Probleem 1
Literatuur
Kalat, J.W. (2013). Biological Psychology. H1.2
Pinel, J.P.J. & Barnes, S.J. (2011). Introduction to Biopsychology. H2
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Buss, D. M. (2012). The new science of evolutionary psychology. pp. 35–41
Ramaekers, S. & Suissa, J. (2012). Good Enough Parenting. pp. 73–97
Hoghughi, M., & Speight, A. N. P. (1998). Good enough parenting for all children - a strategy for a
healthier society. pp. 293-296.
Wat houdt de theorie van Charles Darwin in?
Evolutie voor Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Evolutie is gericht op verandering over tijd.
Jean de Lamarck was een van de eerste wetenschappers die de term biologie gebruikte, Hiermee erkende
hij de studie van het leven als een afzonderlijke wetenschap. Hij zag voor evolutie twee oorzaken:
- Een natuurlijke neiging van elke soort om te zoeken naar vooruitgang naar een hogere vorm.
- De overerving van geleerde/verworven eigenschappen.
Lamarck zei dat dieren moeten vechten om te overleven en dat deze strijd ervoor zorgt dat hun zenuwen
een vloeistof afscheiden die de organen die bij de strijd betrokken zijn vergroot. De veranderingen
worden doorgegeven aan volgende generaties; de overerving van verworven eigenschappen.
Baron Cuvier stelde dat soorten periodiek uitsterven door plotselinge rampen/catastrophe, zoals
meteorieten, en vervolgens worden vervangen door andere soorten; catastrophism.
Verdere ontdekkingen die al waren gedaan voordat Darwin de evolutie onderzocht:
- Biologen vonden tussen zeer verschillende organismen overeenkomsten in hun structuur, bijv.
het hebben van vijf vingers. Vergelijkingen tussen deze soorten stelden dat het leven niet statisch
is. Verder bewijs kwam voort uit fossielen, die afweken van huidige organisme.
- De embryonale ontwikkeling van verschillende organismen was zeer vergelijkbaar, terwijl deze
organismen er na deze ontwikkeling erg verschillend van elkaar uitzien. Dit liet zien dat
verschillende organisme wellicht van dezelfde voorouders komen (miljoenen jaren geleden).
- Veel dieren hebben eigenschappen die gericht zijn voor een bepaald doel, bijv. de giraf heeft een
lange nek om de planten in de bomen te kunnen eten.
Natuurlijke selectietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Natuurlijke selectietheorie richt zich op de aanpassingen die een gevolg zijn van succesvolle overleving.
Charles Darwin wilde een verklaring vinden voor het plaatsvinden van veranderingen over tijd in
levensvormen en wilde begrijpen hoe deze veranderingen voortgaan. Hierbij wilde hij vaststellen hoe
organismen ontstaan en verdwijnen. Daarnaast wilde hij verklaren waarom de samenstellende delen van
dieren in die bepaalde vormen bestaan.
,Darwin heeft 5 jaar (1831-1836) met de Beagle over de wereld gereisd, waarbij hij met name veel
informatie terugnam vanuit de Galapagos eilanden. Hij ontdekte dat ieder eiland een eigen soort vink
had. Hij stelde vast dat deze vinken een gezamenlijke voorouder hadden, maar van elkaar zijn afgegaan
door de lokale ecologische condities van de eilanden. Organismen kunnen dus veranderen over tijd.
Darwin wilde uitleggen waarom soorten veranderen en waarom elke soort zo goed aansloot bij de
omgeving waarin hij leefde. Zijn antwoord was natuurlijke selectie en de essentiële ingrediënten:
- Variatie; een grote diversiteit aan eigenschappen bij de verschillende soorten zorgt ervoor dat
evolutie kan plaatsvinden. Het levert het ruwe materiaal.
- Overerving; een deel van die variatie ligt vast in de genen en is erfelijk. Alleen de variaties die
overgeërfd zijn spelen een rol in het evolutieproces. De omgeving wordt niet overgegeven.
- Selectie; organismen met geërfde eigenschappen zorgen voor een hogere reproductie door
betere overlevingskansen.
