BOEKHOUD- EN JAARREKENINGENRECHT
3 doelstellingen
• Kennismaking met regelgeving inzake financiële rapportering en controle
a. Wat en waar
• Kennismaking met de componenten van financiële rapportering en controle
a. Hoe rapporteren en controleren
• Inzicht in nut en beperkingen van financiële rapportering en controle
DEEL 1 – JR
• Ontstaan en evolutie boekhoud- en jaarrekeningenrecht
• Zuiver boekhoudrechtelijke verplichtingen (vervat in het WER)
• Basisregels (enkelvoudige) jaarrekening (WVV)
a. Wie moet er een opmaken
b. Welke jaarrekening
c. Jaarverslag en inhoud
d. Bekendmaking
• Balans, resultatenrekening en toelichting (Uitvoeringsbesluit van het WVV)
• Basisregels geconsolideerde jaarrekening
• Ontwikkelingen op het vlak van internationale harmonisatie
→ Geconsolideerde JR voornamelijk de focus
DEEL 2 – CONTROLE
• Ontstaan en evolutie van de regelgeving inzake controle
• Statuut, bevoegdheid en aansprakelijkheid commissaris
a. Meeste ondernemingen moeten geen commissaris aanstellen i.e. niet
commissaris plichtig
• Controlerechten individuele vennoten
SPA = share purchase agreement
CBN: Commissie boekhoudkundige normen formuleert adviezen over de toepassing van
het Bh en JR recht
1
,DEEL 1. Jaarrekeningenrecht
INLEIDING
1. Boekhouding ≠ Jaarrekening:
o BH = individuele verrichtingen verwerken en wordt continu bijgehouden
o JR = niets te maken met individuele verrichtingen, biedt overzicht van het resultaat
van de verrichtingen (=synthese). Het bevat balans, resultatenrekening en de
toelichting.
Een jaarrekening is als bescherming want het kunnen inkijken van de BH van een
concurrent is de grote droom van verschillende ondernemingen → hieruit vinden ze
loonvoorwaarden, prijzen bij leveranciers, etc.
2. Boekhoudrecht ≠ Jaarrekeningenrecht:
De suffix recht mag worden toegevoegd vanaf het moment dat niet naleving wordt
gesanctioneerd op enige wijze. Het jaarrekeningenrecht is veel gedetailleerder.
TITEL 1: HET ONTSTAAN EN DE EVOLUTIE VAN HET BH- EN JR-RECHT.
HOOFDSTUK 1: WAAROM EEN BH VOEREN? WAAROM FIN RAPPORTEREN?
Afdeling 1: Algemene definitie van “de boekhouding”
Een boekhouding is “een informatiesysteem dat een onderneming in staat stelt de economische
en juridische gegevens die op haar betrekking hebben te registreren, analyseren en
synthetiseren, zodat via de op de boekhouding gesteunde financiële verslaggeving, de
belanghebbende partijen zich een verantwoord beeld kunnen vormen over het vermogen, de
financiële positie en het resultaat van de onderneming en met kennis van zaken beslissingen
kunnen nemen”.
• Informatiesysteem: Classificatie van de verrichtingen,
informatie is macht
Vb.
vliegtuig kerosine: premie betalen of geen premie
LT-klant: zonder contract die plots stopt.
• Onderneming en gegevens: Basisbegrippen zoals in het WER
is uitgewerkt
Vb.:
Factuur = juridisch
onderneming dat failliet gaat kan ≠ volledig betalen (economisch)
• Registeren, analyseren en synthetiseren: synthetiseren is wat er finaal gebeurt in de
JR
• Financiële verslaggeving: gesteund op de BH, verschillende JR-modellen
• Belanghebbende partijen: =stakeholders
2
, • Verantwoord beeld: ≠ niet 100% exact beeld rekening houdend met de onderliggende
wetgeving!
I. Vermogen: passief op balans, inbreng, reserves opgebouwd, schulden
(leningen, leverancierskredieten)
II. Financiële positie: Vl. A en verhouding VV
III. Resultaat: RR
• Met kennis van zaken beslissingen kunnen nemen: Zowel in en naar de onderneming
toe
Afdeling 2: Functies van de boekhouding/financiële rapportering
§1. De boekhouding als werkinstrument voor de bedrijfsleiding
→ Zodat de belanghebbende de juiste beslissingen nemen
a. Algemene boekhouding = zicht globale onderneming
I. Inkomsten en uitgaven posten behandelen in functie van de aard van het
betrokken inkomen of uitgaven
Vb. schulden = KT of LT, financiële instelling of bestuurder - Uitgaven =
werknemer of zelfstandig - Investering = machine of intellectueel recht
II. Goed zicht op het einde conform de wettelijke voorschriften van het MAR (=
Minimumindeling van het algemeen rekeningenstelsel)
b. Analytische Boekhouding = gedetailleerd zicht
I. Rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit
II. Kosten en opbrengsten relateren aan deel activiteit (Activity Based Costing)
Vb. analytische boekhouding opstellen om de pijnpunten binnen een onderneming te
vinden
Familieonderneming
Waarvan elk deel van de familie zich bezighield met 1/3 van de ondernemingsactiviteiten.
