend wordt geobserveerd of en hoe snel dns aanstalten maken om te helpen of welke
keuzes ze maken.
, Keuze in situatie waar handelende persoon kiest tussen situatie van ander aversiever/appetitiever
maken altruïsme en agressie twee uiteinden van eenzelfde continuüm:
- Deelnemer bijvoorbeeld moeilijkheidsgraad van taak laten bepalen voor andere deelnemer,
waarbij andere deelnemer iets wint als deze de taak volbrengt.
- Moeilijk is dus agressie, makkelijk altruïsme.
De altruïstische intentie en de beoordeling van gedrag:
Leken in gedragswetenschappen noemen altruïsme vaak gedrag dat afhangt van altruïstische intentie.
Ze weten dat er een sociale norm is die altruïstisch gedrag voorschrijft, waardoor mensen die zich
altruïstisch gedragen soms sociale beloningen verwerven, houden ze er rekening mee dat mensen
zich schijnbaar altruïstisch kunnen gedragen terwijl ze heel andere doelstellingen nastreven dan het
welzijn van anderen.
→ Ze vermoeden dat deze mensen onverdiend de sociale beloningen krijgen die anderen toekomen.
→ Mogelijk is het daarom dat mensen streng zijn voor mensen die gedrag vertonen dat altruïstisch
kan overkomen, maar ook als gedreven door eigenbelang.
→ Ze oordelen strenger over gedragingen waarnaast anderen de betrokkenen zelf voordeel van
heeft, dan over gedragingen die alleen de betrokkenen zelf voordeel opleveren alsof persoonlijk
voordeel een goede daad niet alleen neutraliseert, maar tot iets slechts maakt.
Onderzoek Newman en Cain (2014, studie 1)
Ze lieten mensen een man beoordelen die om het hart van een vrouw te winnen vrijwilligerswerk
ging doen op haar werkplek.
Condities:
- Tehuis voor daklozen (duidelijk 2 intenties: anderen helpen + zelf).
- Koffiehuis (niet duidelijk dat er 2 intenties zijn.
Beoordelingen door deelnemers:
- Moraliteit: hoe ethisch en moreel, hoezeer men gedrag goed-of afkeurt.
- Mate waarin gedrag van man bijdroeg aan een betere wereld.
Resultaten:
- Morele hoogstaandheid: koffiebar > tehuis daklozen.
- Geen significant verschil tussen condities op score bijdrage aan betere wereld.
Bij additionele binnen-subjectmanipulatie:
- Mens met neus op feiten gedrukt dat omstandigheden identiek zijn en dat het dus heel raar is om
verschillende morele hoogstaandheid toe te wijzen.
- Men oordeelt voor zowel moraliteit als bijdragen aan betere wereld gelijke score voor man in
koffiehuis en in tehuis beide condities even gunstig.
MAAR: in echte leven wordt men niet met neus op de vergelijkbaarheid van gedragingen,
omstandigheden en motieven gedrukt (deze waren allemaal dezelfde).
Tegenovergestelde van agressie: niet-louter-reactief gedrag met als voornaamste kenmerk dat het de
situatie van anderen appetitiever maakt altruïstisch gedrag.
Eigenaardig fenomeen bij onderzoek: geen overlap theoretische verklaringen en determinanten:
- Veel literatuur over determinanten van altruïstisch gedrag: ‘Wanneer helpen mensen?’
- Veel literatuur over theoretische verklaringen: ‘Waarom helpen mensen?’
In ideaal scenario: overlap en zelfs samenvallen van de beide gezichtspunten, maar dat is nu niet
(slechts deels) het geval.
- Auteurs van theoretisch werk niet geroepen om determinanten te incorporeren in theorieën.
- Ook omgekeerd onderzoekers van determinanten weinig moeite om hun theorieën te
toetsen met bepaalde verklaringen van altruïstisch gedrag.
Beide aspecten leven zowat langs elkaar door.
De definitie van altruïstisch gedrag:
Net als bij agressie zijn er veel sociaal psychologen die altruïstisch gedrag definiëren als gedrag dat
vertoond wordt met de bedoeling om de situatie van anderen appetitiever te maken.
Extreme ideeën van sommigen: altruïstisch gedrag enkel als de enige intentie is situatie van een
ander beter maken.
→ Gedrag dat ook voordeel oplevert voor handelend persoon zou dan geen echt altruïstisch
gedrag zijn.