Differentiaal reproductief succes, veroorzaakt door het bezit van erfelijke varianten die iemands kansen
op overleven en reproduceren vergroten of verkleinen, is de bottom line van evolutie door natuurlijke
selectie. Om erfelijke eigenschappen door te geven aan toekomstige generaties, moet er reproductie
plaatsvinden. Differentiaal reproductief succes of falen wordt gedefinieerd door reproductief succes ten
opzichte van anderen. De kenmerken van organismen, die zich meer voortplanten dan anderen, worden
met relatief grotere frequentie doorgegeven aan toekomstige generaties.
Survival of the fittest; wie zich het best aanpast aan de omgeving zal overleven. Dit gaat om een hele
soort en niet om een individu.
Pinel, J.P.J. & Barnes, S.J. (2011). Introduction to Biopsychology. H2
Model van de biologie van gedrag; dit model komt erop neer dat
al het gedrag het product is van interacties tussen drie factoren:
de genetische aanleg van het organisme, een product van zijn
evolutie; zijn ervaring; en zijn perceptie van de huidige situatie.
Darwin was niet de eerste die voorstelde dat soorten evolueren,
maar hij was wel de eerste die met genoeg bewijs kwam en een
voorstel deed over hoe de evolutie plaatsvindt. Zijn bewijs:
- Hij documenteerde de evolutie van fossiele gegevens
door steeds recentere geologische lagen.
- Hij beschreef opvallende structurele overeenkomsten
tussen levende soorten, wat suggereerde dat ze waren
geëvolueerd uit gemeenschappelijke voorouders. Bijv.
de hand van een mens, een vogelvleugel en de poot van
een kat.
- Hij wees op de grote veranderingen die zijn opgedaan in
huiselijke/tamme planten en dieren door programma's
van selectieve fokkerij.
Het meest overtuigende bewijs komt van directe observaties
van snelle evolutie in uitvoering.
Natuurlijke selectie; leden van elke soort verschillen sterk in hun
structuur, fysiologie en gedrag waarbij erfelijke eigenschappen
van soorten die worden geassocieerd met hoge overlevings- en
voortplantingspercentages de meest waarschijnlijke zijn die
worden doorgegeven aan toekomstige generaties. Darwin
betoogde dat natuurlijke selectie, wanneer herhaald voor
generatie na generatie, leidt tot de evolutie van soorten die beter zijn aangepast aan overleven en zich
voortplanten in hun specifieke omgevingsniche. Dit leidt tot beter aangepaste dieren.
,Fitness/geschiktheid; het vermogen van een organisme om te overleven en zijn genen over te dragen aan
de toekomstige generatie.
Seksuele selectietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Seksuele selectietheorie richt zich op de aanpassingen die een gevolg zijn van succesvolle paring. Hierbij
gaat het dus om de overleving van de genen/een soort.
Darwin wilde verklaren waarom soorten eigenschappen hadden die niet bijdroegen aan hun overleving,
zoals de opvallende veren van een pauw. Zijn antwoord was seksuele selectie en de twee soorten:
- Intraseksuele competitie; competitie tussen hetzelfde geslacht. De ‘winnaar’ zal zich voortplanten
met het andere geslacht. Eigenschappen die bijdragen aan het ‘winnen’ worden daarom
doorgegeven aan toekomstige generaties. Er is sprake van sociale dominantie waarbij er een
hiërarchie is binnen een populatie. De genen van de individuen bovenaan de sociale ladder
worden eerder doorgegeven aan toekomstige generaties.
- Interseksuele competitie/voorkeurspartner; bepaalde eigenschappen worden meer gewaardeerd
in het andere geslacht. Degene met die eigenschappen zal zich voortplanten met het andere
geslacht. Eigenschappen die gewaardeerd worden, worden daarom doorgegeven aan
toekomstige generaties. Darwin noemt dit ook wel ‘female choice’, omdat met name de
vrouwtjes in het dierenrijk kieskeurig zijn.