Supermarkt Levering (rollend materieel) 3de activiteit
Begin met de bouwstenen van de algemene BH’ing en ze dan een elkaar relateren om een
duidelijker beeld te krijgen over de winstgevende en verlieslijdende componenten.
➔ Ook voor banken van enorm belang.
§2. De Boekhouding/fin rapportering als werkinstrument voor de maatschappij en haar
economische actoren
a. Kandidaat-contractanten
b. Werknemers
c. Concurrenten
d. Vennoten in het kader van een geschillenregeling
I. Geschillenregeling: regeling bij conflicten tussen aandeelhouders van een
vennootschap, zonder dat het voortbestaan van de vennootschap in het
gedrang komt.
II. 2 fases:
1) Eerste: overname of uitsluiting
▪ Gedwongen overname: verplicht mijn Aandelen over te nemen
▪ Gedwongen uitsluiting: verplicht zijn aandelen en over te geven
2) Tweede: begroting van de waarde van de aandelen (op basis van die
boekhouding, en meer specifiek de jaarrekening, mogelijk)
3
, e. Thans ook specifiek geregeld voor vzw’s en stichtingen
I. = ondernemingen
II. Eveneens onderwerpen aan BH- en JR-rechtelijke verplichtingen
§3. De BH’ing/financiële rapportering als werkinstrument voor de overheid
a. Fiscale politiek: inherent verbonden want fiscaliteit vertrekt vanuit de jaarrekening
b. Subsidiepolitiek
c. Personeelspolitiek
d. Wetenschappelijk onderzoek: welke impact financieel
§4. De BH’ing/financiële rapportering als ‘prijs’ voor de beperkte aansprakelijkheid
De nood aan transparante informatie neemt toe i.g.v. beperkte aansprakelijkheid
a. Beperkte aansprakelijkheid: schuldeisers kunnen zich enkel richten tot het vermogen
van de rechtspersoon
I. Volkomen rechtspersoonlijkheid: BV,CV, NV → niet aansprakelijk
II. Onvolkomen rechtspersoonlijkheid: CommV, VOF → schuldeisers kunnen de
hoofdelijke vennoten aanspreken en de stille vennoten tot hun inbreng in de
CommV.
III. Maatschap: geen rechtspersoon maar wel boekhouding
➔ Jaarrekening om te zien op welk vermogen de schuldeisers aanspraak hebben
b. Verplichte transparantie werkt soms ook ontradend
i.e. iets juist niet doen voor behoud van ‘geheimhouding’
c. Ook i.g.v. onbeperkte aansprakelijkheid bestaat soms publicatieverplichtingen
§5. De politiek achter de BH’ing/financiële rapportering
a. De beïnvloeding van het JR-recht door fiscaal recht
I. Fiscaliteit start vanuit de goedgekeurde JR (theorie)
II. JR-boekingen houdt rekening met de fiscale gevolgen (praktijk)
b. De beïnvloeding van her JR-recht
I. door de bekommernis van schuldeiserbescherming
II. tot stimulatie van de kapitaalmarkten
c. De band tussen JR-recht en vennootschapsrecht
Nood aan een ‘conceptual framework’: kader van coherente afspraken.
Duitse Gaap beïnvloed Be Gaap Angelsaksische benadering
Voorzichtigheid boven alles
Liever iets niet zien in de JR dat er wel is om Laten zien wat je hebt.
misleiding uit de weg te gaan.
= sterke schuldeisers bescherming in EU = kapitaal markten stimuleren
HOOFDSTUK 2: ONTSTAAN EN ONTWIKKELING VAN HET BELGISCHE BH- EN JR-RECHT.