→ Uitsluiten van intenties gelden dezelfde epistemologische problemen als voor het aanwijzen
van intenties.
Vurige discussies onder onderzoekers:
- Bestaat echt altruïstisch gedrag?
- Welke persoonlijke voordelen moeten worden meegerekend om iets te definiëren als ‘niet-
altruïstisch’ gedrag? Sommige onderzoekers zeggen zelfs dat goed gevoel krijgen na
helpen ook al persoonlijk voordeel is (niet altruïstisch?).
Heel onvruchtbaar, er komt geen zinnig besluit uit.
Methodologie van onderzoek over altruïsme:
Net zoals er een sociale norm bestaat tegen agressie, is er een sociale norm die altruïsme promoot.
Daarom doen mensen die weten dat hun altruïstisch gedrag bestudeerd wordt vaak hun best om zich
zo altruïstisch mogelijk op te stellen.
→ Altruïsmemetingen worden zo gepresenteerd dat dns niet beseffen dat de onderzoekers dit
aspect van hun gedrag bestuderen.
→ Dns worden dan in context van onderzoek dat schijnbaar over iets anders gaat, toevallig
geconfronteerd met iemand in een ernstige of minder ernstige acute noodsituatie of met een
keuzesituatie waarbij ze hun eigen belangen kunnen behartigen of die van anderen.
→ Onopvallend wordt geobserveerd of en hoe snel dns aanstalten maken om te helpen of welke
keuzes ze maken.
, Keuze in situatie waar handelende persoon kiest tussen situatie van ander aversiever/appetitiever
maken altruïsme en agressie twee uiteinden van eenzelfde continuüm:
- Deelnemer bijvoorbeeld moeilijkheidsgraad van taak laten bepalen voor andere deelnemer,
waarbij andere deelnemer iets wint als deze de taak volbrengt.
- Moeilijk is dus agressie, makkelijk altruïsme.
De altruïstische intentie en de beoordeling van gedrag:
Leken in gedragswetenschappen noemen altruïsme vaak gedrag dat afhangt van altruïstische intentie.
Ze weten dat er een sociale norm is die altruïstisch gedrag voorschrijft, waardoor mensen die zich
altruïstisch gedragen soms sociale beloningen verwerven, houden ze er rekening mee dat mensen
zich schijnbaar altruïstisch kunnen gedragen terwijl ze heel andere doelstellingen nastreven dan het
welzijn van anderen.
→ Ze vermoeden dat deze mensen onverdiend de sociale beloningen krijgen die anderen toekomen.
→ Mogelijk is het daarom dat mensen streng zijn voor mensen die gedrag vertonen dat altruïstisch
kan overkomen, maar ook als gedreven door eigenbelang.
→ Ze oordelen strenger over gedragingen waarnaast anderen de betrokkenen zelf voordeel van
heeft, dan over gedragingen die alleen de betrokkenen zelf voordeel opleveren alsof persoonlijk
voordeel een goede daad niet alleen neutraliseert, maar tot iets slechts maakt.
Onderzoek Newman en Cain (2014, studie 1)
Ze lieten mensen een man beoordelen die om het hart van een vrouw te winnen vrijwilligerswerk
ging doen op haar werkplek.
Condities:
- Tehuis voor daklozen (duidelijk 2 intenties: anderen helpen + zelf).
- Koffiehuis (niet duidelijk dat er 2 intenties zijn.
Beoordelingen door deelnemers:
- Moraliteit: hoe ethisch en moreel, hoezeer men gedrag goed-of afkeurt.
- Mate waarin gedrag van man bijdroeg aan een betere wereld.
Resultaten:
- Morele hoogstaandheid: koffiebar > tehuis daklozen.
- Geen significant verschil tussen condities op score bijdrage aan betere wereld.
Bij additionele binnen-subjectmanipulatie:
- Mens met neus op feiten gedrukt dat omstandigheden identiek zijn en dat het dus heel raar is om
verschillende morele hoogstaandheid toe te wijzen.
- Men oordeelt voor zowel moraliteit als bijdragen aan betere wereld gelijke score voor man in
koffiehuis en in tehuis beide condities even gunstig.
MAAR: in echte leven wordt men niet met neus op de vergelijkbaarheid van gedragingen,
omstandigheden en motieven gedrukt (deze waren allemaal dezelfde).