Kritiek op de evolutietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Kritiek op de natuurlijke selectietheorie:
- Natuurlijke selectie is wel de primaire oorzaak van evolutionaire verandering en de enig bekende
oorzaak van aanpassing, maar natuurlijke en seksuele selectie zijn niet alleen de oorzaak van
evolutionaire veranderingen. Sommige veranderingen ontstaan door genetische drift;
willekeurige veranderingen in de genen van een populatie. Deze willekeurige veranderingen
ontstaan door verschillende processen als:
o Mutatie; willekeurig erfelijke verandering in het DNA.
o Founder effect; een klein deel van de populatie sticht een nieuwe kolonie, waarbij dit
deel niet geheel genetisch representatief is voor de originele populatie. Een eigenschap
die in de originele populatie voor een minderheid gold, kan dan ineens voor een
meerderheid gelden, waardoor die eigenschap sneller doorgegeven wordt aan
toekomstige generaties.
o Genetic bottlenecks; als een populatie verkleind, bijv. door aardbeving, wordt maar een
deel van de genen van de originele populatie doorgegeven.
- Evolutie door natuurlijke selectie kijkt niet naar de toekomst en is niet intentioneel. Het is niet
dat organismen zich bewust aanpassen naar hun omgeving. De organismen met eigenschappen
die bijdragen aan een betere overleving, reproduceren zich meer, waardoor die eigenschappen
sneller voorkomen in toekomstige generaties.
- Natuurlijke selectie is geleidelijk wanneer vergeleken met menselijke levensduur. De
veranderingen vinden plaats over vele generaties. Sommige veranderingen vinden erg langzaam
plaats waartegen andere zeer snel. Daarnaast kunnen er perioden zijn waarin geen
veranderingen plaatsvinden, gevolgd door een relatief plotselinge verandering; punctuated
equilibrium/onderbroken evenwicht.
Kritiek op de evolutietheorie:
- Er is een gebrek aan een samenhangende theorie van overerving. Darwin zag nakomelingen als
een mix van de ouders. Deze theorie is nu onjuist gebleken. Deze kritiek is dus goed.
- Biologen konden zich niet voorstellen hoe de vroege stadia van evolutie van een aanpassing
handig kon zijn voor een organisme. Darwin pleit dat de organismen met positieve
eigenschappen eerder reproduceren, waardoor dus iedere stap in de evolutie positief moet zijn
, voor het organismen. Afwijkingen van de norm, die leiden tot evolutie, lijken geen voordeel te
zijn. Zij zijn dit echter vaak op andere gebieden wel. Deze kritiek is dus achterhaald.
- Religieuzen zagen organismen als onveranderlijk en geschapen door een Godheid. Darwin gaat
hier met zijn theorie tegenin.
Misconcepties over de evolutietheorie
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Door de eenvoudigheid van de evolutietheorie, ontstaan er vaak misvattingen. De volgende zijn de meest
voorkomende misvattingen:
1. Menselijk gedrag is genetisch vastgesteld; hierbij wordt ervanuit gegaan dat gedrag exclusief
wordt bestuurd door genen met een beperkte tot geen invloed van de omgeving. De
evolutietheorie houdt echter een interactionistisch model aan; menselijk gedrag kan niet
plaatsvinden zonder geëvolueerde aanpassingen en omgevingsinvloeden die de ontwikkeling en
activatie van deze aanpassingen starten. Kortom, een interactie tussen genen en omgeving. Bijv.
eelt wordt ontwikkeld doordat de huid vaak bloot wordt gesteld aan frictie (omgeving) en er
heeft aanpassing plaatsgevonden in het lichaam zodat het eelt zich kan ontwikkelen (genen).
Deze misconceptie komt voort uit het genetisch determinisme.
2. Als het evolutionair is, kunnen we het niet veranderen; hierbij wordt ervanuit gegaan dat gedrag
onveranderlijk is. Menselijk gedrag is echter niet onveranderbaar. Kennis over ontwikkelde
psychologische aanpassingen samen met de sociale input waar ze naar zijn ontworpen om op te
reageren, kan een bevrijdend effect hebben op gedragsverandering in gebieden waar
verandering gewenst is. Kortom, er is dus sprake van een evolutionaire respons op de input die
de omgeving geeft aan het lichaam. Bijv. eelt wordt minder geproduceerd in een omgeving
waarin de huid minder wordt blootgesteld aan frictie.