Afdeling 1: Algemene definitie van BH- en JR-recht
Bestaansvoorwaarde:
a. Recht wanneer rechtsgevolgen worden verbonden
b. Juridische verplichting voor opmaak
Gemene recht i.e. zoals in het algemeen is uitgevaardigd voor ondernemingen door de
wetgever. (Focus van dit vak ≠ bijzonder recht). Er zijn namelijk ook afwijkingen van dit
gemene recht zoals bv. voor ziekenhuizen, KUL…
4
3 doelstellingen
• Kennismaking met regelgeving inzake financiële rapportering en controle
a. Wat en waar
• Kennismaking met de componenten van financiële rapportering en controle
a. Hoe rapporteren en controleren
• Inzicht in nut en beperkingen van financiële rapportering en controle
DEEL 1 – JR
• Ontstaan en evolutie boekhoud- en jaarrekeningenrecht
• Zuiver boekhoudrechtelijke verplichtingen (vervat in het WER)
• Basisregels (enkelvoudige) jaarrekening (WVV)
a. Wie moet er een opmaken
b. Welke jaarrekening
c. Jaarverslag en inhoud
d. Bekendmaking
• Balans, resultatenrekening en toelichting (Uitvoeringsbesluit van het WVV)
• Basisregels geconsolideerde jaarrekening
• Ontwikkelingen op het vlak van internationale harmonisatie
→ Geconsolideerde JR voornamelijk de focus
DEEL 2 – CONTROLE
• Ontstaan en evolutie van de regelgeving inzake controle
• Statuut, bevoegdheid en aansprakelijkheid commissaris
a. Meeste ondernemingen moeten geen commissaris aanstellen i.e. niet
commissaris plichtig
• Controlerechten individuele vennoten
SPA = share purchase agreement
CBN: Commissie boekhoudkundige normen formuleert adviezen over de toepassing van
het Bh en JR recht
1
,DEEL 1. Jaarrekeningenrecht
INLEIDING
1. Boekhouding ≠ Jaarrekening:
o BH = individuele verrichtingen verwerken en wordt continu bijgehouden
o JR = niets te maken met individuele verrichtingen, biedt overzicht van het resultaat
van de verrichtingen (=synthese). Het bevat balans, resultatenrekening en de
toelichting.
Een jaarrekening is als bescherming want het kunnen inkijken van de BH van een
concurrent is de grote droom van verschillende ondernemingen → hieruit vinden ze
loonvoorwaarden, prijzen bij leveranciers, etc.
2. Boekhoudrecht ≠ Jaarrekeningenrecht:
De suffix recht mag worden toegevoegd vanaf het moment dat niet naleving wordt
gesanctioneerd op enige wijze. Het jaarrekeningenrecht is veel gedetailleerder.
TITEL 1: HET ONTSTAAN EN DE EVOLUTIE VAN HET BH- EN JR-RECHT.
HOOFDSTUK 1: WAAROM EEN BH VOEREN? WAAROM FIN RAPPORTEREN?
Afdeling 1: Algemene definitie van “de boekhouding”
Een boekhouding is “een informatiesysteem dat een onderneming in staat stelt de economische
en juridische gegevens die op haar betrekking hebben te registreren, analyseren en
synthetiseren, zodat via de op de boekhouding gesteunde financiële verslaggeving, de
belanghebbende partijen zich een verantwoord beeld kunnen vormen over het vermogen, de
financiële positie en het resultaat van de onderneming en met kennis van zaken beslissingen
kunnen nemen”.
• Informatiesysteem: Classificatie van de verrichtingen,
informatie is macht
Vb.
vliegtuig kerosine: premie betalen of geen premie
LT-klant: zonder contract die plots stopt.
• Onderneming en gegevens: Basisbegrippen zoals in het WER
is uitgewerkt
Vb.:
Factuur = juridisch
onderneming dat failliet gaat kan ≠ volledig betalen (economisch)
• Registeren, analyseren en synthetiseren: synthetiseren is wat er finaal gebeurt in de
JR
• Financiële verslaggeving: gesteund op de BH, verschillende JR-modellen
• Belanghebbende partijen: =stakeholders
2
, • Verantwoord beeld: ≠ niet 100% exact beeld rekening houdend met de onderliggende
wetgeving!
I. Vermogen: passief op balans, inbreng, reserves opgebouwd, schulden
(leningen, leverancierskredieten)
II. Financiële positie: Vl. A en verhouding VV
III. Resultaat: RR
• Met kennis van zaken beslissingen kunnen nemen: Zowel in en naar de onderneming
toe
Afdeling 2: Functies van de boekhouding/financiële rapportering
§1. De boekhouding als werkinstrument voor de bedrijfsleiding
→ Zodat de belanghebbende de juiste beslissingen nemen
a. Algemene boekhouding = zicht globale onderneming
I. Inkomsten en uitgaven posten behandelen in functie van de aard van het
betrokken inkomen of uitgaven
Vb. schulden = KT of LT, financiële instelling of bestuurder - Uitgaven =
werknemer of zelfstandig - Investering = machine of intellectueel recht
II. Goed zicht op het einde conform de wettelijke voorschriften van het MAR (=
Minimumindeling van het algemeen rekeningenstelsel)
b. Analytische Boekhouding = gedetailleerd zicht
I. Rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit
II. Kosten en opbrengsten relateren aan deel activiteit (Activity Based Costing)
Vb. analytische boekhouding opstellen om de pijnpunten binnen een onderneming te
vinden
Familieonderneming
Waarvan elk deel van de familie zich bezighield met 1/3 van de ondernemingsactiviteiten.