3. Huidige mechanismes zijn optimaal ontwikkeld; hierbij wordt ervanuit gegaan dat de mens nu
optimaal is ontwikkeld. Er vindt echter continu aanpassing plaats, maar dat betekent niet dat de
mens nu optimaal is ontwikkeld naar de huidige omgeving. Er zijn verschillende factoren die ertoe
leiden dat onze aanpassing niet optimaal is, bijvoorbeeld:
o Evolutionaire tijdsvertraging; omdat de evolutionaire verandering langzaam gaat, terwijl
de omgeving steeds weer verandert, kan het zijn dat de evolutie achterloopt. Bijv.
vroeger hadden mensen weinig eten, dus werd het lichaam zo gemaakt dat het veel van
vet eten en suiker houdt. Echter is er nu veel eten aanwezig, maar hebben veel mensen
nog geen remming, waardoor dit overgewicht en hartproblemen als gevolg kan hebben.
o De kosten van aanpassing; sommige aanpassingen zouden in de evolutie voordeliger zijn,
maar daarvoor moet een te hoge prijs betaald worden. Bijv. als iedereen zodanige angst
zou hebben voor giftige slangen, zou niemand meer buiten komen. Hierdoor zouden
minder ongelukken gebeuren met giftige slangen, maar wordt het leven in grote mate
beperkt. Selectie en aanpassing vinden plaats wanneer de voordelen de kosten
overtreffen. Hierdoor zijn de geëvolueerde aanpassingen efficiënt, maar niet optimaal.
Kalat, J.W. (2013). Biological Psychology. H1.2
4. Het gebruik of niet-gebruik van structuur of gedrag veroorzaakt een evolutionaire toename of
afname; het gebruiken of niet gebruiken van lichaamsstructuur verandert niet de genen.
5. Mensen zijn gestopt met evolueren; ondanks dat hedendaags de meeste mensen goed in leven
gehouden kunnen worden met medicatie, hangt evolutie niet af van overleven maar van
voortplanten. Mensen met bepaalde genen die meer voortplanten dan anderen, zullen de genen
van verspreiden in de populatie.
6. Evolutie betekent verbetering; het leidt tot een betere fitness/geschiktheid voor de omgeving
waarnaar het is aangepast. Bij een verandering in omgeving kan het een nadeel worden.
7. Evolutie zorgt voor voordeel voor het individu en de soort; het is in voordeel voor de genen.
Literatuur
Kalat, J.W. (2013). Biological Psychology. H1.2
Pinel, J.P.J. & Barnes, S.J. (2011). Introduction to Biopsychology. H2
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Buss, D. M. (2012). The new science of evolutionary psychology. pp. 35–41
Ramaekers, S. & Suissa, J. (2012). Good Enough Parenting. pp. 73–97
Hoghughi, M., & Speight, A. N. P. (1998). Good enough parenting for all children - a strategy for a
healthier society. pp. 293-296.
Wat houdt de theorie van Charles Darwin in?
Evolutie voor Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Evolutie is gericht op verandering over tijd.
Jean de Lamarck was een van de eerste wetenschappers die de term biologie gebruikte, Hiermee erkende
hij de studie van het leven als een afzonderlijke wetenschap. Hij zag voor evolutie twee oorzaken:
- Een natuurlijke neiging van elke soort om te zoeken naar vooruitgang naar een hogere vorm.
- De overerving van geleerde/verworven eigenschappen.
Lamarck zei dat dieren moeten vechten om te overleven en dat deze strijd ervoor zorgt dat hun zenuwen
een vloeistof afscheiden die de organen die bij de strijd betrokken zijn vergroot. De veranderingen
worden doorgegeven aan volgende generaties; de overerving van verworven eigenschappen.
Baron Cuvier stelde dat soorten periodiek uitsterven door plotselinge rampen/catastrophe, zoals
meteorieten, en vervolgens worden vervangen door andere soorten; catastrophism.
Verdere ontdekkingen die al waren gedaan voordat Darwin de evolutie onderzocht:
- Biologen vonden tussen zeer verschillende organismen overeenkomsten in hun structuur, bijv.
het hebben van vijf vingers. Vergelijkingen tussen deze soorten stelden dat het leven niet statisch
is. Verder bewijs kwam voort uit fossielen, die afweken van huidige organisme.
- De embryonale ontwikkeling van verschillende organismen was zeer vergelijkbaar, terwijl deze
organismen er na deze ontwikkeling erg verschillend van elkaar uitzien. Dit liet zien dat
verschillende organisme wellicht van dezelfde voorouders komen (miljoenen jaren geleden).
- Veel dieren hebben eigenschappen die gericht zijn voor een bepaald doel, bijv. de giraf heeft een
lange nek om de planten in de bomen te kunnen eten.
Natuurlijke selectietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Natuurlijke selectietheorie richt zich op de aanpassingen die een gevolg zijn van succesvolle overleving.
Charles Darwin wilde een verklaring vinden voor het plaatsvinden van veranderingen over tijd in
levensvormen en wilde begrijpen hoe deze veranderingen voortgaan. Hierbij wilde hij vaststellen hoe
organismen ontstaan en verdwijnen. Daarnaast wilde hij verklaren waarom de samenstellende delen van
dieren in die bepaalde vormen bestaan.
,Darwin heeft 5 jaar (1831-1836) met de Beagle over de wereld gereisd, waarbij hij met name veel
informatie terugnam vanuit de Galapagos eilanden. Hij ontdekte dat ieder eiland een eigen soort vink
had. Hij stelde vast dat deze vinken een gezamenlijke voorouder hadden, maar van elkaar zijn afgegaan
door de lokale ecologische condities van de eilanden. Organismen kunnen dus veranderen over tijd.
Darwin wilde uitleggen waarom soorten veranderen en waarom elke soort zo goed aansloot bij de
omgeving waarin hij leefde. Zijn antwoord was natuurlijke selectie en de essentiële ingrediënten:
- Variatie; een grote diversiteit aan eigenschappen bij de verschillende soorten zorgt ervoor dat
evolutie kan plaatsvinden. Het levert het ruwe materiaal.
- Overerving; een deel van die variatie ligt vast in de genen en is erfelijk. Alleen de variaties die
overgeërfd zijn spelen een rol in het evolutieproces. De omgeving wordt niet overgegeven.
- Selectie; organismen met geërfde eigenschappen zorgen voor een hogere reproductie door
betere overlevingskansen.
Differentiaal reproductief succes, veroorzaakt door het bezit van erfelijke varianten die iemands kansen
op overleven en reproduceren vergroten of verkleinen, is de bottom line van evolutie door natuurlijke
selectie. Om erfelijke eigenschappen door te geven aan toekomstige generaties, moet er reproductie
plaatsvinden. Differentiaal reproductief succes of falen wordt gedefinieerd door reproductief succes ten
opzichte van anderen. De kenmerken van organismen, die zich meer voortplanten dan anderen, worden
met relatief grotere frequentie doorgegeven aan toekomstige generaties.
Survival of the fittest; wie zich het best aanpast aan de omgeving zal overleven. Dit gaat om een hele
soort en niet om een individu.
Pinel, J.P.J. & Barnes, S.J. (2011). Introduction to Biopsychology. H2
Model van de biologie van gedrag; dit model komt erop neer dat
al het gedrag het product is van interacties tussen drie factoren:
de genetische aanleg van het organisme, een product van zijn
evolutie; zijn ervaring; en zijn perceptie van de huidige situatie.
Darwin was niet de eerste die voorstelde dat soorten evolueren,
maar hij was wel de eerste die met genoeg bewijs kwam en een
voorstel deed over hoe de evolutie plaatsvindt. Zijn bewijs:
- Hij documenteerde de evolutie van fossiele gegevens
door steeds recentere geologische lagen.
- Hij beschreef opvallende structurele overeenkomsten
tussen levende soorten, wat suggereerde dat ze waren
geëvolueerd uit gemeenschappelijke voorouders. Bijv.
de hand van een mens, een vogelvleugel en de poot van
een kat.
- Hij wees op de grote veranderingen die zijn opgedaan in
huiselijke/tamme planten en dieren door programma's
van selectieve fokkerij.
Het meest overtuigende bewijs komt van directe observaties
van snelle evolutie in uitvoering.
Natuurlijke selectie; leden van elke soort verschillen sterk in hun
structuur, fysiologie en gedrag waarbij erfelijke eigenschappen
van soorten die worden geassocieerd met hoge overlevings- en
voortplantingspercentages de meest waarschijnlijke zijn die
worden doorgegeven aan toekomstige generaties. Darwin
betoogde dat natuurlijke selectie, wanneer herhaald voor
generatie na generatie, leidt tot de evolutie van soorten die beter zijn aangepast aan overleven en zich
voortplanten in hun specifieke omgevingsniche. Dit leidt tot beter aangepaste dieren.