Supermarkt Levering (rollend materieel) 3de activiteit
Begin met de bouwstenen van de algemene BH’ing en ze dan een elkaar relateren om een
duidelijker beeld te krijgen over de winstgevende en verlieslijdende componenten.
➔ Ook voor banken van enorm belang.
§2. De Boekhouding/fin rapportering als werkinstrument voor de maatschappij en haar
economische actoren
a. Kandidaat-contractanten
b. Werknemers
c. Concurrenten
d. Vennoten in het kader van een geschillenregeling
I. Geschillenregeling: regeling bij conflicten tussen aandeelhouders van een
vennootschap, zonder dat het voortbestaan van de vennootschap in het
gedrang komt.
II. 2 fases:
1) Eerste: overname of uitsluiting
▪ Gedwongen overname: verplicht mijn Aandelen over te nemen
▪ Gedwongen uitsluiting: verplicht zijn aandelen en over te geven
2) Tweede: begroting van de waarde van de aandelen (op basis van die
boekhouding, en meer specifiek de jaarrekening, mogelijk)
3
, e. Thans ook specifiek geregeld voor vzw’s en stichtingen
I. = ondernemingen
II. Eveneens onderwerpen aan BH- en JR-rechtelijke verplichtingen
§3. De BH’ing/financiële rapportering als werkinstrument voor de overheid
a. Fiscale politiek: inherent verbonden want fiscaliteit vertrekt vanuit de jaarrekening
b. Subsidiepolitiek
c. Personeelspolitiek
d. Wetenschappelijk onderzoek: welke impact financieel
§4. De BH’ing/financiële rapportering als ‘prijs’ voor de beperkte aansprakelijkheid
De nood aan transparante informatie neemt toe i.g.v. beperkte aansprakelijkheid
a. Beperkte aansprakelijkheid: schuldeisers kunnen zich enkel richten tot het vermogen
van de rechtspersoon
I. Volkomen rechtspersoonlijkheid: BV,CV, NV → niet aansprakelijk
II. Onvolkomen rechtspersoonlijkheid: CommV, VOF → schuldeisers kunnen de
hoofdelijke vennoten aanspreken en de stille vennoten tot hun inbreng in de
CommV.
III. Maatschap: geen rechtspersoon maar wel boekhouding
➔ Jaarrekening om te zien op welk vermogen de schuldeisers aanspraak hebben
b. Verplichte transparantie werkt soms ook ontradend
i.e. iets juist niet doen voor behoud van ‘geheimhouding’
c. Ook i.g.v. onbeperkte aansprakelijkheid bestaat soms publicatieverplichtingen
§5. De politiek achter de BH’ing/financiële rapportering
a. De beïnvloeding van het JR-recht door fiscaal recht
I. Fiscaliteit start vanuit de goedgekeurde JR (theorie)
II. JR-boekingen houdt rekening met de fiscale gevolgen (praktijk)
b. De beïnvloeding van her JR-recht
I. door de bekommernis van schuldeiserbescherming
II. tot stimulatie van de kapitaalmarkten
c. De band tussen JR-recht en vennootschapsrecht
Nood aan een ‘conceptual framework’: kader van coherente afspraken.
Duitse Gaap beïnvloed Be Gaap Angelsaksische benadering
Voorzichtigheid boven alles
Liever iets niet zien in de JR dat er wel is om Laten zien wat je hebt.
misleiding uit de weg te gaan.
= sterke schuldeisers bescherming in EU = kapitaal markten stimuleren
HOOFDSTUK 2: ONTSTAAN EN ONTWIKKELING VAN HET BELGISCHE BH- EN JR-RECHT.
Afdeling 1: Algemene definitie van BH- en JR-recht
Bestaansvoorwaarde:
a. Recht wanneer rechtsgevolgen worden verbonden
b. Juridische verplichting voor opmaak
Gemene recht i.e. zoals in het algemeen is uitgevaardigd voor ondernemingen door de
wetgever. (Focus van dit vak ≠ bijzonder recht). Er zijn namelijk ook afwijkingen van dit
gemene recht zoals bv. voor ziekenhuizen, KUL…
4