,Fitness/geschiktheid; het vermogen van een organisme om te overleven en zijn genen over te dragen aan
de toekomstige generatie.
Seksuele selectietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Seksuele selectietheorie richt zich op de aanpassingen die een gevolg zijn van succesvolle paring. Hierbij
gaat het dus om de overleving van de genen/een soort.
Darwin wilde verklaren waarom soorten eigenschappen hadden die niet bijdroegen aan hun overleving,
zoals de opvallende veren van een pauw. Zijn antwoord was seksuele selectie en de twee soorten:
- Intraseksuele competitie; competitie tussen hetzelfde geslacht. De ‘winnaar’ zal zich voortplanten
met het andere geslacht. Eigenschappen die bijdragen aan het ‘winnen’ worden daarom
doorgegeven aan toekomstige generaties. Er is sprake van sociale dominantie waarbij er een
hiërarchie is binnen een populatie. De genen van de individuen bovenaan de sociale ladder
worden eerder doorgegeven aan toekomstige generaties.
- Interseksuele competitie/voorkeurspartner; bepaalde eigenschappen worden meer gewaardeerd
in het andere geslacht. Degene met die eigenschappen zal zich voortplanten met het andere
geslacht. Eigenschappen die gewaardeerd worden, worden daarom doorgegeven aan
toekomstige generaties. Darwin noemt dit ook wel ‘female choice’, omdat met name de
vrouwtjes in het dierenrijk kieskeurig zijn.
Kritiek op de evolutietheorie van Darwin
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Kritiek op de natuurlijke selectietheorie:
- Natuurlijke selectie is wel de primaire oorzaak van evolutionaire verandering en de enig bekende
oorzaak van aanpassing, maar natuurlijke en seksuele selectie zijn niet alleen de oorzaak van
evolutionaire veranderingen. Sommige veranderingen ontstaan door genetische drift;
willekeurige veranderingen in de genen van een populatie. Deze willekeurige veranderingen
ontstaan door verschillende processen als:
o Mutatie; willekeurig erfelijke verandering in het DNA.
o Founder effect; een klein deel van de populatie sticht een nieuwe kolonie, waarbij dit
deel niet geheel genetisch representatief is voor de originele populatie. Een eigenschap
die in de originele populatie voor een minderheid gold, kan dan ineens voor een
meerderheid gelden, waardoor die eigenschap sneller doorgegeven wordt aan
toekomstige generaties.
o Genetic bottlenecks; als een populatie verkleind, bijv. door aardbeving, wordt maar een
deel van de genen van de originele populatie doorgegeven.
- Evolutie door natuurlijke selectie kijkt niet naar de toekomst en is niet intentioneel. Het is niet
dat organismen zich bewust aanpassen naar hun omgeving. De organismen met eigenschappen
die bijdragen aan een betere overleving, reproduceren zich meer, waardoor die eigenschappen
sneller voorkomen in toekomstige generaties.
- Natuurlijke selectie is geleidelijk wanneer vergeleken met menselijke levensduur. De
veranderingen vinden plaats over vele generaties. Sommige veranderingen vinden erg langzaam
plaats waartegen andere zeer snel. Daarnaast kunnen er perioden zijn waarin geen
veranderingen plaatsvinden, gevolgd door een relatief plotselinge verandering; punctuated
equilibrium/onderbroken evenwicht.
Kritiek op de evolutietheorie:
- Er is een gebrek aan een samenhangende theorie van overerving. Darwin zag nakomelingen als
een mix van de ouders. Deze theorie is nu onjuist gebleken. Deze kritiek is dus goed.
- Biologen konden zich niet voorstellen hoe de vroege stadia van evolutie van een aanpassing
handig kon zijn voor een organisme. Darwin pleit dat de organismen met positieve
eigenschappen eerder reproduceren, waardoor dus iedere stap in de evolutie positief moet zijn
, voor het organismen. Afwijkingen van de norm, die leiden tot evolutie, lijken geen voordeel te
zijn. Zij zijn dit echter vaak op andere gebieden wel. Deze kritiek is dus achterhaald.
- Religieuzen zagen organismen als onveranderlijk en geschapen door een Godheid. Darwin gaat
hier met zijn theorie tegenin.
Misconcepties over de evolutietheorie
Buss, D. M. (2012). Scientific Movements Leading to Evolutionary Psychology. pp. 2–33
Door de eenvoudigheid van de evolutietheorie, ontstaan er vaak misvattingen. De volgende zijn de meest
voorkomende misvattingen:
1. Menselijk gedrag is genetisch vastgesteld; hierbij wordt ervanuit gegaan dat gedrag exclusief
wordt bestuurd door genen met een beperkte tot geen invloed van de omgeving. De
evolutietheorie houdt echter een interactionistisch model aan; menselijk gedrag kan niet
plaatsvinden zonder geëvolueerde aanpassingen en omgevingsinvloeden die de ontwikkeling en
activatie van deze aanpassingen starten. Kortom, een interactie tussen genen en omgeving. Bijv.
eelt wordt ontwikkeld doordat de huid vaak bloot wordt gesteld aan frictie (omgeving) en er
heeft aanpassing plaatsgevonden in het lichaam zodat het eelt zich kan ontwikkelen (genen).
Deze misconceptie komt voort uit het genetisch determinisme.
2. Als het evolutionair is, kunnen we het niet veranderen; hierbij wordt ervanuit gegaan dat gedrag
onveranderlijk is. Menselijk gedrag is echter niet onveranderbaar. Kennis over ontwikkelde
psychologische aanpassingen samen met de sociale input waar ze naar zijn ontworpen om op te
reageren, kan een bevrijdend effect hebben op gedragsverandering in gebieden waar
verandering gewenst is. Kortom, er is dus sprake van een evolutionaire respons op de input die
de omgeving geeft aan het lichaam. Bijv. eelt wordt minder geproduceerd in een omgeving
waarin de huid minder wordt blootgesteld aan frictie.
3. Huidige mechanismes zijn optimaal ontwikkeld; hierbij wordt ervanuit gegaan dat de mens nu
optimaal is ontwikkeld. Er vindt echter continu aanpassing plaats, maar dat betekent niet dat de
mens nu optimaal is ontwikkeld naar de huidige omgeving. Er zijn verschillende factoren die ertoe
leiden dat onze aanpassing niet optimaal is, bijvoorbeeld:
o Evolutionaire tijdsvertraging; omdat de evolutionaire verandering langzaam gaat, terwijl
de omgeving steeds weer verandert, kan het zijn dat de evolutie achterloopt. Bijv.
vroeger hadden mensen weinig eten, dus werd het lichaam zo gemaakt dat het veel van
vet eten en suiker houdt. Echter is er nu veel eten aanwezig, maar hebben veel mensen
nog geen remming, waardoor dit overgewicht en hartproblemen als gevolg kan hebben.
o De kosten van aanpassing; sommige aanpassingen zouden in de evolutie voordeliger zijn,
maar daarvoor moet een te hoge prijs betaald worden. Bijv. als iedereen zodanige angst
zou hebben voor giftige slangen, zou niemand meer buiten komen. Hierdoor zouden
minder ongelukken gebeuren met giftige slangen, maar wordt het leven in grote mate
beperkt. Selectie en aanpassing vinden plaats wanneer de voordelen de kosten
overtreffen. Hierdoor zijn de geëvolueerde aanpassingen efficiënt, maar niet optimaal.
Kalat, J.W. (2013). Biological Psychology. H1.2
4. Het gebruik of niet-gebruik van structuur of gedrag veroorzaakt een evolutionaire toename of
afname; het gebruiken of niet gebruiken van lichaamsstructuur verandert niet de genen.
5. Mensen zijn gestopt met evolueren; ondanks dat hedendaags de meeste mensen goed in leven
gehouden kunnen worden met medicatie, hangt evolutie niet af van overleven maar van
voortplanten. Mensen met bepaalde genen die meer voortplanten dan anderen, zullen de genen
van verspreiden in de populatie.
6. Evolutie betekent verbetering; het leidt tot een betere fitness/geschiktheid voor de omgeving
waarnaar het is aangepast. Bij een verandering in omgeving kan het een nadeel worden.
7. Evolutie zorgt voor voordeel voor het individu en de soort; het is in voordeel voor de genen.
